2 - سىنىپقا ارنالعان ديكتانتتار جيناعى
العى ءسوز
ءتىل - ادامداردىڭ قارىم قاتىناس قۇرالى، ول ۇنەمى تولىقتىرىپ، جەتىلدىرىپ وتىرۋدى قاجەت ەتەدى. جيناقتى قۇراستىرۋدا 2 - سىنىپقا ارنالعان قازاق ءتىلىنىڭ باعدارلاماسى نەگىزگە الىندى.
مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ساۋاتتى بولۋى ءمۇعالىمنىڭ ءبىلىم دارەجەسىنە، تاجىريبەسىنە، ىسكەرلىك قابىلەتىنە بايلانىستى ەكەنى بەلگىلى.
ديكتانت تەك ساۋاتتىلىقتى تەكسەرۋ ءۇشىن عانا ەمەس، وقۋشىنىڭ تانىمدىق ءبىلىمىن ارتتىرۋدى دا كوزدەيدى.
جيناقتا ديكتانتتىڭ تەرمە، وزدىك، ەسكەرتۋ، شىعارماشىلىق، كورۋ، سوزدىك، باقىلاۋ تۇرلەرى بەرىلگەن.
2 - سىنىپقا ارنالعان ديكتانتتار جيناعى
تەرمە ديكتانتى
1 جاقسى تۋسا – ەل ىرىسى،
جاڭبىر جاۋسا - جەر ىرىسى
2 دوسى كوپتى جاۋ المايدى،
اقىلى كوپتى داۋ المايدى
تاپسىرما: ۋ ءارپى بار سوزدەردى تەرىپ جاز.
ينەلىك
ينەلىك - اۋ، ينەلىك،
ۇرەيلەنبە يمەنىپ
كەل بەرىرەك، كەلە عوي،
ۇستامالىق، تيمەلىك
تاپسىرما: ي، ي ارىپتەرى بار سوزدەردى تەرىپ جاز.
گۇلدەر ءوسىپ، كوڭىل ءبوسىپ،
اق الا تاڭ اشىلار.
قاتقان سەمىپ، قيسىز، قيىق دۇنيە
قۇرىپ كەمىپ ءوتتى، كەتتى كىم يە
تاپسىرما: پ، ب ارىپتەرى بار سوزدەردى تەرىپ جاز.
شىعارماشىلىق ديكتانتى.
1. جەمىستەر، مول، بولادى، كۇزدە.
2. سارعايا، جاپىراقتار، باستادى.
3. ەگىندى، ورادى، كومباينمەن.
تاپسىرما: بەرىلگەن سوزدەردەن سويلەم قۇراپ جاز.
ونەر...(- لى، - ءلى ) ادام ورگە وزار،
ونەر...(- سىز، - ءسىز ) ادام جەر سوعار.
تاپسىرما: ءتيىستى قوسىمشانى قويىپ، ماقالداردى جاز.
1كوزىڭدى (قولىڭ...) سۇرتپە.
2(كىتاپ...) جاتىپ وقىما، كوزىڭ اۋىرادى.
3اجار (قالا...) اعاسىمەن ىلەسىپ باردى.
تاپسىرما: جاقشا ىشىندەگى سوزدەردى وزگەرتىپ، سويلەمدەردى جاز.
كورۋ ديكتانتى
تاڭ شاپاعى ارايلاپ،
دالا نۇرعا بويالدى.
بالالاردىڭ بارلىعى،
ۇيقىسىنان وياندى.
تاپسىرما: ولەڭدى جاتقا جازدىرۋ. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەردىڭ استىن سىزعىزۋ.
وتانسىز ادام - ورمانسىز بۇلبۇل.
تاپسىرما: ماقالدى وقىپ، جاتقا جاز. قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ ءتۇبىرى مەن قوسىمشاسىن اجىرات.
قىس
اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
اباي
تاپسىرما: تۋىندى سوزدەردى تاۋىپ، استىن سىزعىزۋ.
ەسكەرتۋ ديكتانتى.
كۇز كەلدى. كۇن قىسقاردى. ءتۇن سالقىنداي باستادى.
قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتتى. ەگىن جينالدى.
تاپسىرما: سويلەمنىڭ نەشە سوزدەن تۇراتىنىن جاقشا ىشىنە جاز.
كۇزدە جەمىس مول. بالالار جەمىس جيناۋعا كومەكتەستى. ولار جيناعان جەمىستەرىن جاشىككە سالدى. دوسان بارىنەن دە كوپ جينادى. ولار بۇل كۇندەرىن كوڭىلدى وتكىزدى.
تاپسىرما: جەمىستەردىڭ اتىن بۋىنعا ءبولىپ جاز.
ورمانشى اتاي
ەردەن اتاي – ورمانشى. ول كىسى نۋ ورماندى كۇزەتەدى. كۇندە ەرتە تۇرادى. ورمان ءىشىن اسىقپاي ارالايدى. جارالانعان اڭداردىڭ جاراسىن تاڭادى. سىنعان، قۋراعان اعاشتاردى كەسەدى. ورمانشى اتايعا نەمەرەلەرى كومەكتەسەدى.
تاپسىرما: ن مەن ڭ ارىپتەرى كەزدەسەتىن سوزدەردىڭ استىن سىز.
سوزدىك ديكتانتى.
بيىك، ۇقىپتى، ۇشقىش، المۇرت، كۇشتى، قىزعالداق، ادەمى، اكەلدى، قايشى، كەلدى، سۋرەتشى.
تاپسىرما: بەرىلگەن سوزدەردىڭ ىشىنەن زات ەسىمدەردى تاپقىزۋ.
ايتىس، جىرلار، اڭىز، ەرتەگىلەر، اڭگىمەلەر، ولەڭ، ماقالدار، جاڭىلتپاشتار، جۇمباق.
تاپسىرما: كوپتىك جالعاۋىن تاپقىزىپ، ولاردى بەلگىلەتۋ
اسپازدى، ەڭبەكشىلەر، كۇيشى، تەڭىزدەن، ونەرلى، ءبىلىمدىنىڭ، باسقىشتان، ايناداي، جۇمىسپەن، تالاپتى.
تاپسىرما: ءسوز قۇرامىنا تالداتۋ.
ءۋادا، ۋاقتىلى، ۋىق، ۋىز، ۋايىم، ۋماجداۋ، ۋىلدىرىق، ۋىستاۋ. ۋرالاۋ، ۋاقىت، ۋلى، ۋىلدەۋ، اۋەن، ۋشىعۋ.
تاپسىرما: سوزدەردى بۋىنعا ءبولىپ جازعىزۋ.
وزدىك ديكتانتى.
كەلە جاتقان قارا بوتا ما،
جوق الا بوتا ما؟
الا بوتا، قارا قارا بوتا -
دوڭنەن اسقان قانداي بوتا؟
تاپسىرما: سۇراۋلى سويلەمدەردىڭ استىن سىزدىرۋ.
شيە
شيەمىن مەن، شيەمىن،
پىسكەنشە تون كيەمىن.
بالا كەلسە پىسكەندە،
باسىمدى مەن يەمىن.
تاپسىرما: جاتقا جازدىرىپ، ي ءارپى بار سوزدەردىڭ استىن سىزدىرۋ.
باس بارماق،
بالاڭ ۇيرەك،
ورتان تەرەك،
شىلدىر شۇمەك،
كىشكەنە بوبەك.
تاپسىرما: ساناماقتى جاتقا جازىپ، ك دىبىسىنا اياقتالعان سوزدەرگە ءى دىبىسىن قوسىپ جازعىزۋ.
باقىلاۋ ديكتانتى
ارشا
ارشانىڭ ساباعى بۇيرا بۇرشىكتى بولادى. ول حوش ءيىستى اعاشتىڭ ءبىر تۇرىنە جاتادى. ارشا تاۋلى جەردە وسەدى. ءوزى الاسا بولادى. قىسى – جازى كوگەرىپ تۇرادى. ول كوپ وسەتىن جەردى ارشالى دەپ اتايدى. ارشا تەز جانادى.
باقباق
باقباق ۇلپىلدەك شار ءتارىزدى. تۇقىمدارى وتە جەڭىل بولادى. ۇرلەگەن كەزدە جان - جاققا ۇشىپ كەتەدى. ءبارىمىز باقباقتى ۇرلەگەندى جاقسى كورەمىز. وسىلايشا ءبىز ونىڭ تۇقىمىنىڭ تارالۋىنا كومەكتەسەمىز.
تاپسىرما: داۋىستى دىبىستاردىڭ استىن ءبىر سىزىقپەن سىز.
سىنىپ بولمەسى
ءبىزدىڭ سىنىپ بولمەسى ەكىنشى قاباتتا ورنالاسقان. سىنىپ بولمەسىندە ءۇش قاتار پارتا تۇر. تابيعات بۇرىشى بار. سورەدە كىتاپ، گازەت، جۋرنالدار جينالعان. وندا ادەبي كىتاپتار كوپ. وقۋشىلار وزدەرىنە ۇناعان كىتاپتى وقيدى. كەزەكشىلەر سىنىپ بولمەسىن تازا ۇستايدى.
تاپسىرما: قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ اياعىنا ى، ءى دىبىستارىنىڭ ءتيىستىسىن جالعاپ جاز.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەپ الۋ
ءتىل - ادامداردىڭ قارىم قاتىناس قۇرالى، ول ۇنەمى تولىقتىرىپ، جەتىلدىرىپ وتىرۋدى قاجەت ەتەدى. جيناقتى قۇراستىرۋدا 2 - سىنىپقا ارنالعان قازاق ءتىلىنىڭ باعدارلاماسى نەگىزگە الىندى.
مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ساۋاتتى بولۋى ءمۇعالىمنىڭ ءبىلىم دارەجەسىنە، تاجىريبەسىنە، ىسكەرلىك قابىلەتىنە بايلانىستى ەكەنى بەلگىلى.
ديكتانت تەك ساۋاتتىلىقتى تەكسەرۋ ءۇشىن عانا ەمەس، وقۋشىنىڭ تانىمدىق ءبىلىمىن ارتتىرۋدى دا كوزدەيدى.
جيناقتا ديكتانتتىڭ تەرمە، وزدىك، ەسكەرتۋ، شىعارماشىلىق، كورۋ، سوزدىك، باقىلاۋ تۇرلەرى بەرىلگەن.
2 - سىنىپقا ارنالعان ديكتانتتار جيناعى
تەرمە ديكتانتى
1 جاقسى تۋسا – ەل ىرىسى،
جاڭبىر جاۋسا - جەر ىرىسى
2 دوسى كوپتى جاۋ المايدى،
اقىلى كوپتى داۋ المايدى
تاپسىرما: ۋ ءارپى بار سوزدەردى تەرىپ جاز.
ينەلىك
ينەلىك - اۋ، ينەلىك،
ۇرەيلەنبە يمەنىپ
كەل بەرىرەك، كەلە عوي،
ۇستامالىق، تيمەلىك
تاپسىرما: ي، ي ارىپتەرى بار سوزدەردى تەرىپ جاز.
گۇلدەر ءوسىپ، كوڭىل ءبوسىپ،
اق الا تاڭ اشىلار.
قاتقان سەمىپ، قيسىز، قيىق دۇنيە
قۇرىپ كەمىپ ءوتتى، كەتتى كىم يە
تاپسىرما: پ، ب ارىپتەرى بار سوزدەردى تەرىپ جاز.
شىعارماشىلىق ديكتانتى.
1. جەمىستەر، مول، بولادى، كۇزدە.
2. سارعايا، جاپىراقتار، باستادى.
3. ەگىندى، ورادى، كومباينمەن.
تاپسىرما: بەرىلگەن سوزدەردەن سويلەم قۇراپ جاز.
ونەر...(- لى، - ءلى ) ادام ورگە وزار،
ونەر...(- سىز، - ءسىز ) ادام جەر سوعار.
تاپسىرما: ءتيىستى قوسىمشانى قويىپ، ماقالداردى جاز.
1كوزىڭدى (قولىڭ...) سۇرتپە.
2(كىتاپ...) جاتىپ وقىما، كوزىڭ اۋىرادى.
3اجار (قالا...) اعاسىمەن ىلەسىپ باردى.
تاپسىرما: جاقشا ىشىندەگى سوزدەردى وزگەرتىپ، سويلەمدەردى جاز.
كورۋ ديكتانتى
تاڭ شاپاعى ارايلاپ،
دالا نۇرعا بويالدى.
بالالاردىڭ بارلىعى،
ۇيقىسىنان وياندى.
تاپسىرما: ولەڭدى جاتقا جازدىرۋ. زاتتىڭ قيمىلىن بىلدىرەتىن سوزدەردىڭ استىن سىزعىزۋ.
وتانسىز ادام - ورمانسىز بۇلبۇل.
تاپسىرما: ماقالدى وقىپ، جاتقا جاز. قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ ءتۇبىرى مەن قوسىمشاسىن اجىرات.
قىس
اق كيىمدى، دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ تانىماس ءتىرى جاندى.
ءۇستى - باسى اق قىراۋ، ءتۇسى سۋىق،
باسقان جەرى سىقىرلاپ كەلىپ قالدى.
اباي
تاپسىرما: تۋىندى سوزدەردى تاۋىپ، استىن سىزعىزۋ.
ەسكەرتۋ ديكتانتى.
كۇز كەلدى. كۇن قىسقاردى. ءتۇن سالقىنداي باستادى.
قۇستار جىلى جاققا ۇشىپ كەتتى. ەگىن جينالدى.
تاپسىرما: سويلەمنىڭ نەشە سوزدەن تۇراتىنىن جاقشا ىشىنە جاز.
كۇزدە جەمىس مول. بالالار جەمىس جيناۋعا كومەكتەستى. ولار جيناعان جەمىستەرىن جاشىككە سالدى. دوسان بارىنەن دە كوپ جينادى. ولار بۇل كۇندەرىن كوڭىلدى وتكىزدى.
تاپسىرما: جەمىستەردىڭ اتىن بۋىنعا ءبولىپ جاز.
ورمانشى اتاي
ەردەن اتاي – ورمانشى. ول كىسى نۋ ورماندى كۇزەتەدى. كۇندە ەرتە تۇرادى. ورمان ءىشىن اسىقپاي ارالايدى. جارالانعان اڭداردىڭ جاراسىن تاڭادى. سىنعان، قۋراعان اعاشتاردى كەسەدى. ورمانشى اتايعا نەمەرەلەرى كومەكتەسەدى.
تاپسىرما: ن مەن ڭ ارىپتەرى كەزدەسەتىن سوزدەردىڭ استىن سىز.
سوزدىك ديكتانتى.
بيىك، ۇقىپتى، ۇشقىش، المۇرت، كۇشتى، قىزعالداق، ادەمى، اكەلدى، قايشى، كەلدى، سۋرەتشى.
تاپسىرما: بەرىلگەن سوزدەردىڭ ىشىنەن زات ەسىمدەردى تاپقىزۋ.
ايتىس، جىرلار، اڭىز، ەرتەگىلەر، اڭگىمەلەر، ولەڭ، ماقالدار، جاڭىلتپاشتار، جۇمباق.
تاپسىرما: كوپتىك جالعاۋىن تاپقىزىپ، ولاردى بەلگىلەتۋ
اسپازدى، ەڭبەكشىلەر، كۇيشى، تەڭىزدەن، ونەرلى، ءبىلىمدىنىڭ، باسقىشتان، ايناداي، جۇمىسپەن، تالاپتى.
تاپسىرما: ءسوز قۇرامىنا تالداتۋ.
ءۋادا، ۋاقتىلى، ۋىق، ۋىز، ۋايىم، ۋماجداۋ، ۋىلدىرىق، ۋىستاۋ. ۋرالاۋ، ۋاقىت، ۋلى، ۋىلدەۋ، اۋەن، ۋشىعۋ.
تاپسىرما: سوزدەردى بۋىنعا ءبولىپ جازعىزۋ.
وزدىك ديكتانتى.
كەلە جاتقان قارا بوتا ما،
جوق الا بوتا ما؟
الا بوتا، قارا قارا بوتا -
دوڭنەن اسقان قانداي بوتا؟
تاپسىرما: سۇراۋلى سويلەمدەردىڭ استىن سىزدىرۋ.
شيە
شيەمىن مەن، شيەمىن،
پىسكەنشە تون كيەمىن.
بالا كەلسە پىسكەندە،
باسىمدى مەن يەمىن.
تاپسىرما: جاتقا جازدىرىپ، ي ءارپى بار سوزدەردىڭ استىن سىزدىرۋ.
باس بارماق،
بالاڭ ۇيرەك،
ورتان تەرەك،
شىلدىر شۇمەك،
كىشكەنە بوبەك.
تاپسىرما: ساناماقتى جاتقا جازىپ، ك دىبىسىنا اياقتالعان سوزدەرگە ءى دىبىسىن قوسىپ جازعىزۋ.
باقىلاۋ ديكتانتى
ارشا
ارشانىڭ ساباعى بۇيرا بۇرشىكتى بولادى. ول حوش ءيىستى اعاشتىڭ ءبىر تۇرىنە جاتادى. ارشا تاۋلى جەردە وسەدى. ءوزى الاسا بولادى. قىسى – جازى كوگەرىپ تۇرادى. ول كوپ وسەتىن جەردى ارشالى دەپ اتايدى. ارشا تەز جانادى.
باقباق
باقباق ۇلپىلدەك شار ءتارىزدى. تۇقىمدارى وتە جەڭىل بولادى. ۇرلەگەن كەزدە جان - جاققا ۇشىپ كەتەدى. ءبارىمىز باقباقتى ۇرلەگەندى جاقسى كورەمىز. وسىلايشا ءبىز ونىڭ تۇقىمىنىڭ تارالۋىنا كومەكتەسەمىز.
تاپسىرما: داۋىستى دىبىستاردىڭ استىن ءبىر سىزىقپەن سىز.
سىنىپ بولمەسى
ءبىزدىڭ سىنىپ بولمەسى ەكىنشى قاباتتا ورنالاسقان. سىنىپ بولمەسىندە ءۇش قاتار پارتا تۇر. تابيعات بۇرىشى بار. سورەدە كىتاپ، گازەت، جۋرنالدار جينالعان. وندا ادەبي كىتاپتار كوپ. وقۋشىلار وزدەرىنە ۇناعان كىتاپتى وقيدى. كەزەكشىلەر سىنىپ بولمەسىن تازا ۇستايدى.
تاپسىرما: قارامەن جازىلعان سوزدەردىڭ اياعىنا ى، ءى دىبىستارىنىڭ ءتيىستىسىن جالعاپ جاز.
تولىق نۇسقاسىن جۇكتەپ الۋ
You Might Also Like
