Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 1 kún buryn)
Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette
Mańǵystaý oblysy, Munaıly aýdany,
«№7 jalpy bilim berý orta mektebi» KMM
bastaýysh synyp muǵalimi
Temırbekova Aqmaral Jýsıpalıevna

Taqyryby: «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette»
Maqsaty:
1) balalardy týǵan tilin súıýge, ony qorǵaýǵa jáne qamqorlyq jasaýǵa tárbıeleý;
2) oqýshylardy til mádenıetin saqtaı bilýge, til tazalyǵy úshin kúresýge, sóz ónerine baýlý;
3) oqýshylardy ata - baba murasyn jalǵastyrýshy bolýǵa dáripteý.
Kórnekiligi: sabaqtyń taqyryby, maqsaty jospary; til týraly naqyl sózder; býkletter. Sónbes juldyzdar Tóle bı, Áıteke bı, Qazybek bı, (A. Qunanbaıuly, M. Áýezov, A. Baıtursynuly, t. b.) sýretter, ınteraktıvti taqta.

Barysy: 1) Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylar bir - birine jyly lebizderin aıtady.
Muǵalim: Búgin bizdiń osylaı merekeli keshke jınalyp otyrǵanymyz – Allanyń bizge bergen uly baqytynyń arqasy. Ol baqyt – beıbitshilik, ol baqyt – táýelsizdik. Táýelsizdigimizdi, erkindigimizdi baıandy eter basty qarýymyz – týǵan til. Ananyń bal súti men boıǵa sińirip, asyl áldıimen janǵa daryǵan tilimizdi qadirleıik mártebesin asyraıyq, - dep ótkizgeli otyrǵan tárbıe saǵatymyzdy bastaýǵa ruqsat etińizder. Tárbıe saǵatymyzdyń taqyryby: «Ózge tildiń bárin bil, óz tilińdi qurmette». Basty maqsaty, oqýshylardy týǵan tilin súıýge, ata - baba murasyn jalǵastyrýshy bolýǵa tárbıeleý.
– Al, balalar, uly Abaı atamyz
Ótkirdiń júzi,
Kesteniń bizi,
Órnegin sendeı sala almas» dep neni aıtqan?

Oqýshylar: Tilimizdi aıtqan.
Olaı bolsa til degenimiz ne ol? Til degen uǵymdy kim qalaı túsinedi eken?
Oqýshylar óz oılaryn ortaǵa salady.
Til: Ulttyq qazynamyz, Ádebıet, Mádenıet, Arymyz, Namysymyz, Baılyǵymyz, Dostyq kópiri, Halyqtyń kúre tamyry, Qarym - qatynas quraly. Muǵalim: Til – halyqtyń jany, sáni, tutastaı keskin kelbeti. Adamdy muratqa jetkizetin ana tili men ata dástúri. Bizdiń osyndaı qasıetti muramyz, ana tilimiz – qazaq tili. Qazaq tili – Qazaqstan Respýblıkasynyń memlekettik tili. Elbasymyz Nursultan Nazarbaev «Til taǵdyry – ózin Qazaqstan azamatymyn dep sanaıtyn barshanyń ortaq isi» dep atap kórsetken.

1 - júrgizýshi: Tilim meniń ǵasyrlardan amanat,
Amanatqa adam bolsyn qolǵanat.
Ar namysqa keltirmeıik jaman at.
Qazaq bolyp týyldyń ba,
Endeshe,
Óz tilińdi ózgelerge baǵalat.
Al qazir álemde qazaq tilinde sóıleıtin halyqtar jaıly málimettermen tanys bolaıyq. (Dúnıejúzilik karta boıynsha derekter beriledi).

2 - júrgizýshi: Al, endi osy ana tilimizge baılanysty mynaý syr sandyqtyń ishinde birneshe vıktorınalyq suraqtar bar eken. Sol suraqtarǵa jaýap berip kóreıikshi.
1. Qazaq tili qashan memlekettik mártebege ıe boldy? (22. 09. 1989j.)
2. Qazaqstan Respýblıkasynyń Til týraly Zańy qashan qabyldandy? (11. 07. 19978j.)
3. Qazaq álipbıin qurastyrǵan qazaq zıalysy kim? (A. Baıtursynuly)
4. Qazaq tiliniń mártebesin kóterý úshin ne isteý qajet dep oılaısyńdar?

1 - oqýshy: Til mártebesin kóterý úshin bizdiń synybymyzda «Til saqshylary» atty top jumys isteıdi. Bizdiń mindetimiz – jer - jerlerde qate jazylǵan sózderdi, ekologıalyq daǵdarysqa ushyrap turǵan sózderdi taýyp, til tazalyǵyn saqtaý. Biz aralaı júrip, tilge tıgen keselderdi taptyq. (Ózgerýge ushyraǵan sózder taqtaǵa ilinedi).

2 - oqýshy: Júzimniń nárli, názik sabaǵyndaı,
Tilińdi mápeleı bil, ala qylmaı.
Aıamaı aram shóbin otap otyr,
Taza saqtap kózińniń janaryndaı, - dep ana tilimizge tıtteı de bolsa janashyrlyq tanytyp júrgen senderge kóp rahmet.

3 - oqýshy: Ana tili – bizdiń týǵan anamyz,
Anamyzdaı syılap baǵyp qaǵamyz.
Ana tilin baǵalasaq qalaı biz,
Ózimizdiń sondaı bolmaq baǵamyz.
Ana tilin kim aıalaı bilmese,
«Anasynan bezgen ul» dep sanańyz.

4 - oqýshy: Ana tilim – uranym,
Ana tilim – erligim.
Ana tilim bolmasa,
Bútindelmes kemdigim.

5 - oqýshy: Ana tili – asyl kúni babamnyń,
Qýatymsyń aq sútindeı anamnyń.
Sábı shaqtan besigimde jyr tyńdap,
Týǵan tildi jattap ósken balańmyn.

6 - oqýshy: Kórmegeniń, ana tili, az ba seniń?
Óziń barda eskirmes, tozbas elim.
Sen bolmasań uly aqyn Abaı bolyp,
Muqaǵalı otty óleń jazbas edi.

7 - oqýshy: Ana tiliń bilip qoı,
Erkindigiń, teńdigiń.
Ana tiliń bilip qoı,
Maqtanyshyń, eldigiń.

8 - oqýshy: Ana tiliń – aryń bul,
Uıatyń bop tur bette.
Ózge tildiń bárin bil,
Óz tilińdi qurmette. Án: «Balalyq shaq»

1 - júrgizýshi: Qazaq tili dúnıe júzindegi eń baı da beıneli tildiń biri. Til baılyǵy – ár eldiń maqtanyshy. Al, qazir «Maqal – sózdiń marjany» dep aqyn - jazýshylardyń til týraly jazǵan óleńderinen úzindi oqıyq, al maqal - mátelderdi sizder jalǵastyryńyzdar.
1. Týǵan tilim – tirligimniń aıǵaǵy...... (Ábdildá Tájibaev)
2. Súıemin týǵan tildi........ (S. Toraıǵyrov) 3. Ana tiliń – aryń bul....... (Qadyr Myrzalıev)
4. Óner aldy....... (qyzyl til) 5. Til tas jarady....... (tas jarmasa bas jarady)
6. Kóre - kóre kósem bolasyń....... (sóıleı - sóıleı sheshen bolarsyń)
7. Taza minsiz asyl tas........ (sý túbinde jatady)
8. Bas kespek bolsa da......... (til kespek joq)
9. Kóp sóz – kómir......... (az sóz altyn)
10. Júıeli sóz júıesin tabady............. (júıesiz sóz ıesin tabady.)

2 - júrgizýshi: Sizderdi «Kim júırik?» degen oıyn oınaýǵa shaqyramyn. Qazaq tilindegi turaqty sóz tirkesteriniń balamasyn kim jyldam aıtady eken? It arqasy qıanda – (Alys)
Qoı aýzynan shóp almas – (Jýas)
Bir tutam – (Kishkentaı)
Qyzyl keńirdek – (Daýlasý)
Aýzyn qý shóppen súrtý – (Sarańdyq)
Aýyz kúıý – (Ókiný)

Qorytyndy.
Muǵalim: Asan qaıǵy, Jırenshe
Sóılep ótken qyzyl til.
Áz Jánibek, Qoılybaı
Sóılep ótken ǵajap til.
Osy tildi jek kórgen,
Dúnıeden qalar qur.
Baǵalasań shynymen, Baba tili asyl dúr, - dep tárbıe saǵatymyzdy aıaqtaımyz.

You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama