InfoHub Logo

Jyl ótken saıyn Muqaǵalı halyq ananyń juregine jaqyndaı túsip barady, lapyldaı túsip barady. Ataǵy jerdi jarady. Alystap bara jatqan jyldar ishinde aq boz at minip astyna, iri aqyn ketip barady. Óksigin baıǵus basa almaı, taǵdyr tartqan kezeńnen asamyn dep - aq asa almaı bir aqyn ketip barady. 
T. Moldaǵalıev
Poezıa, sen menimen, egiz be ediń!
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: ǵasyrlar toǵysynda ǵasyr aqyny atanǵan Muqaǵalı Maqataevtyń aqyndyq talantyn shákirt júregine uıalatý, sol arqyly olardyń boıynda poezıa álemine, jalpy sóz ónerine degen súıispenshilikti berik qalyptastyrý.
Damytýshylyq: Oqýshynyń sóz mádenıeti durys meńgerip, jyrlardy mánerlep oqýǵa, ólendi ómirine serik etken aqynǵa eliktep aqynjandy bolyp ósýine keń jol ashý, rýhanı tanymyn keńeıtý.
Tárbıelik: Týǵan halqynyń talantty aqynyna, ádebıetine, týǵan eline degen súıispenshilik sezimin oıatyp, adamgershilikke tárbıeleý.
Sabaqtyń kórnekiligi: Interaktıvti taqta, aqynnyń sýretteri, ómirbaıany,
estelikteri beınelengen slaıdtar, býklet.
Jospary
1. Muqaǵalı ómirine sholý
2. Jyrlary
3. Ánderin tyńdaý
4. Suraq - jaýap
1 - Júrgizýshi: Assalaýmaǵaleıkým, qurmetti halaıyq!
Qadirmendi jyr súıer qaýym!
Búgin sizdermen «Poezıa álemi» ádebı kafesinde bas qosyp, qazaqtyń aqıyq aqyny M. Maqataevtyń shyǵarmashylyǵymen jete tanyspaqpyz.
Qazaqtyń qara óleńin kıe tutqan, júreginiń túbinen qaınap shyqqan asyl jyrlarymen qalyń jurtshylyqtyń mahabbatyna bólengen Muqaǵalı Maqataev shyǵarmashylyǵyna arnalǵan «Poezıa, menimen, egiz be ediń!» atty poezıa keshimizge qosh keldińizder!
Búgingi keshtiń ereksheligi - aldaryńyzǵa usynylǵan mázirden qalaǵan óleńderińizge tapsyrys bere alasyzdar.
2 - júrgizýshi
Batar kún, keler kún, atar tań, shyǵar kún
Bárińe, bárińe, bárińe qumarmyn.
Osy men osylaı máńgilik turarmyn,
Osy men sirá de ólmeıtin shyǵarmyn.

Ómirim, sirá da, áriden bastalǵan,
Áriden bastalyp, máńgige tastalǵan.
Osy men ólmeıtin, ólmeıtin shyǵarmyn,
Sál ǵana myzǵyp ap qaıtadan turarmyn.

1 - júrgizýshi
Búgin Muqaǵalı juldyzy qazaq óleńiniń aspanynda erekshe nurlanyp, janyp, jarqyrap kórinip tur. Sultanmahmut, İlıas, Qasym juldyzdaryndaı kózge ottaı basylyp, ystyq kórinetin ol juldyzdy basqalarynyń juldyzdarymen shatastyrý múmkin emes.
Atyraýǵa barsań da, Arqa men Altaıǵa barsań da aldyńnan Muqaǵalı shyǵady, Muqaǵalı juldyzy jarqyraıdy.
 Munaıshy da Muqaǵalı ánin salady, balyqshy da, malshy da Muqaǵalı jyrymen aıta almaı júrgen oılaryn jurtqa estirtedi, Katonqaraǵaıda qalǵan qaryndasynyń saǵynyshy ma, daýyly Mahambet bop daýystaǵan qum Naryndaǵy aqyn jandy baýyry ma, Asan qaıǵy arýanasynyń izinen óngen Shardaranyń sharq urǵan shaǵalasy ma, bulttary óleń bop qushqan Oqjetpestiń kók tasty qıasyndaǵy qaraǵaıy, áıteýir bári Muqaǵalı bolyp sóıleıdi, Muqaǵalı bolyp án salady.
Bul – qapas qýysta demiń tarylǵanda tóbedegi núktedeı tynysyńdy keńeıter taza aýa sekildi qudiret. Naǵyz óner qudireti degen osy. Bul – poezıa qudireti.

2 - júrgizýshi 
Qýat alyp Abaıdyń til kúshinen,
Jyr jazamyn Abaıdyń úlgisimen.
Abaı bolyp tabynsam bir kisige,
Abaı bolyp túńilem bir kisiden - dep jyrlap ótken aqıyq aqyn Muqaǵalı Maqataev tiri bolsa bıyl 86 jasqa tolar edi. Jyl kerýeni alǵa jyljyǵan saıyn Muqaǵalı Maqataevtyń artyna qaldyrǵan óshpes murasy jaryq juldyzdardyń qarańǵy tún qoınaýynan sáýlesin shashqandaı jarqyraı, órkendeı ósip, aıshyqtyla túsýde. Abaı úndes Muqaǵalıdaı perzenti bar halyq – shynymen baqytty halyq.
(Aqyn ómiri týraly slaıd kórsetilip jatady) 

1 - júrgizýshi
 M. Maqataev Almaty oblysy, Raıymbek aýdanynda, Qarasaz aýylynda 1931 jyly 9 aqpanda dúnıege kelgen. Muqaǵalıdiń azan shaqyryp qoıǵan tolyq aty – Muqametqalı. «Paıǵambardyń atyn túgel aıtý balaǵa aýyr bolady», - dep erkeletip, qysqartyp Muqaǵalı dep atap ketken. Aqyn 10 jasynan bastap óleń jaza bastaıdy. Muqaǵalı aǵamyz orta mektepti bitirgen soń, aýyldyń hatshysy, qyzyl otaýdyń meńgerýshisi, komsomol komıtetinde bolyp, 1949 jyly Lashyn apamyzben óz otbasyn qurdy. Odan soń dúnıege Almagúl, Sholpan atty eki qyzy, Aıbar, Juldyz atty uldary keldi. Al, Maıgúl esimdi qyzy 10 jasynda qaıǵyly qazaǵa ushyrap, Muqaǵalı aǵamyzdyń qabyrǵasyn qaıystyrdy.
 Aqynnyń shyǵarmalary negizinen elge, týǵan halqyna degen súıispenshiligin, mahabbatyn, ómirge degen qushtarlyǵyn jyrlaýǵa arnalǵan. Kóptegen óleńderine án de shyǵaryldy. Kóptegen jınaqtaryn oqyrman qaýymǵa usyndy: «Armysyńdar dostar», «Shýaǵym meniń», «Aqqýlar uıyqtaǵanda», «Darıǵa júrek», «Ómir dastan», «Ómir - ózen». Búginde aqynnyń óleńderi poezıa súıer qaýymnyń izdep júrip oqıtyn jyryna aınaldy. Han táńirdiń bıik shoqtyǵyndaı bolǵan aqyn óleńderine kezek bereıik.
  Danteniń, Shekspırdiń shyǵarmalaryn qazaq tilinde aýdarǵan aqıyq aqynymyz 1976 jyly 27 naýryzda ómirden ótti
(«Meniń anketam» óleńi oqylady).
2 - júrgizýshi
 Poezıa, menimen egiz be ediń – dep aqyn ózi jyrlaǵandaı, M. Maqataev óleń jazyp qana qoımaı, óz óleńderin sheber oqı alǵan aqyn. Ol biraz ýaqyt Qazaq radıosynda dıktor bolyp ta qyzmet etedi. Onyń daýys erekshkligin, oqý mánerin qazaqtyń Levıtany atanǵan Ánýarbek Baıjanbaev joǵary baǵalap, óz qol astyna alady. Endeshe aqynnyń óz daýysyn estip kóreıik. (Muqaǵalıdyń óziniń oryndaýyndaǵy jyrlaryn tyńdaý - vıdeorolık)
2 - júrgizýshi: 
Kúı oınaıdy qazaǵymnyń qanynda,
Kúı oınaıdy qazaǵymnyń janynda,
Júregimniń, júregimniń dúrsili
Kúmbirlegen dombyrasy barynda

1 - júrgizýshi:
Dombyra, júregimmen úndes ediń,
Ózińmen syrlasymdaı tildesemin,
Babamnan qalǵan mura sen bolmasań,
ómirdiń ne ekenin bilmes edim - deı kele qazaǵymyzdyń qara dombyrasyna kezek berelik. Kúı «Saltanat»- Qydyráli
İlıastyń oryndaýynda -------------------------
1 - júrgizýshi:
Jyr keńistigi – sheksiz, al sen darasyń,
Ǵasyryńdy jyrlap ótken danasyń.
Tabyndyryp,, saǵyndyryp bizderdi.
  Hantáńirindeı bıiktep sen barasyń, - dep jyrlap aqynnyń óleńderine kezek bereıin
Nurtileý «Shyn ǵashyqpyn»
Rasýl «Hantáńiri»
Zarına «Ómir»
Janar «Tilekteske»
2 - júrgizýshi:
«Qulaqtan kirip boıdy alar,
Ásem án men tátti kúı.
Kóńilge túrli oı salar,
 Ándi súıseń, menshe súı» dep Abaı atamyz aıtqandaı kelesi kezekti Muqaǵalı atamyzdyń óleńderine jazylǵan ásem ánderge bereıik. Muqaǵalıdyń ómirdegi eń sońǵy óleńi, elimen, jerimen qoshtasýy «Esińe meni alǵaısyń». Qazaq tele - radıo beıneqorynan alynǵan, qazaqtyń mańdaıyna bitken jaryq juldyzy, ómirden erte ótken ánshi Madına Eralıevanyń oryndaýynda «Esińe meni alǵaısyń»ánin tyńdaıyq.
Aıbıke «Men seni saǵynǵanda»
Madı «Úsh baqytym»
Batyr - Zarına «Mahabbat dıalogy»
Nurshat «Taýdaı bolǵym keledi»
Baqdáýlet «Qarasaz»
Sabıra «Maıgúlime»


 
1 - júrgizýshi: Ýaqyt kóshi jyljyǵan saıyn Muqaǵalı Maqataevtyń bizge beımálim qupıasy kúrdeli de syrly qalpynan jazbaı, asqaqtaı túspese, «bárin bildik, túıdik» dep esepteýge áýes pendelik sanaǵa syıatyn túri joq.
Endigi kezekti qonaqtarymyzǵa berip kórelik.
Olar aqyn týraly ne biledi, jáne osy keshten ne túıdi eken?!
2 - júrgizýshi: Durys aıtasyń. Endeshe sizderge aqyn ómiri týraly «Bilgenge marjan» aıdarynan suraqtar qoıamyz
1. Muqaǵalı qaı jyly, qaı aıda dúnıege keldi? (1931 jyly, 9 aqpan)
2. Aqynnyń óleńine jazylǵan bir ándi oryndap bere alasyz ba?
3. Muqaǵalıdyń shyn esimi kim? (Muqametqalı)
4. Muqaǵalıdyń urpaqtary kimder? (Eki uly – Aıbar, Juldyz. Qyzdary – Almagúl, Sholpan, Maıgúl, Lázzat).
5. Aqyn qaı jelerde bilim alǵan? ( Almaty shet tilder ınstıtýtynyń nemis tili, Qaz MUÝ - dyń fılolgıa fakúltetinde, Máskeýde M. Gorkıı at. Álem ádebıeti ınstıtýtynda bilim alady.)
6. Muqaǵalı qazaqtyń qaı aqyn qyzyna arnap óleń shyǵardy? («Farıza, Farızajan, Farıza qyz» óleńi, F. Ońǵarsynova)
7. M. Maqataev kimderdiń shyǵarmalaryn qazaq tilinde sóıletti? (Dante, Ýıtmen, Shekspır)
8. Aqynnyń úsh baqyty? (Halqy, tili, Otany)
9.. Maqataevtyń «Sarjaılaý» óleńine án jazǵan kompozıtor? (N. Tilendıev)
10. Muqaǵalı úshin eń bıik shyń? (Hantáńiri)
Jaýaptaryńyzǵa rahmet, osy keshten Muqaǵalı týraly bilimimizdi keńeıtik dep oılaımyn.
2 júrgizýshi: Aqyn júregi sezimtal ǵoı. Kózi tirisinde «Jazylar estelikter men týraly» dep az ǵumyrynyń máńgiliktep jalǵasatynyn dóp basyp aıtýy kóregendilik. Iá, ýaqyt ótken saıyn Muqaǵalı aqynnyń tulǵasy daralanyp, bıiktep bara jatqany aqıqat. Onyń poezıasy – halyq baılyǵy.
Sóz sońynda, árqashan aqyndy eske alyp, jyrlaryn oqı júreıik deı otyryp, keshimizdi aqıyq aqynymyzdyń ánderin karaokede oryndaıyq...
(«Sábı bolǵym keledi», «Seniń kóziń» beınerolıkten kórsetiledi).
1 - júrgizýshi: Kóńil qoıyp tyńdaǵandaryńyzǵa kóp - kóp raqmet! Búgingi poezıa keshine qatysqan barlyq oqýshylarǵa alǵysymyzdy bildiremiz. Hosh saý, bolyńyzdar!
Sóz kezegin ------------------------------------------------------------------------- beremiz