InfoHub Logo

6 - synyp
Sabaqtyń leksıkalyq taqyryby: Qyzyq qus
Sabaqtyń gramatıkalyq taqyryby: Syn esimdi qaıtalaý.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: syn esimder boıynsha alǵan bilimderin jınaqtaý, júıeleý, tolyqtyrý.
Damytýshylyq: oqýshylardyń aýyzeki sóıleý daǵdylaryn, logıkalyq oılaý jáne sóıleý qabiletin damytý, sózderdi durys aıtýǵa daǵdylandyrý, qazaq tiline degen súıispenshiligin arttyrý.
Tárbıelik: qorshaǵan ortany qorǵaýǵa baýlý, tabıǵatqa degen súıispenshilik sezimin oıatý, qustarǵa qamqorlyq jasaýǵa úıretý.
Sabaqtyń kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, slaıd - sýretter, úlestirme kartochkalary, beınematerıal, dıagram.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý.
İİ. Úı jumysyn tekserý.
97 - bettegi 3 - tapsyrmany suraý.
Syn esim, syn esimniń shyraılaryn pysyqtaý.

İİİ. Jańa sabaq.
Búgingi taqyrybymyz: Qyzyq qus.
Suraq - jaýap:
- Balalar, sender qandaı qustardy bilesińder?
- Bizdiń ólkemizde qandaı qustar bar?
- Sender qustarǵa qandaı qamqorlyq jasaısyńdar?
Aldymen sózdikpen jumys júrgizemiz:
a) oqyp tanysý;
á) jańa sózderden sóz tirkesin quraý.

Balalar, jalpy jer betinde 9000 - daı qus bar. Onyń 500 - deı túri bizdiń Qazaqstanda tirshilik etedi. Qustar negizinen 2 túrge bólinedi: úı qustary jáne jabaıy qustar. Mekendeıtin jerine baılanysty sý qustary, taý qustary, dala qustary, orman qustary bolyp bólinedi.

Búrkit pen totyqus 120 jyl, aqqý 300 jyl, qarǵa 100 jyl, al kekilik 80 - 90 jyl ómir súredi. Dúnıe júzindegi eń úlken qus – Afrıka túıequsy. Onyń boıy – 2 metr 75 santımetr. Úki – kıeli qus. Bizdiń halqymyz onyń qaýyrsynyn bóbekterdiń bas kıimine, qazaqtyń ulttyq aspaby – dombyraǵa taǵady. Halqymyzda «Úkiniń qaýyrsyny til - kózden saqtaıdy» degen senim bar. Eń kishkentaı qus – torǵaı. Eń ádemi qus – aqqý. Eń qyraǵy qus – suńqar.

Osy qustardyń ishindegi eń ádemi qustardyń biri – aqqý. Qazaqtar aqqýdy kıeli qus sanaıdy. Aqqý qusty «Ádemiliktiń, sulýlyqtyń, mahabbattyń sımvoly» dep ataıdy. Ol – juptasyp ómir súretin qus. Uıasyn qamysy nýly, sýy taza, tushshy kóldiń jaǵasynda salady. Analyǵy balapan basyp shyǵarady, atalyǵy balapandardy qorǵaıdy. Olar óle - ólgenshe juptaryn jazbaıdy. Qazaqta «Aqqýdy atpa, dosyńdy satpa» degen dana sóz bar.
Endi osy ózimizdiń Kaspıı teńizinde qystaıtyn aqqýlar týraly shaǵyn beınekórinisti kóreıik (Kadr syrtynda aqqý týraly aqyn óleńi oqylady).

Balalar, endi búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby – qyzyq qus – kekilik týraly aıtaıyq. Kekilik – taýyqtar otrádyna jatatyn qus. Ol ósimdikpen qorektenedi. Qustyń «kekilik» dep atalý sebebiniń eki nusqasy bar. Birinshi: onyń basqa qustardan aıyrmashylyǵy – kekili bar, ekinshi: olar saıraǵan kezde «keke - lek, keke - lek» dep qaıtalaıdy eken. Kekilik orta eseppen 80 - 90 jyl jasaıdy. Ol bizdiń Mańǵystaýda Ústirt qoryǵynda kezdesedi. Kókshetaýda Kekilik degen taý bar.

IV. Mátinmen jumys:
a) mátindi mánerlep oqý;
á) sózdiktiń kómegimen aýdarma jasaý.

V. Jańa sabaqty bekitý.
Jazba jumysy. 2 - tapsyrma. Sóılemdegi syn esimderden salystyrmaly shyraı formasyn jasaý.
óte úlken – úlken; úlken – úlkenirek; kishi – kishirek; eń jaqsy – jaqsyraq; eń jaıly – jaılylaý.
3 - tapsyrma. Mátindi oqyp, aýdarý. Qaramen jazylǵan sózderdi sóz quramyna taldaý.
Qustardyń, qurt - qumyrsqalardy, alǵashqy, aǵashtardyń.
4 - tapsyrma. Aýyzsha.

VI. Sabaqty qorytý.
Venn dıagramsy: Aqqý men kekilikti salystyryp, uqsastyqtary men aıyrmashylyqtaryn atap, jazý.

VII. Úıge tapsyrma:
Qustar týraly maqal - mátelder taýyp kelý, kekilik týraly áńgimeleý.