InfoHub Logo

Aqtóbe qalasy, Aqtóbe medısınalyq kolejiniń
"Sestralyq is" tobynyń stýdenti
Taýashova Shattygúl Jetesqyzy

Tabıǵat - álemniń, adamnyń ajyramas bóligi. Tabıǵatsyz bul álemdi elestetý múmkin emes. Tabıǵat - ol bizdi qorshaǵan orta. Bizdiń densaýlyǵymyz, tynys alatyn aýamyz, iship - jeıtin taǵamymyz barlyǵy osy tabıǵatpen tyǵyz baılanysty. Osy aıtylǵan zattardyń barlyǵyn biz tabıǵattan alamyz. Tabıǵat qubylmaly bolyp keledi.
Bizge tabıǵattyń tórt mezgili belgili: jaz, qys, kóktem, kúz. Bul mezgilderdiń barlyǵy da óz keremetimen erekshelenedi. Osy tórt mezgilde taý, tas, ózen - kólimiz, aǵashymyz túrli túske boıalyp, ózgerip otyrady. Olardyń árqaısysyna jeke toqtalyp aıtsaq ta, keremetin taýysyp, jetkize almaımyz. Mysaly: qys. Qysta jer beti aq kórpege oranyp, taýlardyń, jerdiń ústin aq qar basady. Osy aq qar, qyraý, burshaqtardyń barlyǵy biz úshin tylsym dúnıe. Aıaz, boran barlyǵy adamzat balasyna erekshe áser etedi. Qansha yzǵar dalada júrseń de, qystyń appaq sulý kelbetine qarap, kózińdi toıdyra almaı, tońǵanyńdy umytyp ketesiń.
Qystan keıin árıne - kóktem. Aǵashtyń gúldep, búrshik atqany, tabıǵat jer aq kórpesin sheship, aınala birte - birte jasyl túske orana bastaıdy. Kóktem adamnyń is áreketine erekshe áser etedi. Adam balasy bul mezgilde kóbinese shashyrańqy, álsiz bolady. Bul mezgilde adamnyń kóńil - kúıi de qubylmaly. Degenmen de, osy kóktem mezgili biz úshin erekshe áser qaldyrady.
Al jaz mezgilin aıtar bolsaq, jaz mezgilinde aınala tolyqtaı derlik jap - jasyl bolady. Qońyrqaı jel, ystyq aýa - raıy barlyǵy óz ereksheligimen belgili. Jaz mezgili adamdy tamasha sezimge bóleıdi. Qustardyń daýsy, ózen - kólderdiń sybdyrlap aqqany barlyǵy da jandy beıne sekildi.
Kúz mezgili - aınalanyń sary altyndaı jadyraǵan kezi. Kúz mezgili adamdy tereń oıǵa batyrady. Sarǵaıǵan japyraqtarǵa qarap otyryp, tuńǵıyq oıǵa batasyń. Osy kúz mezgilinde tabıǵat aıasynda serýendegen óte keremet. Jalǵyz kúz mezgilinde ǵana emes, barlyq tórt mezgil adam balasy úshin óte mańyzdy. Bizge belgili tabıǵattyń tórt mezgili – birinen soń biri jalǵasyp, aınalyp kelip otyrady.
Tabıǵattyń tylsym syrlaryn aıtyp jetkizý múmkin emes, ol jandy dúnıe sekildi. Keı sátterde, kóńiliń jabyrqaǵan kezinde nemese qýanǵan sátterińde bar syryńdy osy ásem tabıǵatpen bóliskiń keledi. Óz muńyńdy aıtsań, tabıǵat saǵan erekshe sezimmen jaýap beretin sekildi. Sybdyrlaǵan bulaq daýysy, aǵashtardyń jaıqalyp jatqany, jańbyrdyń sirkireýi, qustardyń saıraǵany barlyǵy seniń ishki jan dúnıeńmen syrlasyp jatqandaı kórinedi. Tabıǵatsyz bul ómirdi elestetý múmkin emes. Adam - tabıǵattyń bir bólshegi bolsa, tabıǵat - álemniń ajyramas bóligi. Álemde bolyp jatqan túrli qubylystar, barlyǵy tabıǵattyń zańdylyǵy. Jáı ǵana qur sózben tabıǵattyń tylsym syrlaryn aıtyp jetkizý múmkin emes. Tabıǵat - ómirdiń, adamnyń, tirshiliktiń sáni desek te bolady.
Qazirgi kezde tabıǵatta keleńsiz jaıttar oryn alyp jatyr. Ormandar azaıyp, aǵashtar sırep jatyr. Árıne bul adam ekologıasyna keri áserin tıgizedi. Adamzat ár ýaqytta tabıǵat zańdylyǵyna baǵynýy kerek. Tabıǵatty ásem qalypqa keltirý, lastanýlardy boldyrmaý, barlyǵy adamzattyń qolynda. Tabıǵat óz kórkemdiginen aıyrylsa ol adam ómirine úlken áser etedi. Sebebi, tabıǵatsyz adam ómirin elestetý múmkin emes. Tabıǵat bolmasa, ómirimizdiń sáni keter edi. Sol sebepti tabıǵattyń gúldenip, kórkeıe berýi úshin, qoldan kelgenniń barlyǵyn jasaý kerek. Meılinshe, qoldan kelse tabıǵattaǵy keleńsiz jaıttardy boldyrmaýymyz kerek. Kerisinshe, tabıǵatymyzdy jańǵyrtyp, kógaldandyryp, gúldendire berýimiz kerek. Osy aıtylǵandardyń barlyǵy árıne, bizdiń qolymyzda. Sebebi, adam balasynsyz tabıǵatta esh jaıttar oryndalmaıdy. Tabıǵatty ómir máni dep bilip, ony kórkeıte bersek, bizdiń ómirimiz de sol tylsym dúnıedeı kórikti de, kórkem bola túser edi. Bul tylsym tabıǵattyń ómirimizde alar ony erekshe. Adamzat ómiri osy tabıǵatpen tyǵyz baılanysty.
Men tabıǵatty erekshe qasterleımin. Tabıǵatty ómirimizdiń máni dep bilemin. Maǵan ásirese jazdyń keshki mezgilinde tabıǵat aıasynda serýendegen qatty unaıdy. Qýanyshymdy da muńymdy da keı sátterde tabıǵatpen bólisemin. Tabıǵat maǵan erekshe kúsh beretin sekildi bolady. Ásirese tabıǵat aıasynda otyryp, óz ishki jan dúnıemmen bólisip, óleń jazǵandy unatamyn. Sol tabıǵat beınesine arnaǵan ishki jan dúnıemnen shyqqan óleńimmen shyǵarmamdy aıaqtasam deımin.

O tabıǵat sen ne degen kórkem ediń,
Móldirep tunyp tur ǵoı sýyń seniń.
Taý tastaryń, ózen sýyń bári kórkem,
Barsha adamdy tań qaldyrar kórkiń seniń.

Sý tirshilik kózi degen uǵym bar,
Sýsyz ómir súre almas adamdar.
Erekshe bir sezimge bólendirgen,
Tabıǵattyń erekshe bir syry bar.

Jerdegi erekshe bıik tustardy taý deıdi,
Bıik taýdan qysy jazy muz ketpeıdi.
Taýda ol tabıǵattyń bir bólshegi,
Ol bolmasa tabıǵatqa sán kirmeıdi.

Tabıǵattyń erekshe ǵoı árbir tusy,
Jaınaǵan, úlbiregen gúlder túsi.
Tabıǵatty san maqtap, jyr jyrlaǵan,
Ras emes pe aqyndardyń aıtqan sózi.