InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Zárdiń túzilýi jáne shyǵarylýy
Sabaqtyń maqsaty:
● Bilimdilik: zárdiń túzilý kezeńderi týraly tyń málimetter berip, bilimderin keńeıtý
● Tárbıelik: Zár shyǵarý joldarynyń aýrýlary týraly oılana bilýge, densaýlyǵyn saqtaýǵa tárbıeleý
● Damytýshylyq: Zárdiń túzilý kezeńderine taldaý jasap bilýge, búırek jumysy, búırek aýrýlary týraly túsinikteme berýge úıretý
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý
Sabaq bastalǵanda mozaıka arqyly úsh topqa bólindik. Ár topqa topbasshy saılandy.
İ top. Bilgishter
İİ top. Tapqyrlar
İİİ top. Alǵyrlar
Ár topbasshyǵa jáne top múshelerine sabaq barysynda kim jaýap bergenin, qalaı jaýap bergenin, qandaı tapsyrmalarǵa qatysqanyn saralap, sabaq sońynda qorytyndylap baǵalaý kerek ekeni eskertildi.

İİ. Úı tapsyrmasyn suraý:
1. Ydyraý ónimderin shyǵaratyn múshelerdi ata?
2. Zár shyǵarý júıesine qandaı músheler jatady?
3. Búırektiń qurylysy qandaı?
4. Nefronnyń qurylysy?

İİİ. Sergitý sáti: Qara jorǵa bıi
İV. Mıǵa shabýyl: Zár týraly ne biletinimizdi eske túsirý

V. Jańa sabaqty túsindirý:
Zárdiń quramy:
• 96%- y sý
• 1, 5 % beıaǵzalyq zattar, hlorly natrıı kóbirek, súlfattar, fosfattar, kalıı, kálsı, magnıı karbonattary az mólsherde
• 2, 5 % aǵzalyq zattar bolady, nesepnár (mochevına), zár qyshqyly
• Táýligine 1, 2 - 1, 6l zár bóledi
• Ýrohrom pıgmenti zárge sarǵysh tús beredi

Búırekte zárdiń túzilýi 2 kezeńnen turady: súzilý(fıltrasıa) jáne qaıta sińirilý (reabsorbsıa).
Sabaqty ári qaraı jalǵastyrý úshin ár topqa poster qurýǵa tapsyrma berildi.
İ top. Búırek jumysyna ishimdiktiń áseri.
İİ top. Búırek aýrýlary.
İİİ top. Búırek gıgıenasy.
Ár top oqýshylary topbasshymen birge oqýlyqty paıdalana otyryp poster qurýǵa belsendilikpen kirisip ketti. Berilgen ýaqyt bitkennen keıin ár toptan bir oqýshy taqtaǵa shyǵyp óz posterin qorǵady.

Búırek jumysyna ishimdiktiń áseri:
• Búırek jasýshalary zıandy zattardy shyǵara almaıtyn bolady
• Jasýshalar qabynyp, zármen birge aǵzadan qajetti nárýyz bólinip, syrtqa shyǵa bastaıdy
• İshimdikpen ýlanǵan búırek búrisip, zárdiń bólinýi toqtaıdy

Búırek aýrýlary:
○ Ýremıa (zárliqan) – qanda nesepnár mólsheri shekten tys kóbeıedi
○ Nefrıt – búırek qabynýy, bakterıalar týdyrady, zár túzilý baıaýlaıdy
○ Búırek tasy(ýrolıtaz) – zár quramyndaǵy qatty zattar zár jolynda qataıyp, tasqa aınalady (zár qyshqyly, kálsı fosfaty)
○ Qýyqtyń qabynýy(sıstıt) – qýyqqa salqyn tıgennen zár toqtamaıdy.
○ Enýrez (shyjyń) – túnde zár toqtamaý. Badamsha bezderiniń julyn qyzmetiniń buzylýynan bolady.
○ Ýrolog – búırek aýrýyn emdeıtin dáriger.
○ Gemodıalızator – jasandy búırek aspaby.
Búırek gıgıenasy:
○ Salaýatty ómir súrý
○ Óte ashshy, óte tuzdy taǵamdardy paıdalanbaý
○ İshimdikten, esirtkiden, temeki tartýdan aýlaq júrý
○ Ártúrli qabynýǵa qarsy aýrýlardyń aldyn alý
VI. Jańa sabaqty bekitý:
Búgingi sabaqqa qatysy bar dáıeksózderge toqtalaıyq.
• Ýrohrom – zárge sarǵysh tús beretin pıgment

• Fıltrasıa – súzilý, zár túzilýdiń İ - kezeńi
• Reabsorbsıa – qaıta sińirilý( lat ”absorbsıa”- súzilý, “re” – keri qaıtý)
• Ýremıa - búırek qyzmetiniń buzylýy, qanda nesepnárdiń mólsheriniń shekten tys kóbeıýi, zárliqan aýrýy.
• Nefrıt - qannyń nárýyzy azaıyp, qan sarysýynyń ulpa suıyqtyǵynan sýdy sorý áreketi tómendeıdi
• Renın - jaraqattanǵan búırekten qanǵa bólinedi, qantamyrlaryn taryltyp, qan qysymyn kóteredi
• Ýrolıtaz - búırek tasy, zár quramynda qatty zattar kóbeıip ketse, zár jolynda qataıyp, tasqa aınalady
• Enýrez - balalarda túnde zár toqtamaý
• Ýrolog - búırek aýrýlaryn emdeıtin dáriger

Bekitý suraqtary:
● Zárdiń quramy qandaı?
● Eresek adam táýligine qansha zár bóledi?
● Búırekte zárdiń túzilýi neshe kezeńnen turady?
● Birinshi rettik zár túzilý
● Ekinshi rettik zár túzilý
● Búırektiń qyzmetin retteýge qatysatyn gormon?
● Zárdiń túzilýine aýanyń, temperatýranyń, tamaqtardyń áseri bar ma?

Shyǵarmashylyq jumys: “Búırekterińizdi saqtańyzdar” taqyrybyna jazǵan esse, shyǵarǵan óleńderin qorǵaıdy.
Búırek qursaq qýysynda,
Bel omyrtqa tusynda.
Úrmeburshaq pishindi.
Sol jaq búırek sál tómen,
Óıtkeni sol jaq búırekke,
Baýyr salmaq túsirgen.
Arterıa, vena, júıkeler,
Kezdesken búırek qaqpasynda.
Búırek súzgish qyzmetin atqarǵan,
Kereksiz zattan qandy túgel tazartqan.

VII. Baǵalaý: Ár toptyń topbasshylary muǵalimniń kómegine súıene otyryp, óz top múshelerin baǵalady.
VIII. Úıge tapsyrma: Zárdiń túzilýi jáne shyǵarylýy.
Teriniń qurylysyna prezentasıa daıyndaý.