InfoHub Logo

Qazaq ádebıetinen qysqa merzimdi jospar (9 - synyp)

Sabaq taqyryby: Shyńǵys Aıtmatovtyń «Shynarym meniń, shyraılym meniń» povesinen úzindi: Shoferdiń áńgimesi
Sabaq maqsaty:
A) qyrǵyzdyń uly jazýshysy Sh. Aıtmatov týraly maǵlumat berý, shyǵarmashylyǵy jaıynda derek berý, «Shoferdiń áńgimesiniń» ıdeıasyn uǵyndyrý.
Á) shyǵarmashylyq izdený qabiletterin damytý;
B) shynaıy sezimdi baǵalaı bilýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: avtor portreti, avtor shyǵarmashylyǵy boıynsha slaıd - shoý, ortalyq Azıanyń fızıkalyq kartasy, ınterbelsendi taqta.
Sabaq túri: jańa sabaqty meńgertý;
Sabaq ádisi: dıalogtyq oqytý, STO
Pánaralyq baılanys: geografıa
Sabaq jospary

İ uıymdastyrý (3 mınýt)
Oqýshylar «Tanysý» trenıńi boıynsha shattyq sheńberine jınalyp, óz esimderin atap, kóńil kúıin bildiredi. Olarǵa betsheler taratylady. Sáıkesinshe suraqtarynyń jaýabyn taýyp, toptarǵa ornalasady.
1 - top – «Pýshkın» toby:
1. Ol «Balyqshy men balyq» shyǵarmasynyń avtory;
2. Abaı aqyn onyń 1889 jyly «Evgenıı Onegın» romanyn óleńmen aýdardy;
3. Ol orys aqyny;
4. Dýbrovskıı
5. Ómiriniń sońǵy kezinde ol «Eskertkish» óleńin jazdy.

2 - top – «Djek London» toby:
1. Onyń «Meksıka uly» atty shyǵarmasyn 6 - synypta oqyǵanbyz;
2. Ol amerıkan jazýshysy;
3. Onyń Rıvera men Dennı Ýord atty boksshy keıipkerleri bar;
4. Onyń «Aq azý» shyǵarmasy men M. Áýezovtiń «Kókseregi» bir - birimen uqsas;
5. Onyń týǵan kezdegi esimi Djon Grıffıt.

3 - top – «Maqtymquly Fragı» toby:
1. Ol túrikmen jazýshysy
2. Onyń ákesi – Dovletmamed Azadı;
3. «Aıyryldym», «Jar kerek», «Qaıdan bilsin qadirin» atty óleńderdiń avtory;
4. Ol ózinen keıingi Mollanepes, Kemın sıaqty lırık aqyndarǵa jol ashty;
5. «Asqar taýlar, bıikpin dep bálsinbe, Kúniń jetse sen de tıpyl bolarsyń»,- degen óleń joldary onyń «Bolarsyń» shyǵarmasynan alynǵan.

4 - top – «Rasýl Ǵamzatov» toby:
1. Ol bashqurt aqyny;
2. Onyń óz ana tili – avar tili;
3. Onyń «Meniń Daǵystanym» atty shyǵarmasy bar;
4. Eger erteń tilim bolsa qurymaq, men daıynmyn ólýge de búgin - aq;
5. «Bir óleńi bir eldiń murasyndaı, jyr jaza almaı júrmin men...- daı» dep aqyn M. Maqataev kimdi aıtqan edi?

İİ Úı tapsyrmasyn tekserý: M. Fragı shyǵarmashylyǵy boıynsha suraqtarǵa jeke jáne toptyq jaýaptar qabyldanady.(8 mın)

İİİ Jańa taqyrypty meńgertý.
1. Oı qozǵaý – 5 mınýt.
A)«Ol, eń aldymen, eki halyqtyń ǵajaıyp uqsastyǵyna tańǵaldy... ekeýi kezek - kezek sóılep otyrǵanda, biraz qulaǵyń úırengen soń, tipti aıyra almaı qalady ekensiń... túr - tústerinde de kózge úrip turǵan bálendeı ózgeshelik bolsashy. Tek kishkentaı ǵana aıyrma, onda da Erjan sıaqty sýretshiniń ǵana kózine shalynatyn bolar - bolmas aıyrmashylyq -...- dyń kózderi sál qysyqtaýý, betteri sál jalpaqtaý ma qalaı? Onyń ózi de jappaı emes, keıbireýlerinen ǵana baıqalady. «ózderin basqa jurttar shatastyrmaýy úshin, bastaryna aq qalpaqty ádeıi kıetin bolýy kerek» dep oılady Erjan ishinen» mátin kimniń qaı shyǵarmasynan alynǵan? Mátinde sóz bolǵan qandaı eki el? (qyrǵyz, qazaq, karta arqyly kórsetiledi).

Á) «Erte kelgen tyrnalar» degendi estigende eske túsetin alǵashqy esim (Sh. Aıtmatov, keıipkeri - Sultanmurat). Osy oraıda avtor týraly kespe qaǵazdar taratylyp, ómiri jaıynda maǵlumat beriledi. Toptastyrý, semantıkalyq kartany toltyrý tapsyrylady. (5 mın)

2 Maǵynany taný. Berilgen mátin toptarǵa bólinip beriledi. Oqyp - tanysýǵa 9 mın.
Taqyryptyń mazmunyn ashqyzý maqsatynda toptarǵa tapsyrmalar beriledi:
1. Oqıǵa jelisindegi keıipker – shofer – shynaıy sezim ıesi. Dáleldeı alasyz ba?
2. İlıastyń shynary týraly oıyńyz qandaı?
3. Oqıǵany siz qalaı jalǵastyryp, qorytyndylar edińiz?
4. Shyǵarmadaǵy jer - sý ataýlaryn kartaǵa túsirińiz
Geografıa pánimen baılanystyra túsinik bere ketý kerek.
6 jer - sý ataýlary kezdesedi shyǵarmada. Osh, Balyqshy (shyǵarmada Rybache), Naryn, Ystyq kól, Pamır, Tán - Shan. Osylardyń ishinde eń erekshesi – Tán - Shan avtotrassasy (slaıd - shoý). Qyrǵyzstannyń taýly aımaq ekendigin eskere kete, ondaǵy sharýashylyq túrleriniń damýy jaıynda da birer sóz aıtylǵany durys (6 mın):
Shyǵarmada sóz bolatyn Tán - Shan taýy álem boıynsha alǵashqy úshtikke kiredi. Qytaı tilinen aýdarǵanda «Aspan taý» degendi bildiredi. Uzyndyǵy batystan shyǵysqa qaraı 2500 km, al eni 400 km. Ol 4 memleketke qaraıdy: Qazaqstan, Ózbekstan, Tájikstan, Qytaı. Eń bıik shyńy – Jeńis shyńy, bıiktigi 7439 m. Munda jer silkinýler óte jıi bolyp turady. Ortalyq bóligi tutasymen derlik Qyrǵyzstanda jatyr. Qyrǵyzdar jeriniń barlyǵy derlik taýly aımaq dese de bolǵandaı. Qyrǵyzdar halqy 5, 2 mıllıon, olardyń 60 paıyzy ǵana qyrǵyz ulty. Buryn Frýnze atanǵan astanasy – Bishkek. Halqy egin egip, mal sharýashylyǵymen, egin sharýashylyǵymen aınalysqan. Sondaı - aq túrli júk kólik terimen shet Qytaı eline júk tasıtyn kólikter arqyly shıkizattar jetkizip otyrǵan.

İÚ Taqyrypty bekitý. Suraqtar arqyly jaýap alynady. (3 mın)
Ú Úıge tapsyrma berý: shyǵarmany tolyq oqyp aıaqtaý jáne ıdeıany jetkizý jazbasha. (2mın)
Úİ Baǵalaý jáne oqýshylardyń sabaqtan alǵan áserin tyńdaý (4mın)