InfoHub Logo

«Otbasylyq álbomnyń keıipkeri» (soǵystyń yzǵary mańdaıyna tıgen otbasy músheleri týraly áńime)

Osydan 70 jyl buryn dúnıe júzi tarıhyndaǵy eń surapyl qantógis soǵys aıaqtaldy. Bul meıramdy burynǵy Keńes Odaǵyna 15 odaqtas soǵysy – halqymyzǵa tóngen eń aýyr kúnder boldy. Adamzat tarıhynda úlkendi - kishili on bes myńǵa jýyq soǵys ótken eken. Biraq solardyń ishinde aýqymdy, qurbandyqtary men alapattyǵy jaǵynan eń jan túrshigerligi – ekinshi dúnıejúzilik soǵys jáne onyń quramdas bóligi – Uly Otan soǵysy boldy. Soǵys jyldary bizden birte - birte alystaǵan saıyn oǵan degen kózqaras ta ózgerip keledi. Jańa kezeńniń bir qasıeti - baıaǵyda aıan bolǵan jaǵdaıattar jaıly shyndyqtyń sońy qyrynan kórinýi. Bul aıtylǵan tujyrym Uly Otan soǵysynyń tarıhynda da tikeleı, ári tolyǵymen qatysty. Osy kúnderi ár Qazaqstandyq, ár januıa, barlyq halyq esten shyǵarmas - 1945 jylǵy 9 mamyrdy jadynda saqtap ómir súrip keledi.

Anany balasynan, balany ákesinen aıyryp, myńdaǵan bozdaqtardy jer jastandyryp, bóten el ómirimen, taǵdyrymen baǵalanyp, óte qymbatqa túsken ǵalamat soǵystyń jeńispen aıaqtalǵanyna - 70 jyl toldy. Fashısik Germanıany jeńýde basty kúsh halyq birliginde edi. Bas kóterer el ulandary aryn da, janyn da jeńiske arnady. Qazaqstandyqtar alǵashqy mınýtynda batys shekarada jaýmen shaıqasqa qatysqandardyń arasynda da, Berlınde Reıhstag úıine shabýyl jasaǵandardyń arasynda da, basqalarmen qatar Brest qorǵanyn qorǵaǵandardyń qatarynda da bar edi. Myńdaǵan keńes jaýyngeri men ofıserleriniń tabandylyǵy men erligine qaramastan soǵys alǵashqyda qaıǵyly jaǵdaıda óristedi. soǵystyń alǵashqy aılarynda aýyr jeńiliske ushyraýymyzdyń sebebi kóp edi. Birinshiden, 12 memleketti basyp alǵan jáne 14 odaqtasy bolǵan jaýdyń kúshi basym edi. Alaıda 1941 jylǵy jeńilistiń sebebi, jaýdyń kúshi ǵana emes, sonymen birge keńes basshylyǵynyń esebinen jańylýynan boldy. KSRO soǵysqa odaqtastarsyz kirdi. Soǵys qımyldarynyń bastalýyna deıin armıa qatary tolyqtyrylyp, qaıta qurylyp, qarýlandyrylmaǵan bolatyn. Onyń jaýyngerlik daıarlyq dárejesi men tártibi 1937 – 1938 jyldardaǵy jazalaýdan keıin tómen edi. Osynyń báriniń saldarynan Keńes áskerleri birsypyra jeńilisterge, adam kúshi men tehnıkasy jaǵynan kóp shyǵynǵa ushyrady.

El basyna qıyn - qystaý kún týǵan Uly Otan soǵysynyń otty jyldarynda kóp ultty sovet halqy men jeke bas taǵdyryn oılap, bas saýǵalamady. Báriniń maqsaty – qasıetti jerimizdi qasyq qany qalǵansha qorǵap, jeńis kúnin jaqyndatý boldy. Partıanyń shaqyrýymen búkil elimiz óz jumysyn soǵys jaǵdaıyna laıyqtap, «Bári de maıdan úshin, bári de Jeńis úshin» degen uranmen jaýdy jeńý jolyna baǵyndyrdy. Áıelder men balalar eńbek maıdanynda aıanbaı eńbek etti. Qazaq halqynyń júz myńdaǵan uldar men qyzdary Otan soǵysy maıdanynda elimizdiń baksqa ult ókilderimen birge nemis fashıserin talqandaý urystarynda shaıqasyp júrgende tyldaǵy qyz - kelinshek, analarymyz eren eńbektiń úlgisin kórsetti. Bizdiń aldymyzda qıyndyqty jeńe bilgen, ar – namysty bıik ustaǵan aǵa - urpaq ókilderi bar, olar bizge - ónege. Otan úshin ómirin qıǵan erlerimizdiń erligi búgingi jas urpaq esinen shyǵarmaq emes. Ótkenimiz umytylmaq emes.

«Aýylyna qarap, azamatyn tany» deı me qazaq?! Erligi úlgi bolar atalarymyzdyń biri – Músalı Muqash. Ol kisiniń kishi uly – Ermek aǵa, bizdiń úı arasynda úı joq kórshimiz. Biz olarmen jaqyn týystan artyq aralasamyz. Ermek aǵa ákesiniń soǵysta bolǵanyn kishkene kezimde aıtqan bolatyn. Sol áńgime jadymda qalyp, qaıdan esime túskenin qaıdam, keıinnen Muqash ata týraly tolyǵyraq bilgim kelip, atanyń estelikteri týraly suradym. Meniń qyzyǵýshylyǵymdy oıatqysy keldi me, Ermek aǵa maǵan ol kisiniń eski foto álbomy men julym - julymy shyqqan bir býma eski qaǵazdardy qolyma ustatty. Úıge asyǵa jetip, aqtara bastadym. Oryssha jazylypty.