InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Tabıǵatty qorǵaý

Sabaq maqsaty: 1. Qorshaǵan ortanyń qadirin túsinip, ony baǵalap qorǵaı bilýge úıretý. Ár oqýshynyń jeke qabiletterin ashyp damytýyna qajetti jaǵdaı jasaý. Taqyrypqa qatysty jańa sózderdi meńgertý.
2. Úırengen sózderin, esimdik túrlerin durys qoldana bilý daǵdysyn damytý. Oqyǵanyn túsinip, óz oıyn durys jetkize bilýge jattyqtyrý. Logıkalyq oılaý qabiletterin damytý.
3. Qazaqtyń halyq danalyǵy arqyly oqýshylar boıynda tabıǵatqa degen qamqorlyq sezimin tárbıeleý.

Sabaqtyń túri: aralas sabaq.
Sabaqtyń kórnekiligi: taqyrypqa qatysty sýretter, sózjumbaq, sandyq, taratpaly qaǵazdar, smaılık beıneleri.
Sabaqtyń ádis-tásilderi: áńgimeleý, suraq-jaýap, kórnekilik ádisi, problemalyq tásil, deńgeılep oqytý ádisi, «Danalyq sandyǵy» oqyta úıretý oıyny, sýretpen jumys.
Sabaqtyń tehnıkalyq qural-jabdyqtary: ınteraktıvtik taqta, kompúter
Sabaqtyń jumys formalary: ujymdyq, jeke, deńgeılik / toptyq/

Sabaqtyń ótý barysy.
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Sálemdesý. Sabaqqa daıarlyqtaryn anyqtaý. Psıhologıalyq daıyndyq.
- Búgin bizdiń sabaǵymyzǵa qonaqtar kelip otyr. Bul - óte jaýapty sabaq. Sondyqtan búgingi sabaqta óte muqıat, yntaly, shıraq, belsendi jáne batyl bolýǵa tyrysyńdar.
İİ. Jańa sabaqty túsindirý.
1. Taqyrypqa shyǵý.
Oqýshylar nazary ınteraktıvti taqtaǵa aýdarylady. 1 - slaıd. «Sózjumbaq».

D A S S J A
Ý Sh Q Ú A E L
T A B I Ǵ A T T Y Q O R Ǵ A Ý
A A E A R E S R A A
Ý L R Ń T M L Q
Y Y İ Y A Y Y
Q Sh Z Q N M T

Oqýshylar suraq - jaýap arqyly taqtada kórsetilgen sýretterdi atap, sózjumbaqty sheship, kóldeneń joldan sabaqtyń taqyrybyn oqıdy.
Sózjumbaq sheshýin balalarǵa oqytý kerek.

2. Sabaq taqyrybyn, maqsatyn aıtý.
Búgingi sabaqtyń taqyryby - «Tabıǵatty qorǵaý»
- Sabaǵymyzdyń maqsaty: osy taqyryp boıynsha jańa sózder úırený, ol sózderdi, ótken sabaqtarda úırengen esimdik túrlerin tilimizde durys qoldana bilýge jattyǵý, suraqty túsinip jaýap bere bilýge daǵdylaný, óz oıymyzdy durys jetkizýge daǵdylaný.

3. «Tabıǵat» sózine asosıasıalyq tizbek qurastyrý.
Oqýshylar óz oılaryn aıtady, muǵalim jınaqtap tolyqtyrady.
- Tabıǵat degende, biz jer, aspan, sý, ósimdikter, janýarlar, aýa, ot, kún, jylý, aı, ózen - kólder, taýlar t. b. kóz aldymyzǵa elestetemiz. Bular bir - birinsiz ómir súre almaıdy. Adam da tabıǵatta ómir súredi. Óz ómirine qajetti zattardy osy tabıǵat - anadan alady. Sýdy óz ómirimiz úshin qoldanamyz. Kún bizge jylý, jaryq beredi. Ósimdikter bizge taza aýa bólip shyǵarady. Iaǵnı, tabıǵattaǵy ár zattyń óz orny, óz mańyzy bar.
- Osy ásem tabıǵatqa arnalǵan túrli áńgime, óleńder óte kóp. Senderge úıde tabıǵat týraly óleńder jattaýǵa bergen edim.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý
1. Oqýshylardyń jattap kelgen óleń shýmaqtaryn tyńdaý.
- Antonǵa óleń shýmaǵyn men ózim bergem, tyńdap kóreıik.
Oqýshylar nazaryn ınteraktıvti taqtaǵa aýdaramyn.

2. Problema qoıý.
2 - slaıd. Óleń shýmaqtary slaıdta kórsetiledi
Tabıǵattyń panasymyz.
Aǵash ózin qıǵandy Aıý baıǵus aıaǵyn,
At sıaqty tebe almas. Alsa jyryp, qanatyp,
Gúl de julqyp, julǵandy Jarasyn kim tańady?
«Nege óıtti?!»- dep sóge almas. Kim bar baǵyp qaǵatyn?!

- Óleń ne týraly? – Tabıǵat týraly.
- Óleńde qandaı suraq tur? Daýystap oqıdy.
- Suraqta ne aıtylyp tur?
- Ósimdikter men janýarlardy kim qorǵaıdy degen suraq tur.
- Sonymen, biz sabaq barysynda tabıǵatty qorǵaıtyn kim? degen problemalyq suraqty sheshýge tyrysamyz.
3 - slaıd. «Tabıǵatty qorǵaıtyn kim?»

İİİ. Sózdik jumys.
4 - slaıd. «Jańa sózder men sóz tirkesteri»
Zıan - vred
Kók - 1. sınıı 2. molodaıa zelen 3. nebesa
Kókti julma – ne rvı zelen
Saqtaý kerek – nýjno sohranıt
Bólinbeıtin birtutas – nerazdelımoe, odno seloe
Umytpa – ne zabyvaı
Eresek – vzroslye
Bulaqtardyń kózin ashý - ochıstıt rodnıkı
Solý – vánýt
Tyıym salý - zapreshat
Pana, qorǵaýshy – zashıtnık
Lastaýǵa - zagráznát
Aǵza - organızm

- Muǵalim ózi oqıdy
- oqýshylarǵa tizbektep oqytý
- aýyzsha sóz tirkesterin quratý
- sóılemder quratý
- Jańa sózderdi sózdik dápterge kóshirtý.

Oqý.
- Muǵalim mánerlep oqıdy. Oqýshylar tyńdaıdy.
- Oqýshylar tizbektep oqıdy
Túsiný.
- oqyp otyryp, túsinedi.
Túsingenin aıtý.
Deńgeılik tapsyrmalar oryndatý.
1 - top oqýshylar - Mátindi aýdarady
2 - top oqýshylar - Mátinniń mazmunyn aıtady
3 - top oqýshylar - Mátindi jatqa aıtady, mátinniń mazmunyn ashatyn sózdi, sóılemdi aıtady.
Daıyndalýǵa 3 mınýt beriledi.

Túsingenin bekitý. «Danalyq aǵashy» oıyny.
Ár oqýshy mátin boıynsha 1 suraq qurastyryp, suraqtaryn qaǵazǵa jazady. Ony sandyqshaǵa salady. Muǵalim ony aralastyrady. Oqýshylar bir - birden suraq jazylǵan qaǵazdy alyp, suraqqa jaýap beredi.
Aldymen mátindi 1 ret muqıat oqyp shyǵady.
/Qaǵazdardy taratý./
Oqýshylar suraqty jazyp, sandyqshaǵa salady. Alǵan qaǵazdan suraqty oqyp, jaýap beredi.
İİİ. Alǵan bilimderin bekitý.
1. «Qajettisin tap» oıyny.
5 - slaıd. «Esimdikteri jasyrylǵan sóılemder»

... ómirimiz tabıǵatpen tikeleı baılanysty.
Kók shópti... julýǵa bolmaıdy.
Sany az, joǵalyp bara jatqan ósimdikter men janýarlardy... «Qyzyl kitapqa» engizemiz.
... qyzyl jáne sary paraqtary bar.
Tabıǵatqa keltirilgen zıan -... keltirgen zıan.
... tiri aǵza sýsyz tirshilik ete almaıdy.
... otanymnyń tabıǵaty óte baı.

Oqýshylar esimdikteri jasyrylyp berilgen sóılemderdi tolyqtyryp, taqtaǵa jazýy kerek.

2. Sýretpen jumys. Deńgeılik tapsyrmalar. Jazbasha jumys
Alǵan bilimderin, oılaryn jınaqtap, tujyrymdaý
Interaktıvti taqtadaǵy sýretke kóńil aýdarý.

1 - top. Berilgen sýret boıynsha sóılemder qurap jazady.
2 - top. Berilgen sýret boıynsha shaǵyn áńgime quraıdy.
3 - top. «Tabıǵatty qalaı qorǵaý kerek?» degen taqyrypqa óz oılaryn jazady.
Bul tapsyrmany oryndaýǵa 5 mınýt beriledi.
Ár deńgeıden 1 balany tyńdalady. Basqalarynyń jumysy keıin tekseriledi.

İV. Taqyrypty qorytý. Túıin sóz.
- Búgingi sabaqta ne týraly aıttyq?
- Tabıǵat degen ne eken?
- Tabıǵatty ne isteý kerek?
- Biz sabaǵymyzdyń basynda qandaı suraqty problema etip aldyq?
- Tabıǵatty qorǵaıtyn kim? degen suraqtyń jaýabyn tabýǵa tıis edik.
- Suraǵymyzǵa jaýap tabyldy ma?
- Tabıǵatty kim qorǵaýy kerek?
- Adamdar qorǵaýy kerek.
Óleńge qaıta kóńil aýdarý, oqytý. 2 - slaıd óleńniń jalǵasymen.
... Túıip aıtar sózimiz:
Tabıǵattyń panasy –
Bizdiń myna ózimiz,
Adamzattyń balasy.
- Tabıǵatty qorǵaıtyn kim eken?
- Adamzattyń balasy, ıaǵnı kimder? Myna - bizder.
V. Sabaqty qorytý. Smaılıkter taratý.
Sabaq barysynda neni bilip, neni úırengenderi, neni bolashaqta bilgisi keletinderin aıtady.
Óz jumysyna, jalpy sabaqqa qoıatyn baǵalaryn muǵalim taratqan smaılıktermen kórsetedi.

Úı tapsyrmasy: sózderdi jattaý. «Men tabıǵatty qalaı qorǵap júrmin» - esse jazý.
Baǵalaý.

Qaraǵandy oblysy, Abaı aýdany, Topar kenti
B. Momyshuly atyndaǵy JBB orta mekteptiń
qazaq tili men ádebıeti muǵalimi Smaǵulova Maıdagúl Faızýllaqyzy