InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Qazaq otbasyndaǵy mýzykalyq aspaptar
Sabaqtyń maqsaty: 1. Qazaq halqynyń mýzykalyq aspaptary, olardyń túrleri, qoldaný erekshelikteri, qurylymy jaıly túsinikterin tolyqtyra otyryp, septik jalǵaýy týraly maǵlumattar berý.
2. Oqýshylardyń ózindik oılaý qabiletterin arttyrý, iskerlik belsendilikterin damytý, oryndalatyn tapsyrmalar arqyly sózdik qorlaryn damytý.
3. Bir - biriniń pikirin tyńdaýǵa, syılastyqqa, uıymshyldyqqa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: jańa sabaqty meńgertý
Sabaqtyń ádisi: túsindirý, suraq - jaýap, izdendirý, toppen jumys, jınaqtaý, oı bólisý.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi
Oqýshylarmen amandasý.
- Kóńil - kúılerińiz qalaı?
- Bir - birlerińizge jaqsy kóńil - kúı tileńizder.
«Qyzyǵýshylyǵyn oıatý»
Synypty mýzykalyq aspaptar boıynsha eki topqa bólý. Ár aspaptyń erekshelikterin aıta otyryp bólý.

İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. (4 mınýt)

İİİ. Jańa sabaq.
1. Jańa taqyrypty bastamas buryn men sizderge myna bir áýendi tyńdatqym kelip tur.(Kúı oınalady)
- Balalar, myna áýendi nege tyńdadyq?
2.- Myna sýretterden nelerdi kórip tursyńdar?
Olaı bolsa, bizdiń búgingi sabaǵymyz «Qazaqtyń ulttyq aspaptaryna» arnalady.

Dombyra.
Dombyra – qaǵyp, shertip oınaıtyn ishekti mýzykalyq aspap. Qazaqtyń án - kúı oryndaýshylyq dástúrine baılanysty dombyra aspabynyń birneshe túri bar. Olardyń tek syrt pishini ǵana emes, ishek jáne perne sany da ár qıly. Negizinen 2 ishekti bolyp keledi.
Ulttyq aspaptardyń túrleri týraly

Búgingi sabaǵymyzda «Qazaqtyń mýzykalyq aspaptary» jaıly maǵlumat alamyz.
Ulttyń uly murasynyń biri ǵalymdar qazaq jerinde saqtalǵan jeti qazynasynyń birine eseptepti.
Qazaqtyń mýzykalyq aspaptary ( dombyra, adyrna, jetigen, sherter), yspaly aspaptar ( qobyz, qylqobyz, narqobyz, sazgen), úrmeli aspaptar (sybyzǵy, sazsyrnaı, shańqobyz), urmaly - silkimeli aspaptar ( dabyl, dańǵyra, daýylpaz, asataıaq, toqyldaq, t. b.) dep toptaýǵa bolady.

Sózdikpen jumys.
Sózdik
Uly mura – velıkoe nasledıe
Shertpeli aspap – shıpkovyı nasıonalnyı mýzykalnyı ınstrýment
Yspaly aspap – smychkovyı ınstrýment
Úrmeli aspap – dýhovnyı ınstrýment
Urmaly - silkimeli aspap – ýdarnyı ınstrýment
Ulttyq bolmys – nasıonalnoe estestvo
Tylsym syr – volshebnyı, taınstvennyı, zagadochny
Tańǵajaıyp aspap – ýdıvıtelnyı, voshıtıtelnyı, porazıtelnyı ınstrýment
Sizderge shaǵyn mátin beriledi. Sol mátindi túsinip oqyp, aýdarma jumysyn jasap, mazmundap, mátinge taqyryp qoıasyzdar.
Ýchenye schıtalı chto sem sokrovısh ıavláetsá velıkım nasledıem, kotoroe sohranılos na kazahskoı zemle. My schıtaem chto eto pravılnoe reshenıe. Kazahskıe mýzykalnye ınstrýmenty (dombra, adyrna, jetigen, sherter) mojno razdelıt na grýppy, smychkovye ınstrýmenty ( qobyz, qylqobyz, narqobyz, sazgen), dýhovye ınstrýmenty ( sybyzǵy, sazsyrnaı, shańqobyz), ýdarnye (dabyl, dańǵyra, daýylpaz, asataıaq, toqyldaq) ı dr.

Dombyra – qazaq halqynyń ulttyq bolmysyn, jan dúnıesiniń tylsym syrlaryn syrtqy dúnıege pash etken tańǵajaıyp aspap.
Dombyranyń paıda bolýyn arheolog ǵalymdar tasqa salynǵan sýretterdiń ishinde dombyranyń bederi kezdeskenine qarap, neolıt dáýirine ( b. z. d 4000 myńjyldyq) jatqyzady.
Dombyra tym erte paıda bolyp, ýaqyt ozǵan saıyn túrlenip, damyp otyrǵan eki ishekti, 9 - 16 perneli bolyp keletin jumsaq qońyr únimen erekshelenetin, ár qazaqtyń úıiniń tórinde turǵan aspap.