Otbasy – memleket qundylyǵy, qoǵam birligi
Otbasy – memleket qundylyǵy, qoǵam birligi
Árbir jeke adam ómiriniń mańyzdy bastaýy, rýhanı ózegi – otbasy. Mundaǵy negizgi maqsat – otbasylyq qundylyqtardy nyǵaıtý, otbasy uǵymynyń qoǵamdyq sanamen sabaqtasqan ishki úılesimin qalyptastyrý, áleýmettik memlekettiń negizi bolar bala men onyń quqyǵyn qorǵaý. Osyǵan oraı biz otbasyn saqtaý jáne kámeletke tolmaǵan balanyń quqyǵyn qorǵaý jaıynda Nur - Sultan qalasynyń Kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń tóraǵasy Qydyrbek Álqojaevpen áńgimelesken edik.
– Qydyrbek Qorǵanbekuly, ult bolashaǵy men memleket tuǵyrynda otbasy – eń basty qundylyq. Balanyń qalyptasýy da, urpaqtyń ósip órkendeýi de otbasynan bastalady. Osy oraıda ózińiz kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń tóraǵasy retinde túrli jaǵdaılarmen kezdesip júrsiz. Otbasy qundylyqtaryn saqtap qalý jóninde ne aıtar edińiz?
– Búgin jahandyq ózgerister zamanynda otbasy qundylyqtaryn saqtap qalý, onyń jastar sanasyndaǵy bedelin arttyrý, sol arqyly «jańa áleýmettik jańǵyrý kezeńine» birlese aıaq basý, bala taǵdyryna asqan jaýapkershilikpen qaraý – asa qajet qadamdardyń biri de biregeıi dep bilemin. Halqymyzda «Ata kórgen, oq jonar, Sheshe kórgen ton pisher», «Balapan uıada ne kórse, ushqanda sony iledi», «Ákege qarap ul óser, sheshege qarap qyz óser», «Qyzym úıde, qylyǵy túzde», «Balany ul qylyp tárbıeleseń ul bolady, qul qylyp tárbıeleseń qul bolady» degen ómirden túıgen danalyq ólshemderi, tájirıbemen kelgen ordaly oı tujyrymdary otbasynan bastalatyn tálim men tárbıeniń aqıqattyǵyn dáleldeıdi. Mine, osy máseleni Nur - Sultan qalasynyń Kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynda da kún tártibine qoıylýy ári zańdylyq, ári qajettilik ekenin dáleldep otyr. Sotqa júginetin ata - analar da, jasóspirimder de sol bir otbasylyq dástúrdiń, rýhanı sabaqtastyqtyń úzile bastaǵanyn ári syrtqy yqpaldyń jastar sanasynda ornyǵyp jatqanyn kórsetýde.
– Jańa ǵasyr talaby tárbıede ketken aǵattyqtyń saldaryn saralaýǵa emes, qoǵamdyq orta yqpalymen qalyptasatyn adamı qasıetterdi ulyqtaýǵa, qylmystyq quqyq buzýshylyqtyń aldyn alýǵa, eń bastysy, balanyń qoǵamdaǵy ornyn túsine otyryp, kámeletke tolmaǵan balalardyń quqyǵyn qorǵaýǵa baǵyttalýǵa tıis qoı.
– Durys aıtasyz. Negizinen otbasynyń róli tómendegen kezde bala syrtqy ortanyń áserine beıim bolady. Dala men ózge orta erejeleri basymdyq alǵanda ata - ananyń tálimi azaıyp, abyroı - bedeli kemı bastaıtyny shyndyq. Biz jastarmen jastar tilinde dıalogqa shyǵa otyryp, zaman mindettegen qarym - qatynas platformasyn tańdaýymyz kerek. Búgingi áleýmettik jeliler, qoǵamdyq ınstıtýttar men ortalyqtar tarıh taǵylymyn, halyq dástúrin jastar sanasyna qoljetimdi erekshe mazmunda translásıalaýǵa daıyn bolsa ǵana urpaqtar arasynda baılanys, ıaǵnı sabaqtastyq ornaýy múmkin. Bul rette otbasylyq qundylyqtardy ár eldiń biregeı sıpatymen toǵystyratyn tárbıe mektebiniń ustanymdaryna júgingen durys. Keshe ǵana kópshilik nazaryna tartý etilgen «Tomırıs» te, aldynda ǵana rýhymyzdy kótergen «Jaý júrek myń bala» da, ártúrli tulǵalardyń ómirbaıandyq derekterine negizdelgen beınetúsirilimder de balanyń sanasyna, eresekter qabyldaýyna áser etpeı qoımaıdy. Óıtkeni bul óner týyndylary adamzat balasyna eń qymbat qazyna - baılyǵyn, júreginiń túkpirinde jatqan boıtumaryn tarıhpen baılanystyra, ónegege toly emosıonaldy reńkpen kórermen nazaryna usyna biledi. Bala estigenine emes, kórgenine, baıqaǵanyna kóbirek senedi, sondyqtan qasynda júrgen ata - anasy men baýyrlary – onyń úlgi tutar irgesi de, senim artar tuǵyry da. Biz otbasyn saqtaý, onyń qoǵamdyq qyzmetin asa mańyzdy ınstıtýt retinde baǵalaý arqyly ǵana memlekettiń bolashaǵyna zor úmitpen qaraı alamyz. Bul baǵytta sottar ákimshilik oryndarymen, mekteptermen, joǵary oqý oryndarymen tyǵyz qarym - qatynas ornatýy kerek. Sot qaraýyna túsken ister, shynaıy ómir oqıǵalary bala qaýipsizdigine, onyń quqyqtyq saýattylyǵyna jumys istegen jaǵdaıda ǵana qylmystyq quqyq buzýshylyq sanyn azaıtýǵa bolar. Sottar psıhologtarmen, polısıa qyzmetkerlerimen, medıatorlarmen birlese bala quqyǵyna qatysty múdde ortaqtyǵyn ustanǵan kezde ǵana máseleniń túp tórkini óz sheshimin tabady degen oıdamyz.
Árbir jeke adam ómiriniń mańyzdy bastaýy, rýhanı ózegi – otbasy. Mundaǵy negizgi maqsat – otbasylyq qundylyqtardy nyǵaıtý, otbasy uǵymynyń qoǵamdyq sanamen sabaqtasqan ishki úılesimin qalyptastyrý, áleýmettik memlekettiń negizi bolar bala men onyń quqyǵyn qorǵaý. Osyǵan oraı biz otbasyn saqtaý jáne kámeletke tolmaǵan balanyń quqyǵyn qorǵaý jaıynda Nur - Sultan qalasynyń Kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń tóraǵasy Qydyrbek Álqojaevpen áńgimelesken edik.
– Qydyrbek Qorǵanbekuly, ult bolashaǵy men memleket tuǵyrynda otbasy – eń basty qundylyq. Balanyń qalyptasýy da, urpaqtyń ósip órkendeýi de otbasynan bastalady. Osy oraıda ózińiz kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynyń tóraǵasy retinde túrli jaǵdaılarmen kezdesip júrsiz. Otbasy qundylyqtaryn saqtap qalý jóninde ne aıtar edińiz?
– Búgin jahandyq ózgerister zamanynda otbasy qundylyqtaryn saqtap qalý, onyń jastar sanasyndaǵy bedelin arttyrý, sol arqyly «jańa áleýmettik jańǵyrý kezeńine» birlese aıaq basý, bala taǵdyryna asqan jaýapkershilikpen qaraý – asa qajet qadamdardyń biri de biregeıi dep bilemin. Halqymyzda «Ata kórgen, oq jonar, Sheshe kórgen ton pisher», «Balapan uıada ne kórse, ushqanda sony iledi», «Ákege qarap ul óser, sheshege qarap qyz óser», «Qyzym úıde, qylyǵy túzde», «Balany ul qylyp tárbıeleseń ul bolady, qul qylyp tárbıeleseń qul bolady» degen ómirden túıgen danalyq ólshemderi, tájirıbemen kelgen ordaly oı tujyrymdary otbasynan bastalatyn tálim men tárbıeniń aqıqattyǵyn dáleldeıdi. Mine, osy máseleni Nur - Sultan qalasynyń Kámeletke tolmaǵandardyń isteri jónindegi mamandandyrylǵan aýdanaralyq sotynda da kún tártibine qoıylýy ári zańdylyq, ári qajettilik ekenin dáleldep otyr. Sotqa júginetin ata - analar da, jasóspirimder de sol bir otbasylyq dástúrdiń, rýhanı sabaqtastyqtyń úzile bastaǵanyn ári syrtqy yqpaldyń jastar sanasynda ornyǵyp jatqanyn kórsetýde.
– Jańa ǵasyr talaby tárbıede ketken aǵattyqtyń saldaryn saralaýǵa emes, qoǵamdyq orta yqpalymen qalyptasatyn adamı qasıetterdi ulyqtaýǵa, qylmystyq quqyq buzýshylyqtyń aldyn alýǵa, eń bastysy, balanyń qoǵamdaǵy ornyn túsine otyryp, kámeletke tolmaǵan balalardyń quqyǵyn qorǵaýǵa baǵyttalýǵa tıis qoı.
– Durys aıtasyz. Negizinen otbasynyń róli tómendegen kezde bala syrtqy ortanyń áserine beıim bolady. Dala men ózge orta erejeleri basymdyq alǵanda ata - ananyń tálimi azaıyp, abyroı - bedeli kemı bastaıtyny shyndyq. Biz jastarmen jastar tilinde dıalogqa shyǵa otyryp, zaman mindettegen qarym - qatynas platformasyn tańdaýymyz kerek. Búgingi áleýmettik jeliler, qoǵamdyq ınstıtýttar men ortalyqtar tarıh taǵylymyn, halyq dástúrin jastar sanasyna qoljetimdi erekshe mazmunda translásıalaýǵa daıyn bolsa ǵana urpaqtar arasynda baılanys, ıaǵnı sabaqtastyq ornaýy múmkin. Bul rette otbasylyq qundylyqtardy ár eldiń biregeı sıpatymen toǵystyratyn tárbıe mektebiniń ustanymdaryna júgingen durys. Keshe ǵana kópshilik nazaryna tartý etilgen «Tomırıs» te, aldynda ǵana rýhymyzdy kótergen «Jaý júrek myń bala» da, ártúrli tulǵalardyń ómirbaıandyq derekterine negizdelgen beınetúsirilimder de balanyń sanasyna, eresekter qabyldaýyna áser etpeı qoımaıdy. Óıtkeni bul óner týyndylary adamzat balasyna eń qymbat qazyna - baılyǵyn, júreginiń túkpirinde jatqan boıtumaryn tarıhpen baılanystyra, ónegege toly emosıonaldy reńkpen kórermen nazaryna usyna biledi. Bala estigenine emes, kórgenine, baıqaǵanyna kóbirek senedi, sondyqtan qasynda júrgen ata - anasy men baýyrlary – onyń úlgi tutar irgesi de, senim artar tuǵyry da. Biz otbasyn saqtaý, onyń qoǵamdyq qyzmetin asa mańyzdy ınstıtýt retinde baǵalaý arqyly ǵana memlekettiń bolashaǵyna zor úmitpen qaraı alamyz. Bul baǵytta sottar ákimshilik oryndarymen, mekteptermen, joǵary oqý oryndarymen tyǵyz qarym - qatynas ornatýy kerek. Sot qaraýyna túsken ister, shynaıy ómir oqıǵalary bala qaýipsizdigine, onyń quqyqtyq saýattylyǵyna jumys istegen jaǵdaıda ǵana qylmystyq quqyq buzýshylyq sanyn azaıtýǵa bolar. Sottar psıhologtarmen, polısıa qyzmetkerlerimen, medıatorlarmen birlese bala quqyǵyna qatysty múdde ortaqtyǵyn ustanǵan kezde ǵana máseleniń túp tórkini óz sheshimin tabady degen oıdamyz.
You Might Also Like
-
Synyby: 3 «E»Páni: Ádebıettik oqýMuǵalimi:Sabaq taqyryby:S. Toraıǵyrov KedeıSilteme Ádebıettik oqý 96 - betJalpy maqsattary:Sultanmahmut Toraıǵyrov jaıly aıta otyryp, óleńdegi negizgi oıdy uǵyndyrý...
