InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qazaq otbasy
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: Qazaq otbasy týraly oqýshylarǵa tolyq maǵlumat berý. Alǵan bilimderin pysyqtap, teorıalyq alǵan uǵymdaryn mysaldar arqyly tereń meńgertý.
Damytýshylyq: gramatıkadan alǵan bilimderi jattyǵý jumystary arqyly damytý óz betinshe oryndaý daǵdylaryn qalyptastyrý, toppen jumys júrgizý arqyly ár oqýshynyń derbestigin jetildirý, shyǵarmashylyq belsendiligin arttyrý.
Tárbıelik: Otbasyn qurmetteýge, ata - anaǵa kómek kórsetýge baýlý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaq
Sabaqtyń ádis - tásilderi: suraq - jaýap, salystyrý, toptastyrý, ózindik izdenis, taldaý.
Kórneki quraldar: oqýlyq, slaıd, kespeler
Tehnıkalyq qural: ınteraktıvti taqta

Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardyń kóil - kúıin jaqsartýǵa arnalǵan sergitý.
Qaıyrly kún, álem!
Qaıyrly kún, aspan!
Qaıyrly kún, sen!
Qaıyrly kún, men!
Qaıyrly kún, muǵalim!
Qaıyrly kún, qonaqtar!
Úıge berilgen tapsyrmany tekserý.

İ. «Ideıa sebeti» oıyny. « Otbasy músheleri» degen sózi bar plakat taqtaǵa ilinedi. Bul oıyn barysynda jumys juppen júrgiziledi. Bul aýqymy keń, mańyzy zor taqyrypty biz 8 synypta da ótken bolatynbyz. Bıylǵy jyly da osy taqyryp jalǵasyn taýyp otyr. Búgingi tańda bizdiń osy taqyryp boıynsha 3 sabaǵymyzdy ótkizip jatyrmyz. Qazir ár jup otbasy músheleri jaıynda ataýlardy jazyp, túsinik beredi. Eń aldymen qaǵazǵa jazylyp, keıinnen plakatqa bekitiledi. (3 - 5 mınýt)

Otbasy músheleri
Anyqtama beriletin sózder: áke - sheshe, nemere, shóbere, jeńge, aǵaıyn, naǵashy, jıen.
Áke - sheshe, ata - ana - dúnıege urpaq ákelgen erli - zaıypty adamdar.
Nemere - uldyń balasy.
Shóbere – nemereniń balasy.
Jeńge – aǵanyń áıeli.
Aǵaıyn – birge týǵan týystar.
Naǵashy – balanyń anasynyń tórkini.
Jıen – qyzdyń nemese ápke, qaryndastan týǵan bala.

İİ.«Qateni tap» oıyny.
Qate málimetpen mátin usynylady. Ol mátinnen jiberilgen qatelerdi tabý kerek. Talaptary: eń qarapaıym qate jáne sabaqtyń taqyrybyn ashqannan keıin qorytyndylap tabatyn qate. (8 - 10 mınýt)
Qazaq otbasynda ákeniń orny erekshe emes. Sheshe – otbasynyń tiregi. Otbasy músheleri ákeni tyńdamaıdy.
Áje – otbasynyń basshysy, asyraýshysy, qamqorshysy. Ákeni ana da, balalar da qurmetteıdi, syılaıdy. Bala ákeni renjitý úshin tártipti, eńbekqor, bilimdi, uqypty bolýǵa tyrysady. Ana ákeni syılaý arqyly balalarǵa úlgi kórsetedi. Ananyń osy úlgisimen áje ákesin de, úlkenderdi de syılap, tárbıeli bolyp ósedi.
Ana – otbasynyń beriktigin saqtaýshy. Ana – otbasy músheleriniń syılastyǵyn ornatady, aǵaıyn men týǵan - týystardyń qarym - qatynasyn saqtamaıdy. Ana – otbasyndaǵy tatýlyq uıytqysy. Ananyń orny da erekshe. Áke de, balalar da anany syılaıdy.
Otbasynyń eń úlken baılyǵy – bala. «Sheshege qarap ul óser, ákege qarap qyz óser» deıdi qazaq halqy. Áke men shesheniń jaman úlgisi balaǵa tárbıe bolyp tabylady. Qazaq otbasyndaǵy tárbıeniń eń birinshi erejesi - ákesin syılaý, anasyn qurmetteý. Bul – balaǵa beriletin eń birinshi baǵa. Ata - anasyn syılap ótken bala ózgelerdi de qurmetteýge úırenedi. Sondyqtan orys balalaryn ádeptilikke, meırimdilikke, adaldyqqa, sypaıylyqqa baýlyǵan.
a) Qate mátindi oqyp shyǵyp, taqyrybyn anyqtap, mátinge ataýyn qoıady.
á) Jańa sózdermen jumys. Taqtadaǵy sózderdi oqyp, este saqtaǵandaryn qaǵazǵa jazady.
Tirek – opora
Syılaý – ývajat
Beriktik – splochennost
Aǵaıyn – rodná, sorodıchı
Ornatý – ýstanovıt
Baýlý – vospıtyvat (8 - 10 mın)
Olarmen sóz tirkesi men sóılem qurańdar.

İİ. «Sheńber» oıyny. Durys mátin usynylady. Jańa mátindi oqyp shyǵyp, este qalǵan sóılemderdi aıtyp, maǵynasyna qaraı jańa sózderdi qosa otyryp tolyqtyrý. Tek aıtylǵan sóılemdi qaıtalaýǵa bolmaıdy.
Bir sóılemge sıntaksıstik taldaý jasaý.
Otbasy músheleri ákeni tyńdaıdy. Áke de, balalar da anany syılaıdy.
Qazaq otbasy
Qazaq otbasynda ákeniń orny erekshe. Áke – otbasynyń tiregi. Otbasy músheleri ákeni tyńdaıdy.
Áke – otbasynyń basshysy, asyraýshysy, qamqorshysy. Ákeni ana da, balalar da qurmetteıdi, syılaıdy. Bala ákeni renjitpes úshin tártipti, eńbekqor, bilimdi, uqypty bolýǵa tyrysady. Ana ákeni syılaý arqyly balalarǵa úlgi kórsetedi. Ananyń osy úlgisimen bala ákesin de, úlkenderdi de syılap, tárbıeli bolyp ósedi.
Ana – otbasynyń beriktigin saqtaýshy. Ana – otbasy músheleriniń syılastyǵyn ornatady, aǵaıyn men týǵan - týystardyń qarym - qatynasyn saqtaıdy. Ana – otbasyndaǵy tatýlyq uıytqysy. Ananyń orny da erekshe. Áke de, balalar da anany syılaıdy.
Otbasynyń eń úlken baılyǵy – bala. «Ákege qarap ul óser, sheshege qarap qyz óser» deıdi qazaq halqy. Áke men shesheniń jaqsy úlgisi balaǵa tárbıe bolyp tabylady. Qazaq otbasyndaǵy tárbıeniń eń birinshi erejesi - ákesin syılaý, anasyn qurmetteý. Bul – balaǵa beriletin eń birinshi baǵa. Ata - anasyn syılap ótken bala ózgelerdi de qurmetteýge úırenedi. Sondyqtan qazaq otbasy balalaryn ádeptilikke, meırimdilikke, adaldyqqa, sypaıylyqqa baýlyǵan.(10mınýt)

Al endi, balalar, myna eki mátindi salystyraıyq Manaǵy qatesi bar mátinnen barlyq qatelerdi anyqtap taba aldyq pa? Myna durys mátinmen salystyryp, qatesin tabaıyq.

Qorytyndy:
Plakattaǵy otbasy múshelerin tolyqtyryp, endi qazaq otbasyndaǵy tárbıege toqtalsaq.
Sonymen ákeniń róli qandaı? Ananyń she? Solaı plakattaǵy aıtylǵan oılardy tolyqtyrý.
Osy plakatty modýldi aıaqtaǵansha deıin tolyqtyryp otyramyz.

Test jumysy
1. Qazaq otbasynyń tiregi kim?
a) ana á) áke b) jıen
2. Áke – otbasynyń nesi?
a) basshysy, asyraýshysy, qamqorshysy á) tárbıeshisi, taratýshysy
b) buzýshysy, qamqorshysy, aqymaǵy
3. Bala ákeni renjitpeý úshin qandaı bolýǵa tyrysady?
a) buzaqy, aqymaq, aqylsyz á) tártipti, bilimdi, eńbekqor
b) uqypty, tárbıesiz, ádepsiz
4. Ana – otbasynyń kimi?
a) tynyshtyǵyn buzýshysy á) beriktigin saqtaýshysy b) negizgi tiregi
5. Otbasynyń eń úlken baılyǵy....?
a) bala á) aqsha b) baılyq
6. «.... qarap ul óser,.... qarap qyz óser» degen maqaldy tolyqtyryńyz.
a) ájege, ataǵa á) aǵaǵa, ápkege b) ákege, sheshege
7. Qazaq otbasynyń tárbıesiniń eń birinshi erejesi qandaı?
a) úlkendi syılamaý, olarǵa qamqorlyq kórsetý
á) ákesin syılaý, anasyn qurmetteý b) ata - anaǵa meırimdilik kórsetpeý
8. Ata - anany syılaý, qurmetteý balaǵa beriletin qandaı baǵa?
a) birinshi á) aqyrǵy b) sońǵy
9. Qazaq otbasy balalardy nege baýlyǵan?
a) ádeptilikke, meırimdilikke á) buzaqylyqqa, aqymaqtyqqa
b) ádeptilikke, tárbıesizdikke
10. Aǵaıyn men týǵan - týystardyń qarym - qatynasyn saqtaıtyn kim?
a) ana á) bala b) nemere

Úıge tapsyrma
Deńgeılik tapsyrmalar:
İİİ deńgeı.
1. Qazaq otbasy jaıly aıtyp berińder.
2. Mátindegi eki jaı sóılemnen sebep - saldar sabaqtas qurmalas sóılem qurastyryńyz. Oǵan sıntaksıstik taldaý jasa.
İİ deńgeı
1. Mátinge jospar qur.
2. Mátin qansha sóılemnen turady, jaı sóılem qansha, onyń qandaı túri eken, qurmalas sóılem qansha, ol sóılemder salalas pa, sabaqtas pa, álde aralas qurmalas pa ajyratady.
İ deńgeı
«Aırandaı uıyǵan»(drýjnyı) frazeologızmi boıynsha óz otbasyń týraly shaǵyn shyǵarma jaz.
8 sóılemnen, 7 jaı sóılem. Habarly sóılemder. Qurmalas sóılem 1. Ol sabaqtas qurmalas sóılem.
Baǵalaý