InfoHub Logo

9 سىنىپ
Cاباقتىڭ تاقىرىبى: ابايدىڭ ءومىرى
ساباقتىڭ ماقساتى:
بىلىمدىلىك: قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ ءومىرى مەن شىعارماشىلىعىن وقىپ ءبىلۋ.
دامىتۋشىلىق: ابايدىڭ وسكەن ورتاسى مەن جاستىق كەزەڭىن ءوز سوزدەرىمەن ايتا الۋ. ماتىندەردى وقۋ، ولەڭدەرىن جاتقا ايتۋ، اندەتۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلارعا ابايدىڭ ۇلىلىعىن، ونىڭ پوەزياسىنىڭ تەرەڭدىگىن تۇسىنۋىنە ىقپال ەتۋ. وتانىن ءسۇيۋ، وسكەن ورتانى باعالاۋ، قۇرمەتتەۋ سەزىمدەرىن وياتىپ، نىعايتۋ. اباي مۇراسىنا قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرۋ.
ساباقتىڭ ءادىسى: سۇراق - جاۋاپ، مانەرلەپ وقۋ.

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى. وي قوزعاۋ.
- بالالار، تومەندەگى ولەڭ جولدارى كىمدىكى؟
1. سۇر بۇلت، ءتۇسى سۋىق، قاپتايدى اسپان،
كۇز بولىپ، دىمقىل تۇمان جەردى باسقان.
2. اق كيىمدى دەنەلى، اق ساقالدى،
سوقىر، مىلقاۋ تانىماس ءتىرى جاندى.
3. جەلسىز تۇندە جارىق اي،
ساۋلەسى سۋدا دىرىلدەپ. بۇگىنگى ءبىزدىڭ ساباعىمىز قازاق حالقىنىڭ ۇلى ويشىل اقىنى اباي قۇنانباي ۇلى شىعارماشىلىعىنا ارنالادى.
قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى اباي (يبراھيم) قۇنانباي ۇلى 1845 جىلى قازىرگى سەمەي وبلىسىنىڭ اباي اۋدانىندا تۋعان. ابايدىڭ اكەسى ءبىلىمدى، بەدەلدى ادام بولعان. شەشەسى ۇلجان قايىرىمدى، مىنەزى جۇمساق، تىلگە باي ادام ەدى. اجەسى زەرە مەن اناسى ۇلجان ابايعا ەرتەگى، اڭىز اڭگىمەلەردى ايتىپ، تاربيەلەپ وتىردى. اكەسى قۇنانباي ابايدى 9 جاسىندا سەمەيدەگى ءدىني مەكتەپكە بەرەدى. 13 جاسىندا ءۇش اي ورىس مەكتەبىندە وقيدى.
اباي پۋشكين، لەرمونتوۆ، كرىلوۆتىڭ شىعارمالارىن كوپ وقىپ، قازاق تىلىنە اۋداردى. اباي اۋدارعان پۋشكيننىڭ «تاتيانا ءانى»، لەرمونتوۆتىڭ «قاراڭعى تۇندە تاۋ قالعىپ» دەگەن ولەڭدەرىنە ءان دە شىعاردى.
ول قازاق حالقىن مادەنيەتكە، ورىس حالقىمەن دوس بولۋعا شاقىردى.
اباي قۇنانباي ۇلى 1904 جىلى قايتىس بولدى. شىعارمالارى 1909 جىلى پەتەربۋرگتە جارىق كوردى. قازاقتىڭ ۇلى جازۋشىسى مۇحتار ومارحان ۇلى اۋەزوۆ «اباي جولى» ەپوپەياسىن اقىن ومىرىنە ارنادى.
ابايدىڭ ايگىلى شىعارمالارى: 45 قارا ءسوزى، «كوزىمنىڭ قاراسى»، «ايتتىم سالەم، قالامقاس»، «عىلىم تاپپاي ماقتانبا» ت. ب.
رەسپۋبليكامىزدا كوپتەگەن مەكتەپتەر جانە كوشەلەر اباي ەسىمىمەن اتالادى.
اباي اتىندا قالا، اۋدان بار. اباي قۇنانباي ۇلى – قازاق حالقىنىڭ ۇلى اقىنى، كومپوزيتورى جانە جازبا ادەبيەتىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى.

دەڭگەيلىك تاپسىرمالار.
1. اباي بالالىق شاعىندا نە ىستەدى؟ اكەسى (شەشەسى، اجەسىنىڭ) اتى كىم بولعان؟
2. تىرەك سىزبا جاساپ قورعاۋ (3 وقۋشى)
تاپسىرما: سويلەمدەردى تولىقتىرىڭىز.
1. قاراعاندىدا كوپتەگەن كىتاپحانالار بار، ولاردىڭ ىشىندە ەڭ ۇلكەن كىتاپحانا –.
2. كىتاپحانالاردا ۇلى جازۋشىلاردىڭ....، ۇلى اقىنداردىڭ... بار.
3. مەن كىتاپ دۇكەنىنەن ابايدىڭ... ساتىپ الدىم.
4. سەنىڭ ۇيىندە اباي قۇنانباي ۇلىنىڭ..... بار ما؟
ساباقتى قورىتىندىلاۋ.
ابايدى ارداقتاپ، ادامزات ءۇشىن اسىل قازىنا بولىپ تابىلاتىن اقىن ەڭبەگىن تەرەڭ وقىپ، ۇيرەنۋ - پارىزىمىز. بۇگىن دە، ەرتەڭ دە، ءتىپتى، كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن دە اباي تاعىلىمىن زەر سالا وقىپ – ۇيرەنۋدىڭ ماڭىزدىلىعىندا شەك جوق. حالقىمىزدىڭ ادامزات تاريحىندا الاتىن ورنى، ادەت – عۇرپى، سالت – ساناسى اباي شىعارمالارىنان كەڭىنەن كورىنىس تابادى.
ۇيگە تاپسىرما: اباي قۇنانباي ۇلى تۋرالى رەفەرات جازۋ.