Zań bárimizge ortaq
Armıa generaly S. Q. Nurmaǵambetov atyndaǵy
«Jas ulan» respýblıkalyq mektebi
bıologıa jáne hımıa pániniń muǵalimi
Baıtýova Tursynaı Tólegetaıqyzy
«Zań bárimizge ortaq»
Búginde bilim berý júıesi bilim berý mekemelerinde jeke adam basqa adamdarmen qaýipti júıelengen azamattyq erejelerge saı áreket jasaýy tıis. Basqasha aıtqanda qalyptasqan normalar men erejelerdi qadirleý qalyptastyrylady. Bilim berý júıesi kásibı bilim berýdiń eń basty quraly retinde júretinin umytpaǵanymyz abzal. Dástúrli qoǵamda bilim berý jekeleı áser etý arqyly ustazdan oqýshyǵa, úlkennen kishige ótip otyrsa, endigi qoǵamda standartty formada damýdyń «Bilimdi oqýshy», «Ádepti azamat», «Erikti Qazaqstannyń erikti azamaty», taǵy sol sıaqty áleýmettik túrleri ıgerilýde.
Quqyqty bilmeı, áleýmettik mánin túsinbeı, ony qurmetteý múmkin emes. Azamattardyń barlyǵy birdeı bilimdi alýy da múmkin emes. Biraq, ár azamat quqyqtyq qaǵıdalar men bala kezinen tanysý kerek.
Azamattyqtyń negizi Qazaqstannyń Ata Zańynyń negizinde quqyqtyq mindetter júkteledi.
Azamattyń mindeti zań talaptaryn buzbaý, ekinshi jaǵynan - ózine júktelgen mindetti oryndaý.
Azamattyq sananyń belgilerin qarastyrsaq:
• Quqyqty bilý
• Quqyqty túsiný, qurmetteý
• Ádildikke sený
• Quqyqty saqtaýǵa daǵdylaný
• Azamattyq quqyqtyń talaptaryn saqtaýǵa daǵdylaný
Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasynda bekitilgen, quqyqtyq
memleket qurý isi oqytý men tárbıeni jetildirý, halyqtyń barlyq toptaryn jáne eń aldymen oqýshy jastardy qamtıtyn, oqytýdyń barlyq kezeńinde úzdiksiz quqyqtyq daıarlaý turǵysynda pármendi sharalardy talap etedi. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1995 jylǵy 21 maýsymdaǵy №2347 Qaýlysyna saı oqýshy jastardy quqyqtyq oqytý tujyrymdamasy qabyldandy.
Tujyrymdamanyń maqsaty: Azamattyq quqyqtyq mádenıet negizderin qalaý. Iaǵnı, bolashaǵymyzdy zaıyrly, quqyqty memleket taǵdyrymen tereń baılanystyrý úshin ulttyq dástúrli ereksheligimizdi negizge ala otyryp, jas urpaqtyń quqyqtyq tárbıesin jalpy bilim berý mazmunynda qarastyrý, talabyn arttyrý búgingi kúnniń ózekti máselesine aınalyp otyr. Quqyqtyq bilim berýdiń maqsaty – boıynda quqyqtyq mádenıettilik pen zańdy qurmetteıtin azamattardy qalyptastyrý, sonyń negizinde jeke tulǵanyń óz erik – qaırat, jigeri men erkindik nıetin damytý, kúndelikti qabyldanǵan sheshimi, áleýmettik ómirde qalyptasatyn ádep, ereje, nusqa boıynsha iske asatyn áreket erkindiginiń kórinisin sanaly sıpatta damytý. Alaıda búgingi qoǵamdyq ortada óskeleń urpaqtyń quqyqtyq sanasyn qalyptastyrý isi syrt qalyp otyr. Osy sebepke baılanysty qoǵamda krımınogendik jaǵdaı ýshyǵyp otyr.
Zańdy bilý, jáne ony qurmetteý, ony kúndelikti ómirde oryndaý, jetkinshek jasyndaǵy mektep oqýshylarynyń quqyqtyq tárbıesi, olarmen júrgiziletin tárbıe jumysynyń mazmundyq ereksheligine ǵana emes, sonymen birge ony uıymdastyrý formasymen, ádis – tásilderine tikeleı táýeldi bolmaq. Jetkinshektiń quqyqtyq tárbıesin qalyptastyrý úshin mektep jetkinshekteriniń quqyqtyq tárbıeniń normalyq mólsherlerin anyqtap, jalpy bilim beretin orta mektepterde jetkinshekterdiń quqyqtyq tárbıesin qalyptastyrýdy ádistemelik qamtamasyz etý kerek.
árbir jeke tulǵanyń zańdy buljytpaı oryndap qana qoımaı, áleýmettik
demokratıalyq zańdylyq, jáne quqyq tártibin syılaý jolyndaǵy mádenıettilikti joǵary qoıý qabiletin jetildirý;
ata zańymyzdaǵy basty qaǵıda – adamnyń quqyqtary men mindetterin
jetik bilýi
quqyqtyq tárbıeni kúndelikti ómirdiń quramdas bóligi retinde qaraý;
zań normalaryn túsindirý maqsatyndaǵy aqparattyq ádistemelik kómek
kórsetý;
tártip buzýshylyqpen, qylmysty joıý jáne onyń aldyn alý máselelerin
mekteppen birigip otyryp sheshý;
mektep jetkinshekteriniń quqyqtyq bilimderin jetildirý maqsatynda
jalpy quqyqtyq bilim berý;
Jetkinshektiń mekteptegi ómiri tulǵanyń azamattyq qalyptasýynyń sheshýshi kezeńi bolyp tabylady. Mektep qabyrǵasynda jetkinshek boıyndaǵy adamgershilik dúnıetanymy, senimderi, ujymshyldyǵy, tártiptiligi, adaldyǵy men shynshyldyǵy sıaqty tulǵalyq qundylyqtary qalyptasady. Al quqyqtyq bilim berý jetkinshektiń sanasynda Otandy súıý, óz eliniń zańdaryn qurmetteý, adamdar arasyndaǵy syılastyq, ata – anany ardaqtaý, ár adamnyń násildik, jynystyq teńdigi, basqanyń quqyǵyna qol suqpaý sıaqty qasıetterdi darytady.
Quqyqtyń ákimshilik, turmystyq, otbasylyq, múliktik qatynasqa baılanysty jáne t. b. túrleri bar. Máselen, mektepterde quqyqtyq tárbıe jumystary shákirttiń ózine - ózi qyzmet quqyǵynan bastalady. Quqyqtyq mindetter sálem berý, sálemdesý, ulaǵatty ustazǵa ınabatty shákirt bolý, ádeppen sóıleý arqyly olardyń is júzinde oryndalýy barysynda ǵana quqyqtyq sana qalyptasady.
Tulǵany qalyptastyrý úrdisinde quqyqtyq tárbıe berýdiń pedagogıkalyq sharttaryn joǵaryda atalǵan mindetter negizinde keshendi túrde sheship, olardy taldap, júıeli uıymdastyrý nátıjesinde ǵana Qazaqtan azamattarynyń quqyǵy men bostandyǵyn qamtamasyz ete alatyn bilimdi azamattar keńistigin qurý máselesiniń qalyptasýy, sol arqyly básekege qabiletti bilimdi jeke tulǵany daıarlaý qajettigi is - sharalary joǵary dárejede júzege asýy múmkindigi de arta túsedi.
Astana, 2016 oqý jyly
«Jas ulan» respýblıkalyq mektebi
bıologıa jáne hımıa pániniń muǵalimi
Baıtýova Tursynaı Tólegetaıqyzy
«Zań bárimizge ortaq»
Búginde bilim berý júıesi bilim berý mekemelerinde jeke adam basqa adamdarmen qaýipti júıelengen azamattyq erejelerge saı áreket jasaýy tıis. Basqasha aıtqanda qalyptasqan normalar men erejelerdi qadirleý qalyptastyrylady. Bilim berý júıesi kásibı bilim berýdiń eń basty quraly retinde júretinin umytpaǵanymyz abzal. Dástúrli qoǵamda bilim berý jekeleı áser etý arqyly ustazdan oqýshyǵa, úlkennen kishige ótip otyrsa, endigi qoǵamda standartty formada damýdyń «Bilimdi oqýshy», «Ádepti azamat», «Erikti Qazaqstannyń erikti azamaty», taǵy sol sıaqty áleýmettik túrleri ıgerilýde.
Quqyqty bilmeı, áleýmettik mánin túsinbeı, ony qurmetteý múmkin emes. Azamattardyń barlyǵy birdeı bilimdi alýy da múmkin emes. Biraq, ár azamat quqyqtyq qaǵıdalar men bala kezinen tanysý kerek.
Azamattyqtyń negizi Qazaqstannyń Ata Zańynyń negizinde quqyqtyq mindetter júkteledi.
Azamattyń mindeti zań talaptaryn buzbaý, ekinshi jaǵynan - ózine júktelgen mindetti oryndaý.
Azamattyq sananyń belgilerin qarastyrsaq:
• Quqyqty bilý
• Quqyqty túsiný, qurmetteý
• Ádildikke sený
• Quqyqty saqtaýǵa daǵdylaný
• Azamattyq quqyqtyń talaptaryn saqtaýǵa daǵdylaný
Qazaqstan Respýblıkasynyń Konstıtýsıasynda bekitilgen, quqyqtyq
memleket qurý isi oqytý men tárbıeni jetildirý, halyqtyń barlyq toptaryn jáne eń aldymen oqýshy jastardy qamtıtyn, oqytýdyń barlyq kezeńinde úzdiksiz quqyqtyq daıarlaý turǵysynda pármendi sharalardy talap etedi. Qazaqstan Respýblıkasy Prezıdentiniń 1995 jylǵy 21 maýsymdaǵy №2347 Qaýlysyna saı oqýshy jastardy quqyqtyq oqytý tujyrymdamasy qabyldandy.
Tujyrymdamanyń maqsaty: Azamattyq quqyqtyq mádenıet negizderin qalaý. Iaǵnı, bolashaǵymyzdy zaıyrly, quqyqty memleket taǵdyrymen tereń baılanystyrý úshin ulttyq dástúrli ereksheligimizdi negizge ala otyryp, jas urpaqtyń quqyqtyq tárbıesin jalpy bilim berý mazmunynda qarastyrý, talabyn arttyrý búgingi kúnniń ózekti máselesine aınalyp otyr. Quqyqtyq bilim berýdiń maqsaty – boıynda quqyqtyq mádenıettilik pen zańdy qurmetteıtin azamattardy qalyptastyrý, sonyń negizinde jeke tulǵanyń óz erik – qaırat, jigeri men erkindik nıetin damytý, kúndelikti qabyldanǵan sheshimi, áleýmettik ómirde qalyptasatyn ádep, ereje, nusqa boıynsha iske asatyn áreket erkindiginiń kórinisin sanaly sıpatta damytý. Alaıda búgingi qoǵamdyq ortada óskeleń urpaqtyń quqyqtyq sanasyn qalyptastyrý isi syrt qalyp otyr. Osy sebepke baılanysty qoǵamda krımınogendik jaǵdaı ýshyǵyp otyr.
Zańdy bilý, jáne ony qurmetteý, ony kúndelikti ómirde oryndaý, jetkinshek jasyndaǵy mektep oqýshylarynyń quqyqtyq tárbıesi, olarmen júrgiziletin tárbıe jumysynyń mazmundyq ereksheligine ǵana emes, sonymen birge ony uıymdastyrý formasymen, ádis – tásilderine tikeleı táýeldi bolmaq. Jetkinshektiń quqyqtyq tárbıesin qalyptastyrý úshin mektep jetkinshekteriniń quqyqtyq tárbıeniń normalyq mólsherlerin anyqtap, jalpy bilim beretin orta mektepterde jetkinshekterdiń quqyqtyq tárbıesin qalyptastyrýdy ádistemelik qamtamasyz etý kerek.
árbir jeke tulǵanyń zańdy buljytpaı oryndap qana qoımaı, áleýmettik
demokratıalyq zańdylyq, jáne quqyq tártibin syılaý jolyndaǵy mádenıettilikti joǵary qoıý qabiletin jetildirý;
ata zańymyzdaǵy basty qaǵıda – adamnyń quqyqtary men mindetterin
jetik bilýi
quqyqtyq tárbıeni kúndelikti ómirdiń quramdas bóligi retinde qaraý;
zań normalaryn túsindirý maqsatyndaǵy aqparattyq ádistemelik kómek
kórsetý;
tártip buzýshylyqpen, qylmysty joıý jáne onyń aldyn alý máselelerin
mekteppen birigip otyryp sheshý;
mektep jetkinshekteriniń quqyqtyq bilimderin jetildirý maqsatynda
jalpy quqyqtyq bilim berý;
Jetkinshektiń mekteptegi ómiri tulǵanyń azamattyq qalyptasýynyń sheshýshi kezeńi bolyp tabylady. Mektep qabyrǵasynda jetkinshek boıyndaǵy adamgershilik dúnıetanymy, senimderi, ujymshyldyǵy, tártiptiligi, adaldyǵy men shynshyldyǵy sıaqty tulǵalyq qundylyqtary qalyptasady. Al quqyqtyq bilim berý jetkinshektiń sanasynda Otandy súıý, óz eliniń zańdaryn qurmetteý, adamdar arasyndaǵy syılastyq, ata – anany ardaqtaý, ár adamnyń násildik, jynystyq teńdigi, basqanyń quqyǵyna qol suqpaý sıaqty qasıetterdi darytady.
Quqyqtyń ákimshilik, turmystyq, otbasylyq, múliktik qatynasqa baılanysty jáne t. b. túrleri bar. Máselen, mektepterde quqyqtyq tárbıe jumystary shákirttiń ózine - ózi qyzmet quqyǵynan bastalady. Quqyqtyq mindetter sálem berý, sálemdesý, ulaǵatty ustazǵa ınabatty shákirt bolý, ádeppen sóıleý arqyly olardyń is júzinde oryndalýy barysynda ǵana quqyqtyq sana qalyptasady.
Tulǵany qalyptastyrý úrdisinde quqyqtyq tárbıe berýdiń pedagogıkalyq sharttaryn joǵaryda atalǵan mindetter negizinde keshendi túrde sheship, olardy taldap, júıeli uıymdastyrý nátıjesinde ǵana Qazaqtan azamattarynyń quqyǵy men bostandyǵyn qamtamasyz ete alatyn bilimdi azamattar keńistigin qurý máselesiniń qalyptasýy, sol arqyly básekege qabiletti bilimdi jeke tulǵany daıarlaý qajettigi is - sharalary joǵary dárejede júzege asýy múmkindigi de arta túsedi.
Astana, 2016 oqý jyly
You Might Also Like
