InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby:
«Syzyqty jáne tarmaqtalǵan algorıtmder»
Maqsaty:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa algorıtmder túrleri týraly tolyq túsinik alý. Esepter túrlerin kórsetý, esepter shyǵarý, Algorıtm tilinde esepter kórsetý, blok- shema qura alý. Blok –shemany MS Word programmasynda syzyp úıretý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń oı-órisin damytý, tanymdylyqqa, izdenimpazdyqqa baýlý, shyǵarmashylyq qabiletin damytý, pánge degen qyzyǵýshylyqtaryn arttyrý. Algorıtm tilinde tapsyrmalyq esepter shyǵara alý.
Tárbıelik: jyldamdyqqa, saýattylyqqa, ár sabaqta qaýipsizdik erejesin saqtaýǵa, tehnıkalyq quraldardy saqtaýǵa tárbeleý.
Sabaqtyń ádisteri: túsindirý –kórsetý, izdený, suraq-jaýap, oı qozǵaý, óz betimen jumys, toptyq jumys.
Sabaqtyń túri: aralas
Kórnekiligi: ınteraktıvti taqta, kompúter, kartochkalar, ,sabaqta qoldanatyn programmalardy qoldaný, kitap, dápter jáne qosymsha zattar t.b.
Pánaralyq baılanys: matematıka,syzý, qazaq tili.
Sabaqtyń barysy:
a) Uıymdastyrý kezeńi: oqýshylardy túgeldeý, sabaqqa jumyldyrý, kompúterdiń daıyndyǵyn baqylaý, tehnıkalyq qaýipsizdigin eskertý.
á) Úı tapsyrmasyn tekserý.
b) Búgingi sabaqtyń barysymen tanystyrý.
Úı tapsyrmasyn tekserý úshin qysqasha suraqtar beriledi:

 Algorıtm degenimiz ne?
 Algorıtm til degenimiz ne?
 Programma degenimiz ne?
 Algorıtm oryndaýshysy degenimiz ne?
 Algorıtm tili degenimiz ne?

Jaýaptar:
1. Algorıtm degenimiz – ınformatıkanyń irgeli túsinikteriniń biri.
2. Algorıtmdik til degenimiz- algorıtmderdi birińǵaı, anyq jazýǵa jáne olardy oryndaýǵa arnalǵan belgileýler men erejeler júıesi.
3. Programma degenimiz - qandaı da bir programmalaý tilinde jazylǵan algorıtm kompúterge qajetti komandalardyń jıyntyǵy.
4. Algorıtm oryndaýshysy degenimiz - qurastyrylǵan algorıtmmen basqarǵa tıisti obekt nemese sýbekt.
5. Algorıtm tili – bul algorıtmder men olardy oryndaýdyń birtekti jáne dál jazbalaryna arnalǵan belgiler men erejeler júıesi.
İ.Qyzyǵýshylyqty oıatý
“Algorıtm”sózi 21 ǵasyrdaǵy Orta Azıanyń uly matematıgi ál – Horezmı atynyń latynsha jazylý - algorithmi – qalpynan shyqqan. Algorıtm qatynas adamdardyń kúndelikti ómirinen, olardyń ádettegi jumysynan aıyrǵysyz.
Basym kóp jaǵdaılarda adam qyzmetiniń nátıjesi onyń óz áreketiniń algorıtmdik mánin qanshalyqty basym dál biletindigine táýeldi: ár mezette, qandaı rette ne isteý kerek, árektter qorytyndysy qandaı bolý kerek. Bul belgili dárejede algorıtmderdi qurastyrý men paıdalana bilýge qatysty.
Qazirgi zamanda adam kóp isti kompúterdi paıdalaný arqyly atqarady. Kez- kelgen mindetti oryndaý algorıtmniń bolýyn, ıaǵnı nátıje alýǵa jetkizetin áreketterdiń aldyn ala jazylǵanyn qajet etedi. Agorıtmniń negizinde programma túzeledi, esep sheshýiniń algorıtmi ony kompúterde oryndaýǵa jaramdy túrde jazylady. Osydan baryp kompúterdiń kómegimen esepti sheshý prosesiniń máni algorıtm qurý ekeni kórinedi.

Sabaq jospary:
1. Mıǵa shabýyl
2. Jattyǵý kezeńi
3. Kompúterde jumys
4. Qorytyndy “Oılan, tap”, “Polıglot”
5. Baǵalaý . Úı tapsyrmasy.
İİ. Mıǵa shabýyl
Algorıtm degenimiz ne?
Algorıtm-maqsatqa jetý jolyndaǵy oryndaýshyǵaberiletin amaldar, is-áreketter, nusqaýlar júıesi.
Algorıtmniń komandalary? Jaı jáne qurama
Algorıtm men programmanyń qandaı aıyrmashylyqtary bar?
Algorıtm-berilgen eseptiń shyǵarý jolyn rettelgen amaldar tizbegi túrine keltirý.
Programma-komandalar tizbegi.
Algorıtm jazylý túri neden turady?
Algorıtm jazylý túri:1.Basy 2. Algorıtm komandalary (serıa) 3.Sońy
Tarmaqtalý operatory?Eger , onda , áıtpese
Engizý, shyǵarý operatorlary? Argýment, nátıje
Operatorlar bólimi qandaı túıindi sózderdiń ortasynda ornalasady?
Basy sońy
Bútin tıpterdiń jazylýy? Naqty
Programma qaı tilde jazylady? Aǵylshyn
Algorıtm tilinde absolút shamanyń jazylýy? ABS (h)
Algorıtm tilinde túbir belgisiniń jazylýy? SQR (X)
Paskal tilinde kvadrat dáreje qalaı jazylady? X^ 2
Naqty tıpterdiń jazylýy? Naqty
Jańa taqyrypty túsindirý:
Eger oryndaýshy komandalardy birinen soń birin ilesý tártibimen oryndaıtyn bolsa, algorıtm syzyqty dep atalady.
Oryndaýshynyń áreketteri keıbir sharttardy tekserý nátıjelerimen belgilenetin bolsa, ol algorıtm tarmaqtalǵan bolyp sanalady.
 Programmalaý tilderi: Mashınaǵa beıimdelgen (tómengi deńgeıli) - árbir komanda prosesordyń bir komandasyna sáıkes keledi (assembler)
 Joǵarǵy deńgeıli tilder – kádimgi tabıǵı tilge(aǵylshyn tiline) uqsaıdy, adamnyń túsinýine ońaı, bir ǵana kompúterge táýeldi bolmaıdy.
 Jańadan úırenýshilerge: Beısık, LOGO, Paskal
 Kásibı: Sı, Fortran, Paskal
 Jasandy ıntellekt tapsyrmalary úshin: Prolog, LISP
 Internet úshin: javascript, Java, Perl, PHP, ASP
Syzyqtyq algorıtmnyń blok-shemasy (9 betti qarańyz oqýlyqtan)
Tarmaqtalý algorıtmderi:
Esep. Eki bútin san engizip, olardyń úlkenin tap .
Shyǵarý amaly: birinshi san ekinshi sannan úlken bolsa, birinshisin, al eger kishi bolsa ekinshisin ekranǵa shyǵarý.
Ereksheligi: atqarýshynyń áreketi keıbir sharttardyń oryndalýyna baılanysty bolady (eger …áıtpese …).
Qadamdardyń tizbektep oryndalýy keıbir sharttarǵa baılanysty bolatyn algorıtmderdi tarmaqtalý algorıtmderi dep ataıdy.
Blok-shema (37 betten qarańyz kitaptan)
Esep. Eki bútin san engizip, olardyń úlkenin tap .
Shyǵarý amaly: birinshi san ekinshi sannan úlken bolsa, birinshisin, al eger kishi bolsa ekinshisin ekranǵa shyǵarý.
Ereksheligi: atqarýshynyń áreketi keıbir sharttardyń oryndalýyna baılanysty bolady (eger …áıtpese …).
Esep. Fırma 25 pen 40 jas arasyndaǵy qyzmetkerlerdi jumysqa alýda. Adamnyń jasyn engizip, ony fırmaǵa alýǵa bolatyndyǵy nemese bolmaıtyndyǵy týraly málimet shyǵarý («bolady» nemese «bolmaıdy» degen jaýap shyǵarý).
Ereksheligi: eki sharttyń bir mezgilde oryndalatynyn nemese oryndalmaıtynyn tekserý.
İÚ. Jańa sabaqty bekitý: «Oılan tap» oıyny
IX ǵasyrda Orta Azıa uly matematıgi
.... ... qolaıly latynsha jazylý túrin usynǵan bolatyn.
Algorıtm tiliniń jalpy kórinisi turady:
.......
......
......
Kez kelgen alǵashqy algorıtmdik joly ............ sózinen
bastalatyn onyń taqyrybynan turady.
Odan keıin programmanyń ishki obektileriniń jazylady ...........
Tarmaqtalý operatory ...............
Polıglot oıynyn oınaý : Sózderdi qazaqsha, oryssha, aǵylshyn tilinde aýdarý.
Algorıtm........Algorıtm
Basy..............Nachalo
Engizý.............Vvod dannyh
Shyǵarý..........Vyvod dannyh
Eger...............Eslı
Onda..............Togda
Áıtpese..........Inache
Sońy..............Kones
Úıge tapsyrma: Syzyqty jáne tarmaqtalǵan algorıtmder týraly oqý, túsiný, logıkalyq esepter shyǵaryp kelý.
Esep. Avtomobıl 60 km/saǵ jyldamdyqpen birqalypty júrip keledi. Ol 300 m qashyqtyqty qansha ýaqytta júrip ótetinin anyqtaý kerek.
Oqýshylardyń bilimin baǵalaý.
• Qatelerin tekserý
• Ár oqýshy qaı dárejede tolyq jumysty jasaǵanyn kórý
• Qatelerin aıtyp,ózderine qatesin túzet.