Tutas etti bólshekteý. Tabaq tartý reti
Sabaqtyń taqyryby: Tutas etti bólshekteý. Tabaq tartý reti. (9 - synyp)
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: ushany dástúrli jáne aspazdyq músheleýdiń erekshelikterin bilý.
Damytýshylyq: tanyp bilý biligin damytý, kommýnıkatıvtik daǵdylaryn qalyptastyrý.
Tárbıelik: eńbek mádenıeti daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli, suraq - jaýap
Sabaqtyń kórnekiligi: oqýlyq, býklet, slaıd
Pánaralyq baılanys: bıologıa, ádebıet
Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardy túgendep, sabaqqa qajetti materıaldardy tekserý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
1. Gaz plıtasyn paıdalaný kezindegi tehnıka qaýipsizdigin ata.
2. Elektr plıtasyn paıdalaný kezindegi tehnıka qaýipsizdigin ata.
3. Keskish aspaptardy paıdalaný kezindegi tehnıka qaýipsizdigin ata.
4. Dastarqan máziri degenimiz ne?
5. Dastarqan mázirine taǵamdardy retimen qoıǵanda neni negizge alý kerek?
6. Jyl mezgilderi dastarqan mázirin qurýǵa áser ete me?
İİİ. Jańa sabaq.
Et – soıylǵan maldyń ushasy jáne jeke músheleri, eń negizgi taǵamdyq ónimderdiń biri. Ettiń dámi ár alýan taǵamdarmen jaqsy úılesedi, sondyqtan odan tolyp jatqan as túrlerin ázirleýge bolady.
Et – bulshyq et, maı, sińir jáne súıek tkanderinen turady. Qorektiligi jaǵynan eń qundy, ári jumsaq bulshyq et tkanderi omyrtqa, arqa, beldeme jambas tustarynda ornalasqan. Bulshyq et tkanerinde orta eseppen 73 - 77 % sý, 18 - 21 % belok, 1 - 3 % maı, 1, 7 - 2 % ekstraktıvti azotty zattar, 0, 9 - 1, 2 % ekstraktıvti azotsyz zattar, 0, 8 - 1, 0 % mıneraldyq tuzdar, sonymen birge onda V1, V 2, V 6, RR t. b. vıtamınder bolady. Bulshyq et tkaniniń belogynda adam organızmine qajetti amın qyshqyldarytúgeldeı kezdesedi. Ekstraktıvti zattar etke hosh ıis berip, as qorytý bezderiniń qyzmetin jaqsartady. Bulshyq et tkanderine qorektik zattar shamaly, sondyqtan da sińir tkanderi kóp usha bóliginiń (máselen: moıyn, qursaq, sıraq etteri) qorektik zattary az. Qorektiligi jaǵynan eń tómeni súıek tkanderi. Ettiń kalorıalyǵy maı tkanderiniń mólsherine baılanysty.
Jas ettiń túsi aqshyl qyzǵylt nemese kúreń qyzyl bolady. Ol hosh ıisti, tkanderi serippeli sozylmady bolady. Búlingen ettiń túsi surǵylt, jabysqaq, jyltyr, ıisi unamsyz keledi. Ol serippeli, sozylmaly qasıetinen de aıyrylady.
Ushalardy belgili bir aspazdyqqa arnalǵan shalaónimder alý úshin belgili bir syzbalar boıynsha bólshekteıdi.
Syrtqy túri, semizdigi, bulshyq et tinderiniń damý dárejesi, teri astyna maıdyń jınalýyna baılanysty qoı ushalary eki sanatqa bólinedi.
İ sanatqa qanaǵattanarlyq deńgeıde damyǵan dene bitimdi, arqasy men jelke aımaǵynda shamaly alǵa shyǵyp turǵan omyrtqa óskinderi, arqasynda jáne belinde azdaǵan juqa qabat túrinde teriasty maıy bar ushalar jatady.
İİ sanattaǵy bulshyq etter nashar damyǵan, qańqasynyń súıegi baıqalarlyqtaı shyǵyp turady, maıdyń mardymsyz jınalýy usha betterinde ǵana bolady, keıde múldem bolmaıdy.
Qoıdyń ushasyn birneshe bólik etip shabady, olardy úsh surypqa bóledi. Sońǵy qabyrǵanyń artynan myqyn súıeginiń kertpegi arqyly ótetin syzyq boıynsha ushany aldyńǵy jáne artqy jartyǵa bóledi. Aldyńǵy jartysyna moıyndy, kári jilikti, arqa jáne jaýyryn bóligi men artqy sıraqty bólip alady. Tós súıegin teńdeı eki jartyǵa bólip shabady.
Qoı etinen mynadaı iri kesekti shalaónimderdi: moıyndy, san etti, tósti, jaýyryndy, súbeni bólip alady (1 - sýret).
Qazaqtardyń qoı etin dástúrli bólshekteýi óndiristik bólshekteýden aıtarlyqtaı erekshelenedi. Ushany ótkir pyshaqpen súıekterge zaqym keltirmesten, músheler boıynsha bólshekteıdi. Ushanyń árbir jeke bóliginiń óz ataýy bolady.
İ sanatqa arqa men jaýyryndy jáne artqy bólikterdi jatqyzady. Bul bólshekterden qazaqsha et, mánti, káýap, palaý, janshyma kotletter men ragý ázirleıdi.
İİ sanatqa moıyn bóligine, tósti, tós etegin jatqyzady. Ekinshi suryp etin kójeler, buqtyrý, dunǵan kespesin daıyndaý úshin paıdalanady.
İİİ sanatqa moıyn bóligin, kári jilikti, artqy sıraqty jatqyzady. Bul bólikterdi kójeler men shabylǵan ónimder úshin paıdalanady.
Sıyr ushasynyń jekelengen bólikterdi qunarlylyǵy jáne dámdilik sapalary jaǵynan birdeı emes, sondyqtan aspazdyqta olardy birinshi, ekinshi, úshinshi sanattarǵa bóledi (2 - sýret).
İ sanatqa kesek et, juqa jáne qalyń shetter, artqy aıaqtyń ishki jáne syrtqy bóligi jatady. Ony qýyrylǵan kúıinde porsıalyq tabıǵı taǵamdardy ázirleý úshin paıdalanady.
İİ sanatqa artyq aıaq bóligin, jaýyryndardy, jıektikter men tósti jatqyzady. Bul etti pisirilgen jáne buqtyrylǵan túrindegi taǵamdardy, týramalardy daıyndaý úshin paıdalanady.
İİİ sanatqa sıraqtar men tós etegin jáne keskindilerdi jatqyzady. Bul suryptyń qatty, shombal eti kotlet massasy men sorpalardy daıyndaýǵa ketedi.
Sabaqtyń maqsaty:
Bilimdilik: ushany dástúrli jáne aspazdyq músheleýdiń erekshelikterin bilý.
Damytýshylyq: tanyp bilý biligin damytý, kommýnıkatıvtik daǵdylaryn qalyptastyrý.
Tárbıelik: eńbek mádenıeti daǵdylaryn qalyptastyrý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: túsindirmeli, suraq - jaýap
Sabaqtyń kórnekiligi: oqýlyq, býklet, slaıd
Pánaralyq baılanys: bıologıa, ádebıet
Sabaq barysy
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Oqýshylardy túgendep, sabaqqa qajetti materıaldardy tekserý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý.
1. Gaz plıtasyn paıdalaný kezindegi tehnıka qaýipsizdigin ata.
2. Elektr plıtasyn paıdalaný kezindegi tehnıka qaýipsizdigin ata.
3. Keskish aspaptardy paıdalaný kezindegi tehnıka qaýipsizdigin ata.
4. Dastarqan máziri degenimiz ne?
5. Dastarqan mázirine taǵamdardy retimen qoıǵanda neni negizge alý kerek?
6. Jyl mezgilderi dastarqan mázirin qurýǵa áser ete me?
İİİ. Jańa sabaq.
Et – soıylǵan maldyń ushasy jáne jeke músheleri, eń negizgi taǵamdyq ónimderdiń biri. Ettiń dámi ár alýan taǵamdarmen jaqsy úılesedi, sondyqtan odan tolyp jatqan as túrlerin ázirleýge bolady.
Et – bulshyq et, maı, sińir jáne súıek tkanderinen turady. Qorektiligi jaǵynan eń qundy, ári jumsaq bulshyq et tkanderi omyrtqa, arqa, beldeme jambas tustarynda ornalasqan. Bulshyq et tkanerinde orta eseppen 73 - 77 % sý, 18 - 21 % belok, 1 - 3 % maı, 1, 7 - 2 % ekstraktıvti azotty zattar, 0, 9 - 1, 2 % ekstraktıvti azotsyz zattar, 0, 8 - 1, 0 % mıneraldyq tuzdar, sonymen birge onda V1, V 2, V 6, RR t. b. vıtamınder bolady. Bulshyq et tkaniniń belogynda adam organızmine qajetti amın qyshqyldarytúgeldeı kezdesedi. Ekstraktıvti zattar etke hosh ıis berip, as qorytý bezderiniń qyzmetin jaqsartady. Bulshyq et tkanderine qorektik zattar shamaly, sondyqtan da sińir tkanderi kóp usha bóliginiń (máselen: moıyn, qursaq, sıraq etteri) qorektik zattary az. Qorektiligi jaǵynan eń tómeni súıek tkanderi. Ettiń kalorıalyǵy maı tkanderiniń mólsherine baılanysty.
Jas ettiń túsi aqshyl qyzǵylt nemese kúreń qyzyl bolady. Ol hosh ıisti, tkanderi serippeli sozylmady bolady. Búlingen ettiń túsi surǵylt, jabysqaq, jyltyr, ıisi unamsyz keledi. Ol serippeli, sozylmaly qasıetinen de aıyrylady.
Ushalardy belgili bir aspazdyqqa arnalǵan shalaónimder alý úshin belgili bir syzbalar boıynsha bólshekteıdi.
Syrtqy túri, semizdigi, bulshyq et tinderiniń damý dárejesi, teri astyna maıdyń jınalýyna baılanysty qoı ushalary eki sanatqa bólinedi.
İ sanatqa qanaǵattanarlyq deńgeıde damyǵan dene bitimdi, arqasy men jelke aımaǵynda shamaly alǵa shyǵyp turǵan omyrtqa óskinderi, arqasynda jáne belinde azdaǵan juqa qabat túrinde teriasty maıy bar ushalar jatady.
İİ sanattaǵy bulshyq etter nashar damyǵan, qańqasynyń súıegi baıqalarlyqtaı shyǵyp turady, maıdyń mardymsyz jınalýy usha betterinde ǵana bolady, keıde múldem bolmaıdy.
Qoıdyń ushasyn birneshe bólik etip shabady, olardy úsh surypqa bóledi. Sońǵy qabyrǵanyń artynan myqyn súıeginiń kertpegi arqyly ótetin syzyq boıynsha ushany aldyńǵy jáne artqy jartyǵa bóledi. Aldyńǵy jartysyna moıyndy, kári jilikti, arqa jáne jaýyryn bóligi men artqy sıraqty bólip alady. Tós súıegin teńdeı eki jartyǵa bólip shabady.
Qoı etinen mynadaı iri kesekti shalaónimderdi: moıyndy, san etti, tósti, jaýyryndy, súbeni bólip alady (1 - sýret).
Qazaqtardyń qoı etin dástúrli bólshekteýi óndiristik bólshekteýden aıtarlyqtaı erekshelenedi. Ushany ótkir pyshaqpen súıekterge zaqym keltirmesten, músheler boıynsha bólshekteıdi. Ushanyń árbir jeke bóliginiń óz ataýy bolady.
İ sanatqa arqa men jaýyryndy jáne artqy bólikterdi jatqyzady. Bul bólshekterden qazaqsha et, mánti, káýap, palaý, janshyma kotletter men ragý ázirleıdi.
İİ sanatqa moıyn bóligine, tósti, tós etegin jatqyzady. Ekinshi suryp etin kójeler, buqtyrý, dunǵan kespesin daıyndaý úshin paıdalanady.
İİİ sanatqa moıyn bóligin, kári jilikti, artqy sıraqty jatqyzady. Bul bólikterdi kójeler men shabylǵan ónimder úshin paıdalanady.
Sıyr ushasynyń jekelengen bólikterdi qunarlylyǵy jáne dámdilik sapalary jaǵynan birdeı emes, sondyqtan aspazdyqta olardy birinshi, ekinshi, úshinshi sanattarǵa bóledi (2 - sýret).
İ sanatqa kesek et, juqa jáne qalyń shetter, artqy aıaqtyń ishki jáne syrtqy bóligi jatady. Ony qýyrylǵan kúıinde porsıalyq tabıǵı taǵamdardy ázirleý úshin paıdalanady.
İİ sanatqa artyq aıaq bóligin, jaýyryndardy, jıektikter men tósti jatqyzady. Bul etti pisirilgen jáne buqtyrylǵan túrindegi taǵamdardy, týramalardy daıyndaý úshin paıdalanady.
İİİ sanatqa sıraqtar men tós etegin jáne keskindilerdi jatqyzady. Bul suryptyń qatty, shombal eti kotlet massasy men sorpalardy daıyndaýǵa ketedi.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
