Halyq dástúri - asyl qazyna
Naýryz merekesine arnalǵan sahnalyq kórinis.
Kóriniske eresek, ortańǵy jáne kishi toptardyń balalar men balabaqsha qyzmetkerleri qatysady.
Zalǵa 4 aýyl ornalasady. Kúı oınalyp ortaǵa eki jaqtan Naýryz ata men úsh bı shyǵyp kezdesedi, amandasady.
Naýryz ata: Oý, jolaýshylar jol bolsyn!
Tóle bı: El jaǵdaıyn kórip, elmen, jermen amandasyp qaıtaıyq dep shyqqanbyz.
Naýryz ata: E, durys eken. Ýa, halaıyq! Qazaq bir aýyz sózben qýantyp, bir aýyz sózben jubatyp, tentekterin jolǵa salǵan. Atalyq ósıetin balaǵa qaldyrǵan. Qara qyldy qaq jarǵan úsh kemeńger bılerimizdiń sózine qulaq salaıyq.
Naýryz ata: Uly júz bıi Tóle, sózdi ózińiz bastańyz.
Tóle bı (Maǵjan): Ýa, halaıyq sóz qadirin bilseńiz,
Úı syrtynda taıyń bolsa,
Ertteýli turǵan atyń ǵoı.
El ishinde qarıań bolsa,
Jazýly turǵan hatyń ǵoı.
Sóz tanyǵysh jastarǵa aıtar keńesim bar.
Qazybek bı (Ádilet): Uly aǵa bul keńesti men aıtaıyn, ruqsat etińiz.
Tóle bı (Maǵjan): E, ruqsat, ruqsat.
Qazybek bı (Ádilet): Órkenim óssin deseń, kekshil bolma,
Kesapaty tıer elge.
Elim óssin deseń, órshil bolma,
Órkenińdi óshiresiń. Allahý, akbar!
Áıteke bı (Aıdos): Ýa, halaıyq! Kósile shabar jerim bar,
Tý kótergen elim bar.
Sóz qadirin bilińder
Baı bolsań halqyńa paıdań tısin.
Ómirli, ǵumyrly, baqytty bolyńdar.
Naýryz ata: Sizderdiń ósıet sózderińizdi estip bir jasap qaldyq. Ulystyń uly kúni kezdesken ekenbiz, jańa kúnderińiz, jańa jyldaryńyz qutty bolsyn! Halyq aýzynda kún men túnniń dálme - dál teńeler sátinde kókti jaryp erekshe bir gýil ótýge tıis. Ony qoı ǵan sezedi eken. Eger kúndiz bolsa, ony qoı arqyly qoıshy sezedi. 22 - shi naýryz 3 - 4 kún buryn ótiledi dep esepteıdi. «Áz bolmaı, máz bolmaıdy» degen sóz bar. Sol kúnderi tirshilik ataýlynyń barlyǵynyń boıyna bir talshyǵyna deıin jan beriledi eken. Sol úsh kúnde tyrnaq, shash alýǵa bolmaıdy. Jan tyrnaq pen shashty qıǵan kezde qıylyp ketse, sol adamnyń basy men qoly qaltyraıtyn bolady eken. O, mine, aýylǵa da kelip qalyppyz.
Áýen oınalyp, qonaqtar Naýryz toılap jatqan Baıanaýylǵa keledi.
1. Qonaqtardy qarsy alý (shashý shashylyp, sálemdesedi)
2. «Kóktem» bıi
3. «Naýryz» kójeden aýyz tıý.
4. Kóje týraly túsinik beriledi. Kóje quıýshy áje naýryz kójege ne qosqany, qalaı jasaǵany jóninde áńgimeleıdi.
Bata berý. Áıteke bı (Aıdos): Ulys oń bolsyn, aq mol bolsyn
Qaıda barsań jol bolsyn!
Ulys baqty bolsyn,
Tórt túlik aqty bolsyn
Ulys bereke bersin,
Bále - jala jerge ensin! Aýmın!
Aýyldyń alty aýyzy: Ájeler toby. «Ahaý kerim»
(Zalǵa bir bala shyǵady)
Bala: Súıinshi, súıinshi! Dúnıege sábı keldi, jeńeshem náresteli boldy. Dúnıege kelgen náresteniń alǵashqy toıyna «Janqoja batyr» aýylyna shaqyrady.
1. Qonaqtardy qarsy alý
2. At qoıý rásimi. Naýryz ata yrymdap, qulaǵyna úsh ret aıqaılap, seniń atyń Nurperzent dep azan shaqyryp at qoıady. Allanyń nury jaýǵan perzenti bol. Allahý akbar!
3. Dastarhannan dám tatyp, balaǵa bata beriledi.
Tóle bı (Maǵjan): Atasyzǵa ata bol,
Batasyzǵa bata bol!
Aryp - ashqan ǵariptiń
Jel jaǵyna jota bol.
Panasyzǵa pana bol,
Kek saqtamas bala bol,
Dos súıinip, qas syılar,
Asý bermes dana bol! Aýmın!
Aýyldyń alty aýyzy Bı: «Dala sazy»
Oıyn: «Bes tas». Aýyl jastaryn ortaǵa jınap, jastardyń eptilikterin baıqaıdy.
Án shashý: «Jibektiń eli» Mashenbaeva Álıa
Shaqyrýshy: Aǵaıyn týys, baýyrlar! «Bekarystan» bı aýyly «Besik toıǵa» shaqyrady.
(Aýylǵa kelgenshe bıler áńgimelesip barady)
Naýryz ata: «Sheshen sóz bastaıdy, batyr qol bastaıdy» degendeı Tóle bı sózdiń atasy men anasyn aıtshy.
Tóle bı: Sózdiń atasy – birlik, anasy – shyndyq.
Naýryz ata: Áıteke bı, aǵaıyndy kisilerdiń ókpesi nemen taraıdy?
Áıteke bı: Saǵynysyp kórýmen taraıdy.
(Kúı oınalyp, qonaqtar «Bekarystan bı» aýylyna keledi.
1. Qonaqtardy qarsy alý.
2. Besikke salý rásimi. Aýyldyń úlken aq jaýlyqty ájesi balany besikke barlyq yrymdaryn jasaı otyryp salady. Aýylǵa kelgen qonaqtarǵa besik satady.
Qazybek bı bata beredi: Kótereıik bilekti,
Jyrǵa bólep júrekti.
Súıkimdi bol bal bóbek,
Tabyla bersin bar kerek.
Qaıda júrseń qalyqtap,
Qyzyr baba qoldasyn
Jaqsy joldy tańdarsyń.
At - baba dástúrin,
Jańartsyn da, jalǵasyn! Aýmın!
Aýyldyń alty aýyzy: Hor: «Naýryzym merekem»
Aýyldyń úlken atasy dastarhanǵa bata beredi.
«Qazaq bıi»
Oıyn: Aýyl jastary, jeńgeleri, altybaqan qasynda turyp, ekige bólinip «Arqan tartý» oıynyn oınaıdy.
Ýa, halaıyq «Aqtan batyr» aýylyna tusaý keser toıyna kelińizder!
1. Qonaqtardy qarsy alý. Aýyldyń kelini shashý shashyp qonaqtardy qarsy alady. Qonaqtarmen sálemdesip, dastarhanǵa otyrǵyzady.
2. Tusaý keser rásimi: Gúlhanys áje: Qosh, keldińizder, qonaqtar! «Qutty qonaq kelse, qoı egiz tabar» degendeı bul toıymyzǵa halqymyzdyń úsh bıi men Naýryz ata kelip qalǵan eken. Sondyqtan men nemeremniń tusaýyn Naýryz atadaı - jomart, bılerdeı – sheshen bolsyn dep, Naýryz ataǵa keskizgim kelip tur. Naýryz ata, ózińiz kesińiz.
Naýryz ata: Ia, aınalaıyn, tusaýdy toqshylyq bolsyn dep, toq ishekpen, kókteı kógersin dep, kók shóppen, adal bolsyn dep, ala jippen kesken. Men eline, jerine ata - anasyna adal bolsyn dep, ala jippen keseıin.
Bısmılla, rahman, rahım
Qaz, qaz balam, qaz balam,
Taqymyńdy jaz balam
Kúrmeýińdi shesheıin
Tusaýyńdy keseıin.
Qaz, qaz balam, qaz balam
Qadam bassań máz bolam
Qadamyńa qaraıyn,
Basqanyńdy sanaıyn, - dep balanyń tusaýyn kesedi. Eki bala jetektep alyp shyǵyp, taqpaq aıtady.
Dılnaz: Qaz, qaz, qazdań bas,
1, 2, 3 azdan bas.
Qaz, qaz bas qulama
Qulasań jylama.
Nurbolat: Qaz, qaz bópem júre ǵoı,
Baltyryńdy túre ǵoı.
Taı, qulyn bop shaba ǵoı,
Ozyp báıge ala ǵoı.
Naýryz ata bata beredi: Bir úıdiń balasy bolma,
Kóp úıdiń sanasy bol!
Bir úıdiń balasy bolma,
Bar úıdiń danasy bol!
Qataryńnyń aldy bol,
Dosyńa adal bol!
Ata - anańa erip ós,
Taı qulyndaı bolyp ós.
Eldiń qamyn oılaıtyn,
Azamaty bolyp ós! Aýmın!
Oıyn: «Bóbekter jarysy» (Balalar hodýnokpen jarysady)
Án shashý: «Qustar qaıtyp keledi» Marat Roza.
Oıyn: «Aq súıek»
Án shashý: «Qanekeı, tilim sóıleshi» Mambetova Ásel.
Kóriniske eresek, ortańǵy jáne kishi toptardyń balalar men balabaqsha qyzmetkerleri qatysady.
Zalǵa 4 aýyl ornalasady. Kúı oınalyp ortaǵa eki jaqtan Naýryz ata men úsh bı shyǵyp kezdesedi, amandasady.
Naýryz ata: Oý, jolaýshylar jol bolsyn!
Tóle bı: El jaǵdaıyn kórip, elmen, jermen amandasyp qaıtaıyq dep shyqqanbyz.
Naýryz ata: E, durys eken. Ýa, halaıyq! Qazaq bir aýyz sózben qýantyp, bir aýyz sózben jubatyp, tentekterin jolǵa salǵan. Atalyq ósıetin balaǵa qaldyrǵan. Qara qyldy qaq jarǵan úsh kemeńger bılerimizdiń sózine qulaq salaıyq.
Naýryz ata: Uly júz bıi Tóle, sózdi ózińiz bastańyz.
Tóle bı (Maǵjan): Ýa, halaıyq sóz qadirin bilseńiz,
Úı syrtynda taıyń bolsa,
Ertteýli turǵan atyń ǵoı.
El ishinde qarıań bolsa,
Jazýly turǵan hatyń ǵoı.
Sóz tanyǵysh jastarǵa aıtar keńesim bar.
Qazybek bı (Ádilet): Uly aǵa bul keńesti men aıtaıyn, ruqsat etińiz.
Tóle bı (Maǵjan): E, ruqsat, ruqsat.
Qazybek bı (Ádilet): Órkenim óssin deseń, kekshil bolma,
Kesapaty tıer elge.
Elim óssin deseń, órshil bolma,
Órkenińdi óshiresiń. Allahý, akbar!
Áıteke bı (Aıdos): Ýa, halaıyq! Kósile shabar jerim bar,
Tý kótergen elim bar.
Sóz qadirin bilińder
Baı bolsań halqyńa paıdań tısin.
Ómirli, ǵumyrly, baqytty bolyńdar.
Naýryz ata: Sizderdiń ósıet sózderińizdi estip bir jasap qaldyq. Ulystyń uly kúni kezdesken ekenbiz, jańa kúnderińiz, jańa jyldaryńyz qutty bolsyn! Halyq aýzynda kún men túnniń dálme - dál teńeler sátinde kókti jaryp erekshe bir gýil ótýge tıis. Ony qoı ǵan sezedi eken. Eger kúndiz bolsa, ony qoı arqyly qoıshy sezedi. 22 - shi naýryz 3 - 4 kún buryn ótiledi dep esepteıdi. «Áz bolmaı, máz bolmaıdy» degen sóz bar. Sol kúnderi tirshilik ataýlynyń barlyǵynyń boıyna bir talshyǵyna deıin jan beriledi eken. Sol úsh kúnde tyrnaq, shash alýǵa bolmaıdy. Jan tyrnaq pen shashty qıǵan kezde qıylyp ketse, sol adamnyń basy men qoly qaltyraıtyn bolady eken. O, mine, aýylǵa da kelip qalyppyz.
Áýen oınalyp, qonaqtar Naýryz toılap jatqan Baıanaýylǵa keledi.
1. Qonaqtardy qarsy alý (shashý shashylyp, sálemdesedi)
2. «Kóktem» bıi
3. «Naýryz» kójeden aýyz tıý.
4. Kóje týraly túsinik beriledi. Kóje quıýshy áje naýryz kójege ne qosqany, qalaı jasaǵany jóninde áńgimeleıdi.
Bata berý. Áıteke bı (Aıdos): Ulys oń bolsyn, aq mol bolsyn
Qaıda barsań jol bolsyn!
Ulys baqty bolsyn,
Tórt túlik aqty bolsyn
Ulys bereke bersin,
Bále - jala jerge ensin! Aýmın!
Aýyldyń alty aýyzy: Ájeler toby. «Ahaý kerim»
(Zalǵa bir bala shyǵady)
Bala: Súıinshi, súıinshi! Dúnıege sábı keldi, jeńeshem náresteli boldy. Dúnıege kelgen náresteniń alǵashqy toıyna «Janqoja batyr» aýylyna shaqyrady.
1. Qonaqtardy qarsy alý
2. At qoıý rásimi. Naýryz ata yrymdap, qulaǵyna úsh ret aıqaılap, seniń atyń Nurperzent dep azan shaqyryp at qoıady. Allanyń nury jaýǵan perzenti bol. Allahý akbar!
3. Dastarhannan dám tatyp, balaǵa bata beriledi.
Tóle bı (Maǵjan): Atasyzǵa ata bol,
Batasyzǵa bata bol!
Aryp - ashqan ǵariptiń
Jel jaǵyna jota bol.
Panasyzǵa pana bol,
Kek saqtamas bala bol,
Dos súıinip, qas syılar,
Asý bermes dana bol! Aýmın!
Aýyldyń alty aýyzy Bı: «Dala sazy»
Oıyn: «Bes tas». Aýyl jastaryn ortaǵa jınap, jastardyń eptilikterin baıqaıdy.
Án shashý: «Jibektiń eli» Mashenbaeva Álıa
Shaqyrýshy: Aǵaıyn týys, baýyrlar! «Bekarystan» bı aýyly «Besik toıǵa» shaqyrady.
(Aýylǵa kelgenshe bıler áńgimelesip barady)
Naýryz ata: «Sheshen sóz bastaıdy, batyr qol bastaıdy» degendeı Tóle bı sózdiń atasy men anasyn aıtshy.
Tóle bı: Sózdiń atasy – birlik, anasy – shyndyq.
Naýryz ata: Áıteke bı, aǵaıyndy kisilerdiń ókpesi nemen taraıdy?
Áıteke bı: Saǵynysyp kórýmen taraıdy.
(Kúı oınalyp, qonaqtar «Bekarystan bı» aýylyna keledi.
1. Qonaqtardy qarsy alý.
2. Besikke salý rásimi. Aýyldyń úlken aq jaýlyqty ájesi balany besikke barlyq yrymdaryn jasaı otyryp salady. Aýylǵa kelgen qonaqtarǵa besik satady.
Qazybek bı bata beredi: Kótereıik bilekti,
Jyrǵa bólep júrekti.
Súıkimdi bol bal bóbek,
Tabyla bersin bar kerek.
Qaıda júrseń qalyqtap,
Qyzyr baba qoldasyn
Jaqsy joldy tańdarsyń.
At - baba dástúrin,
Jańartsyn da, jalǵasyn! Aýmın!
Aýyldyń alty aýyzy: Hor: «Naýryzym merekem»
Aýyldyń úlken atasy dastarhanǵa bata beredi.
«Qazaq bıi»
Oıyn: Aýyl jastary, jeńgeleri, altybaqan qasynda turyp, ekige bólinip «Arqan tartý» oıynyn oınaıdy.
Ýa, halaıyq «Aqtan batyr» aýylyna tusaý keser toıyna kelińizder!
1. Qonaqtardy qarsy alý. Aýyldyń kelini shashý shashyp qonaqtardy qarsy alady. Qonaqtarmen sálemdesip, dastarhanǵa otyrǵyzady.
2. Tusaý keser rásimi: Gúlhanys áje: Qosh, keldińizder, qonaqtar! «Qutty qonaq kelse, qoı egiz tabar» degendeı bul toıymyzǵa halqymyzdyń úsh bıi men Naýryz ata kelip qalǵan eken. Sondyqtan men nemeremniń tusaýyn Naýryz atadaı - jomart, bılerdeı – sheshen bolsyn dep, Naýryz ataǵa keskizgim kelip tur. Naýryz ata, ózińiz kesińiz.
Naýryz ata: Ia, aınalaıyn, tusaýdy toqshylyq bolsyn dep, toq ishekpen, kókteı kógersin dep, kók shóppen, adal bolsyn dep, ala jippen kesken. Men eline, jerine ata - anasyna adal bolsyn dep, ala jippen keseıin.
Bısmılla, rahman, rahım
Qaz, qaz balam, qaz balam,
Taqymyńdy jaz balam
Kúrmeýińdi shesheıin
Tusaýyńdy keseıin.
Qaz, qaz balam, qaz balam
Qadam bassań máz bolam
Qadamyńa qaraıyn,
Basqanyńdy sanaıyn, - dep balanyń tusaýyn kesedi. Eki bala jetektep alyp shyǵyp, taqpaq aıtady.
Dılnaz: Qaz, qaz, qazdań bas,
1, 2, 3 azdan bas.
Qaz, qaz bas qulama
Qulasań jylama.
Nurbolat: Qaz, qaz bópem júre ǵoı,
Baltyryńdy túre ǵoı.
Taı, qulyn bop shaba ǵoı,
Ozyp báıge ala ǵoı.
Naýryz ata bata beredi: Bir úıdiń balasy bolma,
Kóp úıdiń sanasy bol!
Bir úıdiń balasy bolma,
Bar úıdiń danasy bol!
Qataryńnyń aldy bol,
Dosyńa adal bol!
Ata - anańa erip ós,
Taı qulyndaı bolyp ós.
Eldiń qamyn oılaıtyn,
Azamaty bolyp ós! Aýmın!
Oıyn: «Bóbekter jarysy» (Balalar hodýnokpen jarysady)
Án shashý: «Qustar qaıtyp keledi» Marat Roza.
Oıyn: «Aq súıek»
Án shashý: «Qanekeı, tilim sóıleshi» Mambetova Ásel.
You Might Also Like
