Uly dala - Máńgilik el tiregi
Uly dala - Máńgilik el tiregi
Qaıyrly kún qurmetti prezıdıým jáne áriptester!
1 slaıd Ár halyqtyń san ǵasyrlyq tarıhy bar. Al Qazaq halqymyzdyń san ǵasyrlyq tarıhy sonaý tereńde jatyr. XXI ǵasyrǵa qandaı dárejede aıaq ala bastaǵanymyzdy bilý ár perzenttiń mindeti. Álemdegi ár túrli halyq óz mádenıetin, salt - sanasyn joǵarǵy dárejege qoıady. Qazirgi tańdaǵy jetken jetistikterimiz ata – babalarymyzdyń ereń eńbegi men qajymas qaıratynyń arqasynda. Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń aıtýy boıynsha: «Biz basqa halyqtardyń rólin tómendetip, ózimizdiń ulylyǵymyzdy kórseteıin dep otyrǵanymyz joq. Eń bastysy, biz naqty ǵylymı derekterge súıene otyryp, jahandyq tarıhtaǵy óz rólimizdi baıyppen ári durys paıymdaýǵa tıispiz.»
2 slaıd Elbasynyń maqalasyn muqıat oqyp, qýandym. Sebebi «Uly dalanyń jeti qyrynda» Qazaqstan óńirinde bolǵan órkenıetterdi qalaı taný kerek ekenin aıtyp, onyń metodologıalyq aspektilerin anyqtaǵan. Eýrosentrıstik kózqarastan arylý kerektigin batyl jetkizdi. Kóshpendiler ne bolmasa jartylaı otyryqshy elderdi nadan jáne jabaıy elge jatqyzatyny belgili. Osy kózqarastan arylý prınsıptik uǵym. Bul – bir. Ekinshi – Qazaqstan aýmaǵynda jasalǵan órkenıetter jaıy. Adamzat órkenıetiniń oshaǵy – Ortalyq Azıa desek, sonyń úlken bóligi – Qazaqstanda. Qazaqstan aýmaǵyndaǵy burynǵy qazirgi barlyq órkenıetti jaratýshy da, oǵan muragerlik etýshi de, damytýshy da – qazaq halqy dep anyqtama berý kerek.
Uly dalany jaılaǵan ultymyzdyń ulylyǵyna, babalarymyzdyń danalyǵy men batyrlyǵy qarastyrylady. Uly dala halqy metal, altyn óndirý tehnologıasynyń tereń tarıhymen maqtana alady. Sondaı - aq, Túrki áleminiń besigi bolyp, Eýropa men Azıany jalǵaǵan Qazaqstan Uly Jibek jolyn jańǵyrtýdy da kózdep otyr. Qazaq dalasynyń sýly, nýly tabıǵaty da eleýsiz qalmady.
3 slaıd Elbasy tól tarıhymyzdy baǵalap, jańǵyrtýǵa arnalǵan naqty tapsyrmalar júktedi. Onyń ishinde «Arhıv - 2025» jeti jyldyq baǵdarlamasyn jasaý, Túriktanýshylardyń dúnıejúzilik kongresin uıymdastyrý, «Uly dala» atty ejelgi óner jáne tehnologıalar mýzeıin ashý syndy tarıhı ári mańyzdy mindetter bar ekeni, sonymen qatar Atamekenin ardaq tutyp, Otanyn súıgen Uly dalanyń árbir balasy Elbasy meńzegen mándi maqalany júregimen túısinýi qajet. Ult tarıhynyń bastaýlary, Uly dala órkenıeti, túrki áleminiń genezısi, túrkilerdiń adamzat tarıhyna qosqan úlesi sıaqty mańyzdy taqyryptardy júzege asyrýdyń da naqty joldary kórsetilgenin aıttyp ótti. Álemdik órkenıet kóshine ulttyq sıpatyn saqtaı otyra Elbasy maqalanyń negizi ózegi dep túsindik.
4 slaıd Maqalanyń ár bólimi ótkendi saraptaı otyryp, búginmen ushtastyra, oılastyra aıtylǵan. "Uly dalanyń jeti qyry" az ýaqytta 9 tilge aýdarylyp, túrki tildes elderdiń ǵalymdary men saıasattanýshylarynyń qyzyǵýshylyǵy men qoldaýyna ıe boldy. Qazrigi tańda maqalada kórsetilgen mindetterdi iske asyrýǵa baılanysty aýdan mektepterinde arnaıy jospar jasalyp, jumystar bastaldy.
Osy maqaladaǵy bastamalardy iske asyrýda mektepte ótkizilip jatqan Ólketaný kýrstarynyń da óz úlesi bar. Búgingi kúni osy kýrs aıasynda mektep oqýshylary Soltústik Qazaqstan óńiri jaıly tereń bilim alyp, bar maǵlumattarmen zertteý daǵdylaryn damytýǵa óz úlesin qosyp otyr.
5 slaıd Qazaqstan tarıhy boıynsha ólke tarıhy, aınalamyzdaǵy eskertkishter, óńirdiń tarıhı tulǵalary týraly derekter jınasaq, aýyl ishi qolóner keńi kórmesi uıymdastyrylýda. Qazaq ádebıetinen ólkeniń jyry men óleńderi, aýylym týraly bir jyr jáne gazet baspa betterinen sholýlar jasalady. Mýzykadan aýyl talantary, týǵan ólke mýzykasy, aýylym jyr ordasy taqyrybynda ıntellektýaldy oıyndar, konferensıa, dóńgelek stoldar ótkizilýde. Mektep janyndaǵy ólketaný murajaılarynyń janynan oqýshylardan arnaıy zertteýshi top qurylyp mektep murajaıyn tyń derektermen tolyqtyrýda.
Ótken jaz ýaqytynda aýdandyq bilim bóliminiń uıymdastyýmen Aıyrtaý aýdanyndaǵy Syrymbet aýylyna Shoqan Ýalıhanovtyń murajaıyna ekspedısıalyq saıahat jasasa, bıylǵy jazǵy demalysta uly dalanyń jeti qyrynyń ál qısasy atqa miný bolsa, sol tekti tuıaqtyń Qazaq topyraǵynan shyqqanyn dáleldegen Botaı turaǵyna ekspedısıalyq saıahat uıymdastyrý josparlanyp otyr.
6 slaıd Biz tarıh sahnasyna atpen shyqqan halyqpyz. Bizdiń atqa mingenimizge 7 myń jyl bolypty. Sondyqtan da atqa mingen soń, jermen attyń tórt tuıaǵy arqyly baılanystyq. Attyń ústine shyqqannan keıin kókjıegimiz keńeıdi. Basqa halyqtar sıaqty neden qoryqsaq, sodan qudaı jasaǵan joqpyz. Biz aspanǵa, juldyzǵa qarap oı - órisimizdi damyttyq. Táńirge, Allaǵa tabynatynymyz sodan. Al jylqy mádenıetine kelgende Elbasy óte úlken sara saıasatty kórsetip berdi. Aýyl balalary «Taı – atqa, at muratqa jetkizer» dep jabaǵy úıretý dástúrin ustanyp júr.
7 slaıd Aýdandyq bilim bóliminiń josparymen kelisi otyra «Uly dala - Máńgilik el ıdeıasy» taqyrybynda oblystyq semınarymyzdy ótkizgeli otyrmyz. Semınar barysynda: «Meniń mektebimniń tarıhy» taqyrybynda ashyq sabaq, «Aýylym – altyn besigim» murajaı sabaǵyn, «atqa miný» dástúrimiz taqyrybynda synyptan tys jumystar josparlanyp otyrmyz.
8 slaıd Iaǵnı qoryta kelgende, Muhtar Maǵaýın «Alasapyran» romanynan «Biz atqa mingende búkil dúnıe jaıaý júr edi. Biz jazý shyǵaryp, jyr tolǵaǵan kezde qazirgi Eýropa qarańǵylyq túneginde jatqan. Biz aıbyndy memleket túzep, jarty álemdi bılep otyrǵan kezde búgingi zamannyń eń ozyq jurttary taıpalyq qurylym deńgeıine jetken. Bir tutas uly túrki halqy myń jyl boıy saltanat qurdy, ǵylym men ónerdiń ozyq úlgisin jasady, rýhy bıik, arýaǵy ústem, kúsh qýaty artyq boldy. Kim biler, kim sener, biz osyndaı da sondaı edik.» dep qazaq halqynyń baı halyq ekeniń dáleldep otyr. Endeshe ulttyq sanasy jańǵyryp, rýhanı jańǵyrý jolynda tarıhyn túgendep, atyna qaıta mingen qazaqtyń keýdesin eshkim basa almaıtyny kórsetiledi. Osyndaı ıgi bastamaǵa at salysý - árqaısymyzǵa qasterli mindet. Bul – bir, eki kúnniń máselesi emes, uzaq jylǵa arnalǵan baǵdar. «Biz rýhanıatymyzdy qalaı jańǵyrtamyz?» degen saýalǵa birlesip jaýap izdesek deımin. Bul máseleni Djon Kennedı aıtpaqshy, «Memleket maǵan ne beredi emes, men memleketke ne beremin?» degen turǵydan qarastyryp kórsek. El úmitin aqtaý, el bolashaǵy - búgingi jas urpaqta! Endeshe elbasy atap ótkendeı: - Tól tarıhyn biletin, baǵalaıtyn jáne maqtan etetin el bolashaǵy jastarymyz elimizdiń patrıoty bolsyn!
Sabaqtyń tolyq nusqasyn júkteý
Qaıyrly kún qurmetti prezıdıým jáne áriptester!
1 slaıd Ár halyqtyń san ǵasyrlyq tarıhy bar. Al Qazaq halqymyzdyń san ǵasyrlyq tarıhy sonaý tereńde jatyr. XXI ǵasyrǵa qandaı dárejede aıaq ala bastaǵanymyzdy bilý ár perzenttiń mindeti. Álemdegi ár túrli halyq óz mádenıetin, salt - sanasyn joǵarǵy dárejege qoıady. Qazirgi tańdaǵy jetken jetistikterimiz ata – babalarymyzdyń ereń eńbegi men qajymas qaıratynyń arqasynda. Elbasy N. Á. Nazarbaevtyń aıtýy boıynsha: «Biz basqa halyqtardyń rólin tómendetip, ózimizdiń ulylyǵymyzdy kórseteıin dep otyrǵanymyz joq. Eń bastysy, biz naqty ǵylymı derekterge súıene otyryp, jahandyq tarıhtaǵy óz rólimizdi baıyppen ári durys paıymdaýǵa tıispiz.»
2 slaıd Elbasynyń maqalasyn muqıat oqyp, qýandym. Sebebi «Uly dalanyń jeti qyrynda» Qazaqstan óńirinde bolǵan órkenıetterdi qalaı taný kerek ekenin aıtyp, onyń metodologıalyq aspektilerin anyqtaǵan. Eýrosentrıstik kózqarastan arylý kerektigin batyl jetkizdi. Kóshpendiler ne bolmasa jartylaı otyryqshy elderdi nadan jáne jabaıy elge jatqyzatyny belgili. Osy kózqarastan arylý prınsıptik uǵym. Bul – bir. Ekinshi – Qazaqstan aýmaǵynda jasalǵan órkenıetter jaıy. Adamzat órkenıetiniń oshaǵy – Ortalyq Azıa desek, sonyń úlken bóligi – Qazaqstanda. Qazaqstan aýmaǵyndaǵy burynǵy qazirgi barlyq órkenıetti jaratýshy da, oǵan muragerlik etýshi de, damytýshy da – qazaq halqy dep anyqtama berý kerek.
Uly dalany jaılaǵan ultymyzdyń ulylyǵyna, babalarymyzdyń danalyǵy men batyrlyǵy qarastyrylady. Uly dala halqy metal, altyn óndirý tehnologıasynyń tereń tarıhymen maqtana alady. Sondaı - aq, Túrki áleminiń besigi bolyp, Eýropa men Azıany jalǵaǵan Qazaqstan Uly Jibek jolyn jańǵyrtýdy da kózdep otyr. Qazaq dalasynyń sýly, nýly tabıǵaty da eleýsiz qalmady.
3 slaıd Elbasy tól tarıhymyzdy baǵalap, jańǵyrtýǵa arnalǵan naqty tapsyrmalar júktedi. Onyń ishinde «Arhıv - 2025» jeti jyldyq baǵdarlamasyn jasaý, Túriktanýshylardyń dúnıejúzilik kongresin uıymdastyrý, «Uly dala» atty ejelgi óner jáne tehnologıalar mýzeıin ashý syndy tarıhı ári mańyzdy mindetter bar ekeni, sonymen qatar Atamekenin ardaq tutyp, Otanyn súıgen Uly dalanyń árbir balasy Elbasy meńzegen mándi maqalany júregimen túısinýi qajet. Ult tarıhynyń bastaýlary, Uly dala órkenıeti, túrki áleminiń genezısi, túrkilerdiń adamzat tarıhyna qosqan úlesi sıaqty mańyzdy taqyryptardy júzege asyrýdyń da naqty joldary kórsetilgenin aıttyp ótti. Álemdik órkenıet kóshine ulttyq sıpatyn saqtaı otyra Elbasy maqalanyń negizi ózegi dep túsindik.
4 slaıd Maqalanyń ár bólimi ótkendi saraptaı otyryp, búginmen ushtastyra, oılastyra aıtylǵan. "Uly dalanyń jeti qyry" az ýaqytta 9 tilge aýdarylyp, túrki tildes elderdiń ǵalymdary men saıasattanýshylarynyń qyzyǵýshylyǵy men qoldaýyna ıe boldy. Qazrigi tańda maqalada kórsetilgen mindetterdi iske asyrýǵa baılanysty aýdan mektepterinde arnaıy jospar jasalyp, jumystar bastaldy.
Osy maqaladaǵy bastamalardy iske asyrýda mektepte ótkizilip jatqan Ólketaný kýrstarynyń da óz úlesi bar. Búgingi kúni osy kýrs aıasynda mektep oqýshylary Soltústik Qazaqstan óńiri jaıly tereń bilim alyp, bar maǵlumattarmen zertteý daǵdylaryn damytýǵa óz úlesin qosyp otyr.
5 slaıd Qazaqstan tarıhy boıynsha ólke tarıhy, aınalamyzdaǵy eskertkishter, óńirdiń tarıhı tulǵalary týraly derekter jınasaq, aýyl ishi qolóner keńi kórmesi uıymdastyrylýda. Qazaq ádebıetinen ólkeniń jyry men óleńderi, aýylym týraly bir jyr jáne gazet baspa betterinen sholýlar jasalady. Mýzykadan aýyl talantary, týǵan ólke mýzykasy, aýylym jyr ordasy taqyrybynda ıntellektýaldy oıyndar, konferensıa, dóńgelek stoldar ótkizilýde. Mektep janyndaǵy ólketaný murajaılarynyń janynan oqýshylardan arnaıy zertteýshi top qurylyp mektep murajaıyn tyń derektermen tolyqtyrýda.
Ótken jaz ýaqytynda aýdandyq bilim bóliminiń uıymdastyýmen Aıyrtaý aýdanyndaǵy Syrymbet aýylyna Shoqan Ýalıhanovtyń murajaıyna ekspedısıalyq saıahat jasasa, bıylǵy jazǵy demalysta uly dalanyń jeti qyrynyń ál qısasy atqa miný bolsa, sol tekti tuıaqtyń Qazaq topyraǵynan shyqqanyn dáleldegen Botaı turaǵyna ekspedısıalyq saıahat uıymdastyrý josparlanyp otyr.
6 slaıd Biz tarıh sahnasyna atpen shyqqan halyqpyz. Bizdiń atqa mingenimizge 7 myń jyl bolypty. Sondyqtan da atqa mingen soń, jermen attyń tórt tuıaǵy arqyly baılanystyq. Attyń ústine shyqqannan keıin kókjıegimiz keńeıdi. Basqa halyqtar sıaqty neden qoryqsaq, sodan qudaı jasaǵan joqpyz. Biz aspanǵa, juldyzǵa qarap oı - órisimizdi damyttyq. Táńirge, Allaǵa tabynatynymyz sodan. Al jylqy mádenıetine kelgende Elbasy óte úlken sara saıasatty kórsetip berdi. Aýyl balalary «Taı – atqa, at muratqa jetkizer» dep jabaǵy úıretý dástúrin ustanyp júr.
7 slaıd Aýdandyq bilim bóliminiń josparymen kelisi otyra «Uly dala - Máńgilik el ıdeıasy» taqyrybynda oblystyq semınarymyzdy ótkizgeli otyrmyz. Semınar barysynda: «Meniń mektebimniń tarıhy» taqyrybynda ashyq sabaq, «Aýylym – altyn besigim» murajaı sabaǵyn, «atqa miný» dástúrimiz taqyrybynda synyptan tys jumystar josparlanyp otyrmyz.
8 slaıd Iaǵnı qoryta kelgende, Muhtar Maǵaýın «Alasapyran» romanynan «Biz atqa mingende búkil dúnıe jaıaý júr edi. Biz jazý shyǵaryp, jyr tolǵaǵan kezde qazirgi Eýropa qarańǵylyq túneginde jatqan. Biz aıbyndy memleket túzep, jarty álemdi bılep otyrǵan kezde búgingi zamannyń eń ozyq jurttary taıpalyq qurylym deńgeıine jetken. Bir tutas uly túrki halqy myń jyl boıy saltanat qurdy, ǵylym men ónerdiń ozyq úlgisin jasady, rýhy bıik, arýaǵy ústem, kúsh qýaty artyq boldy. Kim biler, kim sener, biz osyndaı da sondaı edik.» dep qazaq halqynyń baı halyq ekeniń dáleldep otyr. Endeshe ulttyq sanasy jańǵyryp, rýhanı jańǵyrý jolynda tarıhyn túgendep, atyna qaıta mingen qazaqtyń keýdesin eshkim basa almaıtyny kórsetiledi. Osyndaı ıgi bastamaǵa at salysý - árqaısymyzǵa qasterli mindet. Bul – bir, eki kúnniń máselesi emes, uzaq jylǵa arnalǵan baǵdar. «Biz rýhanıatymyzdy qalaı jańǵyrtamyz?» degen saýalǵa birlesip jaýap izdesek deımin. Bul máseleni Djon Kennedı aıtpaqshy, «Memleket maǵan ne beredi emes, men memleketke ne beremin?» degen turǵydan qarastyryp kórsek. El úmitin aqtaý, el bolashaǵy - búgingi jas urpaqta! Endeshe elbasy atap ótkendeı: - Tól tarıhyn biletin, baǵalaıtyn jáne maqtan etetin el bolashaǵy jastarymyz elimizdiń patrıoty bolsyn!
Sabaqtyń tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
-
Bekitemin Mektep: Páni: InformatıkaKúni:Muǵalimniń aty - jóni: Synyp:5 GQatysqandar:Qatyspaǵandar:Uzaq merzimdi jospardyń taraýy:5. 4A: Jobany qurý jáne ony usynýSabaqtyń taqyrybyAnımasıa qurý.Saba...
-
Sabaqtyń taqyryby:Qazaq handyǵynyń qurylýyMuǵalimniń aty - jóni: Shaımerdenov Seıtjan DaýlethanovıchKúni: SYNYP: 7Qatysqan oqýshylar sany: Qatyspaǵan oqýshylar sany: 0 Sabaq negizdelgen oqý maqsattary6...
