1 - 4 سىنىپتار وقۋشىلارىنا ارنالعان ەستە ساقتاۋ، زەيىن جانە قارىم - قاتىناس داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جاتتىعۋلار
1 - 4 سىنىپتار وقۋشىلارىنا ارنالعان ەستە ساقتاۋ، زەيىن جانە قارىم - قاتىناس داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جاتتىعۋلار.
تۇزەتۋ - دامىتۋ جۇمىستارىنا ارنالعان
باعدارلاماداعى قۇراستىرىلىپ، جيناقتالعان جاتتىعۋلار مەن تاپسىرمالار باستاۋىش سىنىپ وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ جاسالىنعان تۇزەتۋ - دامىتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋعا كومەك رەتىندە جالپى ءبىلىم سالاسىنداعى پەداگوگ - پسيحولوگتارىنا ارنالعان.
كىرىسپە.
ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس،
رۋحاني تاربيە بەرىلۋ كەرەك،
تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى،
ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى.
(ءال - فارابي)
بالالاردىڭ جەكە باسىن دامىتۋ، پسيحيكالىق دامۋىن، دارالىق ەرەكشەلىكتەرىن، ىشكى پوتەنسيالىن انىقتاپ، جان - جاقتى زەرتتەۋ - مەكتەپ پسيحولوگىنىڭ باستى مىندەتى بولىپ تابىلادى. باستاۋىش سىنىپ ساتىسىنداعى بالالار اراسىندا قارىم - قاتىناس داعدىلارى قالىپتاسپاعان، وقشاۋلانعان، گيپەراكتيۆتى، زەيىنى تۇراقسىز، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشار وقۋشىلار وتە ءجيى كەزدەسەدى. وسى اتالعان ماسەلەلەر قازاقستاندا تەوريالىق تۇرعىدان زەرتتەلگەنىمەن پراكتيكالىق تۇرعىدا نازاردان تىس قالىپ وتىر.
كوپتەگەن، جالپىعا بىردەي ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە جۇمىس ىستەيتىن پسيحولوگ مامانداردى مەملەكەتتىك تىلدە قولايلى باعدارلامالار بولماۋى كەدەرگى تۋدىرادى.
قارىم - قاتىناس - بالالاردىڭ تانىمدىق ۇردىستەرىنىڭ جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتەتىن بىردەن – ءبىر فاكتور بولىپ تابىلادى. بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، ويلاۋىن، ەستە ساقتاۋىن، زەيىنىن جەتىلدىرۋى - وسىنىڭ ءبارى اتالعان ەڭبەكتە قاراستىرىلىپ پسيحولوگتىڭ بالامەن بىرلەسكەن ءىس - ارەكەتىنە قۇرىلعان.
بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ەكى كەزەڭنەن تۇرادى: ءبىرىنشى كەزەڭدە اۋىزشا نەمەسە سۋرەت بويىنشا تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا باعىت بەرىپ، بالانىڭ قابىلداۋىنا، ەستە ساقتاۋىنا، ويلانۋىنا ىقپال ەتەتىن بولسا، ەكىنشى كەزەڭدە ويىن، جاتتىعۋلار ارقىلى زەيىنىن تۇراقتاندىرىپ، ءىس - ارەكەتتى تىكەلەي ورىنداۋ ارقىلى اتالعان پسيحيكالىق پروسەستەردىڭ دامۋىن انىقتايدى. جاتتىعۋلاردىڭ ءبارى بالانىڭ مەكتەپتە تابىستى وقۋىنا ىقپال جاسايتىنى ءسوزسىز.
باعدارلامانىڭ ەرەكشەلىگى: ءار ساباقتىڭ سوڭىندا ۇيگە تاپسىرمالار بەرىلىپ، بالانىڭ اتا - اناسىمەن بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرىلەدى.
تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا بالانىڭ ءىس - ارەكەتتى ورىنداۋى قاتەسىز دۇرىس بولسا تومەنگى ماقتاۋ سوزدەرىمەن ۇشتاسادى:
- تاماشا!
- جارايسىڭ!
- جاقسى!
- وتە جاقسى!
ەستى ساقتاۋدى دامىتۋعا ارنالعان ساباقتار.
ساباق 1.
ماقساتى: بالانىڭ ءوز بەتىمەن ءىس - ارەكەتىن، شاپشاڭدىعىن، بەينەلى ويلاۋ قابىلەتىمەن ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: قارىنداش، اق پاراق، ءتۇرلى - ءتۇستى بوياۋ قارىنداش، فلوماستەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ. بالالار ءبىر - بىرىمەن سالەمدەسىپ بولعان سوڭ ولارعا ويىن ۇسىنىلادى. «ءساندى قيمىل» ويىنى. ءارقايسىسى ءوز ويىنان قيمىل ويلاپ، بولمە ىشىندە ارى - بەرى قيمىلدى كورسەتىپ 2 - 3 مينۋت جۇرەدى. كىمنىڭ قيمىلى ءساندى؟ نازار اۋدارعاندارى ۇناعان قيمىلدارىن سالىپ، ويىندى جالعاستىرادى.
ساباقتىڭ مازمۇنى.
1 جاتتىعۋ: «بەينەلى ويلاۋى مەن سەزىمتالدىعىن دامىتۋ».
ماقساتى: بالانىڭ بەينەلى ويلاۋىن جەتىلدىرۋ.
جۇرگىزۋشى: «مەن سەندەرگە مىسالدار ايتامىن، ال سەندەر ءار ايتىلعان مىسال سايىن كوزدەرىڭدى جۇمىپ، سۋرەتتەن كورىپ وتىرعانداي ەلەستەتىڭدەر».
*ەلىككە شابۋىل جاساعان ارىستان.
*قۇيرىعىن بۇلعاڭداتىپ تۇرعان يت.
*كوجەگە تۇسكەن شىبىن.
*قاراڭعىدا تۇسكەن نايزاعاي.
*سۇيىكتى كويلەگىنە تۇسكەن داق.
*كۇن كوزىندە جالتىلداعان تامشىلار.
*سۇيىكتى ويىنشىعىڭدى ۇرلاپ بارا جاتقان دوسىڭ.
ەندى جوعارىدا ايتىلعان مىسالداردى ەستەرىڭە ءتۇسىرىپ، اق پاراققا جازىپ كورسەتىڭدەر. بۇل جاتتىعۋدى قولدانۋ ارقىلى بالانىڭ كورۋ ەسىن دامىتۋعا بولادى.
سەرگىتۋ ءساتى. كورىنىس: «سورعىش جانە دوپ»
ماقساتى: جەكەلەي بۇلشىق ەت توپتارىن جاتتىقتىرۋعا ارنالعان. ويىنعا ەكەۋ قاتىسادى. بىرەۋى ۇلكەن ۇرلەنگەن دوپ، ەكىنشىسى دوپتى سورعىشپەن ۇرلەيدى. دەنەسى جەلگە تولعان «دوپ» اياقتارى بۇگىلىپ، قولى، مويىنى بوساپ، ءوزىن ەركىن سەزىنەدى. باسى تومەن سالبىراپ، دوپ اۋامەن تولىق تولتىرىلماعان. «سورعىش» دوپتى ۇرلەي باستايدى. قولدىڭ ءار ۇرلەگەن قيمىلى سايىن «س» دەگەن دىبىس شىعادى. اۋا تولعان سايىن قولدارى دەنەسىنەن الشاقتاپ، باسىن جوعارى كوتەرەدى. دوپ ءدوپ - دوڭگەلەك بولىپ ۇرلەنەدى، شلانگاسىن اعىتىپ جىبەرگەندە كۇشپەن «ش» دەگەن دىبىسى شىعادى.
دەنەسى قايتا بوساڭسىپ، باستاپقى قالپىنا كەلەدى. سوڭىندا ويىنشىلار ورىندارىن اۋىستىرادى.
ساباق 2.
ماقساتى: بالانىڭ قارىم - قاتىناس داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، كەڭىستىكتە باعدارلاۋىن دامىتۋمەن قاتار زەيىنىن، كورۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: قارىنداشتار، اق پاراق، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار مەن تاياقشالار، بوياۋلار مەن فلوماستەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ: سالەمدەسۋ اياقتالعان سوڭ بالانىڭ جىگەرلىلىك، تاباندىلىق سياقتى قاسيەتتەرىن دامىتۋعا بايلانىستى ويىن ۇسىنىلادى. بالالار شەڭبەر جاساپ تۋرادى. ولاردىڭ اراسىنان ۋاقىتشا ويىننان شىعا تۇراتىن بالانى وزدەرى تاڭدايدى. ۇيىمداستىرۋشىنى بالانىڭ ءرولى – ورتاعا شىعىپ، ءارتۇرلى قيمىل كورسەتىپ، قالعاندارى سول قيمىلدى اينىتپاي قايتالاۋى كەرەك. ۋاقىتشا ويىننان شىققان بالا قايتىپ كەلىپ، شەڭبەر بويىنى تۇرىپ، ۇيىمداستىرۋشى بالانىڭ كىم ەكەنىن انىقتاۋعا كۇش سالادى. ەگەر ول دۇرىس تانىپ، اتاعان جاعدايدا ويىن اياقتالادى نەمەسە بالالاردىڭ قالاۋىمەن ويىن جالعاستىرىلادى.
سەرگىتۋ ءساتى. ويىن: «مەن قايدامىن؟».
ماقساتى: كەڭىستىكتە باعدارلاۋىن، ەستۋ ارقىلى قابىلداۋى مەن كورۋ ەسىن دامىتۋ، زەيىنىن اۋدارۋ.
جۇرگىزۋشى: ءقازىر مەن سەندەرمەن مىناداي ويىن ويناماقپىن. سەندەردىڭ ارالارىڭنان بىرەۋ ىزكەسۋشى بولىپ سايلانادى. ءبىز ونىڭ كوزىن بايلايمىز. ول بولمەنىڭ بۇرىشىندا تۇرادى، ال قالعاندارىن بولمەنىڭ ءار جەرىنەن ورىن الاسىڭدار. بالالار ءوز ورىندارىن تاۋىپ بولعان سوڭ ىزكەسۋشى بالالاردىڭ بىرەۋىنىڭ اتىن ايتادى. سول بالا تۇرعان ورىنان قوزعالماستان ماڭايىنداعى كەز - كەلگەن زاتتى توقىلداتادى. ىزكەسۋشى دىبىستىڭ شىعۋىنا بايلانىستى ءوزى اتىن اتاعان بالانىڭ قاي جاقتا تۇرعاندىعىن اتايدى. دۇرىس تانىپ، اتاسا باسقا بالا ىزكەسۋشى بولىپ سايلانىپ، ويىن ارى قاراي جالعاستىرىلادى.
2 جاتتىعۋ:
ماقساتى: كورۋ ەسىن دامىتۋعا باعىتتالعان.
بالانىڭ الدىنا تاياقشالار ۇسىنىلادى. بۇل تاياقشالاردان قانداي دا قاراپايىم دەنەلەر (ءۇي، شارشى، ءۇشبۇرىش) جاساۋعا بولادى. بالا نازارىن وسى دەنەلەرگە اۋدارىپ، كەيىن قۇراستىرىلعان دەنەلەردى جاۋىپ قويىپ، ەسكە ءتۇسىرۋىن سۇرايمىز. بۇل جاتتىعۋدى كۇردەلەندىرۋگە بولادى (ءتۇرلى - ءتۇستى تاياقشالاردى قولدانۋ ارقىلى). بالا ءتۇس بويىنشا تاياقشالاردىڭ ورنالاسۋ رەتىن ەسكە ساقتاپ، ءوز ەركىمەن قۇراستىرا الۋى كەرەك.
كەلەسى نۇسقا: قۇراستىرىلعان دەنە تاياقشالارىن ساناۋ ارقىلى بالانىڭ كورۋ ەسى عانا ەمەس، ساناۋ ىسكەرلىگى دە جەتىلەدى.
ساباق 3.
ماقساتى: بالانىڭ قارىم - قاتىناس داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، كوپشىلىك ورتادا ءوز - ءوزىن ۇستاۋىن، وزىنە - ءوزى سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە قورقىنىشىن سەيىلتۋ. ەس پروسەستەرىن دامىتۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: قارىنداشتار، اق پاراق، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار، بوياۋلار مەن فلوماستەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ. بالالار ءبىر - بىرىمەن سالەمدەسىپ بولعان سوڭ ويىن وينالادى «سەرىكتەر». بالالار بولمە ىشىندە ەركىن قوزعالىپ ءجۇرىپ، قاي ەلگە ساپار شەگەتىندەرىن ايتادى. ءبىر – ءبىرىن ەستىگەن بالالار قولدارىنان ۇستاپ، بىرگە جولاۋشىلايىق، دەپ ءبىر مامىلەگە كەلىپ، ءوزارا كەلىسەدى. ويىننىڭ باستى ماقساتى دا جول - جونەكەي وزىنە سەرىك تابۋ بولاتىن.
ساباق مازمۇنى.
ويىن: «جازىلماي قالعان سوزدەردى ورنىنا قوي».
ماقساتى: ەسكە ساقتاۋ اۋقىمىن كەڭەيتۋ.
مىسالى: قانت، وق، جاشىك، بالىق، بي، المۇرت. كەيىن قاتاردان ءبىر ءسوز الىنىپ، سوزدەر قاتارى وقىلادى. بالالار قاتاردان تۇسىرىلگەن ءسوزدى تاۋىپ ايتۋى كەرەك جانە رەتتىك سانىن ساقتاۋى كەرەك. 3 رەت قاتاردان باسقا ءسوز الىنىپ تاستالادى. ال 4 رەت قاتارداعى بارلىق سوزدەر الىنىپ قالادى.
سەرگىتۋ ءساتى. ويىن: «تىعىلماق».
ماقساتى: ءبىر - بىرىنە جاعىمدى اسەر قالدىرۋ، ءوزىن - ءوزى سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋ، قورقىنىشىن سەيىلدىرۋ.
ويىننىڭ بارىسى: بالالار ءوز اراسىنان ءبىر بالانىڭ كوزىن مىقتاپ بايلاپ، وزدەرى ءبىرىنىڭ قولدارىنان ءبىرى ۇستاسىپ ولەڭ ايتادى. سوڭعى ءسوزدى ايتىپ ۇلگەرمەستەن جان - جاققا بىتىراپ قاشا جونەلەدى. ورتاداعى كوزى بايلانعان بالا ولاردى ۇساۋعا كىرىسەدى. ۇستاپ العا جاعدايدا كوزىن شەشىپ، ويىندى باسقا بالا جالعاستىرادى.
ويىن: «بەينەسىنە قاراي تانۋ».
ماقساتى: بالانىڭ بايقاعىشتىعىن، ەسكە ساقتاۋىن دامىتۋ. بالالاردىڭ قالاۋىمەن توپتان 5 بالا تاڭدالىنادى. بىرەۋى جۇرگىزۋشى بولادى. قالعاندارى «كورەرمەندەر» بولىپ، ورىندىقتارعا جايعاسادى. ولار جۇرگىزۋشىگە وزدەرىنىڭ سىرتقى بەينەلەرىن كورسەتەدى. جۇرگىزۋشى مۇقيات قاراپ، ەسىنە ساقتاۋعا تىرىسادى. كەيىن جۇرگىزۋشى ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ بەينەسىن كورگەنى بويىنشا سالىپ بەرەدى.
ۇيگە تاپسىرما: اتا - انالارعا بالامەن جۇمىس جاساۋ قاجەت. ەستە ساقتاۋدىڭ ادىستەرىن ۇيرەتۋ، مىسالدار كەلتىرۋ، اڭگىمە وقىتىپ، مازمۇنداۋ سياقتى تاسىلدەردى پايدالانۋ.
ساباق 4
ماقساتى: بالانىڭ بايقامپازدىعىن، قارىم - قاتىناس داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، جاڭالىققا ۇمتىلۋ سياقتى قاسيەتتەرىن دامىتۋمەن قاتار بەينەلىك ەسىن، بۇلشىق ەتتەرىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: اق پاراق، قارىنداشتار، بوياۋلار، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار، فلوماستەرلەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ. ويىن: «اينا»
ماقساتى. قارىم – قاتىناسىن، بايقاعىشتىعىن دامىتۋ. توپ ىشىنەن ءبىر بالا جۇرگىزۋشى بولادى. ول كوز الدىنا كوپ ايناسى بار دۇكەندى ەلەستەتەدى. جۇرگىزۋشى بالا شەڭبەر ورتاسىندا تۇرادى، ال بالالار شەڭبەر بويىندا تۇرادى. ول ءارتۇرلى قيمىلدار كورسەتەدى.، ال «اينالار» سول قيمىلدى قايتالايدى.
ەسكەرتۋ: جۇرگىزۋشىنىڭ ءرولىن بارلىق بالا ويناۋعا بولادى.
1 - 4 سىنىپتار وقۋشىلارىنا ارنالعان ەستە ساقتاۋ، زەيىن جانە قارىم - قاتىناس داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جاتتىعۋلار. جۇكتەۋ
تۇزەتۋ - دامىتۋ جۇمىستارىنا ارنالعان
باعدارلاماداعى قۇراستىرىلىپ، جيناقتالعان جاتتىعۋلار مەن تاپسىرمالار باستاۋىش سىنىپ وقۋشىنىڭ جاس ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرە وتىرىپ جاسالىنعان تۇزەتۋ - دامىتۋ جۇمىستارىن ۇيىمداستىرۋعا كومەك رەتىندە جالپى ءبىلىم سالاسىنداعى پەداگوگ - پسيحولوگتارىنا ارنالعان.
كىرىسپە.
ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس،
رۋحاني تاربيە بەرىلۋ كەرەك،
تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم – ادامزاتتىڭ قاس جاۋى،
ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى.
(ءال - فارابي)
بالالاردىڭ جەكە باسىن دامىتۋ، پسيحيكالىق دامۋىن، دارالىق ەرەكشەلىكتەرىن، ىشكى پوتەنسيالىن انىقتاپ، جان - جاقتى زەرتتەۋ - مەكتەپ پسيحولوگىنىڭ باستى مىندەتى بولىپ تابىلادى. باستاۋىش سىنىپ ساتىسىنداعى بالالار اراسىندا قارىم - قاتىناس داعدىلارى قالىپتاسپاعان، وقشاۋلانعان، گيپەراكتيۆتى، زەيىنى تۇراقسىز، ەستە ساقتاۋ قابىلەتى ناشار وقۋشىلار وتە ءجيى كەزدەسەدى. وسى اتالعان ماسەلەلەر قازاقستاندا تەوريالىق تۇرعىدان زەرتتەلگەنىمەن پراكتيكالىق تۇرعىدا نازاردان تىس قالىپ وتىر.
كوپتەگەن، جالپىعا بىردەي ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپتەردە جۇمىس ىستەيتىن پسيحولوگ مامانداردى مەملەكەتتىك تىلدە قولايلى باعدارلامالار بولماۋى كەدەرگى تۋدىرادى.
قارىم - قاتىناس - بالالاردىڭ تانىمدىق ۇردىستەرىنىڭ جەتىلۋىن قامتاماسىز ەتەتىن بىردەن – ءبىر فاكتور بولىپ تابىلادى. بالانىڭ ءتىلىن دامىتۋ، بايلانىستىرىپ سويلەۋگە ۇيرەتۋ، سوزدىك قورىن بايىتۋ، ويلاۋىن، ەستە ساقتاۋىن، زەيىنىن جەتىلدىرۋى - وسىنىڭ ءبارى اتالعان ەڭبەكتە قاراستىرىلىپ پسيحولوگتىڭ بالامەن بىرلەسكەن ءىس - ارەكەتىنە قۇرىلعان.
بەرىلگەن تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ەكى كەزەڭنەن تۇرادى: ءبىرىنشى كەزەڭدە اۋىزشا نەمەسە سۋرەت بويىنشا تاپسىرمالاردى ورىنداۋعا باعىت بەرىپ، بالانىڭ قابىلداۋىنا، ەستە ساقتاۋىنا، ويلانۋىنا ىقپال ەتەتىن بولسا، ەكىنشى كەزەڭدە ويىن، جاتتىعۋلار ارقىلى زەيىنىن تۇراقتاندىرىپ، ءىس - ارەكەتتى تىكەلەي ورىنداۋ ارقىلى اتالعان پسيحيكالىق پروسەستەردىڭ دامۋىن انىقتايدى. جاتتىعۋلاردىڭ ءبارى بالانىڭ مەكتەپتە تابىستى وقۋىنا ىقپال جاسايتىنى ءسوزسىز.
باعدارلامانىڭ ەرەكشەلىگى: ءار ساباقتىڭ سوڭىندا ۇيگە تاپسىرمالار بەرىلىپ، بالانىڭ اتا - اناسىمەن بىرلەسىپ جۇمىس جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرىلەدى.
تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا بالانىڭ ءىس - ارەكەتتى ورىنداۋى قاتەسىز دۇرىس بولسا تومەنگى ماقتاۋ سوزدەرىمەن ۇشتاسادى:
- تاماشا!
- جارايسىڭ!
- جاقسى!
- وتە جاقسى!
ەستى ساقتاۋدى دامىتۋعا ارنالعان ساباقتار.
ساباق 1.
ماقساتى: بالانىڭ ءوز بەتىمەن ءىس - ارەكەتىن، شاپشاڭدىعىن، بەينەلى ويلاۋ قابىلەتىمەن ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: قارىنداش، اق پاراق، ءتۇرلى - ءتۇستى بوياۋ قارىنداش، فلوماستەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ. بالالار ءبىر - بىرىمەن سالەمدەسىپ بولعان سوڭ ولارعا ويىن ۇسىنىلادى. «ءساندى قيمىل» ويىنى. ءارقايسىسى ءوز ويىنان قيمىل ويلاپ، بولمە ىشىندە ارى - بەرى قيمىلدى كورسەتىپ 2 - 3 مينۋت جۇرەدى. كىمنىڭ قيمىلى ءساندى؟ نازار اۋدارعاندارى ۇناعان قيمىلدارىن سالىپ، ويىندى جالعاستىرادى.
ساباقتىڭ مازمۇنى.
1 جاتتىعۋ: «بەينەلى ويلاۋى مەن سەزىمتالدىعىن دامىتۋ».
ماقساتى: بالانىڭ بەينەلى ويلاۋىن جەتىلدىرۋ.
جۇرگىزۋشى: «مەن سەندەرگە مىسالدار ايتامىن، ال سەندەر ءار ايتىلعان مىسال سايىن كوزدەرىڭدى جۇمىپ، سۋرەتتەن كورىپ وتىرعانداي ەلەستەتىڭدەر».
*ەلىككە شابۋىل جاساعان ارىستان.
*قۇيرىعىن بۇلعاڭداتىپ تۇرعان يت.
*كوجەگە تۇسكەن شىبىن.
*قاراڭعىدا تۇسكەن نايزاعاي.
*سۇيىكتى كويلەگىنە تۇسكەن داق.
*كۇن كوزىندە جالتىلداعان تامشىلار.
*سۇيىكتى ويىنشىعىڭدى ۇرلاپ بارا جاتقان دوسىڭ.
ەندى جوعارىدا ايتىلعان مىسالداردى ەستەرىڭە ءتۇسىرىپ، اق پاراققا جازىپ كورسەتىڭدەر. بۇل جاتتىعۋدى قولدانۋ ارقىلى بالانىڭ كورۋ ەسىن دامىتۋعا بولادى.
سەرگىتۋ ءساتى. كورىنىس: «سورعىش جانە دوپ»
ماقساتى: جەكەلەي بۇلشىق ەت توپتارىن جاتتىقتىرۋعا ارنالعان. ويىنعا ەكەۋ قاتىسادى. بىرەۋى ۇلكەن ۇرلەنگەن دوپ، ەكىنشىسى دوپتى سورعىشپەن ۇرلەيدى. دەنەسى جەلگە تولعان «دوپ» اياقتارى بۇگىلىپ، قولى، مويىنى بوساپ، ءوزىن ەركىن سەزىنەدى. باسى تومەن سالبىراپ، دوپ اۋامەن تولىق تولتىرىلماعان. «سورعىش» دوپتى ۇرلەي باستايدى. قولدىڭ ءار ۇرلەگەن قيمىلى سايىن «س» دەگەن دىبىس شىعادى. اۋا تولعان سايىن قولدارى دەنەسىنەن الشاقتاپ، باسىن جوعارى كوتەرەدى. دوپ ءدوپ - دوڭگەلەك بولىپ ۇرلەنەدى، شلانگاسىن اعىتىپ جىبەرگەندە كۇشپەن «ش» دەگەن دىبىسى شىعادى.
دەنەسى قايتا بوساڭسىپ، باستاپقى قالپىنا كەلەدى. سوڭىندا ويىنشىلار ورىندارىن اۋىستىرادى.
ساباق 2.
ماقساتى: بالانىڭ قارىم - قاتىناس داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، كەڭىستىكتە باعدارلاۋىن دامىتۋمەن قاتار زەيىنىن، كورۋ ارقىلى ەستە ساقتاۋىن دامىتۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: قارىنداشتار، اق پاراق، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار مەن تاياقشالار، بوياۋلار مەن فلوماستەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ: سالەمدەسۋ اياقتالعان سوڭ بالانىڭ جىگەرلىلىك، تاباندىلىق سياقتى قاسيەتتەرىن دامىتۋعا بايلانىستى ويىن ۇسىنىلادى. بالالار شەڭبەر جاساپ تۋرادى. ولاردىڭ اراسىنان ۋاقىتشا ويىننان شىعا تۇراتىن بالانى وزدەرى تاڭدايدى. ۇيىمداستىرۋشىنى بالانىڭ ءرولى – ورتاعا شىعىپ، ءارتۇرلى قيمىل كورسەتىپ، قالعاندارى سول قيمىلدى اينىتپاي قايتالاۋى كەرەك. ۋاقىتشا ويىننان شىققان بالا قايتىپ كەلىپ، شەڭبەر بويىنى تۇرىپ، ۇيىمداستىرۋشى بالانىڭ كىم ەكەنىن انىقتاۋعا كۇش سالادى. ەگەر ول دۇرىس تانىپ، اتاعان جاعدايدا ويىن اياقتالادى نەمەسە بالالاردىڭ قالاۋىمەن ويىن جالعاستىرىلادى.
سەرگىتۋ ءساتى. ويىن: «مەن قايدامىن؟».
ماقساتى: كەڭىستىكتە باعدارلاۋىن، ەستۋ ارقىلى قابىلداۋى مەن كورۋ ەسىن دامىتۋ، زەيىنىن اۋدارۋ.
جۇرگىزۋشى: ءقازىر مەن سەندەرمەن مىناداي ويىن ويناماقپىن. سەندەردىڭ ارالارىڭنان بىرەۋ ىزكەسۋشى بولىپ سايلانادى. ءبىز ونىڭ كوزىن بايلايمىز. ول بولمەنىڭ بۇرىشىندا تۇرادى، ال قالعاندارىن بولمەنىڭ ءار جەرىنەن ورىن الاسىڭدار. بالالار ءوز ورىندارىن تاۋىپ بولعان سوڭ ىزكەسۋشى بالالاردىڭ بىرەۋىنىڭ اتىن ايتادى. سول بالا تۇرعان ورىنان قوزعالماستان ماڭايىنداعى كەز - كەلگەن زاتتى توقىلداتادى. ىزكەسۋشى دىبىستىڭ شىعۋىنا بايلانىستى ءوزى اتىن اتاعان بالانىڭ قاي جاقتا تۇرعاندىعىن اتايدى. دۇرىس تانىپ، اتاسا باسقا بالا ىزكەسۋشى بولىپ سايلانىپ، ويىن ارى قاراي جالعاستىرىلادى.
2 جاتتىعۋ:
ماقساتى: كورۋ ەسىن دامىتۋعا باعىتتالعان.
بالانىڭ الدىنا تاياقشالار ۇسىنىلادى. بۇل تاياقشالاردان قانداي دا قاراپايىم دەنەلەر (ءۇي، شارشى، ءۇشبۇرىش) جاساۋعا بولادى. بالا نازارىن وسى دەنەلەرگە اۋدارىپ، كەيىن قۇراستىرىلعان دەنەلەردى جاۋىپ قويىپ، ەسكە ءتۇسىرۋىن سۇرايمىز. بۇل جاتتىعۋدى كۇردەلەندىرۋگە بولادى (ءتۇرلى - ءتۇستى تاياقشالاردى قولدانۋ ارقىلى). بالا ءتۇس بويىنشا تاياقشالاردىڭ ورنالاسۋ رەتىن ەسكە ساقتاپ، ءوز ەركىمەن قۇراستىرا الۋى كەرەك.
كەلەسى نۇسقا: قۇراستىرىلعان دەنە تاياقشالارىن ساناۋ ارقىلى بالانىڭ كورۋ ەسى عانا ەمەس، ساناۋ ىسكەرلىگى دە جەتىلەدى.
ساباق 3.
ماقساتى: بالانىڭ قارىم - قاتىناس داعدىسىن قالىپتاستىرۋ، كوپشىلىك ورتادا ءوز - ءوزىن ۇستاۋىن، وزىنە - ءوزى سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋ جانە قورقىنىشىن سەيىلتۋ. ەس پروسەستەرىن دامىتۋ.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: قارىنداشتار، اق پاراق، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار، بوياۋلار مەن فلوماستەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ. بالالار ءبىر - بىرىمەن سالەمدەسىپ بولعان سوڭ ويىن وينالادى «سەرىكتەر». بالالار بولمە ىشىندە ەركىن قوزعالىپ ءجۇرىپ، قاي ەلگە ساپار شەگەتىندەرىن ايتادى. ءبىر – ءبىرىن ەستىگەن بالالار قولدارىنان ۇستاپ، بىرگە جولاۋشىلايىق، دەپ ءبىر مامىلەگە كەلىپ، ءوزارا كەلىسەدى. ويىننىڭ باستى ماقساتى دا جول - جونەكەي وزىنە سەرىك تابۋ بولاتىن.
ساباق مازمۇنى.
ويىن: «جازىلماي قالعان سوزدەردى ورنىنا قوي».
ماقساتى: ەسكە ساقتاۋ اۋقىمىن كەڭەيتۋ.
مىسالى: قانت، وق، جاشىك، بالىق، بي، المۇرت. كەيىن قاتاردان ءبىر ءسوز الىنىپ، سوزدەر قاتارى وقىلادى. بالالار قاتاردان تۇسىرىلگەن ءسوزدى تاۋىپ ايتۋى كەرەك جانە رەتتىك سانىن ساقتاۋى كەرەك. 3 رەت قاتاردان باسقا ءسوز الىنىپ تاستالادى. ال 4 رەت قاتارداعى بارلىق سوزدەر الىنىپ قالادى.
سەرگىتۋ ءساتى. ويىن: «تىعىلماق».
ماقساتى: ءبىر - بىرىنە جاعىمدى اسەر قالدىرۋ، ءوزىن - ءوزى سەنىمدىلىگىن ارتتىرۋ، قورقىنىشىن سەيىلدىرۋ.
ويىننىڭ بارىسى: بالالار ءوز اراسىنان ءبىر بالانىڭ كوزىن مىقتاپ بايلاپ، وزدەرى ءبىرىنىڭ قولدارىنان ءبىرى ۇستاسىپ ولەڭ ايتادى. سوڭعى ءسوزدى ايتىپ ۇلگەرمەستەن جان - جاققا بىتىراپ قاشا جونەلەدى. ورتاداعى كوزى بايلانعان بالا ولاردى ۇساۋعا كىرىسەدى. ۇستاپ العا جاعدايدا كوزىن شەشىپ، ويىندى باسقا بالا جالعاستىرادى.
ويىن: «بەينەسىنە قاراي تانۋ».
ماقساتى: بالانىڭ بايقاعىشتىعىن، ەسكە ساقتاۋىن دامىتۋ. بالالاردىڭ قالاۋىمەن توپتان 5 بالا تاڭدالىنادى. بىرەۋى جۇرگىزۋشى بولادى. قالعاندارى «كورەرمەندەر» بولىپ، ورىندىقتارعا جايعاسادى. ولار جۇرگىزۋشىگە وزدەرىنىڭ سىرتقى بەينەلەرىن كورسەتەدى. جۇرگىزۋشى مۇقيات قاراپ، ەسىنە ساقتاۋعا تىرىسادى. كەيىن جۇرگىزۋشى ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ بەينەسىن كورگەنى بويىنشا سالىپ بەرەدى.
ۇيگە تاپسىرما: اتا - انالارعا بالامەن جۇمىس جاساۋ قاجەت. ەستە ساقتاۋدىڭ ادىستەرىن ۇيرەتۋ، مىسالدار كەلتىرۋ، اڭگىمە وقىتىپ، مازمۇنداۋ سياقتى تاسىلدەردى پايدالانۋ.
ساباق 4
ماقساتى: بالانىڭ بايقامپازدىعىن، قارىم - قاتىناس داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، جاڭالىققا ۇمتىلۋ سياقتى قاسيەتتەرىن دامىتۋمەن قاتار بەينەلىك ەسىن، بۇلشىق ەتتەرىن جەتىلدىرۋگە باعىتتالعان.
قولدانىلاتىن قۇرال - جابدىقتار: اق پاراق، قارىنداشتار، بوياۋلار، ءتۇرلى - ءتۇستى قارىنداشتار، فلوماستەرلەر.
ساباق بارىسى.
سالەمدەسۋ. ويىن: «اينا»
ماقساتى. قارىم – قاتىناسىن، بايقاعىشتىعىن دامىتۋ. توپ ىشىنەن ءبىر بالا جۇرگىزۋشى بولادى. ول كوز الدىنا كوپ ايناسى بار دۇكەندى ەلەستەتەدى. جۇرگىزۋشى بالا شەڭبەر ورتاسىندا تۇرادى، ال بالالار شەڭبەر بويىندا تۇرادى. ول ءارتۇرلى قيمىلدار كورسەتەدى.، ال «اينالار» سول قيمىلدى قايتالايدى.
ەسكەرتۋ: جۇرگىزۋشىنىڭ ءرولىن بارلىق بالا ويناۋعا بولادى.
1 - 4 سىنىپتار وقۋشىلارىنا ارنالعان ەستە ساقتاۋ، زەيىن جانە قارىم - قاتىناس داعدىلارىن قالىپتاستىرۋعا ارنالعان جاتتىعۋلار. جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ادىستەمەلىك ۇسىنىستار مۇعالىمگە 5 - سىنىپ وقۋشىلارىنا «ماتەماتيكا» ءپانى بويىنشا جيىنتىق باعالاۋدى جوسپارلاۋ، ۇيىمداستىرۋ جانە وتكىزۋگە كومەك قۇرالى رەتىندە قۇراستىرىلعان. ءبولىم / ورتاق تاقىرىپ بويى...
