Uly dalanyń uly jarshysy
M. Áýezovtyń 120 jyldyǵyna arnalǵan ádebı kesh
«Uly dalanyń uly jarshysy»
1 – júrgizýshi (Erasyl): Assalaýmaǵaleıkým, tekti elimniń tekti urpaqtary!!!
2 - júrgizýshi:(Arýjan) Qosh keldińizder, keshke jınalǵan kópshilik qaýym!
1 – júrgizýshi (Erasyl): Bıyl Muhtar Áýezovtiń týǵanyna 120 jyl tolýyna oraı uıymdastyrylyp otyrǵan «Uly dalanyń uly jarshysy» atty ádebı keshimizdi bastaýǵa ruqsat etińizder!!!
2 - júrgizýshi:(Arýjan) Muhtar Áýezovti qazaq halqynyń alyp tulǵasy retinde sıpattap, óleń joldarymen órnek órgen Qadyr Myrza Álı aǵamyz Muhtar aǵamyz jaıynda bylaı dep jyrlaıdy. Muhtarǵa arnaý. Ortaǵa mektebimizdiń oqýshylaryn shaqyramyz.
1 – júrgizýshi (Erasyl): Búgingi ádebı keshimiz qazaqtyń áıgili jazýshysy, qoǵam qaıratkeri, Qazaq KSR Ǵylym akademıasynyń akademıgi, fılologıa ǵylymynyń tuńǵysh doktory, profesor, Qazaq KSR - nyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri Muhtar Áýezovtiń týǵanyna 120 jyldyq mereıtoıyna arnalady.
2 - júrgizýshi (Arýjan): Ádebıettiń asqary ispettes tulǵanyń ómiri de, ózi de dara, dana. M. Áýezov - jomart tabıǵattyń jaryq dúnıege tym sarań syılaıtyn bir týary. XIX ǵasyrdyń asqar beli Abaı bolsa, HH ǵasyrdyń zańǵar bıigi - Muhtar Áýezov.
1 - júrgizýshi (Erasyl): Osynsha qazaq úshin dara tulǵa týraly kemeńgerlerdiń, belgili tulǵalardyń ózderi tebirene estelik aıtypty:
- «Muhtar Áýezov - bizdiń búgingi adamzatqa ortaq mádenıet sherýine qatysýǵa joldama alyp bergen elshimiz» - dep Elbasymyz N. Á. Nazarbaev tebirene aıtsa...
2 - júrgizýshi (Arýjan):«Orys mádenıeti úshin Pýshkın qandaı bolsa, shyǵys halyqtarynyń mádenıeti úshin Áýezov sondaı»- dep qyrǵyz jazýshysy Sh. Aıtmatov baǵa bergen eken.
1 – júrgizýshi ( Erasyl): Al Nıkolaı Pogodın «Qazaqstan úshin Áýezov - ekinshi Abaı» - dep baǵa bergen
2 - Júrgizýshi (Arýjan): Bilesiń be, Erasyl biz úshin jazýshynyń ózi de úlgi, ómiri de úlgi!
1 – júrgizýshi (Erasyl): Árıne, Arýjan biz úshin Muqtar atamyzdan alar úlgi, ónege, taǵylymymyz mol. Sondyqtan atamyz júrip ótken joldyryn, ómir jolyn saralap kórsek. Týǵan jeri qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdany. Ákesi Omarhan men atasy Áýez saýatty kisiler bolǵan. Atasy Áýez ben ájesi Dinasyldyń tárbıesinde bolǵan bala Muhtardyń alǵash saýatyn ashqan da atasy. Ol sol arqyly alty jasynan Abaıdyń óleńderin jattap aýyldastaryna oqyp beretin dárejege jetedi.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1908 jyly Semeıdegi Kamalıddın haziret medresesinde oqyp, odan orys mektebiniń daıyndyq kýrsyna aýysady.
1 – júrgizýshi (Erasyl): 1910 jyly bes klastyq orys ýchılıshesine túsedi. Osy jerde oqyp júrip «Daýyl» atty alǵashqy shyǵarmasyn jazady.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1915 jyly Semeı qalalyq muǵalimder semınarıasyna qabyldanady.
1 – júrgizýshi (Erasyl): 1918 jyly M. Áýezov Semeı qalasynyń ókili retinde Omby qalasynda ótken jalpy qazaq jastarynyń quryltaıyna qatysyp, onyń ortalyq atqarý komıtetiniń múshesi bolyp saılanady.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1919 jyly — Semeı gýbrevkomynyń janynan ashylǵan qazaq bóliminiń qyzmetkeri, 1920 jyldyń aqpanynan bólim meńgerýshisi. «Qazaq tili» gazetiniń resmı shyǵarýshysy bolyp taǵaıyndalady.
1 – júrgizýshi (Erasyl): 1921 jyly Semeı oblrevkomynyń tóralqa múshesi, atqarý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetin atqarady. 1921 jylǵy qarasha aıynda Qazaq AKSR - i Ortalyq atqarý komıtetiniń tóralqa músheligine saılanyp, onda saıası hatshy mindetin atqaryp, kadr máselesimen aınalysady.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1923 jyly Lenıngrad ýnıversıtetiniń qoǵamdyq - ǵylymdar fakúltetine, ádebıet - lıngvısıka bóliminiń slaván - orys seksıasyna túsedi. M. Áýezov kórkem ádebıetten sabaq beredi, ári «Sholpan», «Sana» jýrnaldarynda qyzmet isteıdi.
1 – júrgizýshi (Erasyl): Orta Azıa memlekettik ýnıversıtetiniń túrkologıa kafedrasyna aspırantýraǵa túsip, sol kezde qazaq halyq aǵartý ınstıtýtynda orys jáne qazaq ádebıet pánderiniń oqytýshysy bolyp qyzmet atqarady
2 – júrgizýshi (Arýjan): M. Áýezov ómirinde Máskeý ýnıversıtetiniń orny erekshe. Bul kezeń Áýezovti shyǵarmashylyq jolyn erekshe shıryqtyrǵandaı edi.
1 – júrgizýshi (Erasyl): Áýezov qalamynan 30 - dan asa dramalyq shyǵarma týdy. Jeke pesalaryn qossaq, 50 - den asady. Áýezov dramatýrgıasynda janrlyq formalardyń bárin qamtyǵan. Onda tragedıa da, komedıa da, drama da bar. “Qorǵansyzdyń kúni ” (1921) – jazýshynyń alǵashqy jaryq kórgen áńgimesi.
2 – júrgizýshi (Arýjan): “Eskilik kóleńkesinde” eski salt boıynsha ólgen apasynyń ornyna kári jezdesine toqaldyqqa barýǵa rızalyq bildirgen, ózin súıgen jigit Qabyshtyń tilegimen eseptespegen Jámesh degen qyzdyń háli áńgimelengen.
1 – júrgizýshi (Erasyl): “Qarash - qarash oqıǵasy” tóńkeris qarsańyndaǵy qazaq qoǵamynyń shyndyǵynan týǵan, eski aýyldaǵy áleýmettik teńsizdik tárizdi ótkir tartysqa qurylǵan.
2 – júrgizýshi (Arýjan): “Qıly zaman” povesinde 1916 jylǵy ult – azattyq qozǵalystyń barysy, ádiletsizdikke tózbeı, el bastap shyqqan erlerdiń beınesi kórsetilgen.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Áýezovtiń «Eńlik - Kebegi» 1922 jyly Orynborda basyldy. Bunda eki jastyń mahabbaty oryn alǵan.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1928 jylǵy «Óz jaıymnan maǵlumat» atty ómirbaıanynda jazýshy: «Qazaq jazýshylarynan, árıne, Abaıdy súıemin. Meniń bala kúnimnen ishken asym, alǵan nárimniń barlyǵy da Abaıdan. Taza ádebıet sarynyna boı urǵanda maǵan Abaı degen sóz qazaq degen sózben teńbe - teń túskendeı kezderi bar sıaqty. Abaıdy súıýim únemi aqyldan týǵan, synnan týǵan, súıis emes, keıde týǵan orta, kir jýyp, kindik kesken jerdi súıýmen bara bar bolatyny bar», – dep jazdy. Osy sózderdiń ózinen - aq
jazýshynyń búkil shyǵarmashylyǵyna, jan - dúnıesine Abaı týyndylarynyń áser - yqpaly, úlgi - ónegesi aıryqsha kórinedi.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): «Abaı joly» – Muhtar Áýezovtyń álemge áıgili roman - epopeıasy. «Abaı joly» – qazaqtyń kórkem prozasyn klasıkalyq deńgeıine kóterip, álem ádebıetine kórkemdik qýat ákelgen úzdik týyndy. Áýezov óziniń roman - epopeıasynda qazaq halqyn, onyń ulttyq dástúrin barlyq qyrynan ensıklopedıalyq deńgeıde jan - jaqty ashyp kórsetti. Áýezovtyń «Abaı joly roman - epopeıasy álemdik deńgeıde: «XX ǵasyrdaǵy eń úzdik shyǵarmalardyń biri» degen joǵary baǵa aldy. Osyndaı derekterden keıin Abaı men Muhtardy bólip jarýdyń qısyny kelmes, Arýjan.
2 – júrgizýshi (Arýjan): Árıne, Erasyl Abaıdy álemge tanytqan Muhtar bolsa, Muhtardy tanytqan «Abaı joly». Bıyl sol «Abaı joly»romanynyń jazylǵanyna 75 jyl tolyp otyr. Endigi kezekti Abaı atamyzdyń ánderi men óleńderine bersek deımin. Ortaǵa mektebimizdiń oqýshylaryn shaqyramyz.
Qatysatyn oqýshylar(İs - shara uly Abaıdyń qara sózderimen jáne tereń mándi de maǵynaǵa toly óleńderimen órbıdi. Barlyq oqýshylar ózderin tanystyryp, óleńderin oqıdy.)
1 - júrgizýshi (Erasyl): Sonymen birge, Abaı atamyzdyń kompozıtorlyq qyrynda bilemiz. Maqajanov Ádilettiń oryndaýynda Abaıdyń áni «Kózimniń qarasy»
1 - júrgizýshi (Erasyl): Muhtar Áýezov Shákárim Qudaıberdiulynyń «Jolsyz jaza» dastany negizinde «Eńlik - Kebek» pesasyn jazyp, ony 1917 jyly maýsym aıynda Oıqudyq degen jerde tirkestirip tikken kıiz úı sahnasyna shyǵarǵany belgili.
2 - júrgizýshi (Arýjan): Iá, Erasyl ol kezde Áýezov bar bolǵany 20 jasta edi. 20 jasar bozbala sahnadan habary joq qarapaıym qazaq aýylyna teatrdyń ne ekenin uqtyrǵandaı boldy. Kıiz úıdiń keregelerin sahna qylyp bezendirip, aýyl adamdaryna qoıylym kórsetken edi. Endi sol «Eńlik - Kebek» pesasyn bizdiń mekteptiń oqýshylary qalaı somdap shyǵar eken. Kóreıik! (Eńlik - Kebek pesasy kórsetiledi)
1 - júrgizýshi (Erasyl): Ortaǵa Ábdimomyn Jeldibaevtyń «Erke sylqym» kúıimen mektebimizdiń kúıshi jigitterin shaqyramyz.
1 - júrgizýshi (Erasyl): Arýjan, halyq arasynda Muhtar qaldyrǵan, naqyl sózge aınalyp ketken ósıet sózderi bar ekenin biri bilse, biri bilmes. Endi sol Muhtar aıtqan uly sózge kezek bersek.
2 - júrgizýshi (Arýjan): Árıne, Erasyl el arasynda maqalǵa aınalǵan danalyq sózderi óte kóp ekenin, men osy kesh barysynda tanyp bildim.
(oqýshylar Muhtardyń naqyl sózderin kezek - kezek aıtyp sahnaǵa shyǵady. Qoldarynda qaǵazda «Muhtar - uly sýretker»degen sóz jazylady.) Osy ádebı keshti ótkizý barysynda oqýshylarǵa «Muhtar - uly sýretker» degen taqyrypta esse jazýǵa tapsyrma berilgen bolatyn. Endi sol tapsyrmalardyń qorytyndysyna kezek bersek.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Sóz mektebimizdiń dırektorynyń mindetin atqarýshy Tankaeva Lena Maýenqyzyna beriledi.
2 - júrgizýshi(Arýjan): Shákárimniń áni: «Bul án burynǵy ánnen ózgerek» Oryndaıtyn: Kenbaı Aqbota
2 - júrgizýshi(Arýjan): Endigi sóz kezegin osy keshti uıymdastyrǵan qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi Aǵybaeva Samal Orazqyzyna beriledi
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Muhtar Áýezov fenomeni týraly aıtylyp, jazylyp júrgen oı - pikirler, zertteýler barshylyq. Degenmen, qanshama mol jazylyp, aıtylǵan saıyn Muhtartanýdyń problemalary artyp, tereńdep óse beredi. Jańa qyr - syry ashylyp, jańa mindetter júktele túseri sózsiz
2 - júrgizýshi (Arýjan): Shyn máninde M. Áýezov XX ǵasyr ádebıetinde ǵajaıyp qubylys, fenomen ekendigi eshqandaı kúmán týdyrmaıdy. Onyń máńgilik týyndylaryn jan - jaqty tereń zerttep taný ǵasyrdan ǵasyrǵa jalǵasa beredi.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): «Uly tulǵany ýaqyt alasarta almaıdy. Áýezov beınesi osyǵan kýá. Keler ǵa¬syrda da kemeldene beretin kemeńger M. Áýezov – tek siz ben bizdiń ǵana emes, áli dúnıege kelmegen jańa urpaqtardyń da sarqylmas ıgiligi, ólsheýsiz baqyty»
2 - júrgizýshi (Arýjan): Keler ǵasyrda da kemeldene beretin kemeńger M. Áýezov – tek siz ben bizdiń ǵana emes, áli dúnıege kelmegen jańa urpaqtardyń da sarqylmas ıgiligi, ólsheýsiz baqyty. Óıtkeni, M. Áýezov qudireti onyń elge degen sheksiz mahabbaty men seniminde jatyr. Osy bir aqıqatty seziný myna bizderge, búgingi táýelsiz memlekettiń irgesin nyǵaıtyp jatqan urpaqqa qajymas qaırat, jasymas jiger qosady
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Áýezov álemi deıtin keń dúnıeniń jaratylysy men tabıǵatyn eki sózben qaıyryp aıtý múmkin emes. Ony tereń tanyp, jan - jaqty taldaý – ár dáýir, ár urpaqtyń kıeli mindeti. Fransýzdar – Balzakty, orystar – Tolstoıdy, amerıkandyqtar – Draızerdi, nemister – Geteni qalaı zerttep, zeıindese, qazaqtar Áýezovti dál solaı tanýǵa umtylǵanda ǵana ulttyń ózin - ózi tanýy, ózin - ózi baǵalaýy, ózin - ózi qadirleýi qalyptaspaq, kúsheımek, jalǵaspaq. Áýezov álemi kózge kórinbeıtin ǵajaıyp uly sıqyrymen, qudiretimen ulttyq rýh táýelsizdigin qorǵaýǵa, saqtaýǵa úıretedi!
1 - Júrgizýshi (Arýjan): Muhtar Áýezov – qajymas qaırat, úlken daryn, sarqylmas shabyt, mol parasat, shalqar oı, tereń sezim ıesi, gýmanıs jazýshy. Onyń proza, drama, ǵylym, aýdarma salasynda jazyp qaldyrǵan eńbekteri – qazaq halqy ádebıetiniń zor qazynasy.
2 - júrgizýshi (Erasyl): Mine, Muhtar Omarhanuly Áýezovke arnalǵan ádebı keshimiz óz máresine kelip jetti. Altyn ýaqyttaryńyzdy bólip tamashalaǵandaryńyzǵa kóp - kór raqmet. Kelesi kezdeskenshe qosh saý bolyńyzdar!(2júrgizýshi birge aıtady)
«Uly dalanyń uly jarshysy»
1 – júrgizýshi (Erasyl): Assalaýmaǵaleıkým, tekti elimniń tekti urpaqtary!!!
2 - júrgizýshi:(Arýjan) Qosh keldińizder, keshke jınalǵan kópshilik qaýym!
1 – júrgizýshi (Erasyl): Bıyl Muhtar Áýezovtiń týǵanyna 120 jyl tolýyna oraı uıymdastyrylyp otyrǵan «Uly dalanyń uly jarshysy» atty ádebı keshimizdi bastaýǵa ruqsat etińizder!!!
2 - júrgizýshi:(Arýjan) Muhtar Áýezovti qazaq halqynyń alyp tulǵasy retinde sıpattap, óleń joldarymen órnek órgen Qadyr Myrza Álı aǵamyz Muhtar aǵamyz jaıynda bylaı dep jyrlaıdy. Muhtarǵa arnaý. Ortaǵa mektebimizdiń oqýshylaryn shaqyramyz.
1 – júrgizýshi (Erasyl): Búgingi ádebı keshimiz qazaqtyń áıgili jazýshysy, qoǵam qaıratkeri, Qazaq KSR Ǵylym akademıasynyń akademıgi, fılologıa ǵylymynyń tuńǵysh doktory, profesor, Qazaq KSR - nyń eńbek sińirgen ǵylym qaıratkeri Muhtar Áýezovtiń týǵanyna 120 jyldyq mereıtoıyna arnalady.
2 - júrgizýshi (Arýjan): Ádebıettiń asqary ispettes tulǵanyń ómiri de, ózi de dara, dana. M. Áýezov - jomart tabıǵattyń jaryq dúnıege tym sarań syılaıtyn bir týary. XIX ǵasyrdyń asqar beli Abaı bolsa, HH ǵasyrdyń zańǵar bıigi - Muhtar Áýezov.
1 - júrgizýshi (Erasyl): Osynsha qazaq úshin dara tulǵa týraly kemeńgerlerdiń, belgili tulǵalardyń ózderi tebirene estelik aıtypty:
- «Muhtar Áýezov - bizdiń búgingi adamzatqa ortaq mádenıet sherýine qatysýǵa joldama alyp bergen elshimiz» - dep Elbasymyz N. Á. Nazarbaev tebirene aıtsa...
2 - júrgizýshi (Arýjan):«Orys mádenıeti úshin Pýshkın qandaı bolsa, shyǵys halyqtarynyń mádenıeti úshin Áýezov sondaı»- dep qyrǵyz jazýshysy Sh. Aıtmatov baǵa bergen eken.
1 – júrgizýshi ( Erasyl): Al Nıkolaı Pogodın «Qazaqstan úshin Áýezov - ekinshi Abaı» - dep baǵa bergen
2 - Júrgizýshi (Arýjan): Bilesiń be, Erasyl biz úshin jazýshynyń ózi de úlgi, ómiri de úlgi!
1 – júrgizýshi (Erasyl): Árıne, Arýjan biz úshin Muqtar atamyzdan alar úlgi, ónege, taǵylymymyz mol. Sondyqtan atamyz júrip ótken joldyryn, ómir jolyn saralap kórsek. Týǵan jeri qazirgi Shyǵys Qazaqstan oblysynyń Abaı aýdany. Ákesi Omarhan men atasy Áýez saýatty kisiler bolǵan. Atasy Áýez ben ájesi Dinasyldyń tárbıesinde bolǵan bala Muhtardyń alǵash saýatyn ashqan da atasy. Ol sol arqyly alty jasynan Abaıdyń óleńderin jattap aýyldastaryna oqyp beretin dárejege jetedi.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1908 jyly Semeıdegi Kamalıddın haziret medresesinde oqyp, odan orys mektebiniń daıyndyq kýrsyna aýysady.
1 – júrgizýshi (Erasyl): 1910 jyly bes klastyq orys ýchılıshesine túsedi. Osy jerde oqyp júrip «Daýyl» atty alǵashqy shyǵarmasyn jazady.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1915 jyly Semeı qalalyq muǵalimder semınarıasyna qabyldanady.
1 – júrgizýshi (Erasyl): 1918 jyly M. Áýezov Semeı qalasynyń ókili retinde Omby qalasynda ótken jalpy qazaq jastarynyń quryltaıyna qatysyp, onyń ortalyq atqarý komıtetiniń múshesi bolyp saılanady.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1919 jyly — Semeı gýbrevkomynyń janynan ashylǵan qazaq bóliminiń qyzmetkeri, 1920 jyldyń aqpanynan bólim meńgerýshisi. «Qazaq tili» gazetiniń resmı shyǵarýshysy bolyp taǵaıyndalady.
1 – júrgizýshi (Erasyl): 1921 jyly Semeı oblrevkomynyń tóralqa múshesi, atqarý komıtetiniń tóraǵasy qyzmetin atqarady. 1921 jylǵy qarasha aıynda Qazaq AKSR - i Ortalyq atqarý komıtetiniń tóralqa músheligine saılanyp, onda saıası hatshy mindetin atqaryp, kadr máselesimen aınalysady.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1923 jyly Lenıngrad ýnıversıtetiniń qoǵamdyq - ǵylymdar fakúltetine, ádebıet - lıngvısıka bóliminiń slaván - orys seksıasyna túsedi. M. Áýezov kórkem ádebıetten sabaq beredi, ári «Sholpan», «Sana» jýrnaldarynda qyzmet isteıdi.
1 – júrgizýshi (Erasyl): Orta Azıa memlekettik ýnıversıtetiniń túrkologıa kafedrasyna aspırantýraǵa túsip, sol kezde qazaq halyq aǵartý ınstıtýtynda orys jáne qazaq ádebıet pánderiniń oqytýshysy bolyp qyzmet atqarady
2 – júrgizýshi (Arýjan): M. Áýezov ómirinde Máskeý ýnıversıtetiniń orny erekshe. Bul kezeń Áýezovti shyǵarmashylyq jolyn erekshe shıryqtyrǵandaı edi.
1 – júrgizýshi (Erasyl): Áýezov qalamynan 30 - dan asa dramalyq shyǵarma týdy. Jeke pesalaryn qossaq, 50 - den asady. Áýezov dramatýrgıasynda janrlyq formalardyń bárin qamtyǵan. Onda tragedıa da, komedıa da, drama da bar. “Qorǵansyzdyń kúni ” (1921) – jazýshynyń alǵashqy jaryq kórgen áńgimesi.
2 – júrgizýshi (Arýjan): “Eskilik kóleńkesinde” eski salt boıynsha ólgen apasynyń ornyna kári jezdesine toqaldyqqa barýǵa rızalyq bildirgen, ózin súıgen jigit Qabyshtyń tilegimen eseptespegen Jámesh degen qyzdyń háli áńgimelengen.
1 – júrgizýshi (Erasyl): “Qarash - qarash oqıǵasy” tóńkeris qarsańyndaǵy qazaq qoǵamynyń shyndyǵynan týǵan, eski aýyldaǵy áleýmettik teńsizdik tárizdi ótkir tartysqa qurylǵan.
2 – júrgizýshi (Arýjan): “Qıly zaman” povesinde 1916 jylǵy ult – azattyq qozǵalystyń barysy, ádiletsizdikke tózbeı, el bastap shyqqan erlerdiń beınesi kórsetilgen.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Áýezovtiń «Eńlik - Kebegi» 1922 jyly Orynborda basyldy. Bunda eki jastyń mahabbaty oryn alǵan.
2 – júrgizýshi (Arýjan): 1928 jylǵy «Óz jaıymnan maǵlumat» atty ómirbaıanynda jazýshy: «Qazaq jazýshylarynan, árıne, Abaıdy súıemin. Meniń bala kúnimnen ishken asym, alǵan nárimniń barlyǵy da Abaıdan. Taza ádebıet sarynyna boı urǵanda maǵan Abaı degen sóz qazaq degen sózben teńbe - teń túskendeı kezderi bar sıaqty. Abaıdy súıýim únemi aqyldan týǵan, synnan týǵan, súıis emes, keıde týǵan orta, kir jýyp, kindik kesken jerdi súıýmen bara bar bolatyny bar», – dep jazdy. Osy sózderdiń ózinen - aq
jazýshynyń búkil shyǵarmashylyǵyna, jan - dúnıesine Abaı týyndylarynyń áser - yqpaly, úlgi - ónegesi aıryqsha kórinedi.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): «Abaı joly» – Muhtar Áýezovtyń álemge áıgili roman - epopeıasy. «Abaı joly» – qazaqtyń kórkem prozasyn klasıkalyq deńgeıine kóterip, álem ádebıetine kórkemdik qýat ákelgen úzdik týyndy. Áýezov óziniń roman - epopeıasynda qazaq halqyn, onyń ulttyq dástúrin barlyq qyrynan ensıklopedıalyq deńgeıde jan - jaqty ashyp kórsetti. Áýezovtyń «Abaı joly roman - epopeıasy álemdik deńgeıde: «XX ǵasyrdaǵy eń úzdik shyǵarmalardyń biri» degen joǵary baǵa aldy. Osyndaı derekterden keıin Abaı men Muhtardy bólip jarýdyń qısyny kelmes, Arýjan.
2 – júrgizýshi (Arýjan): Árıne, Erasyl Abaıdy álemge tanytqan Muhtar bolsa, Muhtardy tanytqan «Abaı joly». Bıyl sol «Abaı joly»romanynyń jazylǵanyna 75 jyl tolyp otyr. Endigi kezekti Abaı atamyzdyń ánderi men óleńderine bersek deımin. Ortaǵa mektebimizdiń oqýshylaryn shaqyramyz.
Qatysatyn oqýshylar(İs - shara uly Abaıdyń qara sózderimen jáne tereń mándi de maǵynaǵa toly óleńderimen órbıdi. Barlyq oqýshylar ózderin tanystyryp, óleńderin oqıdy.)
1 - júrgizýshi (Erasyl): Sonymen birge, Abaı atamyzdyń kompozıtorlyq qyrynda bilemiz. Maqajanov Ádilettiń oryndaýynda Abaıdyń áni «Kózimniń qarasy»
1 - júrgizýshi (Erasyl): Muhtar Áýezov Shákárim Qudaıberdiulynyń «Jolsyz jaza» dastany negizinde «Eńlik - Kebek» pesasyn jazyp, ony 1917 jyly maýsym aıynda Oıqudyq degen jerde tirkestirip tikken kıiz úı sahnasyna shyǵarǵany belgili.
2 - júrgizýshi (Arýjan): Iá, Erasyl ol kezde Áýezov bar bolǵany 20 jasta edi. 20 jasar bozbala sahnadan habary joq qarapaıym qazaq aýylyna teatrdyń ne ekenin uqtyrǵandaı boldy. Kıiz úıdiń keregelerin sahna qylyp bezendirip, aýyl adamdaryna qoıylym kórsetken edi. Endi sol «Eńlik - Kebek» pesasyn bizdiń mekteptiń oqýshylary qalaı somdap shyǵar eken. Kóreıik! (Eńlik - Kebek pesasy kórsetiledi)
1 - júrgizýshi (Erasyl): Ortaǵa Ábdimomyn Jeldibaevtyń «Erke sylqym» kúıimen mektebimizdiń kúıshi jigitterin shaqyramyz.
1 - júrgizýshi (Erasyl): Arýjan, halyq arasynda Muhtar qaldyrǵan, naqyl sózge aınalyp ketken ósıet sózderi bar ekenin biri bilse, biri bilmes. Endi sol Muhtar aıtqan uly sózge kezek bersek.
2 - júrgizýshi (Arýjan): Árıne, Erasyl el arasynda maqalǵa aınalǵan danalyq sózderi óte kóp ekenin, men osy kesh barysynda tanyp bildim.
(oqýshylar Muhtardyń naqyl sózderin kezek - kezek aıtyp sahnaǵa shyǵady. Qoldarynda qaǵazda «Muhtar - uly sýretker»degen sóz jazylady.) Osy ádebı keshti ótkizý barysynda oqýshylarǵa «Muhtar - uly sýretker» degen taqyrypta esse jazýǵa tapsyrma berilgen bolatyn. Endi sol tapsyrmalardyń qorytyndysyna kezek bersek.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Sóz mektebimizdiń dırektorynyń mindetin atqarýshy Tankaeva Lena Maýenqyzyna beriledi.
2 - júrgizýshi(Arýjan): Shákárimniń áni: «Bul án burynǵy ánnen ózgerek» Oryndaıtyn: Kenbaı Aqbota
2 - júrgizýshi(Arýjan): Endigi sóz kezegin osy keshti uıymdastyrǵan qazaq tili men ádebıet pániniń muǵalimi Aǵybaeva Samal Orazqyzyna beriledi
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Muhtar Áýezov fenomeni týraly aıtylyp, jazylyp júrgen oı - pikirler, zertteýler barshylyq. Degenmen, qanshama mol jazylyp, aıtylǵan saıyn Muhtartanýdyń problemalary artyp, tereńdep óse beredi. Jańa qyr - syry ashylyp, jańa mindetter júktele túseri sózsiz
2 - júrgizýshi (Arýjan): Shyn máninde M. Áýezov XX ǵasyr ádebıetinde ǵajaıyp qubylys, fenomen ekendigi eshqandaı kúmán týdyrmaıdy. Onyń máńgilik týyndylaryn jan - jaqty tereń zerttep taný ǵasyrdan ǵasyrǵa jalǵasa beredi.
1 - Júrgizýshi (Erasyl): «Uly tulǵany ýaqyt alasarta almaıdy. Áýezov beınesi osyǵan kýá. Keler ǵa¬syrda da kemeldene beretin kemeńger M. Áýezov – tek siz ben bizdiń ǵana emes, áli dúnıege kelmegen jańa urpaqtardyń da sarqylmas ıgiligi, ólsheýsiz baqyty»
2 - júrgizýshi (Arýjan): Keler ǵasyrda da kemeldene beretin kemeńger M. Áýezov – tek siz ben bizdiń ǵana emes, áli dúnıege kelmegen jańa urpaqtardyń da sarqylmas ıgiligi, ólsheýsiz baqyty. Óıtkeni, M. Áýezov qudireti onyń elge degen sheksiz mahabbaty men seniminde jatyr. Osy bir aqıqatty seziný myna bizderge, búgingi táýelsiz memlekettiń irgesin nyǵaıtyp jatqan urpaqqa qajymas qaırat, jasymas jiger qosady
1 - Júrgizýshi (Erasyl): Áýezov álemi deıtin keń dúnıeniń jaratylysy men tabıǵatyn eki sózben qaıyryp aıtý múmkin emes. Ony tereń tanyp, jan - jaqty taldaý – ár dáýir, ár urpaqtyń kıeli mindeti. Fransýzdar – Balzakty, orystar – Tolstoıdy, amerıkandyqtar – Draızerdi, nemister – Geteni qalaı zerttep, zeıindese, qazaqtar Áýezovti dál solaı tanýǵa umtylǵanda ǵana ulttyń ózin - ózi tanýy, ózin - ózi baǵalaýy, ózin - ózi qadirleýi qalyptaspaq, kúsheımek, jalǵaspaq. Áýezov álemi kózge kórinbeıtin ǵajaıyp uly sıqyrymen, qudiretimen ulttyq rýh táýelsizdigin qorǵaýǵa, saqtaýǵa úıretedi!
1 - Júrgizýshi (Arýjan): Muhtar Áýezov – qajymas qaırat, úlken daryn, sarqylmas shabyt, mol parasat, shalqar oı, tereń sezim ıesi, gýmanıs jazýshy. Onyń proza, drama, ǵylym, aýdarma salasynda jazyp qaldyrǵan eńbekteri – qazaq halqy ádebıetiniń zor qazynasy.
2 - júrgizýshi (Erasyl): Mine, Muhtar Omarhanuly Áýezovke arnalǵan ádebı keshimiz óz máresine kelip jetti. Altyn ýaqyttaryńyzdy bólip tamashalaǵandaryńyzǵa kóp - kór raqmet. Kelesi kezdeskenshe qosh saý bolyńyzdar!(2júrgizýshi birge aıtady)
You Might Also Like
