Tórt túlik mal
Bilim salasy: Qatynas
Bólim: Til damytý
Taqyryby: Tórt túlik mal
Maqsaty: balalardyń tilin damyta otyryp, ata - babamyzdan kele jatqan kásipke tolyq maǵlumat berý, tórt túlik maldyń pirlerimen onyń paıdasyna toqtalý, sahnalaý, sóz quraý, jumbaq sheshý, qyzyqty esepter shyǵarý arqyly olardyń oılaý qabiletterin, qıalyn damytý, tórt túlik maldy qadirleýge tárbıeleý boldy.
Kórnekiligi: tórt túlik maldyń jáne tólderiniń sýretteri, tórt túlik pirleri, jaılaý sýretteri, sút, qymyz, júnnen toqylǵan kıimder.
Ádis - tásili: túsindirý, suraq - jaýap, kórsetý, oıyn.
Sabaq barysy: İ. Uıymdastyrý.
İİ. Kirispe
İİİ. Negizgi bólim.
Shattyq sheńberi:
Qane bizder qol ustasyp,
Kúlimdesip qaraıyq.
Bir - birimizge «sálem» aıtyp,
Shúbirlesip taraıyq.
Tárbıeshi: Balalar, búgin bizde erekshe sabaq bolady. Eger sender meniń suraqtaryma tolyq jaýap berseńder, búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby shyǵady.
1 - suraq. Mezgilder, aılar, aýa raıyndaǵy ózgerister jaıly.
2 - suraq. «Bir apta». Óleń shýmaqtaryn aıtý.
3 - 4 - suraq. 1 - den 10 - ǵa deıin týra jáne keri sanaý (óleńmen).
5 - suraq. Sanamaq «On degenim osy»
6 - suraq. «Qyzyqty esepter».
Tárbıeshi: Al, endi balalar, qalǵan áripti ashamyn. Sender oqyp bere qoıyńdar. Bizdiń búgingi taqyrybymyz «Tórt túlik mal» jaıly balalar áńgimeleıdi.
Balalar: Qoıdyń piri – Shopanata.
Jylqynyń piri – Qambar ata.
Túıeniń piri – Oısyl qara.
Sıyrdyń piri – Zeńgi baba.
Eshkiniń piri – Seksek ata.
Tárbıeshi: Balalar, men jumbaq jasyraıyn. Eger jumbaqty sheshseńder jaýaby retinde tórt túliktiń paıdasyna toqtalasyńdar.
Ashydan basqa jemeıtin,
Ystyq shólde otany.
Shóldese sý demeıtin,
Sheshýi bul qaı janýar? (túıe)
Tárbıeshi: Túıeniń paıdasyn aıta qoıyndar.
Balalar: Túıeniń sútin shubat deıdi. Shaıǵa qosady, sýsyn retinde ishedi, shubatty ashytady. Ol aırannan suıyq, qymyzdan qoıý. Shubat - ári sýsyn, ári tamaq. Emdik qasıeti bar. Terisiniń de paıdasy adamǵa kóp. Minse kólik. Túıe júninen jasalǵan keýdeshe jyly bolady.
Tárbıeshi:
Basynda taıaǵy bar,
Tórt aıaǵy bar.
Segiz tuıaǵy bar,
Ieginde saqaly bar
Bul qaı janýar? (eshki)
Balalar: Eshkiniń paıdasy eń birinshi júni. Júnine qaraı angor degen erekshe túri bar. Onyń júninen bıalaı, kúrteshe, oramal toqylady. Súti óte paıdaly, kishkentaı balalrǵa beredi.
Tárbıeshi:
Alasa ǵana boıy bar,
Aınaldyryp kıgen tony bar.
Bul qaı janýar? (qoı)
Balalar: Qoıdyń paıdasyna kelsek, terisi paıdaly, eti tátti, qoıdyń júninen kórpe, kúrteshe, qolǵap, baıpaq toqıdy, kıiz basady.
Tárbıeshi:
Eki aınasy bar,
Tórt tarmaǵy bar.
Bir shybyrtqysy bar,
Qaı janýar? (sıyr)
Balalar: Sıyrdyń ereksheligi sútti óte kóp beredi. Sútinen tátti aıran, qurt, irimshik, maı jasaıdy. Jaılaýda jaıylǵandy unatady.
Tárbıeshi: Jaraısyńdar, balalar. Endi tórt túliktiń tólderin qalaı ataıtynyn kóreıik.
Sıyr tóli – buzaý
Jylqy tóli – qulyn
Eshki tóli - laq
Qoı tóli – bota
Sahnalyq kórinis. «Tólder aıtysy»
(Tólder aıtysyp bolǵan soń, Shopan ata keledi)
Shopan: Meniń kishkentaı tólderim, sender bostan - bosqa talaspańdar. Men senderdiń barlyǵyńdy jaqsy kóremin. Adam úshin barlyǵyń da
kereksińder. Sendersiz adam qalaı ómir súredi? Odan da júrińder. Sender jaıly balalardyń ne biletinin kórip qaıtalyq.
Tárbıeshi: Árıne, Shopan ata jaqsy keldińiz. Endi bizdiń balalar tórt túliktiń pirleriniń atalýyn jáne qalaı shaqyratynyn aıtyp beredi.
«Tóldi qalaı shaqyrady?» óleńin balalar mánerlep aıtyp beredi.
Boı sergitý sáti.
Maqalar
• Mal ósirseń qoı ósir,
Ónimi onyń kól - kósir.
• Maldy baǵa bil,
Babyn taba bil.
• Mal tólimen jarasty,
Jer gúlimen jarasty.
• Ulys baqty bolsyn,
Tórt túlik aqty bolsyn.
• Er qanaty – at.
• Sıyrdyń súti – tilinde.
• Baılyqtyń kózi – jylqynyń túgi.
•
«Mal balasyn qalaı súıedi?»
Bala:
Qoı súıedi balasyn «qońyrym» dep,
Eshteńeni bilmeıtin «momynym» dep.
Sıyr súıedi balasyn «torpaǵym» dep,
Qarańǵyǵa baspaǵan «qoqaǵym» dep.
Túıe súıedi balasyn «taılaǵym» dep.
Jabý japsa jarasqan «jaınaǵym» dep.
Sózjumbaq
1. Túıeniń tóli.
2. Sútten keıin ne jasalady?
3. Jylqy tóli.
4. Súttiń betine shyǵatyn zat.
5. Maldy kim baǵady?
6. Eshki tóli.
7. Balaǵa eń jaqyn adam.
Tárbıeshi: Sózjumbaq durys sheshilse, tiginen balabaqshamyzdyń aty shyǵady.
Dıdaktıkalyq oıyn. «Ne, qaıda ómir súredi?»
Tárbıeshi: Al, endi balalar, Shopan ataǵa qorytyndy retinde «Jaılaý» kórinisin japsyryp, syılyq jasaımyz.
Bólim: Til damytý
Taqyryby: Tórt túlik mal
Maqsaty: balalardyń tilin damyta otyryp, ata - babamyzdan kele jatqan kásipke tolyq maǵlumat berý, tórt túlik maldyń pirlerimen onyń paıdasyna toqtalý, sahnalaý, sóz quraý, jumbaq sheshý, qyzyqty esepter shyǵarý arqyly olardyń oılaý qabiletterin, qıalyn damytý, tórt túlik maldy qadirleýge tárbıeleý boldy.
Kórnekiligi: tórt túlik maldyń jáne tólderiniń sýretteri, tórt túlik pirleri, jaılaý sýretteri, sút, qymyz, júnnen toqylǵan kıimder.
Ádis - tásili: túsindirý, suraq - jaýap, kórsetý, oıyn.
Sabaq barysy: İ. Uıymdastyrý.
İİ. Kirispe
İİİ. Negizgi bólim.
Shattyq sheńberi:
Qane bizder qol ustasyp,
Kúlimdesip qaraıyq.
Bir - birimizge «sálem» aıtyp,
Shúbirlesip taraıyq.
Tárbıeshi: Balalar, búgin bizde erekshe sabaq bolady. Eger sender meniń suraqtaryma tolyq jaýap berseńder, búgingi sabaǵymyzdyń taqyryby shyǵady.
1 - suraq. Mezgilder, aılar, aýa raıyndaǵy ózgerister jaıly.
2 - suraq. «Bir apta». Óleń shýmaqtaryn aıtý.
3 - 4 - suraq. 1 - den 10 - ǵa deıin týra jáne keri sanaý (óleńmen).
5 - suraq. Sanamaq «On degenim osy»
6 - suraq. «Qyzyqty esepter».
Tárbıeshi: Al, endi balalar, qalǵan áripti ashamyn. Sender oqyp bere qoıyńdar. Bizdiń búgingi taqyrybymyz «Tórt túlik mal» jaıly balalar áńgimeleıdi.
Balalar: Qoıdyń piri – Shopanata.
Jylqynyń piri – Qambar ata.
Túıeniń piri – Oısyl qara.
Sıyrdyń piri – Zeńgi baba.
Eshkiniń piri – Seksek ata.
Tárbıeshi: Balalar, men jumbaq jasyraıyn. Eger jumbaqty sheshseńder jaýaby retinde tórt túliktiń paıdasyna toqtalasyńdar.
Ashydan basqa jemeıtin,
Ystyq shólde otany.
Shóldese sý demeıtin,
Sheshýi bul qaı janýar? (túıe)
Tárbıeshi: Túıeniń paıdasyn aıta qoıyndar.
Balalar: Túıeniń sútin shubat deıdi. Shaıǵa qosady, sýsyn retinde ishedi, shubatty ashytady. Ol aırannan suıyq, qymyzdan qoıý. Shubat - ári sýsyn, ári tamaq. Emdik qasıeti bar. Terisiniń de paıdasy adamǵa kóp. Minse kólik. Túıe júninen jasalǵan keýdeshe jyly bolady.
Tárbıeshi:
Basynda taıaǵy bar,
Tórt aıaǵy bar.
Segiz tuıaǵy bar,
Ieginde saqaly bar
Bul qaı janýar? (eshki)
Balalar: Eshkiniń paıdasy eń birinshi júni. Júnine qaraı angor degen erekshe túri bar. Onyń júninen bıalaı, kúrteshe, oramal toqylady. Súti óte paıdaly, kishkentaı balalrǵa beredi.
Tárbıeshi:
Alasa ǵana boıy bar,
Aınaldyryp kıgen tony bar.
Bul qaı janýar? (qoı)
Balalar: Qoıdyń paıdasyna kelsek, terisi paıdaly, eti tátti, qoıdyń júninen kórpe, kúrteshe, qolǵap, baıpaq toqıdy, kıiz basady.
Tárbıeshi:
Eki aınasy bar,
Tórt tarmaǵy bar.
Bir shybyrtqysy bar,
Qaı janýar? (sıyr)
Balalar: Sıyrdyń ereksheligi sútti óte kóp beredi. Sútinen tátti aıran, qurt, irimshik, maı jasaıdy. Jaılaýda jaıylǵandy unatady.
Tárbıeshi: Jaraısyńdar, balalar. Endi tórt túliktiń tólderin qalaı ataıtynyn kóreıik.
Sıyr tóli – buzaý
Jylqy tóli – qulyn
Eshki tóli - laq
Qoı tóli – bota
Sahnalyq kórinis. «Tólder aıtysy»
(Tólder aıtysyp bolǵan soń, Shopan ata keledi)
Shopan: Meniń kishkentaı tólderim, sender bostan - bosqa talaspańdar. Men senderdiń barlyǵyńdy jaqsy kóremin. Adam úshin barlyǵyń da
kereksińder. Sendersiz adam qalaı ómir súredi? Odan da júrińder. Sender jaıly balalardyń ne biletinin kórip qaıtalyq.
Tárbıeshi: Árıne, Shopan ata jaqsy keldińiz. Endi bizdiń balalar tórt túliktiń pirleriniń atalýyn jáne qalaı shaqyratynyn aıtyp beredi.
«Tóldi qalaı shaqyrady?» óleńin balalar mánerlep aıtyp beredi.
Boı sergitý sáti.
Maqalar
• Mal ósirseń qoı ósir,
Ónimi onyń kól - kósir.
• Maldy baǵa bil,
Babyn taba bil.
• Mal tólimen jarasty,
Jer gúlimen jarasty.
• Ulys baqty bolsyn,
Tórt túlik aqty bolsyn.
• Er qanaty – at.
• Sıyrdyń súti – tilinde.
• Baılyqtyń kózi – jylqynyń túgi.
•
«Mal balasyn qalaı súıedi?»
Bala:
Qoı súıedi balasyn «qońyrym» dep,
Eshteńeni bilmeıtin «momynym» dep.
Sıyr súıedi balasyn «torpaǵym» dep,
Qarańǵyǵa baspaǵan «qoqaǵym» dep.
Túıe súıedi balasyn «taılaǵym» dep.
Jabý japsa jarasqan «jaınaǵym» dep.
Sózjumbaq
1. Túıeniń tóli.
2. Sútten keıin ne jasalady?
3. Jylqy tóli.
4. Súttiń betine shyǵatyn zat.
5. Maldy kim baǵady?
6. Eshki tóli.
7. Balaǵa eń jaqyn adam.
Tárbıeshi: Sózjumbaq durys sheshilse, tiginen balabaqshamyzdyń aty shyǵady.
Dıdaktıkalyq oıyn. «Ne, qaıda ómir súredi?»
Tárbıeshi: Al, endi balalar, Shopan ataǵa qorytyndy retinde «Jaılaý» kórinisin japsyryp, syılyq jasaımyz.
You Might Also Like
