Qazaq halqynyń materıaldyq mádenıeti
Sabaqtyń taqyryby: Qazaq halqynyń materıaldyq mádenıeti (slaıdymen)
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylardy halqymyzdyń materıaldyq mádenıetiniń túrlerimen tanystyrý, jalpy materıaldyq mádenıet týraly málimet bere otyryp Qazaq halqynyń mádenıetiniń óshpes qundylyq ekenine kózderin jetkizý.
Damytýshylyq: materıaldyq mádenıet týraly túsinikterin keńeıtý, mádenıetti jan - jaqty qyrynan tanı bilýge kómektesý, álemdik mádenıet pen ulttyq mádenıetti baılanystyra otyryp, olarǵa óz kózqarastaryn qalyptastyrýǵa kómektesý.
Tárbıelik: Qazaq halqynyń baı mádenıetine degen qurmet sezimin damytý, mádenıetke degen qyzyǵýshylyqtaryn odan ári arttyrý, materıaldyq mádenıettiń ozyq úlgilerimen tanystyra otyryp estetıkalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: aralas
Ádisi: áńgimeleý, suraq - jaýap
Pánaralyq baılanys: geografıa
Kórnekilik: kıiz úı, ulttyq kıim, qolóner buıymdarynyń sýretteri, ınterbelsendi taqta, slaıdtar
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
II. Úı tapsyrmasyn suraý.
Úıge qandaı tapsyrma berilgenin oqýshylardan surap, esterine salady.
Osydan keıin ótken sabaqqa baılanysty suraqtar qoıamyn.
Sonymen qatar úıge berilgen sózjumbaqtaryn teksere otyryp, baǵalap shyǵamyn. Oqýshylardyń jaýabyn tyńdaǵan soń úı tapsyrmasyn qysqasha qorytyndylap jańa sabaqqa kirisemin.
III. Jańa sabaq.
Jańa sabaqtyń taqyryby, jospary taqtaǵa jazylyp qoıylady. Oqýshylarǵa sabaqtyń maqsaty aıtylady.
Sabaq jospar.
1. Qazaq baspanasy.
2. Qazaqtyń ulttyq kıimderi.
3. Ulttyq qolóner buıymdary.
Eń aldymen oqýshylarǵa «Materıaldyq mádenıet degenimiz ne?» dep suraq qoıamyn. Oqýshylar jaýabyn tyńdaǵan soń óz sózimmen tolyqtyramyn.
Mádenıetti ekige bólýge bolady:
1. Rýhanı mádenıet.
2. Materıaldyq mádenıet.
Jańa sabaqty túsindirý.
Burynǵy kezde kóshpeli mal sharýashylyǵymen aınalysqan qazaq halqynyń negizgi baspanasy kıiz úı bolǵan. Onyń eń basty sebebi kıiz úıdiń kóship - qoný kezinde yńǵaıly, tez jınalyp jáne qurastyrylýy boldy. Maýsymdyq kóshý kezinde kıiz úı buıymdaryn negizinen túıege artqan.
Erte zamanda kıiz úıdi arbaǵa da bekitken. Ony kúıme dep ataǵan.
Kıiz úıdiń ishi jazda salqyn bolýmen qatar, únemi taza aýa kirip turýmen erekshelengen. Kıiz úı 6, 8, 12 qanatty bolyp bólingen. Onyń ishinde 12 qanatty kıiz úı baı da dáýletti adamdarda bolǵan. Mundaı úılerdi atpen júrip tigetin.
Kıiz úıdiń bólikteri: kerege, ýyq, shańyraq, esik. Bulardyń bári negizinen aǵashtan jasalǵan. Kıiz úıge jabatyn kıizder: týyrlyq, úzik, túndik. Bunyń barlyǵyn jasaýda shıkizat retinde qoıdyń júni paıdalanylǵan.
Qazaqtyń ulttyq, kıimderi materıaldyq, mádenıettiń iri jetistigi ekeni daýsyz. Qazaq halqynda ulttyq kıim - der jas shamasyna qaraı erekshelengen. Ulttyq kıimder: ton, qamzol, shapan, taqıa, bórik, sáýkele, kımeshek, beshpent t. b.
Budan ári ár ulttyq kıimniń qandaı ýaqytta qoldanylatyny jaıynda málimet beremin.
Burynǵy kezde qazaq halqynda qolóner óte joǵary dárejede damyǵan. Zergerlik buıymdar jasaýda sheberler altyn, kúmis, asyl tas, túrli súıekterdi qoldanǵan. Ásirese áıelderdiń sándik buıymdaryn jasaý keń taraǵan. Syrǵa, bilezik, saqına, júzik, alqa, sholpy t. b. sándik buıymdar Qazaq áıelderiniń kóbiniń taǵatyn áshekeı zattary retinde belgili. Kóshpeli halyq úshin at ábzelderiniń qajettiligi óte joǵary bolǵan. Er - turman, sánmen órilgen arqandar ár qazaqtyń úıinen tabylatyn. Jaýgershilik kezderi qazaq ustalary qylysh, naıza, semser, dýlyǵa, qanjar sıaqty qarý - jaraqtardy da kóptep jasaǵan.
Jańa sabaqty túsindirip bolǵan soń pysyqtaý úshin oqýshylarǵa mátinmen jumys jasatamyn. Taqyrypshalardy oqýshylarǵa daýystatyp oqyta otyryp, birlese taldaý jasaımyz.
Qorytyndy kezeń:
Sabaqty qorytyndylaý maqsatynda oqýshylarǵa túrli suraqtar qoıamyn:
Kıiz úıdiń qandaı qasıetteri bar?
Qazaqtyń qolóner buıymdarynyń qandaı túrlerin bilesiń?
Qazaq áıelderiniń ulttyq kıimderin ata.
Qazaq qoǵamynda qolóner sheberleriniń orny qandaı bolǵan?
Ár oqýshynyń jaýabyn tyńdap, ony tolyqtyryp otyramyn. Oqýshylar jaýaptarynan keıin ótken sabaqqa jalpylama sholý qorytyndy jasaımyn. Onda búgingi sabaqta ótken basty máselelerge toqtala otyryp, taqyrypty bekitemin.
Baǵalaý:
Úı tapsyrmasy:
1. paragrafty oqý.
2. Oqýlyqtaǵy suraqtarǵa jaýap berý.
3. «Mádenıetim - maqtanyshym» Esse jazý
Almaty oblysy Kóksý aýdany Muqyry aýyly
Japsarbaev atyndaǵy orta mekteptiń tarıh páni muǵalimi
Abdrahmanova Aısulý Smaǵulqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: oqýshylardy halqymyzdyń materıaldyq mádenıetiniń túrlerimen tanystyrý, jalpy materıaldyq mádenıet týraly málimet bere otyryp Qazaq halqynyń mádenıetiniń óshpes qundylyq ekenine kózderin jetkizý.
Damytýshylyq: materıaldyq mádenıet týraly túsinikterin keńeıtý, mádenıetti jan - jaqty qyrynan tanı bilýge kómektesý, álemdik mádenıet pen ulttyq mádenıetti baılanystyra otyryp, olarǵa óz kózqarastaryn qalyptastyrýǵa kómektesý.
Tárbıelik: Qazaq halqynyń baı mádenıetine degen qurmet sezimin damytý, mádenıetke degen qyzyǵýshylyqtaryn odan ári arttyrý, materıaldyq mádenıettiń ozyq úlgilerimen tanystyra otyryp estetıkalyq tárbıe berý.
Sabaqtyń túri: aralas
Ádisi: áńgimeleý, suraq - jaýap
Pánaralyq baılanys: geografıa
Kórnekilik: kıiz úı, ulttyq kıim, qolóner buıymdarynyń sýretteri, ınterbelsendi taqta, slaıdtar
Sabaqtyń barysy:
I. Uıymdastyrý kezeńi.
II. Úı tapsyrmasyn suraý.
Úıge qandaı tapsyrma berilgenin oqýshylardan surap, esterine salady.
Osydan keıin ótken sabaqqa baılanysty suraqtar qoıamyn.
Sonymen qatar úıge berilgen sózjumbaqtaryn teksere otyryp, baǵalap shyǵamyn. Oqýshylardyń jaýabyn tyńdaǵan soń úı tapsyrmasyn qysqasha qorytyndylap jańa sabaqqa kirisemin.
III. Jańa sabaq.
Jańa sabaqtyń taqyryby, jospary taqtaǵa jazylyp qoıylady. Oqýshylarǵa sabaqtyń maqsaty aıtylady.
Sabaq jospar.
1. Qazaq baspanasy.
2. Qazaqtyń ulttyq kıimderi.
3. Ulttyq qolóner buıymdary.
Eń aldymen oqýshylarǵa «Materıaldyq mádenıet degenimiz ne?» dep suraq qoıamyn. Oqýshylar jaýabyn tyńdaǵan soń óz sózimmen tolyqtyramyn.
Mádenıetti ekige bólýge bolady:
1. Rýhanı mádenıet.
2. Materıaldyq mádenıet.
Jańa sabaqty túsindirý.
Burynǵy kezde kóshpeli mal sharýashylyǵymen aınalysqan qazaq halqynyń negizgi baspanasy kıiz úı bolǵan. Onyń eń basty sebebi kıiz úıdiń kóship - qoný kezinde yńǵaıly, tez jınalyp jáne qurastyrylýy boldy. Maýsymdyq kóshý kezinde kıiz úı buıymdaryn negizinen túıege artqan.
Erte zamanda kıiz úıdi arbaǵa da bekitken. Ony kúıme dep ataǵan.
Kıiz úıdiń ishi jazda salqyn bolýmen qatar, únemi taza aýa kirip turýmen erekshelengen. Kıiz úı 6, 8, 12 qanatty bolyp bólingen. Onyń ishinde 12 qanatty kıiz úı baı da dáýletti adamdarda bolǵan. Mundaı úılerdi atpen júrip tigetin.
Kıiz úıdiń bólikteri: kerege, ýyq, shańyraq, esik. Bulardyń bári negizinen aǵashtan jasalǵan. Kıiz úıge jabatyn kıizder: týyrlyq, úzik, túndik. Bunyń barlyǵyn jasaýda shıkizat retinde qoıdyń júni paıdalanylǵan.
Qazaqtyń ulttyq, kıimderi materıaldyq, mádenıettiń iri jetistigi ekeni daýsyz. Qazaq halqynda ulttyq kıim - der jas shamasyna qaraı erekshelengen. Ulttyq kıimder: ton, qamzol, shapan, taqıa, bórik, sáýkele, kımeshek, beshpent t. b.
Budan ári ár ulttyq kıimniń qandaı ýaqytta qoldanylatyny jaıynda málimet beremin.
Burynǵy kezde qazaq halqynda qolóner óte joǵary dárejede damyǵan. Zergerlik buıymdar jasaýda sheberler altyn, kúmis, asyl tas, túrli súıekterdi qoldanǵan. Ásirese áıelderdiń sándik buıymdaryn jasaý keń taraǵan. Syrǵa, bilezik, saqına, júzik, alqa, sholpy t. b. sándik buıymdar Qazaq áıelderiniń kóbiniń taǵatyn áshekeı zattary retinde belgili. Kóshpeli halyq úshin at ábzelderiniń qajettiligi óte joǵary bolǵan. Er - turman, sánmen órilgen arqandar ár qazaqtyń úıinen tabylatyn. Jaýgershilik kezderi qazaq ustalary qylysh, naıza, semser, dýlyǵa, qanjar sıaqty qarý - jaraqtardy da kóptep jasaǵan.
Jańa sabaqty túsindirip bolǵan soń pysyqtaý úshin oqýshylarǵa mátinmen jumys jasatamyn. Taqyrypshalardy oqýshylarǵa daýystatyp oqyta otyryp, birlese taldaý jasaımyz.
Qorytyndy kezeń:
Sabaqty qorytyndylaý maqsatynda oqýshylarǵa túrli suraqtar qoıamyn:
Kıiz úıdiń qandaı qasıetteri bar?
Qazaqtyń qolóner buıymdarynyń qandaı túrlerin bilesiń?
Qazaq áıelderiniń ulttyq kıimderin ata.
Qazaq qoǵamynda qolóner sheberleriniń orny qandaı bolǵan?
Ár oqýshynyń jaýabyn tyńdap, ony tolyqtyryp otyramyn. Oqýshylar jaýaptarynan keıin ótken sabaqqa jalpylama sholý qorytyndy jasaımyn. Onda búgingi sabaqta ótken basty máselelerge toqtala otyryp, taqyrypty bekitemin.
Baǵalaý:
Úı tapsyrmasy:
1. paragrafty oqý.
2. Oqýlyqtaǵy suraqtarǵa jaýap berý.
3. «Mádenıetim - maqtanyshym» Esse jazý
Almaty oblysy Kóksý aýdany Muqyry aýyly
Japsarbaev atyndaǵy orta mekteptiń tarıh páni muǵalimi
Abdrahmanova Aısulý Smaǵulqyzy
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Dene shynyqtyrý sabaǵynda qoldanylatyn qaýipsizdik erejeleri
