Halyq aýyz ádebıeti
HALYQ AÝYZ ÁDEBIETİ
Fólklor – qazirgi tilmen aıtqanda «ámbebap», ıaǵnı sınkretıkalyq óner túri. Onda ónerdiń ár túri – sóz, mýzyka, horeografıa jáne teatr óneri shoǵyrlanǵan. Aýyz ádebıeti – talaı ǵasyrlar jemisi. Halyq jyraýlary, jyrshylary, ertekshileri osy sonaý yqylym zamannan rýhanı asyl qazyna retinde saqtap, urpaqtan - urpaqqa mura etip, búgingi bizdiń dáýirimizge jetkizgen.
Adamzat óziniń sonaý balań kezinde, tabıǵattyń jumbaq, tuńǵıyq syryna oıy jete almaǵan kezinde sol tabıǵattyń sıqyrly alýan jumbaǵyn sheshsem, ony óz ıgiligime jaratsam, baǵyndyrsam degen armanyn óziniń aýyz ádebıetimen beınelegen. Adamnyń tabıǵattyń dúleı, mylqaý kúshimen arpalysy da sol aýyz ádebıetinde órnektelgen. Qoǵamdyq, áleýmettik, ekonomıkalyq ómirdiń ilgerileýine, adamnyń oı - sanasynyń ósýine, ózin qorshaǵan tabıǵattyń syryna tereń bolýyna baılanysty aýyz ádebıeti de mazmuny, formasy jaǵynan baıyp, damyp otyrǵan.
Qazaq halqynyń aýyz ádebıetiniń sonaý kóne dáýirden kele jatqan rýhanı mura ekeni «Qulamergen», «Er Tóstik» ertegilerinen aıqyn tanylady. Áleýmettik jikke bólingen qoǵamdyq ómirdegi qaıshylyqtar, baılar men soǵan táýeldiler, kedeı - kepshikter arasyndaǵy kúres, tartys aýyz ádebıetiniń munan bylaıǵy damý órisinde keń qamtylǵan. Halyq aýyz ádebıetiniń óleń - jyr, ertegi, maqal mátelderi, lıro - epostyq jyrlarynda qarapaıym adamdardyń, eńbek adamdarynyń jasampaz kúshine, aqyl - parasatpen sengen, solardy madaqtaǵan.
Sondyqtan, aýyz ádebıetindegi buqara ókilderi tek jaqsy jaǵynan ǵana sýretteledi, olar tamasha qasıetteri arqyly oqýshyny ózine eliktire biledi.
Aýyz ádebıetiniń túrleri
Halyq aýyz ádebıeti ár salada, ár túrli janrda damyǵan. Turmys - salt jyrlarynan bastap, epostyq jyrlarǵa deıingi baı mura halyq aýyz ádebıetiniń janrly órisin tanytady.
Turmys - salt ádebıetiniń negizgi túrleri:
• turmys salt jyrlary;
• maqal - mátelder men jumbaqtar;
• lıro - epostyq jyrlar;
• aıtys óleńderi;
• tarıhı jyrlar, sheshendik sózder.
Halyq eń asyl óneri – baı aýyz ádebıeti arqyly óziniń tarıhyn, halyqtyq rýhyn beınelegen. Qoryta kelgende, aýyz ádebıetiniń tolyp jatqan túrlerin epostyq, dramalyq jáne lırıkalyq janrdyń mańyna toptaýǵa bolady.
Fólklor – qazirgi tilmen aıtqanda «ámbebap», ıaǵnı sınkretıkalyq óner túri. Onda ónerdiń ár túri – sóz, mýzyka, horeografıa jáne teatr óneri shoǵyrlanǵan. Aýyz ádebıeti – talaı ǵasyrlar jemisi. Halyq jyraýlary, jyrshylary, ertekshileri osy sonaý yqylym zamannan rýhanı asyl qazyna retinde saqtap, urpaqtan - urpaqqa mura etip, búgingi bizdiń dáýirimizge jetkizgen.
Adamzat óziniń sonaý balań kezinde, tabıǵattyń jumbaq, tuńǵıyq syryna oıy jete almaǵan kezinde sol tabıǵattyń sıqyrly alýan jumbaǵyn sheshsem, ony óz ıgiligime jaratsam, baǵyndyrsam degen armanyn óziniń aýyz ádebıetimen beınelegen. Adamnyń tabıǵattyń dúleı, mylqaý kúshimen arpalysy da sol aýyz ádebıetinde órnektelgen. Qoǵamdyq, áleýmettik, ekonomıkalyq ómirdiń ilgerileýine, adamnyń oı - sanasynyń ósýine, ózin qorshaǵan tabıǵattyń syryna tereń bolýyna baılanysty aýyz ádebıeti de mazmuny, formasy jaǵynan baıyp, damyp otyrǵan.
Qazaq halqynyń aýyz ádebıetiniń sonaý kóne dáýirden kele jatqan rýhanı mura ekeni «Qulamergen», «Er Tóstik» ertegilerinen aıqyn tanylady. Áleýmettik jikke bólingen qoǵamdyq ómirdegi qaıshylyqtar, baılar men soǵan táýeldiler, kedeı - kepshikter arasyndaǵy kúres, tartys aýyz ádebıetiniń munan bylaıǵy damý órisinde keń qamtylǵan. Halyq aýyz ádebıetiniń óleń - jyr, ertegi, maqal mátelderi, lıro - epostyq jyrlarynda qarapaıym adamdardyń, eńbek adamdarynyń jasampaz kúshine, aqyl - parasatpen sengen, solardy madaqtaǵan.
Sondyqtan, aýyz ádebıetindegi buqara ókilderi tek jaqsy jaǵynan ǵana sýretteledi, olar tamasha qasıetteri arqyly oqýshyny ózine eliktire biledi.
Aýyz ádebıetiniń túrleri
Halyq aýyz ádebıeti ár salada, ár túrli janrda damyǵan. Turmys - salt jyrlarynan bastap, epostyq jyrlarǵa deıingi baı mura halyq aýyz ádebıetiniń janrly órisin tanytady.
Turmys - salt ádebıetiniń negizgi túrleri:
• turmys salt jyrlary;
• maqal - mátelder men jumbaqtar;
• lıro - epostyq jyrlar;
• aıtys óleńderi;
• tarıhı jyrlar, sheshendik sózder.
Halyq eń asyl óneri – baı aýyz ádebıeti arqyly óziniń tarıhyn, halyqtyq rýhyn beınelegen. Qoryta kelgende, aýyz ádebıetiniń tolyp jatqan túrlerin epostyq, dramalyq jáne lırıkalyq janrdyń mańyna toptaýǵa bolady.
You Might Also Like
