InfoHub Logo

Bul joly at basyn Japonıaǵa burǵandy jón kórdik. Mundaǵy adamdar sý asty qaıyǵynda ómir súrip jatqandaı. Birin-biri elemeıtin adamdardyń minezi tuıyq bolǵanymen, kózbe-kóz tildeskendi unatady ári óz elin bar júregimen súıedi. Munda kókeıińizde qandaı suraq týsa da, beriletin jaýap bir: «solaı bolýy kerek».

Bul eldiń turǵyndary aınalasyndaǵy adamdardy, bolyp jatqan dúnıelerdi elemeıdi de. Tek ańdaı basyp, jan-jaǵyna qaramastan, adamdarǵa zer salmastan alǵa jyljı beredi.

Japonıa óz erejelerimen ómir súredi. Ony bógde azamattardyń túsinýi de ekitalaı. Quddy sý asty qaıyǵyna enip, mundaǵy tirshilik aǵymyn túsinbegen, tirshilik kóshine ilese almaǵan kúıge tap bolǵandaısyń. Kúndelikti tańmen talasyp oıanatyn halyqtyń bul áreketine tańdanyp, taǵy da «Ne úshin?» degen suraq qoıamyz. Olar beıqam ǵana: «Solaı bolýy kerek», - dep jaýap beredi.

Bul memleket halqy erejelerdi qurmettep, qarttaryn qadirlep, dástúrin umytpaıdy. Jáne sondaı izdengish. Olardyń mádenıetin, bolmysyn, ustanymdaryn jáne otanǵa degen mahabbatyn túsinip, sezingen adamnyń bul halyqqa HHİİ ǵasyr danyshpandary degen ataý bereri sózsiz.

Tańdaı qaqtyratyn jaılar

Bul eldegi balalar múldem telefon ustamaıdy. Úıde de, mektepte de. Túrli tehnıkalar qoljetimdi bolǵanymen, japondyqtar kózbe-kóz tildeskendi qup kóredi.

Synyptan ınteraktıvti taqtaǵa qosylǵan jalǵyz kishkentaı planshet kóre alasyz. Balalarǵa arnalǵan tehnıkalar qatary osymen aıaqtalady.

Mundaǵy balalarda planshet joq, áleýmettik jelilerdi qoldanbaıdy jáne vırtýaldy álemde ómir súrmeıdi.  Olar tabıǵat aıasynda ómir keship, aınalasyndaǵy álem ilimine qanyp ósedi. Úlkenderden ómirge úırenip, túrli suraqtar qoıyp, ár túrli taqyrypty talqylap, damýǵa tyrysady. Tehnıka men vırtýaldy álemge táýeldi bolyp otyrǵan bizder úshin bul shynymen de tańdanarlyq dúnıe emes pe?

Bastaýysh mektep

Bastaýysh mektepte qatań erejeler joq. Onyń dáleli – pıjama kıgen balalar. Olar oıyn arqyly álemdi tanyp, ózin-ózi ustaýdy, úlkenne degen qarym-qatynasty, salt-dástúri men erejelerdi úırenedi.

Mektep erejeleri

Mektepte tazalyqty saqtap,úı shárkeıimen júrý qabyldanǵan. Tokıo, Osoko, tipti Takasýkıde de tazalyqshylar bolmaıdy. Sondyqtan oqýshylar tazalyq saqtaýǵa mindetti.

Al jıhazdardyń bári ıkemdi. Sabaq qajettiligine saı ózgerip turady.

Túski as

Japonıa mektepterindegi túski as – tunyp turǵan dástúr. Eń uzaq úzilis ýaqytynda beriletin túski as bir saǵatqa sozylady. Kezekshi oqýshylar tamaqty synyptarǵa taratady.

Tamaq mekteptiń ishinde jasalady. Ydys-aıaq mektep tarapynan berilgenimen, oqýshylar taıaqsha men súlgiden turatyn tamaqtanýǵa arnalǵan jınaqty ózimen alyp kelýi tıis.

Túski asqa mindetti túrde kúrish pen sút beriledi. Tústenip bolǵannan soń, kezekshiler ydysty jınap alyp, ústelder ornyna qoıylady. Ary qaraı kelesi sabaq jalǵasady.

Úzilis

Mektep aýmaǵynda sport alańy qarastyrylǵan. Ár oqýshy sabaqtan soń alańǵa baryp, dop oınap, júgirip, dostarymen aralasa alady.

Orta jáne joǵary mektep

Orta jáne joǵary mektep oqýshylary bektilgen mektep formasyn kıedi. Olar mektepke velosıpedpen qatynaıdy. Munda sabaqqa keshigýge bolmaıdy (mektep jabylyp qalatyndyqtan, keshikken oqýshylar joq). Bul rette «Keshikken oqýshylar ne isteıdi?» degen saýal týyndaýy múmkin. Jaýaby joq, sebebi bul elde eshkim eshqaıda keshikpeıdi. Tipti eresekterdiń ózi ýaǵdaly orynǵa 40-50 mınýt buryn jetip, kelisken adamyn kútedi.

Al dene shynyqtyrý sabaǵynda uldar men qyzdar bólek oınaıdy. Qyzdar jattyǵý zalynda qalsa, uldar dalada shynyǵady.

Jattyǵý zalynda saqtalatyn aıaq kıimder mekteptiń menshigi bolyp tabylady. Sondyqtan mundaǵy mektep oqýshylary bir krosovka kıedi. Olar túrli ólshemdegi aıaq kıimder ishinen ózine laıyǵyn taýyp, dene shynyqtyrýmen shuǵyldanady.

Mektep úırimeleri

Sabaqtan keıin oqýshylar túrli úıirmege qatysa alady. Mektepte basketbol, voleıbol, kendo jáne bı úırimeleri bar.

Jazdyq forma

Oqýshylar kıimi jyl maýsymyna baılanysty ózgerip otyrady. Jazda oqýshylar Yukata atalatyn forma kıedi. Ol kımonoǵa uqsas.

Qosymsha bilim

Sabaqtan keıin oqýshylar klýbtarǵa baryp, jańa dúnıelerdi úırenedi. Joba jasap, ózge elden kelgen balalarmen aralasady.

Tamaqtaný mádenıeti

Japondyqtar ústel basyna tórt kóz túgel jıylyp, barlyǵy birge otyrady. Edende otyryp aýqattanatyndyqtan, tamaqtanatyn ústelderi alasa. Sorpany táreleden ishý qajet bolsa, asty sońǵy kúrishine deıin taýysyp jeý kerek. Ydystaǵy as tolyq jelinip, taýysylmaıynsha, eshkim dastarhan basynan turmaıdy.Aıtpaqshy, jergilikti halyq tańǵy, túski, keshki asqa da kúrishpen aýqattanady eken.

Sonymen qatar Japonıada kók shaı keń taralaǵan. Al sýshıge toqtalsaq, japondyqtardyń kóbi zimbir jemeıtin kórinedi.

Ańyz

Japonıada orıgamı óneri jaqsy damyǵan. Tipti, myń dana tyrna jasasań, armanyń mindetti túrde oryndalady degen ańyz da bar. Sondyqtan japondyqtardyń barlyǵy keshki ýaqytta qaǵazben túrli tájirıbe jasaıdy.

Japonıa halqy kóshede aınalasyndaǵylarǵa mán bermeıdi, tipti, ózgleremen sebepsiz tanyspaıdy. Ár adam óz áleminde ómir keship, óz jolymen júredi. Qaıda jáne ne úshin baǵyt alǵanyn naqty biledi. Dese de Japonıa tirshiligi tynysh ári úılesimdi bolǵanymen, bulómiri qarbalas memleket.

Japondyqtardyń ómiri bizge túsiniksiz kórinýi múmkin... Biraq túsinbeıtin bizder sıaqtymyz. Olar ǵalamsharymyzdy qorǵap, úlkenderin syılap, dástúr-saltyn qasterlep, halyq murasyn saqtaı biledi. Jáne az shyǵynmen úlken jetistikterge jetý jolyn meńgergen.

Bul memleket mektepteriniń qabyrǵalarynyń bári sur tústi. Kún saıyn sur qabyrǵada gúlderdiń, kóbelekterdiń jáne basqa da sýretter paıda bolady. osydan-aq ańǵarǵanymyzdaı, japondyqtar dástúr sabaqtastyǵyn úzbesten óz ómiri men bolashaǵyn ózderi jobalap, ózderi qurady.

 

---