اباي قۇنانبايەۆ "ەسكەندىر" پوەماسى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانباي ۇلى «ەسكەندىر» پوەماسى.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك – پوەمانىڭ ءماتىنى ارقىلى يدەياسىن اشۋ، كەيىپكەرلەرىنە مىنەزدەمە جاساۋ، كەشەندى تالداي ءبىلۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – پوەمانى مازمۇنداۋ، تالداۋ، كەيىپكەرلەردى مىنەزدەۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، ءتۇرلى تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ:
تاربيەلىك – پوەماداعى ابايدىڭ گۋمانيستىك يدەياسى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ، ىسكەرلىككە، ىزدەنىسكە، تانىم بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى، توپتىق، كەشەندى تالداۋ، سۇراق - جاۋاپ، اسسوسياسيا.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىمدى جيناقتاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
كورنەكى قۇرالدار: اباي پورترەتى، كىتاپتارى، سلايدتار
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، تاريح، ماتەماتيكا، بيولوگيا، گەوگرافيا.
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ.
ءا) كىرىسپە ءسوز.
ب) قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. «تۇلعانى تانى»
1. «تەگىندە ادام بالاسى ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزادى. ودان باسقا نارسەمەن وزدىم عوي دەمەكتىڭ ءبارى دە – اقىماقشىلىق.»دەگەن ۇلاعاتتى ءسوزدىڭ اۆتورى كىم؟ (اباي)
2. شىعىس ەلىندە زۇلقارنايىن دەگەن اتپەن بەلگىلى تاريحي تۇلعا، گرەك قولباسشىسى كىم؟ (ەسكەندىر)
3. الەمدەگى ەڭ العاشقى ۇستاز، بىرنەشە عىلىمداردىڭ اتاسى سانالاتىن كىم؟ (اريستوتەل)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. جوسپار بويىنشا «ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ مازمۇنىن سۇراۋ.
ا) پاتشانىڭ جورىعى
ءا) بۇلاققا كەزدەسۋ
ب) ەسكەندىردىڭ بۇيرىعى
ۆ) قاقپاعا كەزدەسۋ
گ) كۇزەتشىنىڭ ءسوزى مەن سىيى
ع) وسيەت(اقىل ءسوز).
وسيەت – كوپشىلىككە ايتىلاتىن ۋاعىز، كەلەلى كەڭەس تۇرىندەگى ولەڭ.
ءىىى. نەگىزگى ءبولىم.
“ەسكەندىر ”پوەماسى – اباي پوەمالارىنىڭ ىشىندەگى ەلەۋلىسى، اقىننىڭ گۋمانيستىك وي - پىكىرلەرىن تەرەڭىرەك تانىتاتىنى. شىعىس ەلدەرىندە ەسكەندىر زۇلقارنايىن دەگەن اتپەن تاراعان، ەۋروپادا الەكساندر ماكەدونسكيي دەگەن اتپەن بەلگىلى گرەك قولباسشىسىنىڭ ءومىرى جايلى اڭىزدار نەگىزىندە جازىلعان.
ەسكەندىر تاقىرىبىن ەۋروپا اقىندارىمەن قوسا، شىعىستىڭ فيردوۋسي، نيزامي، ءجامي سياقتى اقىندارى دا جىر ەتكەن.
«ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ كەيىپكەرلەرىن اتاپ وتەيىكشى: ەسكەندىر، اريستوتەل، كۇزەتشى جانە ميفتىك وبرازدار.
قانە ەندى ەسكەندىر پاتشاعا مىنەزدەمە بەرەيىك.
توپتاستىرۋ.
سلايد كورىنەدى. وقۋشىلار ەسكەندىر پاتشا سۋرەتىنىڭ اينالاسىنا ونىڭ مىنەز - قۇلقىن جازادى.
«سەن بىلەسىڭ بە؟» سلايدى كورىنەدى.
بۇل ءبولىم بويىنشا گيپەرسىلتەمە جاسالعان باتىرمالاردا قازاق ادەبيەتى، قازاق ءتىلى، تاريح، ماتەماتيكا، گەوگرافيا، بيولوگيا پاندەرىنەن سۇراقتار جاسىرىلادى.
سۇراقتار:
1. قازاق ادەبيەتى: «ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىن ايتىپ بەر.
2. تاريح: ەسكەندىر زۇلقارنايىن تاريحتا قانداي اتپەن بەلگىلى جانە قاي جىلدارى ءومىر سۇرگەن؟
3. قازاق ءتىلى: پوەما قاي ستيلدە جازىلعان؟
4. ماتەماتيكا: فيليپپ ءىى پاتشا الەكساندر (ب. ز. ب. 356 - 323) 13 جاستا بولعاندا اريستوتەلدى (ب. ز. ب. 384 - 322 ج) ۇستازدىققا شاقىرتقان ەكەن. اريستوتەل سول كەزدە نەشە جاستا بولعان؟
5. بيولوگيا: پوەمادا ادامنىڭ قاي مۇشەسى تۋرالى ءسوز بولادى؟ قۇرىلىسىن ايتىپ بەر.
6. گەوگرافيا: «ەسكەندىر» پوەماسىندا ءسوز بولاتىن ماكەدونيا شاھارى قاي ەلدە ورنالاسقان؟
كەشەندى تالداۋ.
1. شىعارما اتى: «ەسكەندىر»
2. اۆتورى: ا. قۇنانباي ۇلى
3. تاقىرىبى، يدەياسى: ادامدىق قاسيەتتى ساقتاۋ، كورسەقىزارلىققا سالىنباۋ، ىنساپسىزدىقتى جەڭە ءبىلۋ
4. جانرى: پوەما
5. وقيعا كەزەڭى: ب. ز. ب. ءىۇ عاسىر
6. شۋماق سانى: 42
7. ءار شۋماقتا: 4 تارماق
8. ۇيقاس ءتۇرى: قارا ولەڭ ۇيقاسى
ءبىلىمدى بەكىتۋ سۇراقتارى.
1. الەمدى قاھارىمەن سەسكەندىرگەن ەسكەندىرگە كىمنىڭ ءسوزى توسقاۋىل بولدى؟
2. بىلەك كۇشىنەن ءبىلىم مەن دانالىق كۇشىنىڭ باسىمدىلىعى داستاندا قالاي سۋرەتتەلگەن؟
3. تاريحي تۇلعا ارەكەتتەرىن العا تارتۋدا اباي نەنى ايتپاق بولعان؟ بۇگىنگى زامان ءۇشىن ونەگەلىك جاعى نەدە؟
4. سيۋجەت دەگەنىمىز نە؟
قورىتىندى.
پوەمادا اباي جاۋىزدىقتى، ىنساپسىزدىقتى اشكەرەلەي وتىرىپ، ومىردەگى، جەكە ادامدار باسىنداعى ونداي قان قۇمارلىق، كورسەقىزارلىق سياقتى ادامگەرشىلىككە جات پيعىل مەن جاۋىزدىق ءىس - ارەكەتتەردى اقىلدىڭ، ءبىلىمنىڭ، پاراساتتىڭ، ادامگەرشىلىكتىڭ جەڭىپ شىعاتىندىعىن، بىلەك كۇشىنەن ءبىلىمنىڭ، پاراسات پەن دانالىق كۇشىنىڭ ارتىقشىلىعىن كورسەتە ءبىلدى. اباي ءوزىنىڭ باسقا دا شىعارمالارىندا ادام بولۋ يدەياسىن جوعارى قويادى. بۇگىندە ءبىز ادامدىق تۋرالى ءسوز ەتكەندە ابايعا سوقپاي كەتپەيمىز. بيىل اباي اتامىزدىڭ تۋعانىنا 170 جىل تولىپ وتىر. بۇگىنگى ۇرپاق كەلەشەككە اباي ءتالىمىن جالعاستىرۋلارى كەرەك.
«ابايدى تانىتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز، قازاق حالقىن تانىتامىز. اباي ءارقاشان ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى ءتيىس» دەگەن ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن ساباقتى قورىتىندىلايمىن.
ءۇي تاپسىرماسى: «6 نەلىكتەن؟» تەحنيكاسىن پايدالانىپ «ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ مازمۇنى بويىنشا سۇراقتار قۇراستىرىپ كورىڭدەر.
باعالاۋ. باعالاۋ پاراقتارى بويىنشا قورىتىندى باعالارىن انىقتايمىن.
ساباقتىڭ ماقساتى: بىلىمدىلىك – پوەمانىڭ ءماتىنى ارقىلى يدەياسىن اشۋ، كەيىپكەرلەرىنە مىنەزدەمە جاساۋ، كەشەندى تالداي ءبىلۋ داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ؛
دامىتۋشىلىق – پوەمانى مازمۇنداۋ، تالداۋ، كەيىپكەرلەردى مىنەزدەۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ ءتىلىن، وي - ءورىسىن دامىتۋ، ءتۇرلى تاپسىرمالاردى ورىنداۋ ارقىلى پانگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن ارتتىرۋ:
تاربيەلىك – پوەماداعى ابايدىڭ گۋمانيستىك يدەياسى ارقىلى وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە تاربيەلەۋ، ىسكەرلىككە، ىزدەنىسكە، تانىم بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋعا باۋلۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: ينتەراكتيۆتى، توپتىق، كەشەندى تالداۋ، سۇراق - جاۋاپ، اسسوسياسيا.
ساباقتىڭ ءتيپى: ءبىلىمدى جيناقتاۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس
كورنەكى قۇرالدار: اباي پورترەتى، كىتاپتارى، سلايدتار
ءپانارالىق بايلانىس: قازاق ءتىلى، تاريح، ماتەماتيكا، بيولوگيا، گەوگرافيا.
ساباقتىڭ بارىسى.
ءى. ۇيىمداستىرۋ ءبولىمى:
ا) وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەلدەۋ، ساباققا دايىندىقتارىن تەكسەرۋ.
ءا) كىرىسپە ءسوز.
ب) قىزىعۋشىلىقتى وياتۋ. «تۇلعانى تانى»
1. «تەگىندە ادام بالاسى ادام بالاسىنان اقىل، عىلىم، مىنەز دەگەن نارسەلەرمەن وزادى. ودان باسقا نارسەمەن وزدىم عوي دەمەكتىڭ ءبارى دە – اقىماقشىلىق.»دەگەن ۇلاعاتتى ءسوزدىڭ اۆتورى كىم؟ (اباي)
2. شىعىس ەلىندە زۇلقارنايىن دەگەن اتپەن بەلگىلى تاريحي تۇلعا، گرەك قولباسشىسى كىم؟ (ەسكەندىر)
3. الەمدەگى ەڭ العاشقى ۇستاز، بىرنەشە عىلىمداردىڭ اتاسى سانالاتىن كىم؟ (اريستوتەل)
ءىى. ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ. جوسپار بويىنشا «ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ مازمۇنىن سۇراۋ.
ا) پاتشانىڭ جورىعى
ءا) بۇلاققا كەزدەسۋ
ب) ەسكەندىردىڭ بۇيرىعى
ۆ) قاقپاعا كەزدەسۋ
گ) كۇزەتشىنىڭ ءسوزى مەن سىيى
ع) وسيەت(اقىل ءسوز).
وسيەت – كوپشىلىككە ايتىلاتىن ۋاعىز، كەلەلى كەڭەس تۇرىندەگى ولەڭ.
ءىىى. نەگىزگى ءبولىم.
“ەسكەندىر ”پوەماسى – اباي پوەمالارىنىڭ ىشىندەگى ەلەۋلىسى، اقىننىڭ گۋمانيستىك وي - پىكىرلەرىن تەرەڭىرەك تانىتاتىنى. شىعىس ەلدەرىندە ەسكەندىر زۇلقارنايىن دەگەن اتپەن تاراعان، ەۋروپادا الەكساندر ماكەدونسكيي دەگەن اتپەن بەلگىلى گرەك قولباسشىسىنىڭ ءومىرى جايلى اڭىزدار نەگىزىندە جازىلعان.
ەسكەندىر تاقىرىبىن ەۋروپا اقىندارىمەن قوسا، شىعىستىڭ فيردوۋسي، نيزامي، ءجامي سياقتى اقىندارى دا جىر ەتكەن.
«ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ كەيىپكەرلەرىن اتاپ وتەيىكشى: ەسكەندىر، اريستوتەل، كۇزەتشى جانە ميفتىك وبرازدار.
قانە ەندى ەسكەندىر پاتشاعا مىنەزدەمە بەرەيىك.
توپتاستىرۋ.
سلايد كورىنەدى. وقۋشىلار ەسكەندىر پاتشا سۋرەتىنىڭ اينالاسىنا ونىڭ مىنەز - قۇلقىن جازادى.
«سەن بىلەسىڭ بە؟» سلايدى كورىنەدى.
بۇل ءبولىم بويىنشا گيپەرسىلتەمە جاسالعان باتىرمالاردا قازاق ادەبيەتى، قازاق ءتىلى، تاريح، ماتەماتيكا، گەوگرافيا، بيولوگيا پاندەرىنەن سۇراقتار جاسىرىلادى.
سۇراقتار:
1. قازاق ادەبيەتى: «ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ كومپوزيسيالىق قۇرىلىسىن ايتىپ بەر.
2. تاريح: ەسكەندىر زۇلقارنايىن تاريحتا قانداي اتپەن بەلگىلى جانە قاي جىلدارى ءومىر سۇرگەن؟
3. قازاق ءتىلى: پوەما قاي ستيلدە جازىلعان؟
4. ماتەماتيكا: فيليپپ ءىى پاتشا الەكساندر (ب. ز. ب. 356 - 323) 13 جاستا بولعاندا اريستوتەلدى (ب. ز. ب. 384 - 322 ج) ۇستازدىققا شاقىرتقان ەكەن. اريستوتەل سول كەزدە نەشە جاستا بولعان؟
5. بيولوگيا: پوەمادا ادامنىڭ قاي مۇشەسى تۋرالى ءسوز بولادى؟ قۇرىلىسىن ايتىپ بەر.
6. گەوگرافيا: «ەسكەندىر» پوەماسىندا ءسوز بولاتىن ماكەدونيا شاھارى قاي ەلدە ورنالاسقان؟
كەشەندى تالداۋ.
1. شىعارما اتى: «ەسكەندىر»
2. اۆتورى: ا. قۇنانباي ۇلى
3. تاقىرىبى، يدەياسى: ادامدىق قاسيەتتى ساقتاۋ، كورسەقىزارلىققا سالىنباۋ، ىنساپسىزدىقتى جەڭە ءبىلۋ
4. جانرى: پوەما
5. وقيعا كەزەڭى: ب. ز. ب. ءىۇ عاسىر
6. شۋماق سانى: 42
7. ءار شۋماقتا: 4 تارماق
8. ۇيقاس ءتۇرى: قارا ولەڭ ۇيقاسى
ءبىلىمدى بەكىتۋ سۇراقتارى.
1. الەمدى قاھارىمەن سەسكەندىرگەن ەسكەندىرگە كىمنىڭ ءسوزى توسقاۋىل بولدى؟
2. بىلەك كۇشىنەن ءبىلىم مەن دانالىق كۇشىنىڭ باسىمدىلىعى داستاندا قالاي سۋرەتتەلگەن؟
3. تاريحي تۇلعا ارەكەتتەرىن العا تارتۋدا اباي نەنى ايتپاق بولعان؟ بۇگىنگى زامان ءۇشىن ونەگەلىك جاعى نەدە؟
4. سيۋجەت دەگەنىمىز نە؟
قورىتىندى.
پوەمادا اباي جاۋىزدىقتى، ىنساپسىزدىقتى اشكەرەلەي وتىرىپ، ومىردەگى، جەكە ادامدار باسىنداعى ونداي قان قۇمارلىق، كورسەقىزارلىق سياقتى ادامگەرشىلىككە جات پيعىل مەن جاۋىزدىق ءىس - ارەكەتتەردى اقىلدىڭ، ءبىلىمنىڭ، پاراساتتىڭ، ادامگەرشىلىكتىڭ جەڭىپ شىعاتىندىعىن، بىلەك كۇشىنەن ءبىلىمنىڭ، پاراسات پەن دانالىق كۇشىنىڭ ارتىقشىلىعىن كورسەتە ءبىلدى. اباي ءوزىنىڭ باسقا دا شىعارمالارىندا ادام بولۋ يدەياسىن جوعارى قويادى. بۇگىندە ءبىز ادامدىق تۋرالى ءسوز ەتكەندە ابايعا سوقپاي كەتپەيمىز. بيىل اباي اتامىزدىڭ تۋعانىنا 170 جىل تولىپ وتىر. بۇگىنگى ۇرپاق كەلەشەككە اباي ءتالىمىن جالعاستىرۋلارى كەرەك.
«ابايدى تانىتۋ ارقىلى ءبىز قازاقستاندى الەمگە تانىتامىز، قازاق حالقىن تانىتامىز. اباي ءارقاشان ءبىزدىڭ ۇلتتىق ۇرانىمىز بولۋى ءتيىس» دەگەن ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ سوزىمەن ساباقتى قورىتىندىلايمىن.
ءۇي تاپسىرماسى: «6 نەلىكتەن؟» تەحنيكاسىن پايدالانىپ «ەسكەندىر» پوەماسىنىڭ مازمۇنى بويىنشا سۇراقتار قۇراستىرىپ كورىڭدەر.
باعالاۋ. باعالاۋ پاراقتارى بويىنشا قورىتىندى باعالارىن انىقتايمىن.
You Might Also Like
