ادامگەرشىلىك - رۋحاني تاربيە
ادامگەرشىلىك - رۋحاني تاربيە
ەگەر سەن الدىڭا ءبىر جىلدىق ماقسات قويساڭ - ەگىن ەك، بىرنەشە جىلعا ماقسات قويساڭ - اعاش وتىرعىز، عاسىرلارعا ماقسات قويساڭ - ۇرپاق تاربيەسىمەن اينالىس. (حالىق دانالىعى)
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا «جاستار ساياساتىن ىسكە اسىرۋ قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى، رۋحاني - ادامگەرشىلىك مادەنيەتتى تاربيەلەۋ، ۇلتتىق سايكەستىكتى قالىپتاستىرۋ نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلادى» دەلىنگەن.
قازىرگى كەزەڭدەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى - جاس ۇرپاققا رۋحاني - ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ بولىپ تۇر. ءبىلىم بەرۋدىڭ وزەكتى ماسەلەسى جاس ۇرپاققا ۇلتتىق ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرىپ، ادامگەرشىلىك - رۋحاني تاربيە بەرۋ. بالا تاربيەسىنىڭ العاشقى قازىعى - تۋعان ۇياسى، ءوز وتىنىڭ باسىنداعى تاربيەنىڭ ماڭىزى زور. ءاربىر بالا قانداي دا بولماسىن ءبىر مىندەتتى ورىنداۋ ءۇشىن، وزىندىك ەرەكشە جاعدايلار جاسالادى. ماسەلەن، بويىندا ۇنامدى ادەتتەر، ءوزارا سۇيگىشتىك، ۇلكەندەر ەڭبەگىن قۇرمەتتەۋ، سونداي - اق ۇيىمشىلدىق، جاۋاپكەرشىلىك، پارىزدىڭ سەزىمى سياقتى قاسيەتتەر، پاتريوتتىق سەزىمدەر جايلى ماعلۇماتتار ت. ب. قالىپتاسادى.
مەكتەپكە دەيىنگى جاستا بالالاردى ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى مىنا جايلارمەن تۇيىندەلەدى: ىزگىلىك باستاماسىمەن تاربيەلەۋ، بالالار مەن ۇلكەندەر اراسىنداعى سانالى قارىم - قاتىناس تاربيەلەۋ، بالالار مەن ۇلكەندەر اراسىنداعى سانالى قارىم - قاتىناس تۇرمىستىڭ قاراپايىم ەرەجەلەرىن ورىنداۋ كەڭپەيىلدىك، قايىرىمدىلىق، جاقىن ادامدارعا قامقورلىقپەن قاراۋ جانە ت. ب.
حالىق پەداگوگيكاسى – نارەستەنىڭ سەزىمىن انانىڭ اۋەنىمەن وياتاتىن بەسىك جىرلارى، دانالىققا تولى ماقال - ماتەلدەر، جۇمباق - جاڭىلتپاشتار، قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەرى، ويىندارى، تاربيەلەپ ءوسىرۋ نەگىزدەرى ادامگەرشىلىك نيەتتەرگە باۋليدى. ولاي بولسا، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ كىلتى - حالىق پەداگوگيكاسىندا دەۋگە بولادى. ادامگەرشىلىك - ادامنىڭ رۋحاني ارقاۋى.
ۇلى عۇلامالاردىڭ ەڭبەكتەرىن وقي وتىرا ءبىز ۇلتتىق تاربيەنىڭ بالانى قاراپايىم ساناۋعا، جاتتاۋعا، وقۋعا، ەسەپتەۋگە، ەستە ساقتاۋعا، ۇيرەنۋگە قاجەتتى ىقپال ەتۋ قۇرالى رەتىندە اۋلەت ءداستۇرى مەن تۇرمىستىق قارىم - قاتىناستا قىزمەت ەتىپ كەلگەنىنە كوز جەتكىزدىك.
حالىق تاجىريبەسىندەگى ۇلتتىق ءتالىم - تاربيەنىڭ نەگىزگى وزەگى ءادىس - تاسىلدەر ەكەنىن ايتا كەلە ونىڭ تومەندەگىدەي جۇيەسىن كورسەتۋگە بولادى.
1. اقىل كەڭەس بەرۋ.
2. ۇلگى ونەگە كورسەتۋ.
3. ۇيرەتۋ، كورسەتۋ.
4. ءتۇسىندىرىپ توقىتۋ، جاتتىقىرۋ.
5. سالىستىرۋ، قۇلاققاعىس ەتۋ.
6. ىنتالاندىرۋ (ايمالاۋ، يىسكەۋ)
7. ماداقتاۋ «سىي - سياپات كورسەتۋ، اراشا ءتۇسۋ)
8. تالاپ قويۋ
اقىل ايتىپ تالاپ قويۋ؛
سەنىم ارتىپ تالاپ قويۋ؛
وتىنىشپەن تالاپ قويۋ؛
قاس - قاباق، ىممەن تالاپ قويۋ؛
قولپاشتاۋ ارقىلى تالاپ قويۋ؛
سوگۋ ارقىلى تالاپ قويۋ؛
شارت ارقىلى تالاپ قويۋ؛
قورقىتۋ ارقىلى تالاپ قويۋ.
الەمدىك رۋحاني - مادەني قۇندىلىقتاردى يگەرۋدى ۇلتتىق وزىق مادەنيەت ۇلگىلەرىن قاستەرلەۋدەن باستاۋ – عىلىم مەن ءبىلىم، ءار ۇلتتىڭ رۋحاني قازىناسىن ادامزات يگىلىگىنە جاراتۋ، ادەبيەت پەن ونەر سالاسى، ءدىن مەن جالپى مادەنيەت اتاۋلى دا ناسيحاتتالاتىن وزىق يدەيالاردى وقۋ - تاربيە جۇيەسىندە باسشىلىققا الا وتىرىپ ونى بالانىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتۋ، ءسويتىپ ىزگىلىك، يماندىلىق، پاراساتتىلىق ت. ب. ادامي اسىل قاسيەتتەردى ءاربىر قوعام مۇشەسىنىڭ قۇرمەت تۇتۋى - ءبىلىم مەن تاربيە ءىسىنىڭ باستى قاعيداتى.
ۇلى عۇلاما ءال فارابي: «ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، رۋحاني تاربيە بەرىلۋى كەرەك، تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم - ادامزاتتىڭ قاس جاۋى. ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى»- دەگەن، ولاي بولسا ءبىلىم مەن تاربيە ەگىز ەكەنىن ەستەن شىعارماي بارىنشا باسەكەگە قابىلەتتى تۇلعانى تاربيەلەي وتىرىپ ساپالى ءبىلىم، سانالى تاربيە بەرۋدى ەستەن شىعارمايىق.
وتباسى - بولاشاق ۇرپاق بويىنا ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى جانە ۇلتتىق رۋحاني بايلىقتى سىڭىرەتىن تاربيە وشاعى. جەكە ادامنىڭ بويىنداعى ار - ۇياتى، وي - ءورىسى، ادەپتىلىگى مەن مادەنيەتتىلىگى وتباسىنان باستاۋ الادى.
تاربيە - وتباسىنان باستالادى، بولاشاق ۇرپاقتىڭ ەلىنە، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى الدىمەن اتا - انانىڭ ىقپالىمەن قالىپتاسادى. وتباسىنىڭ ەكى تىرەگى - الپەشتەگەن اكە مەن ايالاعان انا. اتا - اناع، ۇلكەن قىزمەت ەتىپ، اكەنىڭ ەڭبەگىن، انانىڭ اق ءسۇتىن وتەۋ - ءبىزدىڭ بورىشىمىز. اتانى سىيلاۋ، اتا - بابانى، ەلدى سىيلاۋ، اجەنى قۇرمەتتەۋ. «داۋلەت ەسىكتەن، اقىل بەسىكتەن كىرەدى» دەگەندەي، ءبىلىم بەسىگى مەكتەپتەن وتباسىنان باستاۋ الاتىندىعىن اتا - اناعا ۇعىندىرۋ - ۇستازداردىڭ، ياعني ءبىزدىڭ پارىزىمىز.
جورگەگىنەن بالا تاربيەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولگەن حالقىمىز ادامدى ازدىرىپ - توزدىراتىن: وتىرىك، وسەك، ەرىنشەك، قىڭىر، ەسەر، جادىگوي ت. ب. سياقتى مىنەزدەردەن ساقتانىپ كەلگەن. «وتىرىك ورگە باسپاس»، «وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر - اق تۇتام» دەۋ ارقىلى وتىرىك - وسەك ايتۋدان، ماقتانشاق بولۋدان جاس ۇرپاقتى اۋلاق بولۋعا شاقىرادى.
«اتانىڭ بالاسى بولما، ادامنىڭ بالاسى بول»، «كوپتى جامانداعان كومۋسىز قالار»، «كوپپەن كورگەن ۇلى توي» ت. ب. ماقال - ماتەلدەر ادامگەرشىلىكتى، بىلىكتى، ەل تىلەگىن ويلاۋدى دارىپتەيدى. كوپشىل بولۋ - اتادان بالاعا عاسىرلار بويى وسيەت ەتىلىپ كەلە جاتقان نۇسقا. ول حالىقتىڭ ۇعىمىندا ازاماتتىقتىڭ، ادامدىقتىڭ باستى بەلگىسى.
ادامگەرشىلىك تاقىرىبى - ماڭگىلىك. ول ەشقاشان ەسكىرمەك ەمەس. جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋ - اتا - انا مەن ۇستازداردىڭ باستى مىندەتى. ادامگەوشىلىك ءار ادامعا ءتان اسىل قاسيەتتەر. ادامگەرشىلىكتىڭ قاينار بۇلاعى - حالقىندا، وتباسىندا، ولاردىڭ ونەرلەرىندە، ادەت - عۇرپىندا.
كورنەكتى پەداگوگ ۆ. سۋحوملينسكيي « ەگەر بالاعا قۋانىش پەن باقىت بەرە بىلسەك، ول بالا سولاي بولا الادى»،- دەيدى. دەمەك، شاكىرتكە جان - جاقتى تەرەڭ ءبىلىم بەرىپ، ونىڭ جۇرەگىنە ادامگەرشىلىكتىڭ اسىل قاسيەتتەرىن ۇزدىكسىز ۇيالاتا بىلسەك، ەرتەڭگى ازامات جەكە تۇلعانىڭ وزىندىك كوزقاراسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، اينالاسىمەن ساناسۋىنا ىقپال ەتەرى ءسوزسىز.
قاي زاماندا بولماسىن ادامزات الدىندا تۇراتىن ۇلى مۇرات - مىندەتتەرىنىڭ ەڭ باستىسى - ءوزىنىڭ ءىسىن، ءومىرىن جالعاستىراتىن سالاۋاتتى، سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ. ۇرپاق تاربيەسى - كەلەشەك قوعام تاربيەسى.
رۋحان ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ دەگەنىمىز - وقۋشى ومىرىندەگى ورنىن، جاۋاپكەرشىلىگىن ءتۇسىنىپ، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرىپ، اينالا قورشاعان ادامدار مەن كەز - كەلگەن زاتقا، جان - جانۋارعا جانە ەكولوگياعا جاقسىلىق تىلەپ، جاساۋى. سوندىقتان رۋحاني - ادامگەرشىلىك جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. مەكتەپتەگى، ۇجىمداعى، وتباسىنداعى رۋحاني ادامگەرشىلىك تاربيە بالانىڭ وتانعا دەگەن ماحابباتىن، ەڭبەككە تاعى دا باسقا نارسەلەرگە قاتىناسىن قالىپتاستىرادى. رۋحاني - ادامگەرشىلىك تاربيەسى الدىمەن بالانى تەك جاقسىلىققا، قايىرىمدىلىق، مەيىرىمدىلىك، ىزگىلىككە تاربيەلەپ، سونى ماقسات تۇتسا، ۇستازدىڭ، اتا - انانىڭ دا بولاشاعى زور بولماق. قازىرگى ەسەپتە جاسىنان وقىلاتىن حالىقتىڭ پەداگوگيكالىق باعدارلاماسىندا ادامگەرشىلىكتى قۇرايتىن قاسيەتتەر:
• ادەپتىلىك
• ۇيات پەن ار
• نامىس
• شىندىق پەن ادىلەت
• ىنتىماق پەن بىرلىك
• جولداستىق پەن دوستىق
• قۇمارلىق – دەپ كورسەتىلگەن.
باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەي ورداسى اۋداندىق بالالار ساز مەكتەبىنىڭ
«تەوريا جانە سولفەدجيو» ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
يحسانوۆا گۋلفيا جولامانوۆنا
ەگەر سەن الدىڭا ءبىر جىلدىق ماقسات قويساڭ - ەگىن ەك، بىرنەشە جىلعا ماقسات قويساڭ - اعاش وتىرعىز، عاسىرلارعا ماقسات قويساڭ - ۇرپاق تاربيەسىمەن اينالىس. (حالىق دانالىعى)
قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ءبىلىم بەرۋدى دامىتۋدىڭ 2011 - 2020 جىلدارعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا «جاستار ساياساتىن ىسكە اسىرۋ قازاقستاندىق ءپاتريوتيزمدى، رۋحاني - ادامگەرشىلىك مادەنيەتتى تاربيەلەۋ، ۇلتتىق سايكەستىكتى قالىپتاستىرۋ نەگىزىندە جۇزەگە اسىرىلادى» دەلىنگەن.
قازىرگى كەزەڭدەگى ءبىلىم بەرۋدىڭ وزەكتى ماسەلەلەرىنىڭ ءبىرى - جاس ۇرپاققا رۋحاني - ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ بولىپ تۇر. ءبىلىم بەرۋدىڭ وزەكتى ماسەلەسى جاس ۇرپاققا ۇلتتىق ءپاتريوتيزمدى قالىپتاستىرىپ، ادامگەرشىلىك - رۋحاني تاربيە بەرۋ. بالا تاربيەسىنىڭ العاشقى قازىعى - تۋعان ۇياسى، ءوز وتىنىڭ باسىنداعى تاربيەنىڭ ماڭىزى زور. ءاربىر بالا قانداي دا بولماسىن ءبىر مىندەتتى ورىنداۋ ءۇشىن، وزىندىك ەرەكشە جاعدايلار جاسالادى. ماسەلەن، بويىندا ۇنامدى ادەتتەر، ءوزارا سۇيگىشتىك، ۇلكەندەر ەڭبەگىن قۇرمەتتەۋ، سونداي - اق ۇيىمشىلدىق، جاۋاپكەرشىلىك، پارىزدىڭ سەزىمى سياقتى قاسيەتتەر، پاتريوتتىق سەزىمدەر جايلى ماعلۇماتتار ت. ب. قالىپتاسادى.
مەكتەپكە دەيىنگى جاستا بالالاردى ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋدىڭ نەگىزگى مىندەتتەرى مىنا جايلارمەن تۇيىندەلەدى: ىزگىلىك باستاماسىمەن تاربيەلەۋ، بالالار مەن ۇلكەندەر اراسىنداعى سانالى قارىم - قاتىناس تاربيەلەۋ، بالالار مەن ۇلكەندەر اراسىنداعى سانالى قارىم - قاتىناس تۇرمىستىڭ قاراپايىم ەرەجەلەرىن ورىنداۋ كەڭپەيىلدىك، قايىرىمدىلىق، جاقىن ادامدارعا قامقورلىقپەن قاراۋ جانە ت. ب.
حالىق پەداگوگيكاسى – نارەستەنىڭ سەزىمىن انانىڭ اۋەنىمەن وياتاتىن بەسىك جىرلارى، دانالىققا تولى ماقال - ماتەلدەر، جۇمباق - جاڭىلتپاشتار، قيال - عاجايىپ ەرتەگىلەرى، ويىندارى، تاربيەلەپ ءوسىرۋ نەگىزدەرى ادامگەرشىلىك نيەتتەرگە باۋليدى. ولاي بولسا، ادامگەرشىلىك تاربيە بەرۋ كىلتى - حالىق پەداگوگيكاسىندا دەۋگە بولادى. ادامگەرشىلىك - ادامنىڭ رۋحاني ارقاۋى.
ۇلى عۇلامالاردىڭ ەڭبەكتەرىن وقي وتىرا ءبىز ۇلتتىق تاربيەنىڭ بالانى قاراپايىم ساناۋعا، جاتتاۋعا، وقۋعا، ەسەپتەۋگە، ەستە ساقتاۋعا، ۇيرەنۋگە قاجەتتى ىقپال ەتۋ قۇرالى رەتىندە اۋلەت ءداستۇرى مەن تۇرمىستىق قارىم - قاتىناستا قىزمەت ەتىپ كەلگەنىنە كوز جەتكىزدىك.
حالىق تاجىريبەسىندەگى ۇلتتىق ءتالىم - تاربيەنىڭ نەگىزگى وزەگى ءادىس - تاسىلدەر ەكەنىن ايتا كەلە ونىڭ تومەندەگىدەي جۇيەسىن كورسەتۋگە بولادى.
1. اقىل كەڭەس بەرۋ.
2. ۇلگى ونەگە كورسەتۋ.
3. ۇيرەتۋ، كورسەتۋ.
4. ءتۇسىندىرىپ توقىتۋ، جاتتىقىرۋ.
5. سالىستىرۋ، قۇلاققاعىس ەتۋ.
6. ىنتالاندىرۋ (ايمالاۋ، يىسكەۋ)
7. ماداقتاۋ «سىي - سياپات كورسەتۋ، اراشا ءتۇسۋ)
8. تالاپ قويۋ
اقىل ايتىپ تالاپ قويۋ؛
سەنىم ارتىپ تالاپ قويۋ؛
وتىنىشپەن تالاپ قويۋ؛
قاس - قاباق، ىممەن تالاپ قويۋ؛
قولپاشتاۋ ارقىلى تالاپ قويۋ؛
سوگۋ ارقىلى تالاپ قويۋ؛
شارت ارقىلى تالاپ قويۋ؛
قورقىتۋ ارقىلى تالاپ قويۋ.
الەمدىك رۋحاني - مادەني قۇندىلىقتاردى يگەرۋدى ۇلتتىق وزىق مادەنيەت ۇلگىلەرىن قاستەرلەۋدەن باستاۋ – عىلىم مەن ءبىلىم، ءار ۇلتتىڭ رۋحاني قازىناسىن ادامزات يگىلىگىنە جاراتۋ، ادەبيەت پەن ونەر سالاسى، ءدىن مەن جالپى مادەنيەت اتاۋلى دا ناسيحاتتالاتىن وزىق يدەيالاردى وقۋ - تاربيە جۇيەسىندە باسشىلىققا الا وتىرىپ ونى بالانىڭ جۇرەگىنە ۇيالاتۋ، ءسويتىپ ىزگىلىك، يماندىلىق، پاراساتتىلىق ت. ب. ادامي اسىل قاسيەتتەردى ءاربىر قوعام مۇشەسىنىڭ قۇرمەت تۇتۋى - ءبىلىم مەن تاربيە ءىسىنىڭ باستى قاعيداتى.
ۇلى عۇلاما ءال فارابي: «ادامعا ەڭ ءبىرىنشى ءبىلىم ەمەس، رۋحاني تاربيە بەرىلۋى كەرەك، تاربيەسىز بەرىلگەن ءبىلىم - ادامزاتتىڭ قاس جاۋى. ول كەلەشەكتە ونىڭ بارلىق ومىرىنە اپات اكەلەدى»- دەگەن، ولاي بولسا ءبىلىم مەن تاربيە ەگىز ەكەنىن ەستەن شىعارماي بارىنشا باسەكەگە قابىلەتتى تۇلعانى تاربيەلەي وتىرىپ ساپالى ءبىلىم، سانالى تاربيە بەرۋدى ەستەن شىعارمايىق.
وتباسى - بولاشاق ۇرپاق بويىنا ادامزاتتىق قۇندىلىقتاردى جانە ۇلتتىق رۋحاني بايلىقتى سىڭىرەتىن تاربيە وشاعى. جەكە ادامنىڭ بويىنداعى ار - ۇياتى، وي - ءورىسى، ادەپتىلىگى مەن مادەنيەتتىلىگى وتباسىنان باستاۋ الادى.
تاربيە - وتباسىنان باستالادى، بولاشاق ۇرپاقتىڭ ەلىنە، وتانىنا دەگەن سۇيىسپەنشىلىگى الدىمەن اتا - انانىڭ ىقپالىمەن قالىپتاسادى. وتباسىنىڭ ەكى تىرەگى - الپەشتەگەن اكە مەن ايالاعان انا. اتا - اناع، ۇلكەن قىزمەت ەتىپ، اكەنىڭ ەڭبەگىن، انانىڭ اق ءسۇتىن وتەۋ - ءبىزدىڭ بورىشىمىز. اتانى سىيلاۋ، اتا - بابانى، ەلدى سىيلاۋ، اجەنى قۇرمەتتەۋ. «داۋلەت ەسىكتەن، اقىل بەسىكتەن كىرەدى» دەگەندەي، ءبىلىم بەسىگى مەكتەپتەن وتباسىنان باستاۋ الاتىندىعىن اتا - اناعا ۇعىندىرۋ - ۇستازداردىڭ، ياعني ءبىزدىڭ پارىزىمىز.
جورگەگىنەن بالا تاربيەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولگەن حالقىمىز ادامدى ازدىرىپ - توزدىراتىن: وتىرىك، وسەك، ەرىنشەك، قىڭىر، ەسەر، جادىگوي ت. ب. سياقتى مىنەزدەردەن ساقتانىپ كەلگەن. «وتىرىك ورگە باسپاس»، «وتىرىكتىڭ قۇيرىعى ءبىر - اق تۇتام» دەۋ ارقىلى وتىرىك - وسەك ايتۋدان، ماقتانشاق بولۋدان جاس ۇرپاقتى اۋلاق بولۋعا شاقىرادى.
«اتانىڭ بالاسى بولما، ادامنىڭ بالاسى بول»، «كوپتى جامانداعان كومۋسىز قالار»، «كوپپەن كورگەن ۇلى توي» ت. ب. ماقال - ماتەلدەر ادامگەرشىلىكتى، بىلىكتى، ەل تىلەگىن ويلاۋدى دارىپتەيدى. كوپشىل بولۋ - اتادان بالاعا عاسىرلار بويى وسيەت ەتىلىپ كەلە جاتقان نۇسقا. ول حالىقتىڭ ۇعىمىندا ازاماتتىقتىڭ، ادامدىقتىڭ باستى بەلگىسى.
ادامگەرشىلىك تاقىرىبى - ماڭگىلىك. ول ەشقاشان ەسكىرمەك ەمەس. جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ادامگەرشىلىك قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋ - اتا - انا مەن ۇستازداردىڭ باستى مىندەتى. ادامگەوشىلىك ءار ادامعا ءتان اسىل قاسيەتتەر. ادامگەرشىلىكتىڭ قاينار بۇلاعى - حالقىندا، وتباسىندا، ولاردىڭ ونەرلەرىندە، ادەت - عۇرپىندا.
كورنەكتى پەداگوگ ۆ. سۋحوملينسكيي « ەگەر بالاعا قۋانىش پەن باقىت بەرە بىلسەك، ول بالا سولاي بولا الادى»،- دەيدى. دەمەك، شاكىرتكە جان - جاقتى تەرەڭ ءبىلىم بەرىپ، ونىڭ جۇرەگىنە ادامگەرشىلىكتىڭ اسىل قاسيەتتەرىن ۇزدىكسىز ۇيالاتا بىلسەك، ەرتەڭگى ازامات جەكە تۇلعانىڭ وزىندىك كوزقاراسىنىڭ قالىپتاسۋىنا، اينالاسىمەن ساناسۋىنا ىقپال ەتەرى ءسوزسىز.
قاي زاماندا بولماسىن ادامزات الدىندا تۇراتىن ۇلى مۇرات - مىندەتتەرىنىڭ ەڭ باستىسى - ءوزىنىڭ ءىسىن، ءومىرىن جالعاستىراتىن سالاۋاتتى، سانالى ۇرپاق تاربيەلەۋ. ۇرپاق تاربيەسى - كەلەشەك قوعام تاربيەسى.
رۋحان ادامگەرشىلىككە تاربيەلەۋ دەگەنىمىز - وقۋشى ومىرىندەگى ورنىن، جاۋاپكەرشىلىگىن ءتۇسىنىپ، ءوزىن - ءوزى جەتىلدىرىپ، اينالا قورشاعان ادامدار مەن كەز - كەلگەن زاتقا، جان - جانۋارعا جانە ەكولوگياعا جاقسىلىق تىلەپ، جاساۋى. سوندىقتان رۋحاني - ادامگەرشىلىك جەكە تۇلعانى قالىپتاستىرۋدىڭ نەگىزى بولىپ تابىلادى. مەكتەپتەگى، ۇجىمداعى، وتباسىنداعى رۋحاني ادامگەرشىلىك تاربيە بالانىڭ وتانعا دەگەن ماحابباتىن، ەڭبەككە تاعى دا باسقا نارسەلەرگە قاتىناسىن قالىپتاستىرادى. رۋحاني - ادامگەرشىلىك تاربيەسى الدىمەن بالانى تەك جاقسىلىققا، قايىرىمدىلىق، مەيىرىمدىلىك، ىزگىلىككە تاربيەلەپ، سونى ماقسات تۇتسا، ۇستازدىڭ، اتا - انانىڭ دا بولاشاعى زور بولماق. قازىرگى ەسەپتە جاسىنان وقىلاتىن حالىقتىڭ پەداگوگيكالىق باعدارلاماسىندا ادامگەرشىلىكتى قۇرايتىن قاسيەتتەر:
• ادەپتىلىك
• ۇيات پەن ار
• نامىس
• شىندىق پەن ادىلەت
• ىنتىماق پەن بىرلىك
• جولداستىق پەن دوستىق
• قۇمارلىق – دەپ كورسەتىلگەن.
باتىس قازاقستان وبلىسى،
بوكەي ورداسى اۋداندىق بالالار ساز مەكتەبىنىڭ
«تەوريا جانە سولفەدجيو» ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى
يحسانوۆا گۋلفيا جولامانوۆنا
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
