Sońǵy jańartý

(Ózgertilgen ýaqyty 3 kún buryn)
Úsh toraı

Erte, erte, ertede aǵaıyndy úsh toraı ómir súripti. Bul úsheýiniń boılary da, qyzǵylt sary túrleri de, top-tompaq denesi de, kóńildene bulǵaqtatatyn kishkentaı quıyrshyqtary da bir-birine óte uqsas eken. Tipti bul úsheýiniń attary da bir-birine qatty uqsas bolatyn. Bul toraılardy jurt Nıf-Nıf, Nýf-Nýf jáne Naf-Naf dep ataıtyn. Úsh toraı jaz boıy kók maısada asyr sala aýnapty, ystyq kúnge ábden qyzdyrynypty, kók shalǵynda rahattana uıyqtap qaıǵysyz-qamsyz ómir súripti.

Osylaı serýenmen júrgende japyraqtar sarǵaıyp, kúz de jetipti. Kúnniń qyzýy burynǵydan báseńdep, aspandy kezgen súreńsiz sury bulttar sarǵaıǵan ný ormannyń ústinde qaptaı jóńkiletin bolypty.

— Qystyń qamyn oılaıtyn kez jetken eken! — depti tańerteń erte turǵan Naf-Naf sonda eki aǵasyna, — Tońǵanym sonshama, tipti qaltyrap turmyn. Bylaı jaýraı bersek tumaýratyp qalatynymyz sózsiz. Júrińder endeshe, ýaqyt kesh bolmaı turǵanda birlese qımyldap, basymyzǵa úı turǵyzyp alaıyq. Sonda esh alańsyz qys boıy jyly shatyrdyń astynda birge ómir súretin bolamyz.

Alaıda eki aǵasy munyń aıtqanyn tyńdap jumysqa kiriskisi kelgen joq. Olar jer qazyp, aýyr-aýyr tastardy kóterip tasyp jandaryn qınaǵansha, endigi qalǵan jyly kúnderdi paıdalanyp kók shalǵynda armansyz shapqylap, asyr salyp ótkizgendi jón sanady.

— Qoıshy, áli úlgeremiz! Qys túseknshe áli qanshama ýaqyt bar! Biz sondyqtan áli de bolsa saıran sala beretin bolamyz, - degen Nıf-Nıf aǵasy tońqalań asyp túsip, kók shalǵynda aýnap domalaı jóneldi.    

— Qajet bolsa, kún sýyta men de ózime úı turǵyzyp alamyn áli, — dep málimdegen Nýf-Nýf ta aǵasynyń sońynan kók shalǵynǵa aýnaı berdi.

— Iá, men de sóıtetin bolamyn, — dep ony qostaı berdi Nıf-Nıf.

— Meıli, ondaı bolsa ózderiń bilińder, men eskertip aıttym. Endeshe úıdi jalǵyz ózim turǵyzatyn bolamyn, — deıdi Naf-Naf, — senderdi kútetin ýaqyt ta qalǵan joq.

Sóıtip aıdan aı, kúnnen kún ótip, ýaqyt jyljyp qys jaqyndaǵan saıyn sýyta beripti. Biraq álgi Nıf-Nıf pen Nýf-Nýf tipti de asyqpapty. Olar jumys isteý, ózderine baspana turǵyzý týraly oınyna da almapty. Sóıtip olar tań atqannan kún batqanǵa deıin qur bosqa erigip sandalyp, ýaqyt óltirip júre beripti. Ózderine tán toraılyq oıyndaryn sharshaǵansha oınap, shalǵynda domalap aýnap, sekirip júgirgennen basqa eshteńe bitirmepti.

— Búgingi kúndi de keshegideı saýyq-saıranmen ótkizeıik te, — deıdi olar bir-birine, — sosyn erteńnen bastap iske kirisemiz.

Biraq osylaı aıtqandarymen, olardyń osyndaı «kúnde erteńderi» taýsylmapty. Bir kúni tańerteń oıanǵanda olar jol jıegindegi bıik shalǵyndy búrkegen jup-juqa muzdy kórgende ǵana jalqaý aǵaıyndylar esterin jıyp, birden baspana turǵyzý jumysyna kirisip ketti.

Nıf-Nıf sonda úıdi tym qarapaıym tásilmen: bıik sabannan turǵyzyp almaq bolyp sheshedi. Sóıtip ol baýyrlarymen de, ózgelermen de esh aqyldaspastan isti bastap ketip, kesh túse jumysyn aıaqtapty. Osylaısha Nıf-Nıftiń baspanasy — saban kúrkesi ázir bolypty. Nıf-Nıf shatyrǵa sońǵy býma sabandy tósep jatyp, óziniń atqarǵan sharýasyna dán rıza keıippen bylaı dep ándetipti:

Jarty álemdi sharlasań da,
Qansha jerdi aınalsań da,
Mundaı úıdi tabý qaıda,
Tabý qaıda, tabý qaıda!

Osylaısha ózine dán rıza keıipte ándetken ol inissi Nýf-Nýfqa keledi. Buǵan jaqyn jerde Nýf-Nýf ta ózine qysta turatyn úı turǵyzyp jatyr eken. Ol da aǵasy tárizdi osy bir úı turǵyzý deıtin kóńilsiz sharýany tezirek aıaqtap tastaýǵa tyrysqan eken. Bastabynda Nýf-Nýf ta Nıf-Nıf aǵasy sıaqty úıdi sabannan turǵyzyp shyǵýdy oılastyrady. Biraq mundaı úıdiń qysta sýyq bolatynyn ańǵarǵan ol baspanasyn butalar men shybyqtardan toqı otyryp salmaq bolyp sheshedi. Sóıtip ol osy tásildi qoldana otyryp oılaǵan úıin turǵyzyp shyǵypty. Ol butalardy jerge qaǵypty, oǵan shybyqtardy toqyp óripti, onyń ústine qurǵaq japyraqtardy kóptep tósep jaýypty. Osylaısha keshke taman jumysty aıaqtap, úıi daıyn bolypty. Nýf-Nýf ta óziniń atqarǵan isine asa rıza bolady. Sóıtip ol úıin birneshe ret nasattana aınalyp ótip, bylaısha ándetipti:

Úıim jaqsy — ózim salǵan,
Ári jańa, nyq qalaǵam.
Eshbirinen men qoryqpaımyn,
Jańbyrdan da, naızaǵaıdan!

Nýf-Nýf salǵan ánin aıaqtap úlgermeı jatyp, butanyń arasynan aǵasy Nıf-Nıf júgirip shyqty:

— Minekı, seniń de úıiń daıyn bolǵan eken! - deıdi Nıf-Nıf aǵasyna. — Bul sharýany áli-aq úlgeremiz dep baıaǵyda aıtyp edim ǵoı, saǵan! Minekı, budan bylaı bizdiń bárimizdiń qolymyz bos, qysqa deıin qalaı saıran salsaq ta bolady emes pe!

— Endeshe qazir Naf-Nafqa baraıyq. Onyń ózine qandaı úı turǵyzǵandyǵyn kóreıik! - dedi Nýf-Nýf. — Ózin kópten beri kórgemiz de joq!

— Kettik, endeshe, úıin baryp kóreıik. — dep Nıf-Nıf te kelise ketti. Sóıtip eki aǵasy ózderiniń búgingi atqarǵan isterine sonshalyqty toqmeıilsigen túr tanytyp, buta ishine qaraı bettedi.

Al Naf-Naf bolsa birneshe kún boıy qurylys jumysyn júrgizýmen áýre bolyp jatqan edi. Ol jan-jaqtan tas tasydy, balshyq ıledi.  Osylaısha qurylysqa qajettilerdiń barlyǵyn ábden daıyndap alǵan soń qatty jelge de, sary aıazǵa da tótep beretindeı berik te, qabyrǵasy qalyń jyly úıdi turǵyza bastady. Osy mańǵa jaqyn jerdegi ormanda júretin qorqaý qasqyrlar kelip kirip ketpes úshin myqty tıegi bar aýyr emen esikti de ornatyp aldy.

Jele jortyp jetken Nıf-Nıf pen Nýf-Nýf ózderiniń inisi Naf-Nafty qyzý jumys ústinde kezdestirdi.

— Sen ne turǵyzyp jatsyń óziń?! — dep munyń isin kórgen Nıf pen Nýf-Nýf qosarlana aıqaılap jiberedi. — Bul ne nárse, toraıdyń úıshigi men álde bekinis qamal ma?

— Iá, toraıdyń úıi tasqamal berik bolýy tıis ! — dep eki aǵasyna jaýap qatqan Naf-Naf, jumysyn ári qaraı jalǵastyra beripti.  

— Sen ózi, bireýmen soǵysqaly jatqannan saýsyń ba? - degen Nıf-Nıf inisin ájýalaı qorsyldap, Nýf-Nýfqa qýlanyp kóz qysty. Eki aǵasynyń oıyny tasyp kóńildengeni sonshama, olardyń tarsyl-tursyly men qorsyly osy mańdaǵy shalǵynnan da asyp, alys jaqtarǵa jańǵyryǵa estilip jatty.

Al Naf-Naf bolsa eshteńege de nazar aýdaryp moıyn burmastan úıiniń tas qabyrǵasyn qalaýmen áýre bolyp jattty. Sonda ol báseń daýyspen bylaısha ándetipti:

Aqylym bárinen asqan,
Aqylym bárinen asqan!
Úı turǵyzdym tastan,
Úı turǵyzdym tastan!
Bolsa da kúshti ań tipti,
Bolsa da jaýyz, qaýipti,
Buza almas myna esikti,
Asha alamas myna esikti!

— Bul ózi qandaı jaýyz ań týraly, qaýipti ań týraly aıtyp tur? — dep tańdana surapty Nıf-Nıf baýyry Nýf-Nýftan.

— Sen ózi qandaı ań týraly aıtyp tursyń? — dep surapty sonda Nýf-Nýf Naf-Naftan.

— Men jayrtqysh qasqyr týraly aıttym! — depti Naf-Naf asyqpaı taǵy bir tasty qabyrǵaǵa qalap jatyp.   

— Qaraı gór ózin, munyń qasqyrdan qalaı qorqatynyn kórdiń be! — dep kúlipti Nıf-Nıf.  

— Ózimdi qasqyr jep qoıady dep qorqady eken! — dep Nýf-Nýf ta inisin qostapty. Eki aǵasy munyń sózine burynǵydan beter qorsyldaı daýyryǵysady.

— Osy araǵa deıin keletin qaıdaǵy qasqyr? — deıdi Nıf-Nıf.

— Eshqandaı da qasqyr joq. Muny aıtyp turǵan onyń ózi qorqaq! — dep mazaqtaıdy Nýf-Nýf. Sóıtedi de ekeýi qol ustasyp alyp, ándetip bılep jóneldi:   

Biz qoryqpaımyz qasqyrdan,
Sury albasty basqyrdan.
Aqymaq qasqyr qaıdasyń?
Kári qorqaý, aljyǵan?

Eki aǵasy taǵy da biraz Naf-Naftyń qytyǵyna tıip, ony ashýlandyrmaq bolyp edi, ol bularǵa burylyp ta qaramady. Óziniń tıisti jumysyn jalǵastyra berdi.

— Kettik, onda Nýf-Nýf, — dedi sonda Nıf-Nıf. — bizge bul jerde bitiretin eshqandaı is joq!

Sóıtip eki «batyr» oıyndaryn ári qaraı jalǵastyrýǵa jóneldi. Olardyń jolda ándetip-bılep ný ormandy basyna kótere shýlaǵany sonshama, dáý qaraǵaıdyń túbinde uıyqtap jatqan qasqyr oıanyp basyn kóteredi.

— Bul ne shý-shurqan ózi? — dep ornynan tyjyryna kóterilgen ashýly ash qasqyr álgi shýyl estilgen jerge taıap kelip baqylap qarady. Qasqyr qorsyldaı  ándetip kele jatqan eki aqymaq toraıdy kórdi.

— Bul jerde qaıdaǵy qasqyr! — depti osy kezde qasqyrdy tek sýretten ǵana kórgen Nıf-Nıf.

— Qasqyrdy kezdestiretin bolsaq, ony ustap tumsyǵynan qysyp alyp, ákesin tanytyp uramyz! — dep ózi de áli kúnge deıin tiri qasqyrdy kórmegen Nýf-Nýf aǵasyna qosyla esiripti.

— Qasqyrdy ustap alamyz da jerge jyǵyp salyp baılap tastap, aıaqpen bylaı, bylaı tepkileımiz! — dep Nıf-Nıf qasqyrdy qalaı uryp-soǵatynyn kórsetip maqtanyp máz bolady. Aǵaıyndy ekeýi osy kezde taǵy da kóńildene ándetedi:

Biz qoryqpaımyz qasqyrdan,
Sury albasty basqyrdan.
Aqymaq qasqyr qaıdasyń?
Kári qorqaý, aljyǵan?

Osylaı kóńildene tompańdap kele jatqan olar kenet aldarynda turǵan naǵyz tiri qasqyrdy kórdi. Qasqyr bıik, jýan aǵashtaryń ar jaǵynda qarap tur eken. Qarasa: qasqyrdyń túri sondaı qorqynyshty eken, arandaı ashylǵan aýzynan soıdıǵan tisteri yrsıady. Nıf-Nıf pen Nýf-Nýftyń qoryqqany sonshama, arqalaryn sup-sýyq ter jaýyp, jińishke quıyrshyqtary álsiz dirildeı bastady. Baıǵus toraılardyń záreleri usha shoshyǵany sonshama, tipti oryndarynan qozǵalýǵa da shamasy kelmedi.

Qasqyr tura umtylmaq bolyp tisin qaıraı shyqyrlatyp, kózin jypylyqtata jarq etkizgende toraılar da esterin jıyp alyp úılerine qaraı zyta jóneldi. Buǵan deıin eshqashan da dál osyndaı jyldamdyqpen tez júgirmegen bolar! Tuıaqtary jaltyldap jerdiń shańyn shyǵara quıǵytqan eki toraı zytqan qalpy árqaısysy óz úılerine jetip úlgerdi.

Nıf-Nıf óziniń qamys úıine birinshi kelip jetip, sońynan qýyp kelip qalǵan qorqaý qasqyr aýzyn sala bergende esikti jaýyp úlgerdi.   

— Ash deımin esikti jyldam! — dep ashýlana yryldady qasqyr. — Áıtpese ony buzamyn!

— Joq-joq, — dep diril qaǵa qorsyldaıdy Nıf-Nıf, — ashpaımyn!

Esiktiń syrtynda qorqynyshty jyrtqyshtyń yryldaı tynys alǵany estilip turdy.

— Ash deımin, janyńnyń barynda! — dep taǵy da yrylǵa basty qasqyr. — Qazir qatty úrlep qalsam mynaý úıiniń byt-shyty shyǵady!

Alaıda bul kezde Nıf-Nıftiń qoryqqannan qasqyrǵa til qatýǵa shamasy daqalmaǵan edi. Osy kezde qasqyr úıshikke qaraı: «Ú-ú-f-f-f-f-f-f!» — dep qatty úrleı bastady. Osy kezde kúrkeni japqan saban jan-jaqqa ushyp, úı solqyldaı bastady. Qasqyr taǵy bir ret tereń dem tartyp alyp, burynǵydan da qatty úrleı bastady: «Ú-ú-f-f-f-f-f-f!». Qasqyr osylaısha úshinshi ret úrlegen kezde qatty daýyl soqqan tárizdenip, saban úıshik jan-jaqqa shashylyp qaldy.

Qasqyr qarsy aldynda dirildep turǵan kishkentaı toraıdy kórgende silekeıi shubyryp ars etti. Alaıda dál osy sátte es jıǵan Nıf-Nıf jalma-jan jalt burylyp qasha jóneldi. Toraı qashqan boıy inisi Nýf-Nýftyń úıine jetip, esikten ishke enip úlgerdi.

Eki toraı esikti áreń degende jaýyp úlgerip, demderin basqansha syrtta qasqyrdyń daýysy da estildi:

— Osynda kelip  endiń be, bálem! Endeshe, qazir ekeýińdi birdeı jeıtin bolamyn!

Shoshynǵan Nıf-Nıf pen Nýf-Nýf bir-birine úreılene qarady. Biraq osy kezde toraılardy qýa-qýa ábden sharshaǵan qorqaý qasqyr qýlyqqa kóshýdi jón kórgen eken:

— Jaraıdy, men senderdi jeıin degen oıymnan aınyp qaldym! — deıdi ol ádeıi úıshiktegiler estisin dep qattyraq daýyspen. — Men tyrtıǵan aryq toraılar senderdi jep qaıtemin! Onan da úıime qaıtaıyn!  

— Áne, estidiń be? — dedi Nıf-Nıf Nýf-Nýfqa. — Ol bizdi ap-aryq bolǵan soń jemeıtin boldy!

— Bul degeniń keremet qoı! — dep qýanǵanynan aıqaılap jibergen  Nýf-Nýf dirildeýin áp-sátte qoıa qoıdy. Qasqyr ketti dep kóńilderi ornyqqan aǵaıyndylar eshteńe bolmaǵandaı jaıbyraqattanyp baıaǵy ánderine basty:

Biz qoryqpaımyz qasqyrdan,
Sury albasty basqyrdan.
Aqymaq qasqyr qaıdasyń?
Kári qorqaý, aljyǵan?

Zymıan qasqyr bolsa úıdiń janynan ketpegen bolatyn. Ol úıdi aınala berip, buta arasynda buǵyp jatqan edi. Toraılardyń úıdegi qylyǵy oǵan óte kúlkili kórindi. Ańqaý toraılardy osylaısha ońaı aldaǵanyna dán rıza bolǵan qasqyr olardyń kúlkili is-áreketine qarqyldap kúlip jibermeý úshin ózin áreń ustap jatqan bolatyn! Toraılardyń kóńili ábden ornyna tústi-aý degen kezde qasqyr qoıdyń terisin taýyp alyp, sony jamylyp aldy. Sóıtip ol toraılardyń úıine keldi. Esiktiń aldyna kelgen soń aqyryn ǵana tyqyldatty. Nıf-Nıf pen Nýf-Nýf bul tyqyldy estigende júrekteri tas tóbesine shyǵa shoshyp ketti.

— Bul kim? — dedi suraǵan kezde olardyń jińishke quıyrshyqtary taǵy da dirildeı bastady.   

— Bul m-e-en, sýyqtan jaýraǵan qoımyn! — dep jýan daýyspen qyryldaı sóıleıdi qasqyr. — Otardan adasyp qaldym, úılerińe kirgize kórińdershi! Qatty sharshadym!!

— Kirgizemiz be? — dep aǵasynan surady meıirimdi Nıf-Nıf.

— Qoı ǵoı, ony kirgizýge bolady! — dep kelisti Nýf-Nýf. — Qoı — qasqyr emes qoı!

Olar sóıtip esikti ashyp qalǵanda,  aldarynda turǵan qoıdy emes, tisi aqsıǵan baǵanaǵy qorqaý qasqyrdy kórdi. Aǵaıyndylar esikti jyldam jaba qoıyp, qorqynyshty qasqyr kirip ketpesin dep bar kúshterimen ıterip tura qaldy. Kire almaı qalǵan qasqyr bul joly toraılardy aldaı almaǵanyna ókinip qaldy. Qoıdyń terińsin laqtyryp jiberdi de bylaı dep yryldady:   

— Bálem senderdi me! Qazir bul úıshikterińdi túgin qaldyrmaı qıratatyn bolamyn!

Ol dem tartyp turyp qatty úrlep jibergende úı biraz qısaıyp ketti. Qasqyr sóıtip úrleı berdi, úrleı berdi. Shatyrǵa tóselgen japyraqtar ushyp, qabyrǵalar solqyldaı bastaǵanymen, úıshik birden qulaı qoımady. Qasqyr besinshi ret bar pármenimen kúshin jınap turyp úrlep jibergende úıshik qısaıyp baryp kúl-talqany shyǵyp qulady. Tek úıdiń esigi ǵana úıindiniń arasynda qulamaı biraz shaıqalyp turdy.      

Záreleri ushqan toraılar taǵy da qasha jóneldi. Qorqynysh meńdep, deneleriniń árbir qyly qaltyrap, aıaqtary saldyrap, tumsyqtary kebersip qaldy. Aǵaıyndylar Naf-Naftyń úıine qaraı bar pármenimen zymyrady. Qasqyr da sońdarynan qalmaı zýlap qýyp keledi. Tipti bir ret qasqyrdyń tym jaqyn qalǵany sonshama, Nıf-Nıftiń artqy aıaǵyna aýyz sala bergen kezde, ol julqı shyńǵyryp jan ushyra zýlady. Qasqyr da olardy birtindep ókshelep qyspaqqa ala tústi. Ol bul joly toraılardyń ózinen qutylmaıtynyna senimdi bolatyn. Biraq qyrsyqqanda onyń taǵy da joly bolmaýǵa aınaldy.

Toraılar qarsy turǵan jýan alma aǵashynyń janynan oǵan soqtyqpastan, janynan zymyraı aınalyp óte shyqty. Qasqyr bolsa aınalyp úlgere almaı aǵashty bar kúshimen kelip soqqanda, butaqtardaǵy dáý almalar basyna saýyldaı topyldap túse bastady. Bir qap-qatty úlken alma eki kózdiń ortasyna qatty tıip, qasqyrdyń shekesi kúp bolyp isip ketti.   

Bul kezde jan ushyra qashqan Nıf-Nıf pen Nýf-Nýf óldim-taldym degende inileri Naf-Naftyń úıine jetip úlgergen bolatyn. Esteri shyǵa qoryqqan aǵalaryn úıge kirgizedi. Baıǵus toraılardyń qoryqqandary sondaı, tipti sóıleýge de shamalary kelmedi. Olar ún-túnsiz tósektiń astyna kirip, buǵyp-buǵyp jata qaldy. Naf-Naf olardyń artynan qasqyr qýyp kele jatqanyn birden sezgen bolatyn. Alaıda onyń tastan qalanǵan úıinde eshteńeden qoryqpaýǵa bolatyn edi. Ol esiktiń tıegin jyldam sala qoıyp oryndyqqa jaıǵasyp otyryp, daýysyn qatty shyǵara bylaı dep ándetti:

Bolsa da qandaı ań tipti,
Bolsa da, zalym, qaýipti,
Buza almas myna esikti,
Asha alamas myna esikti!

Dál osy kezde esikti bireý sabalap tarsyldata jóneldi.   

— Esikti sabalaı qaǵyp turǵan kim bul? — dep sabyrly daýyspen surady Naf-Naf.

— Bosqa sóılemeı esikti ash jyldam! — degen ash qasqyrdyń dóreki daýysy estildi.

— Esikti qalaı ashpaqpyn saǵan! Ashpaq túgili mundaıdy tipti oıyma da almaspyn! — dep ishten qatqyl únmen jaýap berdi Naf-Naf.

— Mynalardy qara! Endeshe, qarap turyńdar! Endi úsheýińdi birdeı jeıtin bolamyn!

— Jemek bolyp tyrysyp kór, endeshe! — dep jaýap bergen Naf-Naf qoryqpaq túgili tipti oryndyǵynan turǵan da joq. Ol ózine aǵalarymen birge bul berik tas úıde  esh qorqynysh joǵyn jaqsy biletin. Qasqyr bolsa, aldyńǵylardykin buzǵandaı ádiske basty. Ol demin tartyp turyp, tas úıdi bar shamasynsha úrleı jóneldi! Biraq qansha úrlegenimen, úıdi tóńkerý túgili, kishkentaı tasty da ornynan qozǵaı almady. Qasqyr úrlep-úrlep, kúshene-kúshene kókpeńbek bolyp isinip ketti.

Tas qamaldaı berik úı esh myzǵymady. Amaly quryǵan qasqyr esikti julqylap ta kórdi. Biraq oǵan da shamasy keletin emes eken. Yzalanǵan qasqyr soıaýdaı tyrnaǵymen úıdiń qabyrǵasyn tyrnap, jınalǵan tastardyń arasyn arshyp, tasty kemirmek bolǵanda tyrnaǵyn syndyryp, tisin jaraqattap aldy. Ashtyqtan ábden buralǵan ashýly qasqyrdyń budan keıin basy aýǵan jaqqa zytýdan basqa esh amaly qalmaǵan edi. Sóıtip turǵanda ol kenet basyn kóterip qarap edi, shatyrdyń bıik murjasyn kórdi.

— Áp bálem, senderdi me! Osy murja arqyly úıge kirip kóreıin, endeshe! — dep oılaǵan qasqyr qýanyp ketti. Ol shatyrǵa eppen baspalap shyǵyp, ishten tyń tyńdady. Úıdiń ishi typ-tynysh, tym-tyrys. «Men búgin qaıtsem de toraıdyń jas etine toıýym kerek», — degen qıalı oıdan silekeıi shubyryp ketken qasqyr murjaǵa basyn suqty. Qasqyr murjamen túsip kele jatqan kezde toraılar da tysyrlaǵan dybysty estidi. Peshtiń ústine kúıe jaýyp túse bastaǵanda-aq aılaker Naf-Naf bul istiń nemen bitetinin ańǵaryp qoıǵan edi. Ol peshte saqyrlap qaınap daıyn turǵan sýǵa tura umtylyp jetti de, qaqpaǵyn julyp aldy.

— Marhabat etińiz! — dedi sonda Naf-Naf óziniń aǵalaryna kózin qysyp. Nıf-Nıf pen Nýf-Nýftyń da júrekteri ornyna túsip, aqyldy da batyl inileriniń myna áreketin qýana tamashalap turǵan bolatyn.  

Toraılardy kóp kúttirmesten qasqyr da jetti. Murja tazalaýshy sıaqty ústi-basy qap-qara kúıe qasqyr joǵarydan syrǵı túsip, qaınap turǵan sýǵa kúmp etti. Kúni búginge deıin eshqashan dál osyndaı aýyrsynbaǵan shyǵar! Kózi kúp bolyp isigen, terisi saltaq-saltaq.  Terisi ystyq sýǵa ábden kúıip jıdigen qasqyr murjaǵa qaraı jandármen qaıta sekirip shyǵyp, shatyrdan jerge qarǵyp tústi. Túse bere jerge tórt-bes ret domalaı súrine qyńsylap-qańqyldap, quıryǵyn qysyp alyp, ormandy betke alyp zymyraı jóneldi.

Úsh aǵaıyndy, kishkentaı úsh toraı bolsa jaýyz qaraqshydan, qorqaý qasqyrdan qalaı qutylǵandaryna máz bolyp, sońynan qarap turdy. Sálden soń olar ózderiniń kóńildi ánderine basyp bylaısha shyrqady:

Jarty álemdi sharlasań da,
Qanshama ret aınalsań da,
Mundaı úıdi tabý qaıda,
Tabý qaıda, tabý qaıda!

Bolsa da qandaı ań tipti,
Bolsa da, zalym, qaýipti,
Buza almas myna esikti,
Asha alamas myna esikti!

Ormandaǵy qasqyr da,
Oralmaıdy esh munda!
Kelmeıdi endi ol munda,
Kelmeıdi bizge ol munda!

Osydan keıin aǵaıyndy úsh toraı bir úıde, bir shatyrdyń astynda tatý-tátti ómir súre bastapty. Aǵalary inisi Naf-Naftyń aqyly men aılasyna rıza bolyp, odan aldyńǵy qylyqtary úshin keshirim surapty. Minekı, balalar, bizdiń aǵaıyndy úsh toraı Nıf-Nıf, Nýf-Nýf jáne Naf-Naf týraly biletinimiz osy edi.

Aǵylshyn ertegisi boıynsha qazaqsha óńdegen A.Baıtanuly


You Might Also Like

Jańalyqtar

Jarnama