Tilim meniń tirligimniń aıǵaǵy
Maqsaty: Egemendi elimizdiń rýhyn asqaqtatatyn ulttyq til, ulttyq qadir - qasıet ekendigin bildirý;
Ana tilin súıýge, ana tilin ardaqtaı bilýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: qabyrǵa gazeti, aqyn - jazýshylardyń sýretteri.
Kirispe. Til degenimiz – adammen birge paıda bolyp, qatar jasasyp kele jatqan qoǵamdyq qubylys. budan biz tildiń adamnan aıyrylmas serigi ekenin kóremiz. til arqyly adamdar bir - birimen pikir alysyp, ózara túsinisip, ony qatynas quraly retinde paıdalanyp otyrady. ár adam óz oıyn basqa bireýge til arqyly jetkizse, bireýdiń oıyn til arqyly túsinedi. til halyqtyń jany, sáni, tutastaı keskin kelbeti, bolmysy deýge bolady. halyqtyń tarıhta qalýy tiline, tiliniń saqtalýyna baılanysty. Maǵjan atamyzdyń: «jan kórinisteriniń eń qymbaty – oı, oı tili – sóz. til adam janynyń tilmashy. tili kem bolsa, adamnyń qor bolǵany…» degen sózi dálel deýge bolady. sol sekildi, qazirgi tańda elimiz óz táýelsizdigine qol jetkizgennen keıin memlekettik tilimiz – qazaq tili bolyp bekitildi.
Qazaqstan respýblıkasynyń «Til týraly zańy» kúshine endi bolashaǵymyzdy baıandy eter basty qarýymyz – tilimiz. «adamǵa eki nárse tirek tegi, biri – til, biri – diliń júrektegi», – dep Júsip Balasaǵun babamyz aıtqandaı kez - kelgen memlekettiń, eldiń eń negizgi rámizi de, urany da, tiregi de sol eldiń ana tili bolmaq. bizdiń ana tilimiz – qazaq tili. bizdiń otanymyz – Qazaqstan. Qazaqstan respýblıkasynyń óz eltańbasy, ánurany, týy bar. sonymen qatar óz tili bar. til – halyq tarıhy, til – ulttyq qazyna, til – bizdiń namysyz, arymyz, baılyǵymyz, barymyz. 1989 jyly 22 qyrkúıekte Qazaqstan respýblıkasynyń til týraly zańy qabyldandy. ol 1997 jyly qaıta óńdelip shyǵaryldy. ol 6 taraý, 22 baptan turady. onyń 4 - shi babynda qazaq tili – Qazaqstan respýblıkasynyń memlekettik tili delingen. biz endi, týǵan elimizdiń tilin ardaqtap, sol tilde saýatty jazyp, oıymyzdy jetkize bilsek nur ústine nur emes pe? mine, bizdiń búgingi jańa taqyrybymyz qandaı taqyryp eken?
Jańa sabaq: «22 - qyrkúıek tilder merekesi»
Eń birinshi, vıktorınalyq suraqtar: aýyzsha suraqtarǵa jaýap bereıik.
a) Gramatıkamen jumys: Sóılem degenimiz ne?
- Sóılem qandaı túrlerge bólinedi?
- Jaı sóılem degenimiz ne?
- Qurmalas sóılem degenimiz ne?
- Qurmalas sóılem neshe túrge bólinedi?
- Salalas qurmalas sóılem degenimiz ne?
- Sabaqtas qurmalas sóılem degenimiz ne?
1. QR qashan táýelsizdik alady? (1991 j. 16 jeltoqsan).
2. Qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri kim? (Toqtar Áýbákirov).
3. Shoqannyń ájesi? (Aıǵanym).
4. «Kókserek» áńgimesiniń basty keıipkeri? (Qurmash).
5. Qandaı ulttyq taǵamdardy bilesiń? (qazy - qarta, jal - jaıa, besbarmaq, qymyz, shubat).
6. Ústeýdiń neshe túri bar? (7).
7. «Qazaq hrestomatıasyn» jazǵan kim? (Y. Altynsarın).
8. Kúı atasy kim? (Qurmanǵazy).
9. «Orfografıa» qandaı maǵyna?.
10. Qazaq tili qaı tilder tobyna jatady? (túrki tildes).
11. Qazaq tili alǵash memlekettik mártebesin qaı jyly aldy? (1989).
12. Abaıdyń týǵan jyly? (1845).
13. Qazaq dalasynyń jaryq juldyzy? (Shoqan).
14. Aqyldy sóziniń túbiri? (aqyl).
15. Qazaq alfavıtin jasaǵan ǵalym kim? (A. Baıtursynov).
16. Ulttyq kıimder qalaı atalady? (taqıa, beshpent, qamzol, sáýkele, ton, ishik, kımeshek t. b.).
17. Betashar qashan aıtylady? (kelin túskende).
18. Tuńǵysh kemeńger? (Ybyraı).
19. Orfoepıa degen ne?
20. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerin ata? (shildehana, besik toı, tusaý kesý, quda túsý, kelin túsirý, qyz uzatý t. b.)
Ereımentaý aýdany, Novomarkovka aýyly,
Novomarkovka orta mektebinde
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Jaıtıkova Dınara Tılektesovna
Ana tilin súıýge, ana tilin ardaqtaı bilýge tárbıeleý.
Kórnekiligi: qabyrǵa gazeti, aqyn - jazýshylardyń sýretteri.
Kirispe. Til degenimiz – adammen birge paıda bolyp, qatar jasasyp kele jatqan qoǵamdyq qubylys. budan biz tildiń adamnan aıyrylmas serigi ekenin kóremiz. til arqyly adamdar bir - birimen pikir alysyp, ózara túsinisip, ony qatynas quraly retinde paıdalanyp otyrady. ár adam óz oıyn basqa bireýge til arqyly jetkizse, bireýdiń oıyn til arqyly túsinedi. til halyqtyń jany, sáni, tutastaı keskin kelbeti, bolmysy deýge bolady. halyqtyń tarıhta qalýy tiline, tiliniń saqtalýyna baılanysty. Maǵjan atamyzdyń: «jan kórinisteriniń eń qymbaty – oı, oı tili – sóz. til adam janynyń tilmashy. tili kem bolsa, adamnyń qor bolǵany…» degen sózi dálel deýge bolady. sol sekildi, qazirgi tańda elimiz óz táýelsizdigine qol jetkizgennen keıin memlekettik tilimiz – qazaq tili bolyp bekitildi.
Qazaqstan respýblıkasynyń «Til týraly zańy» kúshine endi bolashaǵymyzdy baıandy eter basty qarýymyz – tilimiz. «adamǵa eki nárse tirek tegi, biri – til, biri – diliń júrektegi», – dep Júsip Balasaǵun babamyz aıtqandaı kez - kelgen memlekettiń, eldiń eń negizgi rámizi de, urany da, tiregi de sol eldiń ana tili bolmaq. bizdiń ana tilimiz – qazaq tili. bizdiń otanymyz – Qazaqstan. Qazaqstan respýblıkasynyń óz eltańbasy, ánurany, týy bar. sonymen qatar óz tili bar. til – halyq tarıhy, til – ulttyq qazyna, til – bizdiń namysyz, arymyz, baılyǵymyz, barymyz. 1989 jyly 22 qyrkúıekte Qazaqstan respýblıkasynyń til týraly zańy qabyldandy. ol 1997 jyly qaıta óńdelip shyǵaryldy. ol 6 taraý, 22 baptan turady. onyń 4 - shi babynda qazaq tili – Qazaqstan respýblıkasynyń memlekettik tili delingen. biz endi, týǵan elimizdiń tilin ardaqtap, sol tilde saýatty jazyp, oıymyzdy jetkize bilsek nur ústine nur emes pe? mine, bizdiń búgingi jańa taqyrybymyz qandaı taqyryp eken?
Jańa sabaq: «22 - qyrkúıek tilder merekesi»
Eń birinshi, vıktorınalyq suraqtar: aýyzsha suraqtarǵa jaýap bereıik.
a) Gramatıkamen jumys: Sóılem degenimiz ne?
- Sóılem qandaı túrlerge bólinedi?
- Jaı sóılem degenimiz ne?
- Qurmalas sóılem degenimiz ne?
- Qurmalas sóılem neshe túrge bólinedi?
- Salalas qurmalas sóılem degenimiz ne?
- Sabaqtas qurmalas sóılem degenimiz ne?
1. QR qashan táýelsizdik alady? (1991 j. 16 jeltoqsan).
2. Qazaqtyń tuńǵysh ǵaryshkeri kim? (Toqtar Áýbákirov).
3. Shoqannyń ájesi? (Aıǵanym).
4. «Kókserek» áńgimesiniń basty keıipkeri? (Qurmash).
5. Qandaı ulttyq taǵamdardy bilesiń? (qazy - qarta, jal - jaıa, besbarmaq, qymyz, shubat).
6. Ústeýdiń neshe túri bar? (7).
7. «Qazaq hrestomatıasyn» jazǵan kim? (Y. Altynsarın).
8. Kúı atasy kim? (Qurmanǵazy).
9. «Orfografıa» qandaı maǵyna?.
10. Qazaq tili qaı tilder tobyna jatady? (túrki tildes).
11. Qazaq tili alǵash memlekettik mártebesin qaı jyly aldy? (1989).
12. Abaıdyń týǵan jyly? (1845).
13. Qazaq dalasynyń jaryq juldyzy? (Shoqan).
14. Aqyldy sóziniń túbiri? (aqyl).
15. Qazaq alfavıtin jasaǵan ǵalym kim? (A. Baıtursynov).
16. Ulttyq kıimder qalaı atalady? (taqıa, beshpent, qamzol, sáýkele, ton, ishik, kımeshek t. b.).
17. Betashar qashan aıtylady? (kelin túskende).
18. Tuńǵysh kemeńger? (Ybyraı).
19. Orfoepıa degen ne?
20. Qazaq halqynyń salt - dástúrlerin ata? (shildehana, besik toı, tusaý kesý, quda túsý, kelin túsirý, qyz uzatý t. b.)
Ereımentaý aýdany, Novomarkovka aýyly,
Novomarkovka orta mektebinde
qazaq tili men ádebıeti páni muǵalimi
Jaıtıkova Dınara Tılektesovna
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
