ابايدىڭ قارا سوزدەرى. ون جەتىنشى قارا ءسوزى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ابايدىڭ قارا سوزدەرى. ون جەتىنشى قارا ءسوزى
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاقتىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانبايەۆتىڭ قارا سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن اشۋ، اقىل، قايرات، جۇرەك پەن عىلىمنىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنىن ءتۇسىندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق. وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا سويلەۋ ءتىلىن، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، ءبىر - بىرىنە ءتۇسىندىرۋ ارقىلى شىعارماشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋگە باۋلۋ.
ب) تاربيەلىك. وقۋشىلاردى ۇلى اقىننىڭ ەڭبەكتەرىن وقي وتىرىپ، ەلىن سۇيۋگە، جەرىن سۇيۋگە، ادامگەرشىلىك، ادالدىق سىندى اسىل قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: توپپەن جۇمىس، رولگە ءبولىپ وقۋ، سوزدىكپەن، وقۋلىقپەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ابايدىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، قارا سوزدەرى (اۋديو تۇرىندە جازىلعان)
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ؛
- سىنىپ تازالىعى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتاردا اباي قۇنانبايەۆتىڭ ومىرىمەن، شىعارماشىلىعىمەن تانىستىق. ءۇي تاپسىرماسىن توپتاستىرۋ ارقىلى تياناقتاۋ.
اباي → ۇلى اقىن، سازگەر، اعارتۋشى، مىسالشى، اۋدارماشى
3. جاڭا ساباق. ابايدىڭ قارا سوزدەرى. ون جەتىنشى قارا ءسوزى
- سونىمەن، بالالار، اباي اقىن عانا ەمەس، اۋدارماشى، مىسالشى، اسەم ءان جازعان سازگەر بولۋىمەن قاتار عالىم، فيلوسوف، ويشىل بولعان ەكەن. بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى – ۇلى اقىننىڭ فيلوسوفيالىق ويلارىن، قارا سوزدەرىنىڭ يدەياسىن ءتۇسىنۋ، توپپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، “ون جەتىنشى ءقاراسوزدى” مەڭگەرۋ.
ءقاراسوز دەگەنىمىز – عىلىم تۋرالى، فيلوسوفيا تۋرالى، ءدىن تۋرالى قاراسوزبەن جازىلعان ەڭبەك. ابايدىڭ 1890 - 1898 جىلدار اراسىندا جازىلعان 45 ءقاراسوزى بار. 46 - شى ءقاراسوزى اياقتالماعان.
ءقاراسوز – ارابتىڭ “عاقليا” دەگەن سوزىمەن ماندەس. عاقليا كوركەم ءسوز، دانا ءسوز، اسىل ءسوز دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ابايدىڭ قاراسوزدەرى گۋمانيستىك، اعارتۋشىلىق، الەۋمەتتىك ويلارى، ءدىن تۋرالى پىكىرىمەن بىرىگىپ، تۇتاس قازاق حالقىنىڭ فيلوسوفيالىق كونسەپسياسىن قۇرايدى، كوركەمدىك سىرى مەن فيلوسوفيالىق سانانى ۇشتاستىرعان. ابايدىڭ قاراسوزدەرى مەن ولەڭدەرى ادامزات بالاسىنا ورتاق ءسوز. ءقاراسوز العاش سەمەي قالاسىندا 1948 جىلى “اباي” جۋرنالىندا جارىق كورگەن. قاراسوزدەر ورىس، جۇڭگو، فرانسۋز ت. ب. كوپتەگەن الەم تىلىنە اۋدارىلعان.
تۇسىندىرمەلى سوزدىكپەن جۇمىس (سلايد ارقىلى كورسەتىلەدى). تۇسىنىكسىز سوزدەردى داپتەرلەرىنە جازدىرتۋ.
- عاقليا - كوركەم، دانا ءسوز
- عيبادات - قۇلشىلىق ەتۋ، سيىنۋ
- ءمادمالادقا جەتۋ - ماقساتقا جەتۋ
- احيرەت - ادامنىڭ و دۇنيەدە سۇرالاتىن ءىسى.
- ءناپسى - قۇمارلىق
- زالال - زيان
- كۇناكار - كۇنالى بولۋ
توپپەن جۇمىس. وقۋشىلار 4 توپقا ءبولىنىپ وتىرعىزىلادى. وقۋشىلارعا ابايدىڭ ءبىرىنشى، ەكىنشى قارا سوزدەرى اۋديو جازبا تۇرىندە تىڭداتىلادى.
1 - توپ: «اقىل»
2 - توپ: «قايرات»
3 - توپ: «عىلىم»
4 - توپ: «جۇرەك»
تاپسىرما. ءار توپتان ءبىر وقۋشى ءماتىننىڭ ءتيىستى بولىگىن وقىپ شىعادى. 2 - وقۋشى تۇسىنگەنىن مازمۇندايدى.
دالەلدە. مۇندا ءار توپ ءوزىنىڭ اتىنا سايكەس، ياعني “اقىل” توبى اقىلدىڭ ايتقانىن، «قايرات» توبى قايراتتىڭ ايتقانىن، «جۇرەك» توبى جۇرەكتىڭ ايتقانىن دۇرىستىعىن ءوز سوزىمەن، ومىرمەن بايلانىستىرىپ دالەلدەۋ.
ال، “عىلىم” توبى ءار توپتىڭ ايتقان جاۋابىنا باعا بەرە وتىرىپ، كەمشىلىگىن، جەتىستىگىن ايتادى.
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
سونىمەن، بالالار، ابايدىڭ قارا سوزدەرىندە ايتىلعان پىكىرلەردى تۇيىندەي كەلە، ادام قانداي بولۋ كەرەك دەپ كەلگەنىن توپتاستىرىپ كورەيىك.
ساباقتىڭ ماقساتى:
ا) بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا قازاقتىڭ ۇلى اقىنى اباي قۇنانبايەۆتىڭ قارا سوزدەرىنىڭ ماعىناسىن اشۋ، اقىل، قايرات، جۇرەك پەن عىلىمنىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنىن ءتۇسىندىرۋ.
ءا) دامىتۋشىلىق. وقۋشىلاردىڭ اۋىزشا سويلەۋ ءتىلىن، ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ، ءبىر - بىرىنە ءتۇسىندىرۋ ارقىلى شىعارماشىلىق جۇمىس جۇرگىزۋگە باۋلۋ.
ب) تاربيەلىك. وقۋشىلاردى ۇلى اقىننىڭ ەڭبەكتەرىن وقي وتىرىپ، ەلىن سۇيۋگە، جەرىن سۇيۋگە، ادامگەرشىلىك، ادالدىق سىندى اسىل قاسيەتتەرگە تاربيەلەۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: ارالاس ساباق
ساباقتىڭ ءتيپى: جاڭا ءبىلىمدى مەڭگەرتۋ ساباعى
ساباقتىڭ ءادىس - تاسىلدەرى: توپپەن جۇمىس، رولگە ءبولىپ وقۋ، سوزدىكپەن، وقۋلىقپەن جۇمىس
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: ابايدىڭ سۋرەتتەرى، ينتەراكتيۆتى تاقتا، قارا سوزدەرى (اۋديو تۇرىندە جازىلعان)
ساباقتىڭ بارىسى:
1. ۇيىمداستىرۋ كەزەڭى.
- وقۋشىلارمەن امانداسۋ، تۇگەندەۋ؛
- سىنىپ تازالىعى.
2. ءۇي تاپسىرماسىن تەكسەرۋ
- بالالار، ءبىز وتكەن ساباقتاردا اباي قۇنانبايەۆتىڭ ومىرىمەن، شىعارماشىلىعىمەن تانىستىق. ءۇي تاپسىرماسىن توپتاستىرۋ ارقىلى تياناقتاۋ.
اباي → ۇلى اقىن، سازگەر، اعارتۋشى، مىسالشى، اۋدارماشى
3. جاڭا ساباق. ابايدىڭ قارا سوزدەرى. ون جەتىنشى قارا ءسوزى
- سونىمەن، بالالار، اباي اقىن عانا ەمەس، اۋدارماشى، مىسالشى، اسەم ءان جازعان سازگەر بولۋىمەن قاتار عالىم، فيلوسوف، ويشىل بولعان ەكەن. بۇگىنگى ساباعىمىزدىڭ ماقساتى – ۇلى اقىننىڭ فيلوسوفيالىق ويلارىن، قارا سوزدەرىنىڭ يدەياسىن ءتۇسىنۋ، توپپەن جۇمىس جاساي وتىرىپ، “ون جەتىنشى ءقاراسوزدى” مەڭگەرۋ.
ءقاراسوز دەگەنىمىز – عىلىم تۋرالى، فيلوسوفيا تۋرالى، ءدىن تۋرالى قاراسوزبەن جازىلعان ەڭبەك. ابايدىڭ 1890 - 1898 جىلدار اراسىندا جازىلعان 45 ءقاراسوزى بار. 46 - شى ءقاراسوزى اياقتالماعان.
ءقاراسوز – ارابتىڭ “عاقليا” دەگەن سوزىمەن ماندەس. عاقليا كوركەم ءسوز، دانا ءسوز، اسىل ءسوز دەگەن ماعىنانى بىلدىرەدى. ابايدىڭ قاراسوزدەرى گۋمانيستىك، اعارتۋشىلىق، الەۋمەتتىك ويلارى، ءدىن تۋرالى پىكىرىمەن بىرىگىپ، تۇتاس قازاق حالقىنىڭ فيلوسوفيالىق كونسەپسياسىن قۇرايدى، كوركەمدىك سىرى مەن فيلوسوفيالىق سانانى ۇشتاستىرعان. ابايدىڭ قاراسوزدەرى مەن ولەڭدەرى ادامزات بالاسىنا ورتاق ءسوز. ءقاراسوز العاش سەمەي قالاسىندا 1948 جىلى “اباي” جۋرنالىندا جارىق كورگەن. قاراسوزدەر ورىس، جۇڭگو، فرانسۋز ت. ب. كوپتەگەن الەم تىلىنە اۋدارىلعان.
تۇسىندىرمەلى سوزدىكپەن جۇمىس (سلايد ارقىلى كورسەتىلەدى). تۇسىنىكسىز سوزدەردى داپتەرلەرىنە جازدىرتۋ.
- عاقليا - كوركەم، دانا ءسوز
- عيبادات - قۇلشىلىق ەتۋ، سيىنۋ
- ءمادمالادقا جەتۋ - ماقساتقا جەتۋ
- احيرەت - ادامنىڭ و دۇنيەدە سۇرالاتىن ءىسى.
- ءناپسى - قۇمارلىق
- زالال - زيان
- كۇناكار - كۇنالى بولۋ
توپپەن جۇمىس. وقۋشىلار 4 توپقا ءبولىنىپ وتىرعىزىلادى. وقۋشىلارعا ابايدىڭ ءبىرىنشى، ەكىنشى قارا سوزدەرى اۋديو جازبا تۇرىندە تىڭداتىلادى.
1 - توپ: «اقىل»
2 - توپ: «قايرات»
3 - توپ: «عىلىم»
4 - توپ: «جۇرەك»
تاپسىرما. ءار توپتان ءبىر وقۋشى ءماتىننىڭ ءتيىستى بولىگىن وقىپ شىعادى. 2 - وقۋشى تۇسىنگەنىن مازمۇندايدى.
دالەلدە. مۇندا ءار توپ ءوزىنىڭ اتىنا سايكەس، ياعني “اقىل” توبى اقىلدىڭ ايتقانىن، «قايرات» توبى قايراتتىڭ ايتقانىن، «جۇرەك» توبى جۇرەكتىڭ ايتقانىن دۇرىستىعىن ءوز سوزىمەن، ومىرمەن بايلانىستىرىپ دالەلدەۋ.
ال، “عىلىم” توبى ءار توپتىڭ ايتقان جاۋابىنا باعا بەرە وتىرىپ، كەمشىلىگىن، جەتىستىگىن ايتادى.
جاڭا ساباقتى بەكىتۋ.
سونىمەن، بالالار، ابايدىڭ قارا سوزدەرىندە ايتىلعان پىكىرلەردى تۇيىندەي كەلە، ادام قانداي بولۋ كەرەك دەپ كەلگەنىن توپتاستىرىپ كورەيىك.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: اباي قۇنانبايەۆ. شوقپارداي كەكىلى بار قامىس قۇلاق
-
ۇيىمداستىرىلعان وقۋ ءىس - ارەكەتىنىڭ تەحنولوگيالىق كارتاسى1. سۋرەتشى قىس» ولەڭدى جاتتاۋ (ءتىل دامىتۋ، قورشاعان ورتامەن تانىستىرۋ)2. بىلۋگە قۇشتارمىز (قاراپايىم ماتەماتيكالىق ۇعىمداردى قالىپتاستىرۋ)3...
