InfoHub Logo

8 synyp
Sabaq taqyryby: Zár shyǵarý júıesi. Zár shyǵarý músheleriniń aýrýlary
Sabaq maqsaty:
Bilimdilik: Zár shyǵarý músheleri, zár shyǵarý músheleriniń aýrýlarynyń aldyn alý mańyzdylyǵyn túsindirip, bilimderin jetildirý.
Damytýshylyq: Oqýshylardyń bilimderin jetildirý maqsatynda oqýshylardyń dúnıetanymyn tapsyrmalar arqyly damytý;
Tárbıelilik: Búırek aýrýlary, olardyń aldyn alý joldaryn aıta otyryp, salaýatty ómir saltyn saqtaýǵa tárbıeleý;
Sabaqtyń tıpi: Dástúrli emes.
Sabaqtyń túri: Jańa sabaq
Sabaqtyń ádisi: Túsindirmeli - ıllústratıvti, toptyq, juptyq, jeke jumys.
Sabaq kórnekiligi: ınterbelsendi taqta, búırek sýreti jáne maketi, dop, vıdeomaterıal, perfokartalar, adam maketi.
Oqytý tehnologıasy: AKT, AK, syn turǵysynan oılaý, SWOT taldaý, suraq - jaýap.
Pánaralyq baılanys: medısına.

Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý: Sálemdesý. Túgeldeý. Shattyq sheńberi: «Tamasha eken!». Topqa bólý: Balalar men sizderge mynadaı sýsyndar alyp keldim, bul jaı sýsyndar emes astynda top attary «JASÝSHA», «ULPA», «MÚSHE» jazylǵan sol boıynsha oryndaryńa jaıǵasýlaryńa bolady.
Sarapshylar: balalar ár topta bir oqýshynyń oryndyǵyna stıker jabystyrylǵan, kimniń oryndyǵynda stıker bar sol oqýshy óz tobynyń sarapshysy, sabaq sońynda óz tobynyń jumys nátıjesin aıtyp ótedi.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý: durys jaýapqa bir smaılıkten. «Mylqaý sýret» S, A, V, D, PP, Lýnın sýreti - dárýmender qyzmetin aıtý. Baalalar dopty bir - birine laqtyrý arqyly «Sen bizdi bilesiń be?» vıtamınder qyzmeti týraly bir - birine suraqtar qoıady.

İİİ. Beınematerıal: Ár top ne kórdi aıtaıyqshy. Qalaı oılaısyzdar búgin biz ne jaıynda áńgime órbitpekpiz? Iá, zár shyǵarý júıesi jáne zár shyǵarý músheleriniń aýrýlaryn qarastyramyz.

İV. Assosıasıa qurý: «Zár shyǵarý músheleriniń aýrýlary» degendi estigende birden oılaryńa ne keledi? Búıregim aýrýlary degende qalaı aýyrsynady oılaryńdy jazyńdar. Toptyq jumys. Oryndap bolǵan top eki ret shapalaq uryp tapsyrmany aıaqtaǵandaryn bildiredi. Balalar bilimderin ortaǵa salady, al endi osy bilimderińdi osy sabaqta ary qaraı tolyqtyryp tereńdete túseıik.

V. Jańa sabaq: Dáp terimizdi ashyp búgingi kúndi jazaıyq. Taqyryp: «Zár shyǵarý júıesi. Zár shyǵarý músheleriniń aýrýlary».
Biz kúndelikti paıdalanatyn taǵam asqazanda qorytylyp bolǵan soń aǵzamyzǵa qajetti mólsherde ǵana taǵam sińedi de metobolızmniń sońǵy ydyraý ónimderi syrtqa shyǵarylady. Artyq as - ishek arqyly, kómirqyshqyl gazy - ókpe arqyly, fosfor qyshqyly, nesepnár, as tuzy, sý ter bezderi arqyly ter túrinde shyǵarylady, sý, tuz, ýly zattar búırek arqyly zár túrinde shyǵarylady, sóıtip aǵzany ýlanýdan saqtaıdy.
Zár shyǵarý júıesi: 2 búırek 2 nesepaǵar qýyq zár shyǵarý ózegi.
Búırek
Búırek - úrmeburshaq pishindi jup múshe. Onyń joǵary polúsinde endokrın bezderi ornalasqan. Adam búıreginiń massasy 150 gram. Búırek ulpasy syrtqy qońyrqaı tústi qyrtysty qabattan jáne ishki bozǵylt tústi mı zatynan turady. Búırek qursaq qýysynda 1 - 2 - bel omyrtqanyń eki jaǵynda ornalasqan. Ol úrmeburshaq pishindi qyzǵylt - qońyr tústi. Oń jaqtaǵy búırek sol jaqtaǵy búırekten 1, 5 - 2sm tómenirek ornalasady. Óıtkeni oń jaq búırekke ústindegi baýyrdyń salmaǵy túsedi. Búırektiń syrtqy jıegi dóńes, ishki jıegi oıys. Oıys jaǵy omyrtqa jotasyna qaraı baǵyttalǵan. Búırektiń oıys jaǵynda shaǵyn qýysy bolady, ony búırektiń astaýshasy deıdi. Oıys jaǵynda búırek arterıa tamyrlary, búırek vena tamyrlary, júıke talshyqtary men nesepaǵar joldary bolady. Búırektiń bul jeri búırek qaqpasy dep atalady.
Árbir búırektiń salmaǵy shamamen 150 g. Búırektiń syrtyn qalyń maı qabaty qaptaıdy. Búırek qońyrqaı tústi syrty qyrtysty jáne ishi bozǵylt tústi mıly zattan túzilgen. Búırektiń qurylysy óte kúrdeli. Búırektiń qurylymdyq jáne qyzmettik birligi - nefron(gr. nefron - búırek) dep atalady. Árbir búırekte 1 mıllıonnan astam nefron bolady. Nefronnyń ózi eki bólimnen turady. Syrtynan qorshap jatqan bólimi — búırek deneshigi dep atalady, ol qyrtysty zatta ornalasqan. Ekinshi bólimi — nefron ózeksheler, olar búırektiń ıir - ıir bolyp shýmaqtalyp, boz zatqa ornalasady. Nefron ózeksheleriırektelip ári ózara qosylyp jınaǵysh tútikshelerdi quraıdy. Olar tikeleı pıramıdalarmen baılanysqan.
Búırekte arterıa qantamyrlary 2 ret qyltamyrlar shýmaǵyn quraıdy. Adam denesindegi basqa múshelerde usaq qantamyrlar bir - aq ret qyltamyrlar shýmaǵyn quraıdy.
Táýligine 1500 - 1700l qan búırek arqyly súzilip ótedi. Qan aǵzanyń jasýshalarynan jınalǵan zıandy zattardy búırekke ákeledi. Kereksiz zattardan qandy tazartatyn - búırek.
Zár shyǵarý júıesi. Zár shyǵarý músheleriniń aýrýlary. júkteý