InfoHub Logo

Uzaq merzimdi jospardyń taraýy: Súıispenshilik pen dostyq
6 synyp
Sabaq taqyryby: R. Ǵamzatov «Ana tili» óleńindegi til men ult taǵdyry
Osy sabaqta qol jetkizetin oqý maqsattary (oqý baǵdarlamasyna silteme): 6. T/J1. Ádebı shyǵarmanyń janryn, fabýlasyn, sújetin anyqtaý.
6. T/J2. Ádebı shyǵarmada kóterilgen áleýmettik - qoǵamdyq máseleni ıdeıasy arqyly túsindirý.

Sabaqtyń basy 8 mın.
Muǵalimniń kirispe sózi:
Sálemetsińder me, qaldaryń qalaı? Sabaqta oqýshylar túgel me? Búgingi sabaqty men – Dıana Qaıratqyzy júrgizemin.
Psıhologıalyq ahýal ornatamyn. «Til - qazyna» atty ańyzdy aıtamyn.
«Mıǵa shabýyl»
- Balalar sender osy tildiń eń qymbat qazyna ekenimen kelisesińder ma? Múmkin bizdiń odan da qymbat qazynamyz bar shyǵar?
- Joq, men olaı oılamaımyn. Árıne bizdiń eń qymbat baılyǵymyz – til. Til – qarym - qatynas quraly. Eger til bolmasa, osy suraqty qoıa alar ma ediń? Al men saǵan óz oıymdy aıta alar ma edim? Iá, sonymen qosa, til – oıdyń kórinisi. «Ana tili» sózine klaster qurǵyzamyn.
-
Jańa taqyrypty meńgertý.
- Rasýl Ǵamzatovtyń ómirbaıanymen tanystyramyn.
Rasýl Ǵamzatov – 1923 jyly 8 qyrkúıekte Daǵystannyń Hýnzah aýdanynda dúnıege kelgen. Belgili avar aqyny, Daǵystannyń halyq aqyny. Rasýl Ǵamzatov jyrlary qazaq jurtshylyǵyna da jaqsy tanys. «Jaryq juldyzdar», «Meniń Daǵystanym» kitaptary ár qazaqtyń tórinde tur. «Taý qyzy» teatr sahnasynda qoıyldy. «Meniń atam» - búldirshinderdiń súıiktisi boldy. Shyǵarmalary 1937 jyldan jarıalana bastaǵan. «Bizdiń taýlar», «Atameken», «Týǵan jylym», «Aǵaǵa arnaý», «Daǵystan kóktemi», «Jaryq juldyzdar», «Sońǵy baǵa» jyr jınaqtarynda, «Ákemen tildesý», «Taý qyzy», «Anany aıalańdar» poemalarynda týǵan jerdiń sulýlyǵyn, halyq danalyǵyn, ulttyq dástúr ereksheligin súıispenshilikpen jyrlaǵan. «Jaryq juldyzdar», «Meniń atam», «Tyrnalar» atty poemalar men óleńder jınaǵy, «Meniń Daǵystanym» povesi qazaq tilinde jaryq kórgen. Qalamger 2003 jyly dúnıeden ótti.
«Ana tili» óleńin oqytamyn, kóterilgen máseleni talqylatamyn.
Ana tili
Adam degen ne kórmeıdi túsinde
Jatyr ekem búgin qabir ishinde
Daǵystannyń keń ańǵary kún ystyq
Kókiregimde ornaǵan bir tynyshtyq
Asaý ózen arqyraıdy jardy uryp
Jurt taraǵan jalǵyz meni qaldyryp
Men jatyrmyn únsiz týǵan jerimde
Jer bolady balǵyn tánim meniń de
Men jatyrmyn qara jerge tabyna
Jolamaıdy kelmeıdi eshkim mańyma
Tek qyrandar shańqyldaıdy shyń jaqta
Buǵylar kep yńyrsyıdy bir jaqta
ketti ǵoı dep qyrshyn ǵana jasynda
Jylamaıdy eshkim molam basynda
Jarym qaıda dosym qaıda keshegi
Anam qalaı jatqanymdy bilmedi
Bar adamnan jatyrmyn tek bólek men
Bir daýysty estip qaldym kenetten
Estidim men osy aradan únin de
Eki kisi sóılesti avar tilinde
Men jatyrmyn qara jerde kóz jumyp
Myna ekeýi kúbirleıdi sóz qylyp
Ǵasan degen bir kisiniń qýlyǵyn
Alı degen bir kisiniń sumdyǵyn
Estidim de sózin ana tilimniń
Boıym jylyp lezde men tirildim
Balger de emes dáriger de emes emdeıtin
Tek ózimniń tilim eken sóıleıtin
Ózge bir til emder basqalaryńdy
Men onymen aıta almaımyn ánimdi
Eger tilim erteń bolsa qurymaq
Men daıynmyn ótýge de búgin aq
Men janymmen súıem osy tilimdi
Kedeı dep aq aıta bersin bilimdi
Assambleıada estilmesin úni de
Ana tili uly meniń ózime.
Mahmut jyryn oqý úshin jastaýyn
Kútem álde aýdarýyn basqanyń
Men boldym ba eń sońǵy aqyn búginde
Óleńderin jaza alar tilinde
Men súıemin planetanyń barlyǵyn
Ózen taýyn, ár gúli men ár qyryn
Men súıemin bul elimniń gúlin de
Álim sholy aıttym alar tilinde
Qymbat maǵan elimniń bar dalasy
Baltyq penen Sahalınniń arasy
Qaıda bolsyn qıa maǵan janymdy
Týǵan jerden qazsyn biraq qabirdi
Alasha bir jazyp qoıǵan qulpy tas
Tursaýylda habarlar da umytpas
Eske ap júrer kári jasy jaqyn kep
Munda Rasul Ǵamzauly jatyr dep!
Rasýl Ǵamzatov
Oqıǵanyń bastalýy – Aqynnyń tús kórýi
Oqıǵanyń baılanysýy – Daǵystannyń tabıǵatynyń sýrettelýi, aqynnyń jalǵyzdyǵy
Oqıǵanyń shıelenisýi – eki adamnyń áńgimesi
Oqıǵanyń sharyqtaý shegi - aqynǵa týǵan úniniń kúsh berýi
Oqıǵanyń sheshimi – Aqynnyń týǵan tiline mahabbaty

«Oı shaqyrý» suraqtary:
1. Óleń mazmuny ne jaıly?
2. Rasýl Ǵamzatovtyń ana tili qaı til?
3. Ana tili dep qandaı tildi aıtamyz?
4. Bizdiń ana tilimiz qandaı til?
5. Aqyn ana tiliniń qudiretin óleńniń qaı jerinde kórsetken?
7. «Ana tili» óleńinde aqynǵa ne qymbat?
8. Sen de Rasýl Ǵamzatov sekildi óz týǵan jerińdi, ana tillińdi jaqsy kóresiń be?

Mektep: №37 gımnazıa
Muǵalimniń esimi: Sapysheva Gýlnar
R. Ǵamzatov «Ana tili» óleńindegi til men ult taǵdyry júkteý