InfoHub Logo

Taqyryby: Ótkizgishterdi tizbekteı jáne paralel jalǵaý

Oqýshylardyń oı - órisin damytý, óz betimen izdenýge, shyǵarmashylyq daǵdylaryn damytý maqsatynda «Ótkizgishterdi tizbekteı jáne paralel qosý» taqyrybyna arnalǵan sabaqty tómendegideı úlgide ótkizdim.
Sabaqtyń taqyryby: Ótkizgishterdi tizbekteı jáne paralel jalǵaý.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Turaqty tok zańdaryn bilý, bilimderin turmysta, tehnıkada,
kúndelikti qajettilikte qoldana bilýge úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı - órisin damytýǵa, óz betimen izdenýge,
shyǵarmashylyq daǵdylaryn damytýǵa daıyndaý.
Tárbıelik: Eptilikke, iskerlikke, uqyptylyqqa, uıymshyldyqqa úıretý.
Sabaqtyń túri: Jańa bilimdi qalyptastyrý.
Sabaqtyń ádisi: Tájirıbelik, suraq - jaýap, salystyrý, baǵalaý, qosý.
Pánaralyq baılanys: Matematıka, ınformatıka, syzý jáne t. b.
Tehnologıasy: Deńgeılik oqytý tehnologıasy.
Paıdalanylatyn kórnekilikter: Kompúter, ekran, tok kózi, jalǵaǵysh symdar, shamdar, reostat, rezıstorlar - 5, 10 Om.

Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi;
2. Úı tapsyrmasyn qaıtalaý;
3. Jańa taqyrypty túsindirý;
4. Jańa taqyrypty bekitý;
5. Úıge tapsyrma berý.
Synyp oqýshylarynyń qyzyǵýshylyǵyn arttyryp, belsendiligin kóterý maqsatynda synypta «bir - birine sáıkes sózderdi taba bilý» tapsyrmasy júrgizildi.

Ampermetr ---------- nemis
Vóltmetr ----------- fransýz
Kýlon ---------------- ıtalán
Om -------------------- fransýz

Tok kúshi ----------------- I=U/R
Elektr kerneýi ---------- I=q/t
Om zańy ------------------ U=A/q

«Oı qozǵaý» suraq - jaýap:
• Tok kúshi degenimiz ne? Formýlasy, ólshem birligi.
• Tok kúshin qandaı aspappen ólsheıdi? Ampermetr tizbekke qalaı qosylady?
• Om zańy qalaı aıtylady? Ótkizgish kedergisi degenimiz ne, belgilenýi, ólshem birligi?
Jańa sabaqty túsindirý:
Turaqty tokty sıpattaıtyn úsh shama – tok kúshi, kerneý, kedergi arasyndaǵy baılanysty jete meńgergenbiz. Tizbekke qosýdyń eki tásili bar. Elektr tizbegine ótkizgishterdi tizbekteı jáne paralel jalǵaý.

• Shema 1. Tizbekteı jalǵaýdyń belgisi. Ár ótkizgish boıymen birdeı tok ótedi. Sebebi tok tarmaqtalmaıdy.
R\s ------- Tok kúshi -------- Kerneý --------- Kedergi
1 --------- I=I=I -------------- U=U+U -------- R=R+R
• Shema 2. Paralel jalǵaýdyń belgisi.
Paralel qosylǵan kezde ótkizgish ushtary men shetteri bir núktege jınaqtalady
R\s --------- Tok kúshi --------- Kerneý ------------- Kedergi
1 ----------- I=I+I --------------- U=U=U ----------- 1\R=1\R+1\R

Sabaqty bekitý:
Deńgeılik esepter shyǵartý.
№1. Spıralynyń kedergisi 55 Om. Elektr plıtka kerneýi 220 V jelige qosylǵan. Plıtka spıralyndaǵy tok kúshin eseptep tabyńdar.
№2. Elektr tizbegindegi tok kúshi 2 A - ge teń, elektr shamynyń kedergisi 14 Om, shamnyń kerneýi:
A) 28 V
V) 7 V
S) 0, 125 V
D) 16 V
№3. Eger tizbek ýchaskesiniń kedergisi 0, 2 kOm, tok kúshi 100 mA bolsa, ondaǵy kerneý qandaı bolady?
Sabaqty oqýshylar Venn dıagramsy arqyly qorytyndylaıdy.
Kez - kelgen tizbektiń kedergisin, kerneýin, tok kúshin esepteýge bolady.

Úıge tapsyrma: Taqyrypty oqý tapsyrylady
Oqýshy bilimin baǵalaý. Top basshylary «Baǵalaý paraǵy» arqyly tobyndaǵy ár oqýshynyń jaýabyna qaraı baǵany ózderi qoıady.