InfoHub Logo

Shymkent agrarlyq kolejiniń
KTK9-141 tobynyń stýdenti: Shamıl Aıdana
Ǵylymı jetekshisi: Baınbetova B.R.

 

Maqsaty: Oqýshylardyń ınternet betterinen tez aqparat alýyn qadaǵalaý.

Mekemede birneshe kompúterlerdi port qurylǵylary arqyly baılanystyryp, bir-birimen ınformasıa almasatyn jergilikti kompúterlik jeli qurý qıyn emes. Olardyń birin birneshe kompúterlerge ortaq, basqa kompúterlerdiń keıbir ınformasıa aýystyrý jumystaryn oryndaıtyn negizgi túıindi kompúter etip daıyndaıdy da, ony Server (qyzmetshi qoıma) dep ataıdy.

Túrli jergilikti júıelerdi bir-birimen kabel, t.b. arqyly qosý da múmkin.

Qazirgi zamannyń ǵylymı-tehnıkalyq jetistikteriniń biri — dúnıe júzi elderiniń jergilikti jáne ǵalamdyq jelileri arnaıy qyzmet kórsetý programmalary arqyly baılanystyrylyp qoıylǵan. Ǵalamdyq jelilerdi Internet (İnternet) jelisi dep ataıdy (inter— ınternasıonal, halyqaralyq; network — jeli). Iaǵnı Internet — túrli elderdiń mıllıońdaǵan kompúterlerin biriktiretin halyqaralyq kompúterlik jeli.

Munda Internetke qosylǵan kompúter server arqyly jelige qosylǵan kez kelgen kompúterge túrli málimet jibere jáne ózine jiberilgen málimetti qabyldaı alady.

Kompúterlik jeliler jergilikti (bir uıymdyq), aımaqtyq jáne dúnıe júzilik bolyp túrli túrge bólinedi. Aımaqtyq jeli İntranet jelisi dep atalady, onyń Internet jelisinen aıyrmashylyǵy joq, tek ereksheligi — onyń kompúterleri arnaıy bir jumysqa arnalǵan. Mysaly, Qazaqstan Respýblıkasynyń Ulttyq bankisiniń kompúterleri İnternet jelisi boıynsha jumys isteıdi (negizgi banktiń kompúterleri onyń barlyq fılıaldarynyń kompúterlerimen fınanstyq málimetter almasady.

Internettiń artyqshylyǵy - ol túrli kólemde ár alýan taqyryp boıynsha ózinde saqtaýly málimetterdi ekran betinde kórsetip bere alady. Mysaly, beriletin málimetter: kúndelikti saıası jańalyqtar; medısına salasynda, komersıalyq jáne bankiler salasynda qyzmet kórsetý; sport salasyndaǵy sońǵy jańalyqtar; mekemelerdiń adresteri (meken-jaıy) sıaqty túrli málimetter; qashyqtan oqytýǵa arnalǵan elektrondyq oqýlyqtar, ǵylymı jumystar, referattar jáne t.b. Elektrondyq oqýlyqtar sıaqty kúrdeli málimetter jastardyń kredıttik tehnologıa boıynsha óz betimen bilim alýyna úlken kómegin tıgizetińi sózsiz.

Keıbir kompúterler Internetke turaqty qosylyp, jelige kelip túsken málimetter qozǵalysyn basqaryp turady. Olardy Internet serverleri dep ataıdy. Server arqyly Internetke jeke kompúterlerdiń qosylýy da múmkin.Qazirgi kezde qosylýdy uıymdastyratyn mekeme — provaıder ataýly komersıalyq kompanıa. Kompanıamen shart jasasyp, Internetke qosylatyn kompúter úshin paróldi (Rassword), jelilik arnaıy aty-jónińizdi (Login), telefon nómirin jáne Internetpen jumys isteý tásilderin aıqyndap alýyńyz kerek.

Windows-tyń jumys ústelinen İnternet belgishesin eki ret shertken kezde, alǵashqy ret Internetti bapqa keltirý terezesi kórinedi. Olarǵa provaıdermen kelisken joǵarǵydaı shartbelgiler (aty-jónińiz, t.b.) engizilse, Internet Explorer terezesi kórinedi. Internetke jalǵanǵan jeke kompúterdi Internet Explorer –ge birden qosýǵa da bolady.

Internet tek dúnıe júzilik jeli emes, onyń jumysy — ınformasıalyq keńistikke túrli formatta qyzmet kórsetý. Qyzmet ınformasıa almasatyn túrli hattamalarǵa negizdelgen. Olardyń eń keń taraǵany 1990-jyldardan bastap shyǵa bastaǵan "Dúnıe júzilik órmek" — Word Wide Web (WWW). Kóbinese ony qysqa túrde Web (Veb) dep ataıdy.Veb-tiń negizgi qyzmeti— qajetti ınformasıany izdeý, jınastyrý jáne ony ekranǵa shyǵarýdy uıymdastyrý. Onyń ekranda kórsetetini — málimetter, grafıkter, fotosýretter, Veb-better túrinde daıyndalyp saqtalǵan elektrondyq qujattar. Elektrondyq qujattyń kádimgi qujattan aıyrmashylyǵy — onyń jazylý formatynda. Internette elektrondyq qujat qurý úshin NTML ataýly arnaıy til paıdalanglady (Nýrer Teht Markup Language — gıpermátindik belgileý tili). Iaǵnı Veb-better serverde erekshe NTML formatynda saqtalady. NTML-diń oryndaıtyn jumysy — qujat taqyryptary men abzastardy belgileý, gıpermátinge arnaıy belgiler ornatý.

Veb-bet — kishigirim mátin ne úlken mátinniń bir bóligi. Ádette úlken kólemdi qujat birneshe bloktarǵa bólinip, ár blok bir Veb-bet retinde qarastyrylady. Mysaly, joǵarǵy oqý orny úshin Veb-betterdi mynadaı túrde daıyndaý múmkin:

— fakúltet ataýlary, mamandyqtar;

— kafedralar, olardyń qyzmetkerleri jóninde málimetter;

— ár jylda oqý ornyn bitirýshi stýdentter tizimi.

Veb-te bir taqyrypqa arnalǵan Veb-betterdi retimen ne olardy baılanystyryp kersetý de múmkin. Sońǵysyn Veb-túıin dep ataıdy.

Veb-betterge silteme retinde taqyrypqa baılanysty basqa Veb-bette jazylǵan sóz ne sóz tirkesteri arnaıy komanda boıynsha belgilenip qoıylady. Ony gıpersilteme dep, silteme engizilgen mátindi gıpermátin dep ataıdy. Gıpersilteme úshin mátin úzindisiniń qysqasha mazmunyn, taqyrybyn ne sýretti belgileý de múmkin. Ekranda kóringen Veb-bette gıpersilteme basqa túske boıalyp, asty syzylyp kórsetiledi. Gıpersilteme boıynsha kelesi Veb-betti ekranǵa shyǵarý úshin siltemege kórsetkishti ákelip, ol suq saýsaǵy mátinge baǵyttalǵan qol túrine aınalǵan kezde tyshqan túımesin shertý jetkilikti.

Suraqtar:

1. Internetke kompúterdi baılanystyratyn qandaı úı paraqshasyn bilesiń?
2. «Internet» sózi qandaı maǵyna bildiredi?
3. «Veb» degenimiz ne?

---