InfoHub Logo

Taqyryby: Zergerlik óneri (slaıdymen)
Sabaq túri: Saıahat sabaq
Sabaq ádisi: Suraq - jaýap, baıandaý, deńgeılik tapsyrmalar, shyǵarmashylyq izdenis.
Kórnekilik: Test suraqtary, áshekeı buıymdardyń sýretteri.
Tehnıkalyq qural: Kompúter
Pánaralyq baılanys: Tarıh, etnografıa, mýzyka.

MAQSATY:
Zergerlik ónerdiń qyr - syryn ózderińe meńgertý, kósemshe taqyrybyn qaıtalaý;
Ózderińniń tanym belsendilikterińdi arttyra otyryp, shyǵarmashylyqqa baýlý, logıkalyq oılaý qabiletterińdi damytý.
Búgingi sabaq barysynda alǵan bilimderińdi paıdalanyp, qazaq halqynyń salt - dástúri, ádet - ǵuryptary negizinde ulttyq tárbıeni qurmetteýge, oılaý qabiletin damyta kompúterlik biliktilikke tárbıeleý.

Kútiletin nátıje:
• Zergerlik ónerdiń tarıhyn meńgerý.
• Áshekeı buıymdardyń negizgi túrlerin ajyrata bilý.
• Jańa taqyrypty meńgerý barysynda gramatıkalyq tapsyrmalardy saýatty oryndaı bilý.
• Tárbıelik mánin uǵyný.
Sabaqty baǵalaý túrleri:
• 1. Test jumystary.
• 2. Deńgeılik tapsyrmalar.
• 3. Sońǵy pikirdi maǵan qaldyr.

Úı jumysyn test arqyly tekserý:
1. Ábilhan Qasteev kim?
a) ǵalym
á) aqyn
b) sýretshi
2. Táýelsizdik monýmenti qaı jerde ornalasqan?
a) Astanada
á) Qyzylordada
b) Almatyda
3. Qolmen túrli buıymdar jasaıtyn óner túri qalaı atalady?
a) qolóner
á) ǵylym
b) sáýlet óneri
4. Aǵashtan buıym jasaıtyn adamdy qalaı ataıdy?
a) usta
á) sheber
b) ismer
5. Qandaı adam ulttyq kıimderdi tigýmen aınalysady?
a) zerger
á) usta
b) ismer

Sabaqtyń barysy: 4, 8, 11, 12 slaıd
Qazaq dalasynda kórkemdik turǵydan jetilgen zergerlik óner alǵashqy temir dáýirinde paıda bolǵan.
«Zerger» parsy tilinen aýysqan «Zárgár» sózi. Parsy tilinde altynnan, kúmisten sýyryp, sozǵan jińishke symdy «zár» deıdi.
Halyq arasynda zergerler óte joǵary qurmetke ıe bolyp, eldiń súıikti adamyna aınalǵan. Kóptegen arheologıalyq qazbalar men etnografıalyq zertteýler Qazaqstan jerinde erekshe sheberlikpen jasalǵan buıymdardy bizge jetkizdi. Qarǵaly qazynasynan tabylǵan áıeldiń bas kıimi, túıeniń músini salynǵan altyn júzik, altyn syrǵa, Aqtas – 1 qorymynan b. z. 2 - 5 ǵ. Jarqyraýyq tas ornatylǵan syrǵalar tabylǵan. Bul buıymdardy áshekeıleýde de qazirgi zamanda qoldanylyp júrgen barlyq tehnıkalyq tásilder qoldanylǵan. Ejelgi saq, ǵun, úısin zergerleriniń qolymen jasalynǵan júzikterde, bilezikterde, alqalarda sholpylarda «múıiz» oıýynyń túrleri, arqardyń basy kezdesken. Zergerler negizinen qoǵamnyń barlyq áleýmettik toptarynyń suranysyna ıe bolǵan áıelderdiń áshekeı buıymdaryn jasaýda estetıkalyq jaǵynan emes, sondaı - aq dinı - ıdeologıalyq, ádet - ǵuryptyq, salt - dástúrlik mańyzdylyqtaryn da eskerip otyrǵan.

Zergerlik buıymdardyń kózderine sheberler aqyq (agat), teńbil tas (slanes), perýza (bırúza), marjan (korall), laǵyl (rýbın), ıantar sıaqty asyl tastardy paıdalanǵan. Ár zergerdiń óz qoltańbasy bolǵan «sheberdiń qolyn» soǵan qarap tanyǵan. Dástúrli qazaq turmysynda tastarǵa degen oń kózqaras búginge deıin saqtalyp otyr. İnjý kózge túsetin kataraktyny, ıantar zob aýrýyn emdeıdi dese, marjan kóz ben til tıýden saqtaıdy, qarǵystan qorǵaıdy, perýza baqyt ákeledi deıdi. Zeınet pen qýanysh tasy dep tanylǵan aqyq tas qaı kezde de úlken suranysqa ıe.

Taqtamen jumys: «Jedel jaýap aıaldamasy»
1. Qazaq dalasynda zergerlik óner alǵash qaı dáýirde paıda bolǵan?
2. Qarǵaly qazynasynan qandaı áshekeılik buıymdar tabylǵan?
3. Aqtas qorymynan qandaı buıymdar tabylǵan?
4. Ejelgi saq, ǵun, úısin zergerleriniń qolymen jasalynǵan júzikterdiń, bilezikterdiń, alqalardyń, sholpylardyń ereksheligi qandaı?
5. Zergerler áshekeı buıymdardy jasaýda qandaı zańdylyqtardy eskergen?
6. Negizgi materıal retinde qandaı metal túrleri paıdalanylǵan?
7. Nelikten áshekeı buıymdar kóbinese altynnan jasaǵan?
8. Zergerler qandaı asyl tastardy sheber paıdalanǵan?
9. Asyl tastardyń adam aǵzasyna nemese ómirine tıgizer paıdasy bar ma?
Dáptermen jumys:
I deńgeıdiń tapsyrmasy
1. Kósemsheniń jurnaǵyn jalǵa. 14 slaıd

2. Kóp núkteniń ornyna kerekti sózdi qoıyńyz. 15 slaıd
Kerekti sózder:
buıymdardy, úkili sáýkele, bilezik, beldik, sholpy, bas kıim, Bókeı ordasynda, 2000 somǵa, tirshiliktiń kúshi, shashbaý;

3. Kósemshe qosymshalarynyń durys jalǵanýyn belgile. 16 slaıd

II deńgeıdiń tapsyrmasy
1. Sóılemdegi sózderdi bos orynǵa durys ornalastyr. 17 slaıd

2. Dıalogtaǵy bos oryndarǵa kósemsheniń jurnaǵyn jalǵa jáne óz betińshe jalǵastyr. 18 slaıd
Boı sergitý: «Meni jalǵastyr» oıyny 19 slaıd
III Shyǵarmashylyq deńgeı
Sheberler eli. 20 slaıd
Shyǵarmashylyq tapsyrma: «Kim jyldam jáne tez» 21 slaıd

Sabaqty bekitý:
Test jumysy
Kósemsheniń jurnaqtary:
a) – shy,- shi
á)- yp,- ip,- p
b)- ǵan,- gen
2. Sholpynyń qyz bala tárbıesinde mańyzy bar ma?
a) Bar
á) Joq
b) Bilmeımin
3. Usta - zergerlerdiń jumys isteıtin orny qalaı dep atalǵan?
a) Aýla
á) Dúken
b) Sharbaq
4. Asa qadirli júzikterge kimniń esimi jazylǵan?
a) Bılerdiń
á) Muhammed paıǵambardyń
b) Óz esimi
5. Qyz balanyń qulaǵyna taǵatyn áshekeı buıym.
a) Sholpy
á) Belbeý
b) Syrǵa
6. Kóılektiń syrtynan omyraýǵa taǵatyn áshekeı buıym
a) Túıreýish
á) Óńirjıek
b) Júzik

Úı tapsyrmasy:
Óz qalaýlaryń boıynsha tómende usynylǵan taqyryptar negizinde tebirenis nemese esse jaz.
1. Áshekeı buıymdardyń bizdiń ómirimizden alar orny qandaı?.
2. «Sheberdiń qoly ortaq»
Sabaqty baǵalaý.