ابىلاي حاننىڭ بالالارى
ابىلاي حاننىڭ العاشقى العان بايبىشەسى — قاراۋىل قىزى. ودان ۇل جوق، جالعىز قىز بولدى. ول قىز — جامانتاي حاننىڭ شەشەسى. ونان سوڭ قاراقالپاق قىزىنان: ءادىل سۇلتان، ەشىم سۇلتان. قابان قىزى حاتيننان — رۇستەم سۇلتان. قوجا قىزى حاتيننان: قوسىم، ارىق، توق جانە قاراۋىل قىزى قاتىنىنان شىعاي، تاعاي، سەك، ايۋكە تۋعان. ول ايۋكەنىڭ قىزى قالدان شەرەننىڭ توقالى ەدى. مۇنان تۋعان — تورىش سۇلۋ. بۇل تورىش سۇلۋدان — قاسىم حان. كوپ بالانىڭ ىشىندە ابىلايدان جاۋعا شاپقان قاسىمنىڭ ۇرپاعى — سارجان، كەنەسارى، ناۋرىزباي. ەڭ اقىرى — سىزدىق تورە. وسى كۇندە سىرداريا مىزافاتىندا، ءتىرى. جىلى — قوي، جەتپىس بىردە. بۇقارەكەڭ ايتپاپ پە ەدى: «اعار داريا سۋ كەتپەس، قالماقتان ماھي ءبىر زايىپ سۇيەگىڭدى جوعالتپاس»، — دەپتى.
توپ تورەدەن — ءبىرالى تورە، مۇنان — شالعىنباي تورە، قارقارالىدا اعا سۇلتان بولادى. شاما تورەدەن: بوقسىن، ەسىم، قاراشا حان، جاڭگىر، ۋاتاي، دوسىم، ساڭرات، ەسە حان، سىزدىق تورە. قامباردىڭ جاناق اقىنعا ايتقانى:
— ءابايدىلدا، ابباستىڭ ەلىن جيناپ،
بەس جورعاسىن ولتىردىك كەسە بايلاپ.
حاننان العان سۇلۋىم ءولىپ قالىپ،
قارا كۇڭمەن كەلەمىن سورىم قايناپ.
ول زامانداردا اقىندارعا جەتىم قىزدى ءبىر شايان ورنىنا بەرەدى ەكەن. كوتەش اقىن — و دا جەتىمدى كوپ العان كىسى:
— ءتىنالى تىشقانبايدان الدىم جەتىم،
قوپانىڭ وكپەلەدىم كورمەن بەتىن.
مالدىبايدان العانىم ماڭقا جيرەن،
تۇبىندە جالعىز تاۋدىڭ جەدىم ەتىن. — دەيدى.
وسى كوتەشتىڭ ولەڭىنە اتى قوسىلعان كىسىلەردىڭ ءتۇقىم-ناسىلىن سۇراستىرىپ قاراساق، ءتىنالى تىشقانباي ۇرپاعى جاقسى ءونىپ، باي بولىپ، قاتارعا قوسىلىپ ءجۇر. مالداباي دەگەن ادام — مالدى بايدىڭ مالدى بايى. ول بىردەي توزىپ، بەرەكەسى جوق بولىپ ءجۇر. ءۋالي حاننىڭ توقالى ايعانىمنان — كوكشەتاۋداعى شىڭعىس تورە. مۇنىڭ ءبىر شوقان دەيتىن بالاسى قىرشىن كۇنىندە ءولىپ كەتتى. بۇل كۇنگە دەيىن ءتىرى جۇرگەندە زور تاياق شىعاراتىن ەردىڭ ءبىرى ەدى. بۇل ابىلايدىڭ ءۇرىم-بۇتاعىن تاراتىپ تەگىستەيمىن دەۋشىگە ءبىر قاپ جان كەرەك. نۇحتىڭ ءومىرى، اۋىپتىڭ سابىرى، قارىننىڭ بايلىعى كەرەك دەۋشى ەدى. ادىلدەن — نۇرالى، ودان — تەزەك تورە، شامادان ۋاتاي. ودان — ايماق تورە. جاڭگىر بالالارى: سارتاي، ابىلحايىز، ساماي، ماتاي. حالىق اۋزىندا اڭگىمە بولعان ءسوزدى سويلەۋ كەرەك. جۇرت بىلمەيتىندى ايتا بەرگەنمەن، دانەمە ونبەيدى. ابىلاي حان ولگەن سوڭ سارى قازاق سىبان، يتقارا سۇلتان — ءبىرتايدىڭ وسىنداي باستى كىسىلەرى جويىلىپ، ءۋالي حاندى حان كوتەرەدى.
وقۋعا كەڭەس بەرەمىز:
ابىلايدىڭ «قاندى قاراعاي قان بولدى، جول بولدى» دەپ ات بەرۋى
ابىلايدىڭ قىرعىز، وزبەككە جورىعى (ءىى نۇسقا)
You Might Also Like
-
قازاقستاندا 172 مىڭ تۇلەك مەكتەپ بىتىرەدى، ونىڭ ىشىندە 6،8 مىڭ وقۋشى «التىن بەلگىگە» ۇمىتكەر.
