Qazaq sportshylarynyń baǵyndyrǵan belesteri
Halyqaralyq dárejede kez kelgen eldiń eki jaǵdaıda týy kóterilip, Ánurany shyrqalady. Onyń biri Memleket basshysy ózge elge resmı saparmen barǵanda, ekinshisi sporttyq jarystarda sportshysy jeńiske jetkende. Demek, joǵarydaǵydaı qurmet táýelsiz el ekenińdi moıyndaǵanda, sosyn myqtylyǵyńdy dáleldegende ǵana kórsetiledi. Demek, osynyń ekeýi de mańyzdy.
Prezıdentterge kórsetiletin memlekettik dárejedegi syı-qurmettiń jóni belgili, al sportshylardyń el mereıin asqaqtatýy – kúlli álemniń kóz aldynda ótip, tikeleı tanylatyn erekshe qubylys.
Qazaq eli sportshylarynyń 1988 jylǵa deıin KSRO quramasy sapynda óner kórsetip kelgeni belgili. Bul dáýirde tikeleı Qazaqstan atynan shyqpasa da olımpıada oıyndarynda júldeger, chempıon bolǵan qazaq balalary ultymyzdyń atyn álemge tanytty deýge bolady.
Qazaqtan shyqqan tuńǵysh olımpıadashy, 4×100 metrlik estafetashylar jarysynan XVII olımpıada oıyndarynyń kúmis júldegeri (Rım, 1960) Ǵusman Qosanov edi. Al alǵashqy olımpıada chempıony, keńestik kezeńde KSRO basketbol quramasynda oınap, 1972 jyly Múnhende ótken HH Jazǵy olımpıada oıyndarynda basketboldan chempıon bolǵan Áljan Jarmuhammedov edi. Talantty basketbolshy qazaq 1967 jyly Eýropa chempıony bolsa, 1976 jyly Monrealda ótken HHİ jazǵy olımpıadada qola júldege qol jetkizip, óziniń álemniń kúshti sportshylarynyń biri ekenin dáleldedi.
1980 jylǵy Máskeýde ótken HHİİ jazǵy olımpıadaǵa qatysqan qazaqtardan Jaqsylyq Úshkempirov pen Shámil Serikov grek-rım kúresinen altyn medal alyp, el mereıin asqaqtatty. Qazaqtyń bul qos balýany sol tusta álemniń nazaryn burǵan sportshylar edi. Máselen, Shámil Serikov olımpıada altynyn alǵanǵa deıin KSRO chempıony (1978), álem chempıony (1978, 1979), Eýropa chempıony (1979) bolsa, olımpıadadan soń Jaqsylyq Úshkempirov 1981 jyly álem chempıony, 1982 jyly Álem kýboginiń jeńimpazy boldy. Sondaı-aq osy olımpıadada bokstan kúmis medal alǵan Serik Qonaqbaevtyń dańqy jer jardy. Álem chempıonatynyń kúmis júldegeri (1982), eki dúrkin Eýropa chempıony (1979, 1981), Keńes Odaǵynyń 2 dúrkin chempıony bolǵan qazaq boksshysynyń jetistigi ózinen keıingi dáýirdegi qazaq boksynyń órleýine úlken áser etkeni belgili.
Elimizdiń alǵashqy iri jeńisi 2000 jyldyń 15 qyrkúıegi men 1 qazany aralyǵynda Avstralıanyń Sıdneı qalasynda ótken XXVII jazǵy olımpıada oıyndarynda boldy. Bul olımpıadada qazaq boksshylary álemdi tańǵaldyrdy dese de bolady. Bokstan 57 kg deıingi salmaq dárejesinde Bekzat Sattarhanov, 71 kg deıin Ermahan Ibraıymov 91 kg joǵary salmaq dárejesinde altyn alqa taqsa, 51 kg deıin Bolat Jumadilov kúmis medalǵa ıe boldy. Sondaı-aq, jeńil atletıkadan Olga Shıshıgına altyn, erkin kúresten 97 kelige deıingi salmaqta Islam Baıramýkov, velosporttan Aleksandr Vınokýrov kúmis alqa taqty.
Al 2004 jyly Grekıada ótken XXVIII Jazǵy olımpıada oıyndarynda boksy Baqtıar Artaev olımpıada altynyna qol jetkizse, Genadıı Lalıev (erkin kúres), Georgıı Sýrsýmıa (grek-rım kúresi), Gennadıı Golovkın (boks), Sergeı Fılımonov (aýyl atletıka) kúmis, Serik Eleýov (boks), Mhıtar Manýkán (grek-rım kúresi), Dmıtrıı Karpov (jeńil atletıka) qola júldeniń ıesi boldy.
2008 jyly tamyzdyń 8-i men 24-i aralyǵynda Beıjińde ótken XXIX Jazǵy olımpıada oıyndarynda Baqyt Sársekbaev (boks), Ilá Ilın (aýyr atletıka) altynnan alqa taqsa, Irına Nekrasova (aýyr atletıka), Asqat Jitkeev (dzúdo), Alla Vajenına (aýyr atletıka), Taımýraz Tıgıev (erkin kúres) kúmis medal aldy. Nurbaqyt Teńizbaev (grek-rım kúresi), Áset Mámbetov (grek-rım kúresi), Marıa Graboveskaıa (aýyr atletıka), Elena Shalygına (erkin kúres), Marıd Mýtalımov (erkin kúres), Erkebulan Shynalıev (boks), Arman Shylmanov (taekvondo) qola júldege qol jetkizip, Qazaqstan quramasynyń aıbynyn asyrdy.
Qazaqstan sportshylary úshin eń sátti óner kórsetý ‒ 2012 jyldyń oıyndary 27 shilde men 12 tamyz aralyǵynda Ulybrıtanıanyń astanasy London qalasynda ótken HHH Jazǵy olımpıada oıyndary deýge bolady. Óıtkeni bul jarysta elimiz quramasy buryn-sońdy el tarıhynda bolmaǵan jetistikke jetti. 7 altyn, 1 kúmis, 5 qola medal alyp, medal sany boıynsha jalpy esepte 204 el arasynda 12-orynǵa taban tiredi. Munda bokstan Serik Sápıev, aýyr atletıkadan Ilá Ilın, Zýlfıa Chınshanlo, Maııa Maneza, Svetlana Podobedova, jeńil atletıka Olga Rypakova, velosporttan Aleksandr Vınokýrov Olımpıada chempıony bolsa, bokstan Ádilbek Nıazymbetov kúmis, erkin kúresten Aqjúrek Tańatarov pen Gýzel Manúrova, grek-rım kúresinen Danıal Gadjıev, bokstan Marına Volnova men Ivan Dychko qola júlde ıesi atandy. Sóıtip tuńǵysh ret Olımpıada oıyndarynda jeti ret qazaqtyń Týy eń bıikten kórinip, jeti ret Ánuranymyz shyrqaldy.
Brazılıanyń Rıo-de-Janeıro qalasynda 2016 jyldyń 5-21 tamyz kúnderi ótken HHHİ Jazǵy olımpıada oıyndarynda da Qazaqstan komandasy jaqsy nátıje kórsetti. Atap aıtqanda, Bras ádisi boıynsha sýǵa júzýden (200 metr) Dmıtrıı Balandın, aýyr atletıkadan (77 kg deıin) Nıdjat Ragımov, bokstan (69 kg deıin) Danıar Eleýsinov olımpıada chempıondary atandy. Al dzúdodan Eldos Smetov (60 kg deıin), áıelder arasynda aýyr atletıkadan Jazıra Japparqul (69 kg deıin), bokstan Vasılıı Levıt (91 kg deıin), Ádilbek Nıazymbetov (81 kg deıin), áıelder arasynda kúresten Gúzel Manúrova (75 kg deıin) kúmis medal taqsa, dzúdodan Galbadrah Otgonseseg (48 kg deıin, áıelder arasynda), aýyr atletıkadan Farhad Harkı (62 kg deıin, erler arasynda), aýyr atletıkadan Karına Gorıcheva (63 kg deıin, áıelder arasynda), jeńil atletıkadan (úsh qarǵyp sekirý, áıelder arasynda) Olga Rypakova, aýyr atletıkadan Aleksandr Zaıchıkov (105 kg deıin, erler arasynda), kúresten Elmıra Syzdykova (69 kg deıin, áıelder arasynda), Ekaterına Larıonova (63 kg deıin, áıelder arasynda), bokstan Ivan Dychko (91 kg asa, erler arasynda) men Darıǵa Shakımova (75 kg, erler arasynda) qola medaldy qorjynǵa saldy.
2020 jyldyń 24 shilde jáne 9 tamyz kúnderi aralyǵynda Japonıanyń Tokıo qalasynda ótýi tıis XXXII Jazǵy olımpıada oıyndary sol jyldyń basynda bastalǵan dúnıejúzilik koronavırýs pandemıasynyń kesirinen ótpeı qaldy. Sondyqtan ol bıyl, ıaǵnı 2021 jyly 23 shilde men 9 tamyz aralyǵynda ótkerilmek. Olımpıada baǵdarlamasyna jańadan engen sport túrleri bar. Solardyń ishinde sporttyq quzǵa órmeleý jáne karate boıynsha elimiz sportshylary alǵash ret olımpıadada baq synamaq. Sóıtip, karate boıynsha erlerden Darhan Asadilov, Nurqanat Ájiqanov, Danıar Iýldashev pen áıelderden Móldir Jańbyrbaı men Sofá Berýlseva, quzǵa órmeleýden Rıshat Haıbýllın jarysqa tastúıin daıyn otyr. Osyǵan deıin úsh olımpıadaǵa qatysyp, kúmis (Pekın 2008), altyn (London 2012), qola (Rıo-de-Janeıro 2016) medaldardyń ıesi atanǵan ataqty jeńil atlet Olga Rypakova tórtinshi ret olımpıadada el namysyn qorǵamaq. Osyǵan deıin 2007-2016 jyldar aralyǵynda olımpıada, álem chempıonaty, ýnıversıada, Azıada t.b. basqa joǵary dárejeli jarystarǵa qatysyp 10 altyn, 4 kúmis, 4 qola medal ıesi atanǵan O.Rypakova taǵy da olımpıadanyń jeńimpazy ne júldegeri bolyp, el qorjynyna túser medaldar sanyn eseleı túsedi dep senemiz.
Erjan Erkemaı Turan ýnıversıteti 1-kýrs jýrnalısıka fakúlteti
You Might Also Like
