InfoHub Logo

Aryzqoılardyń sońǵy býyny domalaq aryz jazýshylar aýzy endi aqqa tıip, qalamdary qataıa bastaǵan tusta «domalaq aryz qaralmasyn» - degen pármen shyǵyp, qıanǵa bet alǵan tusta qyltasynan qıyp túskendeı edi. Domalaq aryzshylardyń ıinderine sý ketip, eńseleri ezilgen tusta maskúnemder men alkogolıkterge qarsy kúres óris alǵan.

Jumys ýaqytyn jumysqa paıdalanbaı, kóshe kezip, dúken aralap ketetinderdiń «Syra» bóshkeleriniń mańaıyna gúlge qonǵan aradaı gýildesip, dúrildesip jatqandardy qatań tártipke shaqyrǵan. Munyń pyshaǵy sol tusta maı ústinde edi. Talaıdy taǵynan tóńkerip, qara nansyz qaldyrǵan. Budan jurt jazǵysh (aryzqoı) dep seskenetin.

Barmaǵy balǵa malynǵan jemqor basshy, paraqorlar qaýiptengeni, tipti qoryqqany jón - aq bolsyn dep oılaıtyn. Ondaıda bul jalpy iship - jeýde, urlyq - qarlyqta, para - sara alýǵa múmkindigi joq sorlylardyń ózinen aıbynǵanyn kórgende, «apam toıǵa barsa, men de baramynnyń keri ǵoı» - dep oılap mıyǵynan kúletin.

Sóıtip júrgende kúni keshe kelmestiń kemesine minip, al «qaıyr hosh» deýge de jaramaı, izim qaıym joq bolǵan keńse úkimeti ózimen qatar qaz turyp qolǵa qaǵaz - qaryndash aldyryp, talaıdy esinen tandyryp, talaıdy kúıdirip jandyrǵan aryzqoı, pálequmarlardy da qurdymǵa tartyp ketkendeı edi.

 Ý, jegen qasqyrdaı bolyp aryzqoı ataýly qansha kúıinip kúńkildese de, aryzdy qarap teksermek túgil qulaq túretin tiri jan qalmaǵan. Sóıtip júrgende «ólmegenge óli balyq» - degen deıin «Senim telefony» paıda boldy. Opyraı, á? «Ornynda bar ońalar» - degen, zaıyry, osy ma eken?

 Áıtpese el ornynda, jer ornynda tespeı soratyn súlik tektes jeń ushynan jalǵasqan jebir jemqorlar, arandaı aýzyn ashyp otyrǵan paraqorlar da aıdyń arǵy betine ótip ketkennen aman. Olar da osynda baıaǵy qıal - ǵajaıyp ertegilerindegi ábjylan, aıdahar, kóltaýsarlar sıaqty kózderine kórinip, tyrnaqtaryna ilingenderdi iship - jep jalmap jutyp jatyr. Olardyń Keńestik kezeńdegi áriptesteriniń áreketi jas balanyń aıaq asty jylap ýanǵanyndaı - aq bolar.

Oıbaı, betim - aý! Sovhozdyń birer malyn óz paıdasyna jaratqandy da, 30 - myń, 50 - myń rúbldi qaǵa beriste qaltasyna sala qoıǵandardy da, ony da qoıshy, oqý oryndarynda beıshara stýdentterden bes - on rúbl para alǵandardyń da ústinen aryz túsirip, inderine sý quımadyq pa?

Al qazir... ol osy tusta ózin - ózi ustaı almaı kemseńdep jylap jibergen. Júzdegen mıllıondardy shyp-shyrǵasyn shyǵarmaı, qaltasyna, qapshyǵyna salmaı, shet elderge aýdaryp jiberip, artynan ózderi attanatyn obyrlarǵa: «Áı, munyń qalaı?» – dep jaq ashpaıtyn, onyń esesine aıtqandardyń aýzyn qaryp, kórgenderdiń kózin shyǵarýǵa beıil jandar kóp sıaqty kórinetin. Endi mine «Senim telefony» saılaý zańyn buzýshylardy áshekereleýge arnalǵan eken.

Bul da bir bylyqtyń bylqyldap, shylyqtyń shylqyldap, jeń ushynan jalǵasý syndy jalmaýyzdyń jalpańdap, para - saranyń qaltadan quıylyp turǵan jeri ǵoı. Biz de... ol uzaq oılandy. Aqyr sonyńda, saıtandaı oı esine túse ketkeni.

Keńes úkimetiniń tiri kezinde munyń bir domalaq aryzynyń qurbany bolyp ketkeni bar edi. Sol esinde eken. Taıaýda osy qalada toıda kezdeskende: – Oý, siz de osynda ekensiz ǵoı! Aýylda domalaq aryz jazatyn da eshkim qalmady ǵoı endi, – dep júzine mysqyldaı qaraǵan. Surastyra kelse, bul ıt osyndaǵy mekemelerdiń birinde bastyq, sonymen qatar ýchaskelik saılaý komısıasy tóraǵalarynyń biri eken.  

Sol sát ol buǵan Senim telefonyna aıtatyn aryzynyń bas keıipkerligine suranyp turǵandaı kóringen. Budan artyq keıipkerdi jer - kókti sharlasa da, tappaısyń dep oılaǵan ol dereý gazette kórsetilgen senim telefonynyń nómirin tere bastady. Ol basqaratyn saılaý ýchaskesinde birneshe saılaýshynyń saılaýshylar tizimine ilikpeı qalǵanyn aıtqan. Sodan soń saılaýshylardyń tizimine iligip ketken marqumdardyń atyn tizbelegen. Osyny aıtqan: «Saılaýshy Jákenov qýdalaýǵa ushyrady, ýchaskelik saılaý komısıasynyń tóraǵasy Saıran Sarymsaquly Sarbasov qaıda qarap otyr eken?» – degen saýal tastaǵan.

Birer kúnnen keıin «Qazaqstan» - telearnasyna oblystyq, aýmaqtyq saılaý komısıasynyń múshesi sóz alyp: «Qaratomar qalasynda ondaı saılaý ýchaskesi atymen joq, al marqum boldy degen saılaýshy mine, endi soǵan sóz bereıik.

–Tiri adamdy «marqum boldy deý» baryp turǵan uıatsyzdyq deı kelip, qońyraý ıesiniń, ıaǵnı munyń tálimi men tárbıesinen túk tastamady. Opyr - aý, sonda «Senim telefony» - degeni... Men sorly ólgenim tirilip, óshkenim janǵańdaı qýanyp júrsem... Júregi syzdap, «Sengen qoıym sen bolsań...» deı berip, ókinishten ókirip jylap qoıa bergen. Ony ýatar jan joq edi.            

Súleımen Baıazıtov

---