Syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasy
Qyzylorda oblysy, Qazaly aýdany,
Bekarystan bı aýyly, № 24 orta mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi: Ysqaq Shamsıa
Syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasy arqyly jeke tulǵany áleýmettendirý jáne zertteý
Qazirgi mekteptiń oqytý úrdisinde bilim berýdiń tendensıalary men damý baǵyttaryn qamtamasyz etetin 50 - den asa pedagogıkalyq tehnologıalar qoldanys tabýda.
Osy jańa pedagogıkalyq tehnologıalardyń ishinde syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasynyń orny erekshe. Bul tehnologıany jaryqqa shyǵarǵan amerıkandyq pedagogtar
Dj. Stıl, K. Meredıt, Ch. Templ, S. Ýolter. Olardyń pikirinshe oqý mindetti túrde belsendi bolýy kerek. Oqýshynyń ár nárseden bir mán tabýǵa múddeli jáne bilýge qumarlyǵy bolsa ǵana belsendilik paıda bolady.
Ótken ǵasyrdyń 90 jyldarynda búkil álemdegi fılosoftar, psıhologtar jáne pedagogtar ozyq tájirıbelerge súıene otyryp oqytý tehnologıasyn jasady. Bizdiń elimiz úshin bul tehnologıa jańa tehnologıa dep eseptelinedi. Degenmen, keıbir ustazdardyń is - tájirıbelerinde osy tehnologıa qoldanylýda. Osyǵan oraı biz syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn egjeı - tegjeıli qarastyryp, ony bastaýshy synyp pánderin oqytýdaǵy múmkindikterdi kórsetýdi maqsat ettim.
Syn turǵysynan oılaýdy damytý degen uǵymdy kez - kelgen jańa ıdeıany sol kúıinde qabyldaý nemese oǵan túbegeıli senim artý emes, ol ıdeıalardyń negizgi sebepterin, júzege asyrý joldaryn jáne nátıjesin bilý, olardy óz ortańa, óz múmkindigińe, óz keregińe, óz is - áreketińe laıyqty kiriktirý, taldaý, oı eleginen ótkizý, ıaǵnı problemaǵa synı turǵydan qarap, óz maqsatyna paıdalana bilý.
Zertteýdegi maqsatym – bastaýysh synyp oqýshylaryn kez - kelgen mazmunǵa syn turǵysynan qaraýdy sabaqta jáne sabaqtan tys ýaqytta úıretý.
Zertteý nysanym: sabaq ótý barysynda synyppen jeke, juptyq, toptyq, ujymdyq.
jumys jasaı otyryp jeke tulǵanyń áleýmettendirý jáne damý baǵytyn zertteý.
Zertteý barysynda syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn meńgertý baǵytynda oqýshylarǵa úırete júrip, pedagogıkalyq ádis – tásilderdi, jáne jeke tulǵa boıynda bolatyn mynadaı qasıetterdi zertteý arqyly syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn tıimdi qoldaný qajettigin túsindim.
Jeke tulǵany syn turǵysynan oılaýdy meńgerý úshin mynadaı qasıetteri bolýy shart:
- josparlaýǵa daıyn bolýy;
- beıimdelgishtigi (basqalardyń ıdeıalaryn qabyldaı alýy);
- qaısarlyǵy (qıyn tapsyrmalardy keıinge qaldyrmaýy);
- jete túsinýi (óziniń jáne basqa adamdardyń pikirin qadaǵalaý);
- ymyraly kelisimdi izdeýi;
- kommýnıkatıvtiligi.
Jeke tulǵany syn turǵysynan oılaýdy damytý sharttary:
- syn turǵysynan oılaýda tájirıbe jınaý úshin ýaqyt jáne múmkindik berý;
- oqýshylardyń oılaýyna jaǵdaı týǵyzý;
- ártúrli ıdeıalar men pikirlerdiń týýyna múmkindik jasaý;
- oqytý úrdisinde oqýshynyń belsendiligin qoldaý;
- árbir oqýshy syn turǵysynan oılaýǵa qabiletti;
- oqýshynyń óz pikirin bildirýge jeteleý jáne onyń pikirin baǵalaý.
Tehnologıa boıynsha ár sabaq úsh kezeńnen turady:
- qyzyǵýshylyqty oıatý;
- maǵynany ashý;
- oı tolǵanys.
Birinshi kezeń «Qyzyǵýshylyqty oıatý»
Kezeńniń maqsattary:
- oqýshy ózinde qalyptasqan bilimi men túsinikterin ózektendirý;
- oqylatyn taqyrypqa tanymdyq qyzyǵýshylyqty oıatý;
- oqýshynyń belsendiligin oıatý;
Jeke tulǵanyń is - áreketi Qoldanýǵa bolatyn ádister men tásilder
oqylatyn máseleler boıynsha ne biletinin eske túsiredi, aqparatty júıeleıdi, jaýap alýǵa qajetti suraqtar qoıady. Ózge maqsatyn tujyrymdaıdy. «Belgili aqparattar» tizimin túıin sózder boıynsha - áńgime, klasterler, durys jáne durys emesin maquldaý jáne t. b.
Birinshi kezeńde alynǵan aqparattar tyńdalady, jazylady, talqylanady, jeke, jup jáne top boıynsha júrgiziledi.
Ekinshi kezeń «Maǵynany ashý»
Kezeńniń maqsaty:
- jańa aqparatpen tanysý;
- jańa aqparattarmen óz bilimimen ara - qatynas belgileý.
Jeke tulǵanyń is - áreketi Qoldanýǵa bolatyn ádister men tásilder
- muǵalim usynǵan belsendi oqytý ádisterin qoldanyp, jańa taqyryp materıaldaryn tyńdaıdy, oqıdy;
- jańa aqparattardyń mánin túsiný barysynda mátin shetine belgi qoıady nemese jazyp alady;
- qarastyrylǵan materıaldarmen jumys isteý barysynda óz túsingenin qadaǵalaıdy, aldyna qoıǵan maqsattaryna jetý úshin belsendi áreket etedi.
Belsendi oqý ádisterin qoldaný:
- ınsert;
- eki jaqty kúndelik;
- qosymsha jýrnal;
- sabaqtyń birinshi kezeńinde qoıylǵan suraqtarǵa belsendi túrde jaýap izdeý jáne t. b.
Bul kezeńde jańa aqparattarmen, oılarmen tanysady, tıisti taqyrypqa baılanysty kıno kórý, dáris, áńgime, tyńdaý nemese tájirıbe - eksperıment jasaý, mýltımedıalyq quraldardy paıdalanady. Sabaqta jumys dara jáne jup túrinde júrgiziledi.
Úshinshi kezeń «Oı tolǵaý»
Kezeńniń maqsaty:
- qabyldanǵan jańa jáne eski túsinikterdiń ara qatynasyn ashý.
- oqylǵan materıaldy taldaý jáne qorytyndylaý.
- taqyrypty munan ári meńgerý baǵytyn anyqtaý.
- Maǵynany taný kezeńinde bilimge súıene otyryp, buryn jáne sabaq barysynda ne úırengenin salystyrady.
- Qarastyrǵan taqyryptyń mánin tolyq túsiný jáne ózine qoıylǵan maqsatty iske asyrý úshin jańa taqyrypty taldaıdy, qajettisin iriktep alady.
- ózine qoıǵan suraqtarǵa maǵynaly jaýap alǵandaryn baǵalaıdy.
- Alǵan bilimderin ómirmen baılanystyrady, qorytyndy nátıje shyǵarady, óz betimen jańa ıdeıalardy oılastyrady. - klaster qurý
- ártúrli kezeńdegi aqparattardyń ózara qatynasyn sıpattaıtyn kesteler toltyrady.
- túıin sózderge qaıta oralý.
- durys jáne durys emesin maquldaýǵa qaıta oralý.
- refleksıvti suraqtar
- pikir almasý.
- shyǵarmashylyq jumystar jazý (sınkveın, esse) jáne t. b.
Oqylǵan aqparatty taldaý, túsindirý, shyǵarmany óńdeý jumysy top boıynsha júrgiziledi.
Tehnologıany oqytý strategıalary (tásilderi)
Tehnologıany jetik meńgerý úshin birneshe tásilder qoldanylady. Oqytýda jaqsy nátıjege jetý úshin osy strategıalardy oqytý úrdisiniń ár kezeńinde sabaqtyń mazmunyna qaraı paıdalanǵan jón.
Klaster (toptastyrý). Bul tásildiń avtory amerıkandyq Gýdlat. Strategıanyń máni oqý materıalyn grafık túrinde júıeleý, ıaǵnı mátinniń mańyzdy bóligin bólip, grafık túrinde belgili bir tártippen shoq tárizdi ornalastyrý. Mysaly, syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasynyń kezeńderin klaster túrinde bylaı keltirýge bolady.
Bul tásildi qyzyǵýshylyqty oıatý jáne oı tolǵaý kezeńderinde qoldanýǵa bolady.
Insert (túrtip alý) júıesi. Bul tásil boıynsha oqý materıaly daıyn kúıinde beriledi, mátindi oqyp otyryp onyń bir jaq shetine nemese keste túrinde jazylady:
«V» - bilemin «+» men úshin jańa «-» basqasha oılaımyn «?» - túsinbedim, tereńirek bilgim keledi
Kesteni mátinniń fragmentteri nemese tolyq abzas túrinde toltyrady. Sonan soń oqýshylar jup bolyp nemese toppen ózara pikir almasady. Túsiniksiz bolǵan uǵymdardy muǵalim túsindiredi nemese basqa aqparat kózderinen izdeýge úıge tapsyrma beriledi. Munda oqýshylarǵa az tanys, qyzyqtyratyn, ensıklopedıalyq sıpattaǵy, ıaǵnı qubylystar týraly málimetter jınaýǵa bolady. Bul tásil dástúrli oqytýdaǵy «oqýlyqtan pálen paragrofty oqyńdar» degen tapsyrmaǵa qaraǵanda tıimdi.
Venn dıagramsy – eki zatty alyp, olardyń erekshelikteri men uqsastyqtaryn salystyrý.
«Sınkveın» tásili. Muny bes joldan turatyn óleń dep te ataıdy. Bul árbir oı tolǵaý kezeńinde qoldanylady.
Sınkveın jazý erejesi:
1) Birinshi qatarǵa bir sózben taqyryp jazylady (zat esim túrinde).
2) Ekinshi qatarǵa taqyrypty eki sózben keltirýi (eki syn esim túrinde).
3) Úshinshi qatarǵa úsh sózben osy taqyryp boıynsha is - áreket jazylady (etistik, kósemshe).
4) Tórtinshi qatarǵa tórt sózden turatyn osy taqyrypqa qatysty sóılem nemese sóz tirkesi.
5) Sońǵy qatarǵa taqyryp mánin sıpattaıtyn bir sózden turatyn sınonım (metafora) jazylady.
Esse strategıasyn oı tolǵaý kezeńinde qoldanǵan tıimdi. Munda oqýshylar taqyryptyq ishki syryn tereń túsinip, óz pikirin, óz oıyn durys jetkizip, oqý materıalynyń negizin anyqtap, sol arqyly olardy ómirmen baılanysyn jazady. Sonymen qatar
Kýbızm strategıasy – kýbık jasalynyp, onyń 6 qyryna 6 túrli tapsyrma jazylady. Muǵalim kýbti ortaǵa tastap, qaı qyry tússe, oqýshy sol qyryndaǵy tapsyrmaǵa jaýap beredi.
Bilemin. Úırendim. Bilgim keledi. Bul strategıany 1984 jyly Chıkago ýnıversıtetiniń profesory Donna Ogl shyǵarǵan. Onyń maqsaty – tanym úrdisinde refleksıvtilikti damytý.
Ol úshin tómendegi kesteni toltyrý kerek.
Bilemin Úırendim Bilgim keledi
Toptyń múshelerin damytý maqsatynda ýaqytty únemdeý arqyly oqýshylardyń barlyǵyn tyńdaýǵa múmkindik beredi. Kesteni toltyrý barysynda usynystar jáne jańa oılar qosýǵa bolady.
Konseptýaldyq dóńgelek strategıasy klasterge uqsas, biraq munda bir shoqtan taralýy kerek. Mysaly 2 synypta dúnıetaný páni boıynsha júrgizgen « Bular qaıdan shyǵady?» taqyrybynda ótkizgen sabaǵymda «mal sharýashylyǵy» uǵymyna osy strategıany qoldandym:
Bul tásil oqýshylardyń nazaryn oqylatyn taqyrypqa aýdarýǵa, sabaq josparyn jasaýǵa múmkindik beredi.
«Irek» strategıasy. Oqýshylardyń tanyp bilý qyzmetin arttyrý úshin qoldanylady. Muǵalim aldyn ala mátindi maǵynasyna qaraı bólikterge bólip tastaıdy. Búkil synyptaǵy oqýshylardy topqa bólip, ár topqa mátin úzindilerin beredi. Ár top synyp oqýshylarǵa, ózderine berilgen mátinderin túsindirip shyǵady. Mundaǵy basty maqsat - ár oqýshy osy taqyrypty túgeldeı qamtýynda. Osy oraıda «Bular qaıdan shyǵady?» taqyrybyn top boıynsha bólikterge bólip tastap jáne ıntereaktıvti taqtadan jaılaýdyń sýretin kórsetý arqyly mátin qurastyrýyna jol siltedim.
«Boljam» strategıasy. Oqıǵa mazmuny arqyly balany qıaldatý, oıyn, synı kózqarasyn damytý, problemalyq másele týǵyzý.
Osy oraıda ár topqa tapsyrmalar bere otyryp qıaldaýyna erkindik berdim. Oqýshylar arasynan qıaly júırik bala daralanyp shyǵatyny sózsiz. Tapsyrmalar myna turǵyda júrgizildi.
«Botakóz» toby – Bir sabaq jipti tastaı salmaı qalaı paıdaǵa asyrýǵa bolady.?
«Juldyz» toby – Kıimdi jipsiz ınesiz qalaı paıdalanýǵa bolady?
« Mergen» toby – Kiltti qulyptan ashýdan basqa ne nársege paıdalanýǵa bolady?
«Pikir alysý» strategıasy. Oqýshylar bir qorytyndyǵa keletin máselege baılanysty pikir talastyrady, paıdaly, paıdasyz jaqtaryn sheshedi. Belgili taqyrypty alyp, áleýmettik ómirmen baılanystyrý, óz kózqarasyn damytý, ózgeni qurmetteýge úıretedi.
«Áńgime» strategıasy. Ózine - ózi esep berý, kózqarasty damytý, bilimin anyqtaý, baǵalaý.
Tehnologıany oqytýda basqa da strategıalar belgili: «Juqa» jáne «qalyń» suraqtar strategıasy, Krosvord strategıasy.
Sonymen, syn turǵysynan oılaýdyń ádistemelik tásilderin oqý úrdisinde qoldanǵandaǵy mańyzdylyǵy mynada:
- motıvasıanyń artýy;
- derbes is - árekettiń artýy;
- oılaýdyń belsendi bolýy;
- oqýshylardyń biligi men biliktiliginiń jan - jaqty damýy;
- logıkalyq oılaýdyń júıeliligin meńgerý.
Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn qoldaný nátıjesinde jeke tulǵanyń qabiletteri jandana túsedi jáne mynadaı bilim pragdımasy qalyptasady.
Bekarystan bı aýyly, № 24 orta mektebiniń
bastaýysh synyp muǵalimi: Ysqaq Shamsıa
Syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasy arqyly jeke tulǵany áleýmettendirý jáne zertteý
Qazirgi mekteptiń oqytý úrdisinde bilim berýdiń tendensıalary men damý baǵyttaryn qamtamasyz etetin 50 - den asa pedagogıkalyq tehnologıalar qoldanys tabýda.
Osy jańa pedagogıkalyq tehnologıalardyń ishinde syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasynyń orny erekshe. Bul tehnologıany jaryqqa shyǵarǵan amerıkandyq pedagogtar
Dj. Stıl, K. Meredıt, Ch. Templ, S. Ýolter. Olardyń pikirinshe oqý mindetti túrde belsendi bolýy kerek. Oqýshynyń ár nárseden bir mán tabýǵa múddeli jáne bilýge qumarlyǵy bolsa ǵana belsendilik paıda bolady.
Ótken ǵasyrdyń 90 jyldarynda búkil álemdegi fılosoftar, psıhologtar jáne pedagogtar ozyq tájirıbelerge súıene otyryp oqytý tehnologıasyn jasady. Bizdiń elimiz úshin bul tehnologıa jańa tehnologıa dep eseptelinedi. Degenmen, keıbir ustazdardyń is - tájirıbelerinde osy tehnologıa qoldanylýda. Osyǵan oraı biz syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn egjeı - tegjeıli qarastyryp, ony bastaýshy synyp pánderin oqytýdaǵy múmkindikterdi kórsetýdi maqsat ettim.
Syn turǵysynan oılaýdy damytý degen uǵymdy kez - kelgen jańa ıdeıany sol kúıinde qabyldaý nemese oǵan túbegeıli senim artý emes, ol ıdeıalardyń negizgi sebepterin, júzege asyrý joldaryn jáne nátıjesin bilý, olardy óz ortańa, óz múmkindigińe, óz keregińe, óz is - áreketińe laıyqty kiriktirý, taldaý, oı eleginen ótkizý, ıaǵnı problemaǵa synı turǵydan qarap, óz maqsatyna paıdalana bilý.
Zertteýdegi maqsatym – bastaýysh synyp oqýshylaryn kez - kelgen mazmunǵa syn turǵysynan qaraýdy sabaqta jáne sabaqtan tys ýaqytta úıretý.
Zertteý nysanym: sabaq ótý barysynda synyppen jeke, juptyq, toptyq, ujymdyq.
jumys jasaı otyryp jeke tulǵanyń áleýmettendirý jáne damý baǵytyn zertteý.
Zertteý barysynda syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn meńgertý baǵytynda oqýshylarǵa úırete júrip, pedagogıkalyq ádis – tásilderdi, jáne jeke tulǵa boıynda bolatyn mynadaı qasıetterdi zertteý arqyly syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn tıimdi qoldaný qajettigin túsindim.
Jeke tulǵany syn turǵysynan oılaýdy meńgerý úshin mynadaı qasıetteri bolýy shart:
- josparlaýǵa daıyn bolýy;
- beıimdelgishtigi (basqalardyń ıdeıalaryn qabyldaı alýy);
- qaısarlyǵy (qıyn tapsyrmalardy keıinge qaldyrmaýy);
- jete túsinýi (óziniń jáne basqa adamdardyń pikirin qadaǵalaý);
- ymyraly kelisimdi izdeýi;
- kommýnıkatıvtiligi.
Jeke tulǵany syn turǵysynan oılaýdy damytý sharttary:
- syn turǵysynan oılaýda tájirıbe jınaý úshin ýaqyt jáne múmkindik berý;
- oqýshylardyń oılaýyna jaǵdaı týǵyzý;
- ártúrli ıdeıalar men pikirlerdiń týýyna múmkindik jasaý;
- oqytý úrdisinde oqýshynyń belsendiligin qoldaý;
- árbir oqýshy syn turǵysynan oılaýǵa qabiletti;
- oqýshynyń óz pikirin bildirýge jeteleý jáne onyń pikirin baǵalaý.
Tehnologıa boıynsha ár sabaq úsh kezeńnen turady:
- qyzyǵýshylyqty oıatý;
- maǵynany ashý;
- oı tolǵanys.
Birinshi kezeń «Qyzyǵýshylyqty oıatý»
Kezeńniń maqsattary:
- oqýshy ózinde qalyptasqan bilimi men túsinikterin ózektendirý;
- oqylatyn taqyrypqa tanymdyq qyzyǵýshylyqty oıatý;
- oqýshynyń belsendiligin oıatý;
Jeke tulǵanyń is - áreketi Qoldanýǵa bolatyn ádister men tásilder
oqylatyn máseleler boıynsha ne biletinin eske túsiredi, aqparatty júıeleıdi, jaýap alýǵa qajetti suraqtar qoıady. Ózge maqsatyn tujyrymdaıdy. «Belgili aqparattar» tizimin túıin sózder boıynsha - áńgime, klasterler, durys jáne durys emesin maquldaý jáne t. b.
Birinshi kezeńde alynǵan aqparattar tyńdalady, jazylady, talqylanady, jeke, jup jáne top boıynsha júrgiziledi.
Ekinshi kezeń «Maǵynany ashý»
Kezeńniń maqsaty:
- jańa aqparatpen tanysý;
- jańa aqparattarmen óz bilimimen ara - qatynas belgileý.
Jeke tulǵanyń is - áreketi Qoldanýǵa bolatyn ádister men tásilder
- muǵalim usynǵan belsendi oqytý ádisterin qoldanyp, jańa taqyryp materıaldaryn tyńdaıdy, oqıdy;
- jańa aqparattardyń mánin túsiný barysynda mátin shetine belgi qoıady nemese jazyp alady;
- qarastyrylǵan materıaldarmen jumys isteý barysynda óz túsingenin qadaǵalaıdy, aldyna qoıǵan maqsattaryna jetý úshin belsendi áreket etedi.
Belsendi oqý ádisterin qoldaný:
- ınsert;
- eki jaqty kúndelik;
- qosymsha jýrnal;
- sabaqtyń birinshi kezeńinde qoıylǵan suraqtarǵa belsendi túrde jaýap izdeý jáne t. b.
Bul kezeńde jańa aqparattarmen, oılarmen tanysady, tıisti taqyrypqa baılanysty kıno kórý, dáris, áńgime, tyńdaý nemese tájirıbe - eksperıment jasaý, mýltımedıalyq quraldardy paıdalanady. Sabaqta jumys dara jáne jup túrinde júrgiziledi.
Úshinshi kezeń «Oı tolǵaý»
Kezeńniń maqsaty:
- qabyldanǵan jańa jáne eski túsinikterdiń ara qatynasyn ashý.
- oqylǵan materıaldy taldaý jáne qorytyndylaý.
- taqyrypty munan ári meńgerý baǵytyn anyqtaý.
- Maǵynany taný kezeńinde bilimge súıene otyryp, buryn jáne sabaq barysynda ne úırengenin salystyrady.
- Qarastyrǵan taqyryptyń mánin tolyq túsiný jáne ózine qoıylǵan maqsatty iske asyrý úshin jańa taqyrypty taldaıdy, qajettisin iriktep alady.
- ózine qoıǵan suraqtarǵa maǵynaly jaýap alǵandaryn baǵalaıdy.
- Alǵan bilimderin ómirmen baılanystyrady, qorytyndy nátıje shyǵarady, óz betimen jańa ıdeıalardy oılastyrady. - klaster qurý
- ártúrli kezeńdegi aqparattardyń ózara qatynasyn sıpattaıtyn kesteler toltyrady.
- túıin sózderge qaıta oralý.
- durys jáne durys emesin maquldaýǵa qaıta oralý.
- refleksıvti suraqtar
- pikir almasý.
- shyǵarmashylyq jumystar jazý (sınkveın, esse) jáne t. b.
Oqylǵan aqparatty taldaý, túsindirý, shyǵarmany óńdeý jumysy top boıynsha júrgiziledi.
Tehnologıany oqytý strategıalary (tásilderi)
Tehnologıany jetik meńgerý úshin birneshe tásilder qoldanylady. Oqytýda jaqsy nátıjege jetý úshin osy strategıalardy oqytý úrdisiniń ár kezeńinde sabaqtyń mazmunyna qaraı paıdalanǵan jón.
Klaster (toptastyrý). Bul tásildiń avtory amerıkandyq Gýdlat. Strategıanyń máni oqý materıalyn grafık túrinde júıeleý, ıaǵnı mátinniń mańyzdy bóligin bólip, grafık túrinde belgili bir tártippen shoq tárizdi ornalastyrý. Mysaly, syn turǵysynan oılaýdy damytý tehnologıasynyń kezeńderin klaster túrinde bylaı keltirýge bolady.
Bul tásildi qyzyǵýshylyqty oıatý jáne oı tolǵaý kezeńderinde qoldanýǵa bolady.
Insert (túrtip alý) júıesi. Bul tásil boıynsha oqý materıaly daıyn kúıinde beriledi, mátindi oqyp otyryp onyń bir jaq shetine nemese keste túrinde jazylady:
«V» - bilemin «+» men úshin jańa «-» basqasha oılaımyn «?» - túsinbedim, tereńirek bilgim keledi
Kesteni mátinniń fragmentteri nemese tolyq abzas túrinde toltyrady. Sonan soń oqýshylar jup bolyp nemese toppen ózara pikir almasady. Túsiniksiz bolǵan uǵymdardy muǵalim túsindiredi nemese basqa aqparat kózderinen izdeýge úıge tapsyrma beriledi. Munda oqýshylarǵa az tanys, qyzyqtyratyn, ensıklopedıalyq sıpattaǵy, ıaǵnı qubylystar týraly málimetter jınaýǵa bolady. Bul tásil dástúrli oqytýdaǵy «oqýlyqtan pálen paragrofty oqyńdar» degen tapsyrmaǵa qaraǵanda tıimdi.
Venn dıagramsy – eki zatty alyp, olardyń erekshelikteri men uqsastyqtaryn salystyrý.
«Sınkveın» tásili. Muny bes joldan turatyn óleń dep te ataıdy. Bul árbir oı tolǵaý kezeńinde qoldanylady.
Sınkveın jazý erejesi:
1) Birinshi qatarǵa bir sózben taqyryp jazylady (zat esim túrinde).
2) Ekinshi qatarǵa taqyrypty eki sózben keltirýi (eki syn esim túrinde).
3) Úshinshi qatarǵa úsh sózben osy taqyryp boıynsha is - áreket jazylady (etistik, kósemshe).
4) Tórtinshi qatarǵa tórt sózden turatyn osy taqyrypqa qatysty sóılem nemese sóz tirkesi.
5) Sońǵy qatarǵa taqyryp mánin sıpattaıtyn bir sózden turatyn sınonım (metafora) jazylady.
Esse strategıasyn oı tolǵaý kezeńinde qoldanǵan tıimdi. Munda oqýshylar taqyryptyq ishki syryn tereń túsinip, óz pikirin, óz oıyn durys jetkizip, oqý materıalynyń negizin anyqtap, sol arqyly olardy ómirmen baılanysyn jazady. Sonymen qatar
Kýbızm strategıasy – kýbık jasalynyp, onyń 6 qyryna 6 túrli tapsyrma jazylady. Muǵalim kýbti ortaǵa tastap, qaı qyry tússe, oqýshy sol qyryndaǵy tapsyrmaǵa jaýap beredi.
Bilemin. Úırendim. Bilgim keledi. Bul strategıany 1984 jyly Chıkago ýnıversıtetiniń profesory Donna Ogl shyǵarǵan. Onyń maqsaty – tanym úrdisinde refleksıvtilikti damytý.
Ol úshin tómendegi kesteni toltyrý kerek.
Bilemin Úırendim Bilgim keledi
Toptyń múshelerin damytý maqsatynda ýaqytty únemdeý arqyly oqýshylardyń barlyǵyn tyńdaýǵa múmkindik beredi. Kesteni toltyrý barysynda usynystar jáne jańa oılar qosýǵa bolady.
Konseptýaldyq dóńgelek strategıasy klasterge uqsas, biraq munda bir shoqtan taralýy kerek. Mysaly 2 synypta dúnıetaný páni boıynsha júrgizgen « Bular qaıdan shyǵady?» taqyrybynda ótkizgen sabaǵymda «mal sharýashylyǵy» uǵymyna osy strategıany qoldandym:
Bul tásil oqýshylardyń nazaryn oqylatyn taqyrypqa aýdarýǵa, sabaq josparyn jasaýǵa múmkindik beredi.
«Irek» strategıasy. Oqýshylardyń tanyp bilý qyzmetin arttyrý úshin qoldanylady. Muǵalim aldyn ala mátindi maǵynasyna qaraı bólikterge bólip tastaıdy. Búkil synyptaǵy oqýshylardy topqa bólip, ár topqa mátin úzindilerin beredi. Ár top synyp oqýshylarǵa, ózderine berilgen mátinderin túsindirip shyǵady. Mundaǵy basty maqsat - ár oqýshy osy taqyrypty túgeldeı qamtýynda. Osy oraıda «Bular qaıdan shyǵady?» taqyrybyn top boıynsha bólikterge bólip tastap jáne ıntereaktıvti taqtadan jaılaýdyń sýretin kórsetý arqyly mátin qurastyrýyna jol siltedim.
«Boljam» strategıasy. Oqıǵa mazmuny arqyly balany qıaldatý, oıyn, synı kózqarasyn damytý, problemalyq másele týǵyzý.
Osy oraıda ár topqa tapsyrmalar bere otyryp qıaldaýyna erkindik berdim. Oqýshylar arasynan qıaly júırik bala daralanyp shyǵatyny sózsiz. Tapsyrmalar myna turǵyda júrgizildi.
«Botakóz» toby – Bir sabaq jipti tastaı salmaı qalaı paıdaǵa asyrýǵa bolady.?
«Juldyz» toby – Kıimdi jipsiz ınesiz qalaı paıdalanýǵa bolady?
« Mergen» toby – Kiltti qulyptan ashýdan basqa ne nársege paıdalanýǵa bolady?
«Pikir alysý» strategıasy. Oqýshylar bir qorytyndyǵa keletin máselege baılanysty pikir talastyrady, paıdaly, paıdasyz jaqtaryn sheshedi. Belgili taqyrypty alyp, áleýmettik ómirmen baılanystyrý, óz kózqarasyn damytý, ózgeni qurmetteýge úıretedi.
«Áńgime» strategıasy. Ózine - ózi esep berý, kózqarasty damytý, bilimin anyqtaý, baǵalaý.
Tehnologıany oqytýda basqa da strategıalar belgili: «Juqa» jáne «qalyń» suraqtar strategıasy, Krosvord strategıasy.
Sonymen, syn turǵysynan oılaýdyń ádistemelik tásilderin oqý úrdisinde qoldanǵandaǵy mańyzdylyǵy mynada:
- motıvasıanyń artýy;
- derbes is - árekettiń artýy;
- oılaýdyń belsendi bolýy;
- oqýshylardyń biligi men biliktiliginiń jan - jaqty damýy;
- logıkalyq oılaýdyń júıeliligin meńgerý.
Syn turǵysynan oılaý tehnologıasyn qoldaný nátıjesinde jeke tulǵanyń qabiletteri jandana túsedi jáne mynadaı bilim pragdımasy qalyptasady.
You Might Also Like
