Syn esim
№78 jalpy orta mektep
Bastaýysh synyp muǵalimi
Ótemurat Ásemgýl Eleýsinqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Syn esim
Sabaqtyń maqsaty:
Ótken sabaqta alǵan zat esim, etistik týraly bilimderin nyǵaıta otyryp, syn esimniń maǵynalyq túrleri jóninde jan – jaqty túsinikter berip, bilimderin jetildirip, oı – óristerin keńeıtý., sózdik qorlaryn damytý. Syn esimniń maǵynalyq túrlerin ajyrata bilýge yqpal etý
Negizgi ıdeıalar:
- Oqýshylardy synı, shyǵarmashyl jáne birlesip oılaýǵa yntalandyrý;
- Belsendi tyńdap, bar oıyn talqylaýǵa shoǵyrlandyrýǵa múmkindik berý;
- Balalardy saýattylyqqa baýlyp, shapshańdyqqa, ýaqytty utymdy paıdalanýǵa, qorytyndy jasaýǵa baǵyt berý.
Kútiletin nátıje: Pándik nátıje: syn esimniń maǵynasyn durys túsinip, sóıleý jáne jazý stılinde durys qoldana bilý daǵdylaryn arttyrý.
Tulǵalyq nátıje: berilgen tapsyrmalar boıynsha salystyrý, taldaý, jınaqtaý tásilderin qoldana bilý; óz kúshine degen senimdiligin arttyrý;
Júıeli – árekettik nátıje: syn esim sózderin, teńeý sózderdi qoldanyp, sýret boıynsha kórkem mátinder qurastyra bilý.
Sabaqta qoldanylatyn ádis - tásilder:
Toptyq jumystar, izdenýshilik baǵyttaǵy tapsyrmalar, «Ystyq oryndyq», «Qolmen belgi berý», «Baǵdarsham», «Aqyldyń 6 qalpaǵy»
Oqytýda qoldanylatyn modýlder STO, JESO, OmOJT, TjDBO, AKT, OK, OúB OB
Negizgi derekkózderi: « Qazaq tili» 3 - synyp Atamura 2014j.
Ǵalamtordan qosymsha sýretter men málimetter
Resýrstar: Interbelsendi taqta, vatman qaǵaz, markerler, stıker
Muǵalimniń is - áreketi
Oqýshylardy «Shattyq sheńberine» turǵyzý
Janýarlardyń attary boıynsha topqa bólemin. Sonymen qatar olardyń is - áreketterin jasap, kórsetýlerin suraımyn.
Sabaq barysyna baǵyt berý
Elektıvti (tańdamaly)
Test
1. Kim? ne? kimder? neler? suraqtaryna jaýap beretin sóılemniń negizgi múshesi:
A) zat esimÁ) bastaýyshB) baıandaýysh
2. Qandaı jaǵdaıda syzyqsha qoıylady?
A) Bastaýysh ta, baıandaýysh ta zat esimnen jasalsa
Á) bastaýysh ta, baıandaýysh ta etistikten jasalsa
B) Bastaýysh ta, baıandaýyshta syn esimnen jasalsa
3. Bastaýysh pen baıandaýysh sóılemniń qandaı músheleri dep atalady?
A) Turlaýsyz músheler
Á) Turlaýly músheler
B) Anyqtaýysh músheler
4. Baıandaýyshtyń suraqtaryn tap.
A) kim? ne? kimder? neler?
Á) qandaı? kim?
B) Ne istedi? Ne qyldy? Qaıtty?
5. Bastaýyshtyń is - qımylyn bildiretin sózdi tap:
A) etistikÁ) zat esimB) baıandaýysh
6. Tórt dybystan quralǵan tasymaldanbaıtyn sózdi belgile.
A) Bala Á) Shala B) Bult
7. Úsh dybystan quralǵan bir býyndy sózdi belgile.
A) Ala Á) Ana B) Ant
8. Tek qana qatań daýyssyzdary bar sózdi belgile.
A) Jańǵaq Á) Qatyq B) Qańbaq
9. Negizgi túbir sózdi tap.
A) Bıshi Á) Alasha B) Ónerpaz
10. Etistikti tap.
A) Shaǵala Á) Shegele B) Kerege
11. Zattyń sanyn bildiretin sózdi tap.
A) Qoıshy Á) Bershi B) Jetinshi
12. Zattyń synyn bildiretin sózge qoıylatyn suraqty tap.
A) Ne? Á) Neshe? B) Qandaı?
13. Jalqy esimdi tap.
A) Jalbyz Á) Oraz B) Qarbyz
14. Táýeldeýli zat esimdi tap.
A) Kisi Á) İnisi B) Kirpi
15. Týyndy syn esimdi tap
A) Sózben Á) Sózsheń B) Sózge
Oqýshylarmen jeke áńgimelesý. Muǵalim oqýshylarmen túsiný deńgeıin tekserý úshin jeke áńgimelesedi.
«Ystyq oryndyqqa» shyqqan oqýshyǵa ár top oqýshylarynan suraq qoıý tehnıkalaryn paıdalana otyryp, suraq qoıýyn qadaǵalaımyn.
(Erejelerdi suraý)
Yrǵaqty áýenge qımyl - qozǵalys jasaýǵa.
baǵyttaımyn.
«Artyǵyn tap» dıdaktıkalyq oıyn usynady.
1. Jylqy, taı, qulyn, at, asaý.
2. Dámdi, kóje, tátti, kóńildi, ádemi.
3. Maıly, maılady, shegeledi, toılady, jaınady.
Qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyrý.
- Bul sózder qandaı sóz tabyna jatady? Nelikten?
Túsindirý jumysyn júrgizemin.
«Qolmen belgi berý» tehnıkasyn qoldanamyn jáne qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyramyn.
- Zattyń túrin, túsin, synyn, sapasyn bildiretin sóz tabyn (SYN ESİM) deımiz.
- Syn esimniń suraqtary (QANDAI? QAI?)
- Týyndy syn esim (JURNAQ JALǴANÝ) arqyly jasalady.
- Túbir sózden jasalǵan syn esimdi (NEGİZGİ SYN ESİM) deımiz.
- Negizgi syn esim, týyndy syn esim bolyp (TULǴASYNA QARAI)
- Dara syn esim, kúrdeli syn esim bolyp (QURAMYNA QARAI)
Jańa sabaqty túsinýine pysyqtaý jumysyn jasaımyn.
Sýret boıynsha jumys jasatý (Qandaı?)
Oqýlyqpen jumys jasatý
1 - jattyǵý boıynsha jumbaq jasyrady.
- jumbaqty sheshýge qandaı sózder kómektesti?
- olar zattyń nesin bildirip tur?
2 - jattyǵý boıynsha sýretpen jumys jasatamyn.
- Kún qandaı?
- Aspan qandaı?
- Japyraqtar qandaı?
Kerekti sózderdi paıdalaný: kóńildi, ashyq, kók, kógildir, jasyl, sary, jabysqaq, názik.
Ózdik jumys jasatý
3 - jattyǵý
«Qıar» taqyrybynda shyǵarmashylyq jumystar oryndatamyn.
İ top Qıar týraly jumbaq quraý.
İİ top Sıpattaý mátinin quraý
İİİ top Qıar týraly óleń shyǵarý.
İV top Áńgimeleý mátini
Qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyrý
Oqýshylardyń eńbegin qolpashtaý
4 - jattyǵýdy oryndatý
Oıyn arqyly mazmunyn meńgerýge yqpal etý.
Dopty oqýshyǵa laqtyryp, «alma» degen sózdi ataımyn, oqýshy ony qaǵyp alyp «qyzyl»degen sózdi aıtyp dopty qaıtarady. Oıyn osylaısha basqa sózdermen jalǵastyryla beredi.
5 - jattyǵýdy oryndatý
Sýretke qaraı otyryp, árqaısysynyń mazmunyna laıyqty sóılemderdi tańdap alýdy tapsyramyn. Jazý krıterıılerin nazarǵa ustaý.
• Saýatty jazý
• Kórkem jazý
• Taza jazý
«Bir áriptiń izimen» dıdaktıkalyq oıyny
Berilgen áriptermen sóılem quraý, sóılemde múmkindiginshe syn esim bolǵany jón.
Mysaly, Áááá - Áıgerim ádemi áńgelek ákeldi.
Qqq, Ooo, Sss, Ddd, Ttt, Eee, Jjj.
Qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyrý
- Syn esim týraly ne bilemiz?
- Syn esim zattyń túrin - túsin, sapasyn bildiredi.
- Syn esimderge qandaı, qaı degen suraqtar qoıylady.
- Syn esim sóılemde zat esimmen baılanysady.
- Syn esimniń negizgi, týyndy túrleri bar.
- Týyndy syn esim jurnaq arqyly jasalady.
Keri baılanys alý
«Bes saýsaq» ádisi arqyly keri baılanys alý.
Jıyntyq baǵalaý.
Úıge tapsyrma berý
Bastaýysh synyp muǵalimi
Ótemurat Ásemgýl Eleýsinqyzy
Sabaqtyń taqyryby: Syn esim
Sabaqtyń maqsaty:
Ótken sabaqta alǵan zat esim, etistik týraly bilimderin nyǵaıta otyryp, syn esimniń maǵynalyq túrleri jóninde jan – jaqty túsinikter berip, bilimderin jetildirip, oı – óristerin keńeıtý., sózdik qorlaryn damytý. Syn esimniń maǵynalyq túrlerin ajyrata bilýge yqpal etý
Negizgi ıdeıalar:
- Oqýshylardy synı, shyǵarmashyl jáne birlesip oılaýǵa yntalandyrý;
- Belsendi tyńdap, bar oıyn talqylaýǵa shoǵyrlandyrýǵa múmkindik berý;
- Balalardy saýattylyqqa baýlyp, shapshańdyqqa, ýaqytty utymdy paıdalanýǵa, qorytyndy jasaýǵa baǵyt berý.
Kútiletin nátıje: Pándik nátıje: syn esimniń maǵynasyn durys túsinip, sóıleý jáne jazý stılinde durys qoldana bilý daǵdylaryn arttyrý.
Tulǵalyq nátıje: berilgen tapsyrmalar boıynsha salystyrý, taldaý, jınaqtaý tásilderin qoldana bilý; óz kúshine degen senimdiligin arttyrý;
Júıeli – árekettik nátıje: syn esim sózderin, teńeý sózderdi qoldanyp, sýret boıynsha kórkem mátinder qurastyra bilý.
Sabaqta qoldanylatyn ádis - tásilder:
Toptyq jumystar, izdenýshilik baǵyttaǵy tapsyrmalar, «Ystyq oryndyq», «Qolmen belgi berý», «Baǵdarsham», «Aqyldyń 6 qalpaǵy»
Oqytýda qoldanylatyn modýlder STO, JESO, OmOJT, TjDBO, AKT, OK, OúB OB
Negizgi derekkózderi: « Qazaq tili» 3 - synyp Atamura 2014j.
Ǵalamtordan qosymsha sýretter men málimetter
Resýrstar: Interbelsendi taqta, vatman qaǵaz, markerler, stıker
Muǵalimniń is - áreketi
Oqýshylardy «Shattyq sheńberine» turǵyzý
Janýarlardyń attary boıynsha topqa bólemin. Sonymen qatar olardyń is - áreketterin jasap, kórsetýlerin suraımyn.
Sabaq barysyna baǵyt berý
Elektıvti (tańdamaly)
Test
1. Kim? ne? kimder? neler? suraqtaryna jaýap beretin sóılemniń negizgi múshesi:
A) zat esimÁ) bastaýyshB) baıandaýysh
2. Qandaı jaǵdaıda syzyqsha qoıylady?
A) Bastaýysh ta, baıandaýysh ta zat esimnen jasalsa
Á) bastaýysh ta, baıandaýysh ta etistikten jasalsa
B) Bastaýysh ta, baıandaýyshta syn esimnen jasalsa
3. Bastaýysh pen baıandaýysh sóılemniń qandaı músheleri dep atalady?
A) Turlaýsyz músheler
Á) Turlaýly músheler
B) Anyqtaýysh músheler
4. Baıandaýyshtyń suraqtaryn tap.
A) kim? ne? kimder? neler?
Á) qandaı? kim?
B) Ne istedi? Ne qyldy? Qaıtty?
5. Bastaýyshtyń is - qımylyn bildiretin sózdi tap:
A) etistikÁ) zat esimB) baıandaýysh
6. Tórt dybystan quralǵan tasymaldanbaıtyn sózdi belgile.
A) Bala Á) Shala B) Bult
7. Úsh dybystan quralǵan bir býyndy sózdi belgile.
A) Ala Á) Ana B) Ant
8. Tek qana qatań daýyssyzdary bar sózdi belgile.
A) Jańǵaq Á) Qatyq B) Qańbaq
9. Negizgi túbir sózdi tap.
A) Bıshi Á) Alasha B) Ónerpaz
10. Etistikti tap.
A) Shaǵala Á) Shegele B) Kerege
11. Zattyń sanyn bildiretin sózdi tap.
A) Qoıshy Á) Bershi B) Jetinshi
12. Zattyń synyn bildiretin sózge qoıylatyn suraqty tap.
A) Ne? Á) Neshe? B) Qandaı?
13. Jalqy esimdi tap.
A) Jalbyz Á) Oraz B) Qarbyz
14. Táýeldeýli zat esimdi tap.
A) Kisi Á) İnisi B) Kirpi
15. Týyndy syn esimdi tap
A) Sózben Á) Sózsheń B) Sózge
Oqýshylarmen jeke áńgimelesý. Muǵalim oqýshylarmen túsiný deńgeıin tekserý úshin jeke áńgimelesedi.
«Ystyq oryndyqqa» shyqqan oqýshyǵa ár top oqýshylarynan suraq qoıý tehnıkalaryn paıdalana otyryp, suraq qoıýyn qadaǵalaımyn.
(Erejelerdi suraý)
Yrǵaqty áýenge qımyl - qozǵalys jasaýǵa.
baǵyttaımyn.
«Artyǵyn tap» dıdaktıkalyq oıyn usynady.
1. Jylqy, taı, qulyn, at, asaý.
2. Dámdi, kóje, tátti, kóńildi, ádemi.
3. Maıly, maılady, shegeledi, toılady, jaınady.
Qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyrý.
- Bul sózder qandaı sóz tabyna jatady? Nelikten?
Túsindirý jumysyn júrgizemin.
«Qolmen belgi berý» tehnıkasyn qoldanamyn jáne qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyramyn.
- Zattyń túrin, túsin, synyn, sapasyn bildiretin sóz tabyn (SYN ESİM) deımiz.
- Syn esimniń suraqtary (QANDAI? QAI?)
- Týyndy syn esim (JURNAQ JALǴANÝ) arqyly jasalady.
- Túbir sózden jasalǵan syn esimdi (NEGİZGİ SYN ESİM) deımiz.
- Negizgi syn esim, týyndy syn esim bolyp (TULǴASYNA QARAI)
- Dara syn esim, kúrdeli syn esim bolyp (QURAMYNA QARAI)
Jańa sabaqty túsinýine pysyqtaý jumysyn jasaımyn.
Sýret boıynsha jumys jasatý (Qandaı?)
Oqýlyqpen jumys jasatý
1 - jattyǵý boıynsha jumbaq jasyrady.
- jumbaqty sheshýge qandaı sózder kómektesti?
- olar zattyń nesin bildirip tur?
2 - jattyǵý boıynsha sýretpen jumys jasatamyn.
- Kún qandaı?
- Aspan qandaı?
- Japyraqtar qandaı?
Kerekti sózderdi paıdalaný: kóńildi, ashyq, kók, kógildir, jasyl, sary, jabysqaq, názik.
Ózdik jumys jasatý
3 - jattyǵý
«Qıar» taqyrybynda shyǵarmashylyq jumystar oryndatamyn.
İ top Qıar týraly jumbaq quraý.
İİ top Sıpattaý mátinin quraý
İİİ top Qıar týraly óleń shyǵarý.
İV top Áńgimeleý mátini
Qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyrý
Oqýshylardyń eńbegin qolpashtaý
4 - jattyǵýdy oryndatý
Oıyn arqyly mazmunyn meńgerýge yqpal etý.
Dopty oqýshyǵa laqtyryp, «alma» degen sózdi ataımyn, oqýshy ony qaǵyp alyp «qyzyl»degen sózdi aıtyp dopty qaıtarady. Oıyn osylaısha basqa sózdermen jalǵastyryla beredi.
5 - jattyǵýdy oryndatý
Sýretke qaraı otyryp, árqaısysynyń mazmunyna laıyqty sóılemderdi tańdap alýdy tapsyramyn. Jazý krıterıılerin nazarǵa ustaý.
• Saýatty jazý
• Kórkem jazý
• Taza jazý
«Bir áriptiń izimen» dıdaktıkalyq oıyny
Berilgen áriptermen sóılem quraý, sóılemde múmkindiginshe syn esim bolǵany jón.
Mysaly, Áááá - Áıgerim ádemi áńgelek ákeldi.
Qqq, Ooo, Sss, Ddd, Ttt, Eee, Jjj.
Qalyptastyrýshy baǵalaý jasap otyrý
- Syn esim týraly ne bilemiz?
- Syn esim zattyń túrin - túsin, sapasyn bildiredi.
- Syn esimderge qandaı, qaı degen suraqtar qoıylady.
- Syn esim sóılemde zat esimmen baılanysady.
- Syn esimniń negizgi, týyndy túrleri bar.
- Týyndy syn esim jurnaq arqyly jasalady.
Keri baılanys alý
«Bes saýsaq» ádisi arqyly keri baılanys alý.
Jıyntyq baǵalaý.
Úıge tapsyrma berý
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
