Ulýlar (bylqyldaqdeneliler) tıpi
Taqyryby: Ulýlar (bylqyldaqdeneliler) tıpi
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa ulýlardyń syrtqy jáne ishki qurylysyn, tabıǵattaǵy, adam ómirindegi mańyzy týraly túsindirý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Oqýshylardyń ózin - ózi damytýyna jeteleý jáne oılaý, este saqtaý qabiletterin arttyrý.
Tárbıelik: Tabıǵatty qorǵaýǵa jáne tabıǵatqa degen súıispenshiligin arttyrý.
Sabaqtyń ádisi - tásili: suraq - jaýap, toppen, jeke jumys
Kórnekilikter: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, sýretter, marker, magnıt taqta, ulý, qyzyqty derekter.
Pánaralyq baılanys: qazaq tili, geografıa, medısına. Jańa sózder: malakologıa, bentos, jemchýg, kálmar, karakatısa
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. Sáıkesin tap
Qurttardyń tabıǵattaǵy jáne adam ómirindegi mańyzy.
İİİ. Oı qozǵaý.
Tas arqalap júredi,
Qurlyqta ómir súredi.
Tastamaı tas uıany,
Baqshaǵa tıer zıany.
«Ulý» beınefılm kórsetiledi.
İÚ. Jańa taqyryp túsindirý. Ulýlardy zertteıtin zoologıa ǵylymynyń salasy – malakologıa dep atalady. Grektiń «malakıon»- ulý, «logos»- bilim degen sózinen alynǵan. Ulýlar sý túbinde tirshilik etýge beıimdelgendikten bentosty aǵzalarǵa jatady. «Bentos» grekshe sýdyń tereń qabaty nemese sýdyń túbi degen maǵynany bildiredi. Ulýlar tıpine jatatyn 113 000 - daı túri bar. Keıbir derekter boıynsha 130 000 túri bar. Ulýlar tıpine jatatyn úsh klasy bar.
Baýyraıaqtylar – ulýlardyń ishinde túr quramy eń kóp klass. Teńiz sýlarynda, tushshy sýlarda jáne qurlyqta tirshilik etedi.
1. Denesi bas, tulǵa jáne aıaqtan turady. Bas bóliminde aýzy, kózi, 2jup qarmalaýyshtary bolady. Aıaǵy jaqsy damyǵan jáne ol denesiniń baýyr jaǵyn túgeldeı alyp jatady. Sondyqtan baýyraıaqtylar dep atalady.
2. Tynys alý júıesi – atmosferalyq aýamen tynys alatyndyqtan, onyń mantıa qýysy ókpege aınalǵan. Mantıany usaq qan tamyrlary torlap jatatyndyqtan, gaz almasý mantıa qýysynda júzege asady. 3. Asqorytý júıesi - aýyz qýysy, jutqynshaq, óńesh, qaryn, ishek. 4. Qanaınalym júıesi - ashyq, ıaǵnı qan tamyrlarynan shyǵyp, ishki múshelerge taralady da, qaıtadan qan tamyrlarynyń ishimen aǵady. Júregi 3bólimnen turady. 1 bólimi qandy búkil denesine, al qalǵan 2 - ýi qandy jelbezekterge taratady.
Ulýlardyń tabıǵattaǵy jáne adam ómirindegi mańyzy.
1. Jaqtaýlarynan túrli sándi buıymdar jasalady. (ydystar, monshaq, túıme)
2. Dámdi ári baǵaly eti úshin aýlanady. Ulýdyń eti qýatty, sińimdi, paıdaly. Eti úshin aýlanatyn ýly túrleri(mıdıa, teńiz taraǵy aıqulaq, tissiz ulý)
3. Ulýdyń bulshyq etinde A, V, S, D dárýmenderi, ıod, temir, sınk, mys kezdesedi.
4. Qosjaqtaýly ulýlardyń 90 %- Japonıa, Koreıa, Qytaı, Indonezıa elderinde kóp aýlanady.
5. Qosjaqtaýly ulýlardan merýert alynady. Merýert (jemchýg) alý Japonıada erteden beri damyǵan. Dúnıe júzinde eń úlken merýert alyp trıdakna ulýynan alynǵan. Onyń baqalshaǵynyń ishinen 7 kg merýert tabylǵan.
Ulýdyń syıy ózgeshe,
Adam alar kózdese.
Qolǵa túspes asyl zat,
Sýdyń ishin kezbese. (merýert)
Bıologıalyq dıktant arqyly sabaqty bekitý.
1. Ulýlardyń býyltyq qurttardan negizgi aıyrmashylyǵy --- --- --- ---
2. Ulýlardyń ishki músheleri --- --- --- --- ornalasqan.
3. Denesin erekshe qatparly --- --- --- qaptap jatady.
4. Tulǵa men shapansha aralyǵynda --- --- --- --- bolady.
5. Ulýlardyń --- --- --- bir nemese eki búırekten jáne --- --- --- --- tútikten quralady.
Úİ. Baǵalaý.
Úİİ. Úıge tapsyrma:
Sabaqtyń maqsattary:
Bilimdilik: Oqýshylarǵa ulýlardyń syrtqy jáne ishki qurylysyn, tabıǵattaǵy, adam ómirindegi mańyzy týraly túsindirý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń pánge degen qyzyǵýshylyǵyn oıatý. Oqýshylardyń ózin - ózi damytýyna jeteleý jáne oılaý, este saqtaý qabiletterin arttyrý.
Tárbıelik: Tabıǵatty qorǵaýǵa jáne tabıǵatqa degen súıispenshiligin arttyrý.
Sabaqtyń ádisi - tásili: suraq - jaýap, toppen, jeke jumys
Kórnekilikter: ınteraktıvti taqta, slaıdtar, sýretter, marker, magnıt taqta, ulý, qyzyqty derekter.
Pánaralyq baılanys: qazaq tili, geografıa, medısına. Jańa sózder: malakologıa, bentos, jemchýg, kálmar, karakatısa
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý bólimi.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý. Sáıkesin tap
Qurttardyń tabıǵattaǵy jáne adam ómirindegi mańyzy.
İİİ. Oı qozǵaý.
Tas arqalap júredi,
Qurlyqta ómir súredi.
Tastamaı tas uıany,
Baqshaǵa tıer zıany.
«Ulý» beınefılm kórsetiledi.
İÚ. Jańa taqyryp túsindirý. Ulýlardy zertteıtin zoologıa ǵylymynyń salasy – malakologıa dep atalady. Grektiń «malakıon»- ulý, «logos»- bilim degen sózinen alynǵan. Ulýlar sý túbinde tirshilik etýge beıimdelgendikten bentosty aǵzalarǵa jatady. «Bentos» grekshe sýdyń tereń qabaty nemese sýdyń túbi degen maǵynany bildiredi. Ulýlar tıpine jatatyn 113 000 - daı túri bar. Keıbir derekter boıynsha 130 000 túri bar. Ulýlar tıpine jatatyn úsh klasy bar.
Baýyraıaqtylar – ulýlardyń ishinde túr quramy eń kóp klass. Teńiz sýlarynda, tushshy sýlarda jáne qurlyqta tirshilik etedi.
1. Denesi bas, tulǵa jáne aıaqtan turady. Bas bóliminde aýzy, kózi, 2jup qarmalaýyshtary bolady. Aıaǵy jaqsy damyǵan jáne ol denesiniń baýyr jaǵyn túgeldeı alyp jatady. Sondyqtan baýyraıaqtylar dep atalady.
2. Tynys alý júıesi – atmosferalyq aýamen tynys alatyndyqtan, onyń mantıa qýysy ókpege aınalǵan. Mantıany usaq qan tamyrlary torlap jatatyndyqtan, gaz almasý mantıa qýysynda júzege asady. 3. Asqorytý júıesi - aýyz qýysy, jutqynshaq, óńesh, qaryn, ishek. 4. Qanaınalym júıesi - ashyq, ıaǵnı qan tamyrlarynan shyǵyp, ishki múshelerge taralady da, qaıtadan qan tamyrlarynyń ishimen aǵady. Júregi 3bólimnen turady. 1 bólimi qandy búkil denesine, al qalǵan 2 - ýi qandy jelbezekterge taratady.
Ulýlardyń tabıǵattaǵy jáne adam ómirindegi mańyzy.
1. Jaqtaýlarynan túrli sándi buıymdar jasalady. (ydystar, monshaq, túıme)
2. Dámdi ári baǵaly eti úshin aýlanady. Ulýdyń eti qýatty, sińimdi, paıdaly. Eti úshin aýlanatyn ýly túrleri(mıdıa, teńiz taraǵy aıqulaq, tissiz ulý)
3. Ulýdyń bulshyq etinde A, V, S, D dárýmenderi, ıod, temir, sınk, mys kezdesedi.
4. Qosjaqtaýly ulýlardyń 90 %- Japonıa, Koreıa, Qytaı, Indonezıa elderinde kóp aýlanady.
5. Qosjaqtaýly ulýlardan merýert alynady. Merýert (jemchýg) alý Japonıada erteden beri damyǵan. Dúnıe júzinde eń úlken merýert alyp trıdakna ulýynan alynǵan. Onyń baqalshaǵynyń ishinen 7 kg merýert tabylǵan.
Ulýdyń syıy ózgeshe,
Adam alar kózdese.
Qolǵa túspes asyl zat,
Sýdyń ishin kezbese. (merýert)
Bıologıalyq dıktant arqyly sabaqty bekitý.
1. Ulýlardyń býyltyq qurttardan negizgi aıyrmashylyǵy --- --- --- ---
2. Ulýlardyń ishki músheleri --- --- --- --- ornalasqan.
3. Denesin erekshe qatparly --- --- --- qaptap jatady.
4. Tulǵa men shapansha aralyǵynda --- --- --- --- bolady.
5. Ulýlardyń --- --- --- bir nemese eki búırekten jáne --- --- --- --- tútikten quralady.
Úİ. Baǵalaý.
Úİİ. Úıge tapsyrma:
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: Qaharman qyzy qazaqtyń (Hıýaz Dospanova týraly tárbıe saǵaty)
