Shyn dos - taýsylmas qazyna
Tárbıe saǵatynyń taqyryby: Shyn dos - taýsylmas qazyna
Tárbıe saǵatynyń maqsaty: Oqýshylardyń dostyq sezimi týraly bilim deńgeıin keńeıtý. Adamdar arasyndaǵy dostyq qarym - qatynasty ashý, dosty qadirleýge baýlý.
Ózara dostyqqa, tatýlyqqa tárbıeleý, oqýshylar arasyndaǵy yntymaq birlik ujymdylyq sezimderdi keńeıtý.
Tárbıe saǵatynyń kórnekiligi: Qanatty sózder men maqal - mátelder jazylǵan plakattar.
Barysy.
1. Uıymdastyrý
Sabaq 3 qatardyń jarysy túrinde ótedi. 1 - qatar “Dostyq” toby, 2 - qatar “Qurby” toby, 3 - qatar “Joldas” toby.
1. Dos týraly óz túsinikterin aıtady.
2. Kóriniske óz oı – pikirlerin ortaǵa salady.
3. Dos týraly óleńder aıtady.
4. Maqal mátelder kezeńi
Muǵalimniń kirispe sózi.
Qurmetti oqýshylar, búgingi tárbıe saǵatymyzdyń taqyryby: «Shyn dos - taýsylmas qazyna»
Jalpy dos degenimiz ne, qalaı dos bolý kerek ekeni bárimizge belgili, biraq ta keıbireýler, shyndyǵynda dos degen sózdiń mánine jetpeıdi!
«Dostyq - ómir úshin eń qajetti nárse, óıtkeni eshkim eshqashan da barlyq basqa ıgilikke túgel ıe bola tursada, dos - jaransyz ómirdi qalamaq emes» dep Arıstotel atamyz aıtqan.
Jaqsy bol, jigit bolsań, el kórgendeı,
Dosyńa qosylǵanda dem bergendeı,
Paıdańdy jaqsy bolsań tıgiz kópke.
Tuıǵynǵa qapastaǵy jem bergendeı, - demekshi, jaqsy ádet - baılyǵymyz.- rýhanı kúshimiz. Adam úshin ata - anadan keıingi eń jaqyn - abzal dos. «Dossyz ómir tul»,«Dossyz ómir - tuzsyz as» - dep halyq tegin aıtpaǵan. Adam es bilip etek japqannan bastap ózin túsinetin, janyna serik bolatyn aınymas dos izdeıdi.
Bir danyshpannan dos jaqsy ma, týys jaqsy ma dep suraǵanda, dos jaqsy dep jaýap bergen eken. Eı, perzentim, bilgeniń jaqsy, adam tiri kezinde dossyz bolmaıdy. Adamnyń dossyz bolǵanynan týyssyz bolǵany jaqsy. Dostarym kóp dep árkimge úmit túımesin qadaýǵa árekettenbe. İlgeri men sońǵyǵa qara, dostaryńnyń kózqarasynan habarsyz bolma. Dámelengish kekshil dostan aýlaq bol. Onyń dostyǵy naǵyz dostyq emes, ýaqytsha paıdalaný ǵana. Qyzǵanshaq, kekshil, ishitar, sarań adamdar dostyqqa laıyqty deýge bolmaıdy degen eken.
Jaqsy dos - ol da bir úlken dáýlet. Óıtkeni kimniń dosy kóp bolsa, onyń aıyby ashylmaıdy. Dostaryń árdaıym kóp bola bergeni jaqsy. Biraq dostyń da dosy bar, aqymaq dos tek ózine ǵana dostyq jasaýdy unatyp, ózgege jasaǵanyn buldaıdy. Sondyqtan halyq aqymaq dostan aqyldy dushpan artyq deıdi.
«Kelip - ketip kóp júrip,
Men dosyńmyn dep júrip,
Joq nárseni shatady,
Sóıtip qudaı atady!»
- dep uly Abaı atamyz jalǵan dostyqtyń jamandyǵyn áshkere etedi. Iaǵnı dostyqtyńda dostyǵy bolady eken. Osy másele tóńireginde qandaı oı - pikirleriń bar ortaǵa salyp kóreıik.
Oqýshylardyń oılary, pikirlerin tyńdaý. Balalar sender dostyq týraly qalaı oılasyńdar, dos degen ne? Dos qandaı bolý kerek?
1 - qatar. Meniń oıymsha «dostyq» degen – qasıetti uǵym. Dos adamdyq asyl qasıetpen saǵan tek jaqsylyq oılaıdy, qıyndyqta kómektesedi, qýanyshta da, qaıǵyńdy da birge bólisedi.
Dos, qamqorshy, kómekshi, janyn sala tyńdaıtyn eń jaqyn serik. Dostyq, dos bolý dostasý, birlesý, yntymaqtasý, uıymdasý – adamzattyń izgi áreketteri, ıgilikti tirshilik nátıjeleri bolyp tabylady.
2 - qatar. Meniń eń jaqyn dostarym - synyptastarym. Mektep tabaldyryǵyn attap basqannan beri dospyz. Bir - birimizge adal bolýǵa, qajet kezinde demeý bolýǵa tyrysamyz. Eń adal, ómirlik dostyq - mekteptegi dostyq bolady degendi kóp estımin, soǵan qaraǵanda, bizdiń de dostyǵymyz uzaǵynan jáne adalynan bolady dep oılaımyn.
3 - qatar. «Adam balasy sóıleskenshe, jylqy balasy kisineskenshe» dep halyq dostasý, jarasymdylyq, yntymaqtastyq qasıetter adamnyń ózine baılanysty ekenin ýaǵyzdaıdy. Dostasý, serik tabý – adamnyń baqytyna baqyt qosady. Men ózim adamdarmen tez til tabysa alamyn dep oılaımyn, sondyqtan meniń dostarym da kóp. Dostyqty joǵary baǵalaımyn, árqashan adal bolýǵa, jaqsylyq jasaýǵa tyrysamyn.
1 - qatar. «Birlik bolmaı, tirlik bolmas» degende halyq birlik, dostyq yntymaqtasý dástúrine erekshe mán bergen ǵoı. «Kúsh birlikte» «Jaıaýdyń shańy shyqpas, jalǵyzdyń aty shyqpas», «Qaltańda júz somyń bolǵansha, júz dosyń bolsyn» degen maqaldarda adam adamdarǵa dos bolsa eken degen oı jatyr. Dossyz jalǵyz adamnyń jumysy da ónbeıdi, aqyl kosar adamy da joq. Ómirdegi eń qasıetti nárseniń biri dostyq dep oılaımyn.
2 - qatar. Dos úsh áripten turatyn sózdiń anyqtamasy, qınalǵanda qol ushyn beretin anańnan keıingi adam degendi bildirse kerekti. Dosty qadirleıtin ár adam óziniń tektiligi men adaldyǵyn ańǵartady. Dostyq seni syılaıtyn qadir tutatyn adamnyń ystyq yqylasy desek te bolady.
3 - qatar. Adamdar arasyndaǵy dostyq sezimi ómirde olardyń birin - biri qajetsinýinen, qurmet tutynýynan, shynaıy tilektestik pen ózindeı kórip senýinen, bir - birine tirek, medet bolýynan, qam - qaıǵysyz kezde ǵana emes, ásirese, qıyn - qystaý kúnderinde irkilmesten qasynan tabylýdan, rıasyz, esepsiz jomarttyqtan kórinedi. Abaı armandaǵandaı, syn saǵatta «Munan meniń qaı janym aıaýly»,- dep, qasyńda birge turyp qana alatyn adam ǵana dosqa laıyq.
Endi mynadaı oqıǵany ózara talqylaıyq:
Tárbıe saǵatynyń maqsaty: Oqýshylardyń dostyq sezimi týraly bilim deńgeıin keńeıtý. Adamdar arasyndaǵy dostyq qarym - qatynasty ashý, dosty qadirleýge baýlý.
Ózara dostyqqa, tatýlyqqa tárbıeleý, oqýshylar arasyndaǵy yntymaq birlik ujymdylyq sezimderdi keńeıtý.
Tárbıe saǵatynyń kórnekiligi: Qanatty sózder men maqal - mátelder jazylǵan plakattar.
Barysy.
1. Uıymdastyrý
Sabaq 3 qatardyń jarysy túrinde ótedi. 1 - qatar “Dostyq” toby, 2 - qatar “Qurby” toby, 3 - qatar “Joldas” toby.
1. Dos týraly óz túsinikterin aıtady.
2. Kóriniske óz oı – pikirlerin ortaǵa salady.
3. Dos týraly óleńder aıtady.
4. Maqal mátelder kezeńi
Muǵalimniń kirispe sózi.
Qurmetti oqýshylar, búgingi tárbıe saǵatymyzdyń taqyryby: «Shyn dos - taýsylmas qazyna»
Jalpy dos degenimiz ne, qalaı dos bolý kerek ekeni bárimizge belgili, biraq ta keıbireýler, shyndyǵynda dos degen sózdiń mánine jetpeıdi!
«Dostyq - ómir úshin eń qajetti nárse, óıtkeni eshkim eshqashan da barlyq basqa ıgilikke túgel ıe bola tursada, dos - jaransyz ómirdi qalamaq emes» dep Arıstotel atamyz aıtqan.
Jaqsy bol, jigit bolsań, el kórgendeı,
Dosyńa qosylǵanda dem bergendeı,
Paıdańdy jaqsy bolsań tıgiz kópke.
Tuıǵynǵa qapastaǵy jem bergendeı, - demekshi, jaqsy ádet - baılyǵymyz.- rýhanı kúshimiz. Adam úshin ata - anadan keıingi eń jaqyn - abzal dos. «Dossyz ómir tul»,«Dossyz ómir - tuzsyz as» - dep halyq tegin aıtpaǵan. Adam es bilip etek japqannan bastap ózin túsinetin, janyna serik bolatyn aınymas dos izdeıdi.
Bir danyshpannan dos jaqsy ma, týys jaqsy ma dep suraǵanda, dos jaqsy dep jaýap bergen eken. Eı, perzentim, bilgeniń jaqsy, adam tiri kezinde dossyz bolmaıdy. Adamnyń dossyz bolǵanynan týyssyz bolǵany jaqsy. Dostarym kóp dep árkimge úmit túımesin qadaýǵa árekettenbe. İlgeri men sońǵyǵa qara, dostaryńnyń kózqarasynan habarsyz bolma. Dámelengish kekshil dostan aýlaq bol. Onyń dostyǵy naǵyz dostyq emes, ýaqytsha paıdalaný ǵana. Qyzǵanshaq, kekshil, ishitar, sarań adamdar dostyqqa laıyqty deýge bolmaıdy degen eken.
Jaqsy dos - ol da bir úlken dáýlet. Óıtkeni kimniń dosy kóp bolsa, onyń aıyby ashylmaıdy. Dostaryń árdaıym kóp bola bergeni jaqsy. Biraq dostyń da dosy bar, aqymaq dos tek ózine ǵana dostyq jasaýdy unatyp, ózgege jasaǵanyn buldaıdy. Sondyqtan halyq aqymaq dostan aqyldy dushpan artyq deıdi.
«Kelip - ketip kóp júrip,
Men dosyńmyn dep júrip,
Joq nárseni shatady,
Sóıtip qudaı atady!»
- dep uly Abaı atamyz jalǵan dostyqtyń jamandyǵyn áshkere etedi. Iaǵnı dostyqtyńda dostyǵy bolady eken. Osy másele tóńireginde qandaı oı - pikirleriń bar ortaǵa salyp kóreıik.
Oqýshylardyń oılary, pikirlerin tyńdaý. Balalar sender dostyq týraly qalaı oılasyńdar, dos degen ne? Dos qandaı bolý kerek?
1 - qatar. Meniń oıymsha «dostyq» degen – qasıetti uǵym. Dos adamdyq asyl qasıetpen saǵan tek jaqsylyq oılaıdy, qıyndyqta kómektesedi, qýanyshta da, qaıǵyńdy da birge bólisedi.
Dos, qamqorshy, kómekshi, janyn sala tyńdaıtyn eń jaqyn serik. Dostyq, dos bolý dostasý, birlesý, yntymaqtasý, uıymdasý – adamzattyń izgi áreketteri, ıgilikti tirshilik nátıjeleri bolyp tabylady.
2 - qatar. Meniń eń jaqyn dostarym - synyptastarym. Mektep tabaldyryǵyn attap basqannan beri dospyz. Bir - birimizge adal bolýǵa, qajet kezinde demeý bolýǵa tyrysamyz. Eń adal, ómirlik dostyq - mekteptegi dostyq bolady degendi kóp estımin, soǵan qaraǵanda, bizdiń de dostyǵymyz uzaǵynan jáne adalynan bolady dep oılaımyn.
3 - qatar. «Adam balasy sóıleskenshe, jylqy balasy kisineskenshe» dep halyq dostasý, jarasymdylyq, yntymaqtastyq qasıetter adamnyń ózine baılanysty ekenin ýaǵyzdaıdy. Dostasý, serik tabý – adamnyń baqytyna baqyt qosady. Men ózim adamdarmen tez til tabysa alamyn dep oılaımyn, sondyqtan meniń dostarym da kóp. Dostyqty joǵary baǵalaımyn, árqashan adal bolýǵa, jaqsylyq jasaýǵa tyrysamyn.
1 - qatar. «Birlik bolmaı, tirlik bolmas» degende halyq birlik, dostyq yntymaqtasý dástúrine erekshe mán bergen ǵoı. «Kúsh birlikte» «Jaıaýdyń shańy shyqpas, jalǵyzdyń aty shyqpas», «Qaltańda júz somyń bolǵansha, júz dosyń bolsyn» degen maqaldarda adam adamdarǵa dos bolsa eken degen oı jatyr. Dossyz jalǵyz adamnyń jumysy da ónbeıdi, aqyl kosar adamy da joq. Ómirdegi eń qasıetti nárseniń biri dostyq dep oılaımyn.
2 - qatar. Dos úsh áripten turatyn sózdiń anyqtamasy, qınalǵanda qol ushyn beretin anańnan keıingi adam degendi bildirse kerekti. Dosty qadirleıtin ár adam óziniń tektiligi men adaldyǵyn ańǵartady. Dostyq seni syılaıtyn qadir tutatyn adamnyń ystyq yqylasy desek te bolady.
3 - qatar. Adamdar arasyndaǵy dostyq sezimi ómirde olardyń birin - biri qajetsinýinen, qurmet tutynýynan, shynaıy tilektestik pen ózindeı kórip senýinen, bir - birine tirek, medet bolýynan, qam - qaıǵysyz kezde ǵana emes, ásirese, qıyn - qystaý kúnderinde irkilmesten qasynan tabylýdan, rıasyz, esepsiz jomarttyqtan kórinedi. Abaı armandaǵandaı, syn saǵatta «Munan meniń qaı janym aıaýly»,- dep, qasyńda birge turyp qana alatyn adam ǵana dosqa laıyq.
Endi mynadaı oqıǵany ózara talqylaıyq:
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
-
«Bir juldyz bop janam men,...» (Zeınýlla Shúkirovtiń shyǵarmalarynan)
-
Sabaqtyń taqyryby. Sándik qoldanbaly óner. Shyǵarmashylyq jumys
