InfoHub Logo

Hımıadan sandyq jáne sapalyq esepterdi shyǵarý úlgileri
Hımıa páninen oqýshylarǵa, jas muǵalimderge arnalǵan ádistemelik kómekshi qural

Kirispe
Qazirgi kezdegi ǵylym men tehnıkanyń damý deńgeıi árbir oqýshyǵa sapaly jáne tereń bilim men iskerliktiń bolýyn, olardyń shyǵarmashylyqpen jumys isteýin oılaýǵa qabiletti bolýyn talap etedi.
Hımıa pánin oqytý úrdisiniń negizgi maqsaty – oqýshylardyń hımıalyq bilim negizderin tolyq túsiný men meńgerý arqyly shyǵarmashylyq qabiletin damytý. Hımıa pánin oqyp – úırengende esepter shyǵaryp, jattyǵýlar oryndaýdyń mańyzy óte zor. Esep shyǵaryp, jattyǵýlar oryndaý bilimdi tekserý ǵana emes, sonymen qatar oqýshylardy ózdiginen izdenýge de daǵdylandyrady. Esep shyǵarý – oqýshylardy hımıalyq oı – órisin damytýdyń negizgi quraldarynyń biri, teorıalyq bilim men tájirıbe arasyndaǵy baılanysty júzege asyrýdyń joly.
Esep shyǵarý oqýshylardy jańa hımıalyq bilimmen qarýlandyryp, qalyptasqan iskerlikteri men daǵdylaryn júıeleýge jáne naqtylaýǵa da kómektesedi. Esep shyǵarý barysynda oqýshynyń bilimi, zerdesi, oılaý qabileti damýmen qatar hımıalyq bilimdi, zańdardy, qubylystardy tereńirek túsinýi qalyptasady.
Hımıalyq esepter:
1. Jańa hımıalyq uǵymdar men maǵlumattardy úıretý;
2. Saramandyq iskerlikter men daǵdylardy qalyptastyrý;
3. Bilimniń tereńdigi men baıandylyǵyn tekserý;
4. Problema qoıý, problemalyq jaǵdaı týǵyzý;
5. Materıaldy pysyqtaý, qorytyndylaý jáne qaıtalaý;
6. Polıtehnıkalyq ustanymdaryn iske asyrý;
7. Oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletin tárbıeleý úshin qoldanylady;
Esep shyǵarý hımıa pániń meńgerýde úlken oryn alady, sebebi ol kezde oqýshy óziniń alǵan teorıalyq bilimin praktıkada qoldanyp úırenedi. Qajet bolǵan jaǵdaıda anyqtamalardy paıdalanyp oqýlyqtardan teorıalyq materıaldy qaıtalaıdy, esep shyǵarýǵa qajetti málimetterdi eske túsiredi.
Esep shyǵaryp úırenýdiń negizgi 2 joly bar. Esep shyǵarýdy muǵalim úıretedi, nemese arnaıy oqý quraldarynyń kómegimen oqýshy óz betimen úırenedi. Hımıa pánine bólingen aptalyq 2 saǵattyń ishinde muǵalim teorıamen qatar esep shyǵarýdy úıretýi tıis. Al sabaqtan tys ýaqytta hımıaǵa qyzyǵatyn oqýshylar óz betimen esep shyǵaryp, úırenýi úshin qazaq tilinde shyqqan arnaıy oqý quraldary men esepter jınaqtary kerek. Ázirshe ondaı oqý quraldary joqtyń qasy. Osy oraıda, bul ádistemelik qural hımıa esepterin óz betimen shyǵaryp úırengisi keletin oqýshylarǵa jáne ustazdyq qyzmetterin jańadan bastap jatqan jas mamandarǵa paıdasyn tıgizetin shyǵar dep oılaımyn. Sonymen qatar bul ádistemelik oqý quraly «Hımıa men bıologıa» mamandyqtary boıynsha oqıtyn joǵary oqý oryndarynyń stýdentterine mektepterde ótetin pedogogıkalyq praktıka kezinde kómektese alady.
Hımıa esepterin shyǵarýǵa arnalǵan kýrs júrgizýde qoldanbaly kómekshi qural bola alady dep senemin.

İ Hımıalyq esepterdi shyǵarýdyń jalpy ádistemelik talaptary
Hımıadan esep shyǵarý, jattyǵý oryndaýda hımıalyq uǵymdar qaıtalanyp, alynǵan bilimder tereńdeı túsedi, oqýshylardyń oı – órisi damıdy, bul oraıda olardy óz betimen jumys isteýge ıtermeleıdi. Esep shyǵarý arqyly oqýshylar eńbekke úırenedi, jaýapkershilik artady, maqsatqa jetý úshin tabandylyq paıda bolady. Esep shyǵarýda pánaralyq baılanysta iske asady, ǵylym men bilimniń ómirdiń baılanysyn ushtastyrady. Tabıǵattyń tutastyǵy týraly kózqaras qalyptasady. Esep shyǵarýda oqýshylardyń oı áreketi men is áreketi damıdy. Olar oıǵa toqý, dáleldeý, taldaý sıaqty oılaý elementterin úırenedi. Igergen bilimderin bolashaqta mamandyq tańdaýda paıdalanýǵa beıimdeledi.

Aqtóbe oblystyq ǵylymı - tájirıbelik ortalyǵy
Qurastyrǵan: A. H. Mýnaıtbasova
Q. Jubanov atyndaǵy orta mektebiniń hımıa páni muǵalimi

Pikir jazǵandar:
G. K. Mýkeeva - Aqtóbe oblystyq ǵylymı – tájirıbelik ortalyǵynyń bólim meńgerýshisi
B. B. Dosanova – Aqtóbe óńirlik memlekettik ýnıversıtetiniń hımıa jáne hımıalyq tehnologıa kafedrasynyń oqytýshysy, pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty, dosent.

Hımıadan sandyq jáne sapalyq esepterdi shyǵarý úlgileri. júkteý