Qyńyr esepterdi logıkalyq tásildermen sheshý
Qaraǵandy oblysy, Sátbaev qalasy,
«№19 jalpy bilim beretin orta mektebi»KMM
Matematıka pániniń muǵalimi Tataeva Kalamkas Egınbaevna
Sabaqtyń epıgrafy:
“Men shákirtterimdi eshqashan da úıretpeımin: men tek olardyń úırenýine tıimdi jaǵdaılar jasaýǵa tyrysamyn” (A. Eınshteın)
Logıka 8 synyp
Sabaqtyń taqyryby: «Qyńyr» esepterdi logıkalyq tásildermen sheshý
Sabaqtyń maqsaty: «Qyńyr» esepterdi zertteý ádisteri negizinde, ómirdegi qarapaıym jumbaq - esepter sheshimi arqyly, olarǵa qurylǵan teńdeýler júıesiniń ózgeshiligin dáleldeý.
Sabaqtyń ádisteri: synı oılaýdyń “Fıshbon”, STO elementteri, Shattyq sheńberi, Insert ádisi.
Sabaqtyń tıpi: Qaıtalaý sabaǵy
Qoldaný tehnologıasy: Blým taksonomıasy
Sabaqtyń kórnekiligi: Jańa sabaqqa arnalǵan ınterbelsendi taqtada slaıd, kún sýreti beınelengen plakat, ózin - ózi baǵalaý paraqshalary, posterge arnalǵan plakat, markerler, jumys dápteri.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:
Psıhologıalyq daıyndyq! «Kún sáýlesindegi jylýlyq» ádisi
«Altyn» ereje
* Oıymyzdy ashyq aıtamyz;
*bir - birimizdi tyńdaımyz;
* «qol kóterý» erejesin qadaǵalaımyz;
* bir - birlep sóıleımiz;
* máseleniń máni boıynsha sóıleımiz;
* bir - birimizdi uǵynýǵa tyrysamyz;
* ózgelerdiń sezimin syılaımyz;
* qupıalylyqty qadaǵalaımyz;
* ýaqytsha shekarany qadaǵalaımyz;
* bir - birimizge syı kórsetemiz (sózben, shapalaqpen) jáne t. b.
Oqýshylarmen sálemdesip, túgeldeımin. Barlyǵyn ortaǵa sheńber jasap turǵyzyp, «Shattyq sheńberi» arqyly yntymaqtastyq atmosferasyn quramyn. «Kún sáýlesindegi jylýlyq» ádisi
arqyly oqýshylar bir - birine jaqsy tilekterin aıtyp, búgingi kúnge sáttilik tileıdi.
«Sýretke qaraǵanda eń birinshi qandaı beıneni baıqadyńyz?
• Adamyń basy – sizdiń este saqtaý qabiletińiz óte jaqsy. Bul ómirde ózińizge qajetti málimetterdiń barlyǵyn este saqtaı alasyz. Jaqsy men jaman adamdardy tez ajyratyp, sizge degen kózqarasynyń qandaı ekendigin birden anyqtaý qabiletińiz bar.
• Úı – úı sharýasyn, tynyshtyqty, jyly qarym - qatynasty, mahabbat pen meıirimdilikti, as daıyndaýdy jaqsy kóretin sezimtal jansyz. Úıińizge qonaq shaqyryp, dastarhandy túrlishe etip bezendirgendi jaqsy kóresiz. Dostaryńyzben jınalǵanda áńgime - dúken qurýda aldyńyzǵa jan salmaısyz.
• Sýretshi – siz shyǵarmashylyqtyń adamysyz, oıyńyzǵa kelgen qıaldaryńyzdyń barlyǵyn jandandyra alasyz. Sizdiń eń basty quralyńyz – ushqyr qıalyńyz. Onyń árdaıym damýyna jaǵdaı jasap otyryńyz.
• Tas – birqalypty ómir súrýdi jaqsy kóretin, janyńyzǵa jaqyn adamdarǵa barynsha adal jansyz. Ómirdiń aǵysymen asyqpaı jyljýdasyz. Keıde eleýli ózgerister de bolyp turady. Ómirińizdi jańa jyldyq ot shashýmen salystyrýǵa bolady. Tynyshtyq, artynsha joıqyn jarylys.
• Aǵashtar – siz árdaıym ósý ústindesiz. Aqylyńyz, kúsh - qaıratyńyz, shyǵarmashylyq belsendiligińiz kúnnen - kúnge tolysýda. Bir orynda turmaı, damylsyz jyljý ústindesiz. Bul qasıetińizge qyzǵanyshpen qaraıtyn adamdar jeterlik.
Odan keıin «Shyǵarmashyl»,«Daryn», «Belsendi» úsh topqa bólemin.
Oı qozǵaý. Úı tapsyrmasy: Úı tapsyrmasyn suraımyn.
№10 esep
«Jasy men týǵan jyldar» esebi.
Aǵaıyndy eki balanyń úlkeniniń jasy 1987 jyly dúnıege kelgen inisiniń týǵan jylynyń sandarynyń qosyndysyna, al inisiniń jasy aǵasynyń týǵan jylynyń qosyndysyna teń bolady. Ekeýiniń ara jasynyń aıyrmashylyǵy 7 jas. Olaı bolsa, olardyń jasy men týǵan jyly qaı jyldar bolmaq?
Jaýaby: İnisi 1987 jyly týylǵan desek, aǵasynyń jasy 25 bolady. Ekeýiniń jas aıyrmashylyǵy 7 jyl bolǵandyqtan 1987 - den 7 - ni shegerý kerek. Sonda aǵasynyń týǵan jyly shyǵady. Iaǵnı, ol 1980 jylǵy, ıaǵnı inisi 18 jasta.
№11. Esepterdi sheshýdi túsindirý.
Bizder endi sol kezdegi on jasar bala Gaýsstyń paıdalanǵan esepteý tásilimen tanysaıyq. Ol úshin 1 - den 10 - ǵa deıingi natýral sandardyń qosyndysyn Gaýss tásilimen esepteý.
1 - tapsyrma. 1 - den 10 - ǵa deıingi natýral sandar qosyndysyn tabaıyq.
Sheshýi: 1+2+3+4+....+9+10=(1+10)(2+9)...(5+6)=11*5=55
Oqýshylardyń oqý - tanymdyq qabiletterin damytatyn ádis - tásilder: Logıkalyq jattyǵýlar, juppen jumys, oı shaqyrý, shaǵyn toptarmen jumys, zertteý is - áreketi, toptastyrý, mıǵa shabýyl, boljaý, mańyzdylyǵyn tabý, synyp kelisimi, pikir - talas jáne t. b.
Synamaǵan - aldanar, oılamaǵan - utqyzar
Mahmud Qashqarı
Maǵynany taný. Oı tolǵanys.
“Altyn sandyq”ártúrli logıkalyq esepter shyǵarý.
1). Basty kósheniń bir jaǵyndaǵy barlyq úıler 1 - den 39 - ǵa deıingi taq sandarmen, al qarsy jaqtaǵy barlyq úıler 2 - den 34 - ke deıingi jup sandarmen ornalasqan. Bul kóshede qansha úı bar?
Jaýaby: Barlyǵy 37 úı
2). №1, №2, №3 páterlerde 3 mysyq turady. Olar: aq mysyq, qara mysyq, ala mysyq. №1 jáne №2 páterlerde qara emes mysyq turady. Aq mysyq №1 páterde turmaıdy. Ár mysyq qaı páterde turady?
Jaýaby: №1 ala, №2 aq, №3 qara
3). Shal balyqtardy kóp aýlap kele jatsa, jolda bir túlki sulap jatady, shal kýanyp kempirime jaǵa bolady dep túlkini shanaǵa salyp alady. Al túlki jolda 1 mınýtta 1 balyq, 2 mınýtta 2 balyq, t. s. s. Bir laqtyrǵanda aldyńǵy laqtyrǵannan 2 ese artyq laqtyra beredi. 7 mınýtta barlyǵy neshe balyq laqtyrǵan.
Jaýaby:
1 mın – 1 balyq
2 mın – 2 balyq
3 mın – 4 balyq
4 mın – 8 balyq
5 mın – 16 balyq
6 mın – 32 balyq
7 mın – 64 balyq
Barlyǵy 127 balyq
Barlyq oqýshylarǵa ortaq esep
L. F. Magnıskııdiń «Arıfmetıkasyndaǵy» bir esep.
Esep. Bireý balamdy oqýǵa bereıin dep edim, klasyńyzda qansha oqýshy bar eken dep surapty muǵalimnen. Sonda muǵalim bylaı jaýap beripti. Klasymyzdaǵy bala sanyna endi osyndaı, onyń jartysyndaı, tórtten birindeı bala qosylyp jáne sizdiń balańyz kelse, 100 bolady. Muǵalimniń qansha oqýshysy bolǵan?
Bul esep Magnıskııdiniń «jalǵan jorý», ıaǵnı «aldamysh erejesimen» bylaı sheshiledi.
Sheshýi: birinshi rette 24 oqýshy bar dep uıǵaramyz. Olaı bolsa eseptiń sharty boıynsha, ol sanǵa sondaı sany jáne sol sannyń jartysyndaı, shıregindeı jáne birdi qosyp, tabatynymyz.
24+24+12+6+1=67
Eseptin shartynda aıtylǵan sannan
100 - 67=33 kem
Bul 33 sanyn «birinshi aýytqý» deımiz. Ekinshi rette 32 oqýshy bar dep uıǵaramyz.
32+32+16+8+1=89
100 - 89=11 kem bolady. Bul ekinshi aýytqý.
Eki uıǵarymda da kem san shyqqanda sheshýdiń mynadaı erejesi beriledi. 1 - shi uıǵarýdy 2 - shi aýytqýǵa kóbeıtip, tabylǵan kóbeıtindilerdiń kóbinen azyn shegerý kerek.
Budan shyqqan aıyrmany aýytqýlardyń aıyrmasyna bólý kerek.
Tolyq nusqasyn júkteý
«№19 jalpy bilim beretin orta mektebi»KMM
Matematıka pániniń muǵalimi Tataeva Kalamkas Egınbaevna
Sabaqtyń epıgrafy:
“Men shákirtterimdi eshqashan da úıretpeımin: men tek olardyń úırenýine tıimdi jaǵdaılar jasaýǵa tyrysamyn” (A. Eınshteın)
Logıka 8 synyp
Sabaqtyń taqyryby: «Qyńyr» esepterdi logıkalyq tásildermen sheshý
Sabaqtyń maqsaty: «Qyńyr» esepterdi zertteý ádisteri negizinde, ómirdegi qarapaıym jumbaq - esepter sheshimi arqyly, olarǵa qurylǵan teńdeýler júıesiniń ózgeshiligin dáleldeý.
Sabaqtyń ádisteri: synı oılaýdyń “Fıshbon”, STO elementteri, Shattyq sheńberi, Insert ádisi.
Sabaqtyń tıpi: Qaıtalaý sabaǵy
Qoldaný tehnologıasy: Blým taksonomıasy
Sabaqtyń kórnekiligi: Jańa sabaqqa arnalǵan ınterbelsendi taqtada slaıd, kún sýreti beınelengen plakat, ózin - ózi baǵalaý paraqshalary, posterge arnalǵan plakat, markerler, jumys dápteri.
Sabaqtyń barysy:
1. Uıymdastyrý kezeńi:
Psıhologıalyq daıyndyq! «Kún sáýlesindegi jylýlyq» ádisi
«Altyn» ereje
* Oıymyzdy ashyq aıtamyz;
*bir - birimizdi tyńdaımyz;
* «qol kóterý» erejesin qadaǵalaımyz;
* bir - birlep sóıleımiz;
* máseleniń máni boıynsha sóıleımiz;
* bir - birimizdi uǵynýǵa tyrysamyz;
* ózgelerdiń sezimin syılaımyz;
* qupıalylyqty qadaǵalaımyz;
* ýaqytsha shekarany qadaǵalaımyz;
* bir - birimizge syı kórsetemiz (sózben, shapalaqpen) jáne t. b.
Oqýshylarmen sálemdesip, túgeldeımin. Barlyǵyn ortaǵa sheńber jasap turǵyzyp, «Shattyq sheńberi» arqyly yntymaqtastyq atmosferasyn quramyn. «Kún sáýlesindegi jylýlyq» ádisi
arqyly oqýshylar bir - birine jaqsy tilekterin aıtyp, búgingi kúnge sáttilik tileıdi.
«Sýretke qaraǵanda eń birinshi qandaı beıneni baıqadyńyz?
• Adamyń basy – sizdiń este saqtaý qabiletińiz óte jaqsy. Bul ómirde ózińizge qajetti málimetterdiń barlyǵyn este saqtaı alasyz. Jaqsy men jaman adamdardy tez ajyratyp, sizge degen kózqarasynyń qandaı ekendigin birden anyqtaý qabiletińiz bar.
• Úı – úı sharýasyn, tynyshtyqty, jyly qarym - qatynasty, mahabbat pen meıirimdilikti, as daıyndaýdy jaqsy kóretin sezimtal jansyz. Úıińizge qonaq shaqyryp, dastarhandy túrlishe etip bezendirgendi jaqsy kóresiz. Dostaryńyzben jınalǵanda áńgime - dúken qurýda aldyńyzǵa jan salmaısyz.
• Sýretshi – siz shyǵarmashylyqtyń adamysyz, oıyńyzǵa kelgen qıaldaryńyzdyń barlyǵyn jandandyra alasyz. Sizdiń eń basty quralyńyz – ushqyr qıalyńyz. Onyń árdaıym damýyna jaǵdaı jasap otyryńyz.
• Tas – birqalypty ómir súrýdi jaqsy kóretin, janyńyzǵa jaqyn adamdarǵa barynsha adal jansyz. Ómirdiń aǵysymen asyqpaı jyljýdasyz. Keıde eleýli ózgerister de bolyp turady. Ómirińizdi jańa jyldyq ot shashýmen salystyrýǵa bolady. Tynyshtyq, artynsha joıqyn jarylys.
• Aǵashtar – siz árdaıym ósý ústindesiz. Aqylyńyz, kúsh - qaıratyńyz, shyǵarmashylyq belsendiligińiz kúnnen - kúnge tolysýda. Bir orynda turmaı, damylsyz jyljý ústindesiz. Bul qasıetińizge qyzǵanyshpen qaraıtyn adamdar jeterlik.
Odan keıin «Shyǵarmashyl»,«Daryn», «Belsendi» úsh topqa bólemin.
Oı qozǵaý. Úı tapsyrmasy: Úı tapsyrmasyn suraımyn.
№10 esep
«Jasy men týǵan jyldar» esebi.
Aǵaıyndy eki balanyń úlkeniniń jasy 1987 jyly dúnıege kelgen inisiniń týǵan jylynyń sandarynyń qosyndysyna, al inisiniń jasy aǵasynyń týǵan jylynyń qosyndysyna teń bolady. Ekeýiniń ara jasynyń aıyrmashylyǵy 7 jas. Olaı bolsa, olardyń jasy men týǵan jyly qaı jyldar bolmaq?
Jaýaby: İnisi 1987 jyly týylǵan desek, aǵasynyń jasy 25 bolady. Ekeýiniń jas aıyrmashylyǵy 7 jyl bolǵandyqtan 1987 - den 7 - ni shegerý kerek. Sonda aǵasynyń týǵan jyly shyǵady. Iaǵnı, ol 1980 jylǵy, ıaǵnı inisi 18 jasta.
№11. Esepterdi sheshýdi túsindirý.
Bizder endi sol kezdegi on jasar bala Gaýsstyń paıdalanǵan esepteý tásilimen tanysaıyq. Ol úshin 1 - den 10 - ǵa deıingi natýral sandardyń qosyndysyn Gaýss tásilimen esepteý.
1 - tapsyrma. 1 - den 10 - ǵa deıingi natýral sandar qosyndysyn tabaıyq.
Sheshýi: 1+2+3+4+....+9+10=(1+10)(2+9)...(5+6)=11*5=55
Oqýshylardyń oqý - tanymdyq qabiletterin damytatyn ádis - tásilder: Logıkalyq jattyǵýlar, juppen jumys, oı shaqyrý, shaǵyn toptarmen jumys, zertteý is - áreketi, toptastyrý, mıǵa shabýyl, boljaý, mańyzdylyǵyn tabý, synyp kelisimi, pikir - talas jáne t. b.
Synamaǵan - aldanar, oılamaǵan - utqyzar
Mahmud Qashqarı
Maǵynany taný. Oı tolǵanys.
“Altyn sandyq”ártúrli logıkalyq esepter shyǵarý.
1). Basty kósheniń bir jaǵyndaǵy barlyq úıler 1 - den 39 - ǵa deıingi taq sandarmen, al qarsy jaqtaǵy barlyq úıler 2 - den 34 - ke deıingi jup sandarmen ornalasqan. Bul kóshede qansha úı bar?
Jaýaby: Barlyǵy 37 úı
2). №1, №2, №3 páterlerde 3 mysyq turady. Olar: aq mysyq, qara mysyq, ala mysyq. №1 jáne №2 páterlerde qara emes mysyq turady. Aq mysyq №1 páterde turmaıdy. Ár mysyq qaı páterde turady?
Jaýaby: №1 ala, №2 aq, №3 qara
3). Shal balyqtardy kóp aýlap kele jatsa, jolda bir túlki sulap jatady, shal kýanyp kempirime jaǵa bolady dep túlkini shanaǵa salyp alady. Al túlki jolda 1 mınýtta 1 balyq, 2 mınýtta 2 balyq, t. s. s. Bir laqtyrǵanda aldyńǵy laqtyrǵannan 2 ese artyq laqtyra beredi. 7 mınýtta barlyǵy neshe balyq laqtyrǵan.
Jaýaby:
1 mın – 1 balyq
2 mın – 2 balyq
3 mın – 4 balyq
4 mın – 8 balyq
5 mın – 16 balyq
6 mın – 32 balyq
7 mın – 64 balyq
Barlyǵy 127 balyq
Barlyq oqýshylarǵa ortaq esep
L. F. Magnıskııdiń «Arıfmetıkasyndaǵy» bir esep.
Esep. Bireý balamdy oqýǵa bereıin dep edim, klasyńyzda qansha oqýshy bar eken dep surapty muǵalimnen. Sonda muǵalim bylaı jaýap beripti. Klasymyzdaǵy bala sanyna endi osyndaı, onyń jartysyndaı, tórtten birindeı bala qosylyp jáne sizdiń balańyz kelse, 100 bolady. Muǵalimniń qansha oqýshysy bolǵan?
Bul esep Magnıskııdiniń «jalǵan jorý», ıaǵnı «aldamysh erejesimen» bylaı sheshiledi.
Sheshýi: birinshi rette 24 oqýshy bar dep uıǵaramyz. Olaı bolsa eseptiń sharty boıynsha, ol sanǵa sondaı sany jáne sol sannyń jartysyndaı, shıregindeı jáne birdi qosyp, tabatynymyz.
24+24+12+6+1=67
Eseptin shartynda aıtylǵan sannan
100 - 67=33 kem
Bul 33 sanyn «birinshi aýytqý» deımiz. Ekinshi rette 32 oqýshy bar dep uıǵaramyz.
32+32+16+8+1=89
100 - 89=11 kem bolady. Bul ekinshi aýytqý.
Eki uıǵarymda da kem san shyqqanda sheshýdiń mynadaı erejesi beriledi. 1 - shi uıǵarýdy 2 - shi aýytqýǵa kóbeıtip, tabylǵan kóbeıtindilerdiń kóbinen azyn shegerý kerek.
Budan shyqqan aıyrmany aýytqýlardyń aıyrmasyna bólý kerek.
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
