ادەبيەت كوشباسشىسى زياتكەرلىك سايىسى
ادەبيەت كوشباسشىسى زياتكەرلىك سايىسى
9 - 11 - سىنىپ
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ادەبيەت پانىنەن وتىلگەن ماتەريالداردى مەڭگەرۋىن، ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ.
مىندەتتەرى: 1. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، ادەبيەت پانىنە قىزىعۋ - شىلىعىن ارتتىرۋ
2. انا ءتىلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ.
3. وقۋلىق پەن قوسىمشا ماتەريالدار دەرەكتەرىن پايدالانىپ، عىلىمي تانىمدىق ارەكەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
ۇيىمداستىرۋ فورماسى: زياتكەرلىك سايىس
كورنەكىلىگى: قاجەتتى سوزدەر، ساندىق بەلگى.
سايىستىڭ بارىسى:
- قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى 9 - 11 - سىنىپ وقۋشىلارىمەن وتكىزىلگەلى وتىرعان «ادەبيەت كوشباسشىسى» سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
- ادەبيەت - ءسوز ونەرى. ءسوز ونەرى – حالىق دانالىعىنىڭ جەمىسى. ادەبيەت – حالقىمىزدىڭ رۋحاني ءومىرىنىڭ ايناسى، انا ءتىلىمىزدىڭ ومىرشەڭدىگىنىڭ، ۇلتتىعىمىزدىڭ، حالىقتىعىمىزدىڭ بەلگىسى.
- ولاي بولسا، بۇگىنگى سايىس بارىسىندا وسى ادەبيەت ءپانى بويىنشا وقۋشىلارىمىزدىڭ وي - ءورىسىن، بىلىمدەرىن، اقىلى مەن ەپتىلىگىن ساراپقا سالاتىن بولامىز.
- بىرەۋ وزسا سايىستا، بىرەۋ ارتتا قالادى،
رەنجىمەي تاراسا، وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن - جەڭىمپازدى انىقتاۋ،
وزات بولۋ شارتى سول - ەڭبەكتەنۋ، جالىقپاۋ،-
ەندەشە ورتامىزعا ادەبيەت ءپانى بويىنشا ەرىنبەي ەڭبەكتەنىپ، ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەتىن العىر وقۋشىلارىمىزدى شاقىرايىق:... (6 وقۋشى قاتىسادى)
- ءادىل قازى، اق قازىعا سالەم بەر،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم.
جۇيرىك وزار، سايىستاردا نەشە ءبىر
ساراپقا سال، ادىلدىكپەن شەشە ءبىل،- دەي كەلە سايىسىمىزدى باعالايتىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىسىڭىزدار:... (ادىلقازىلارمەن تانىستىرادى)
- ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ،
قيىندىقتان جەتكىزەر،- دەپ سايىسىمىزدىڭ العاشقى شارتى «بايگە» كەزەڭىن باستايمىز.
-«بايگە» كەزەڭىندە 10 سۇراق بەرىلەدى. ءار سۇراققا 4 جاۋاپ بەرىلگەن. دۇرىس جاۋاپتى ءبىرىنشى بولىپ ايتقان وقۋشىعا 10 ۇپايدان بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى.
ءى كەزەڭ «بايگە»
1. «مەن - قازاقپىن» اتتى پوەمانىڭ اۆتورى
1) قابدەش ءجۇمادىلوۆ
2) سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ
*3) جۇبان مولداعالييەۆ
4) جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
2. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ولەڭى.
*1) «فانتازيا»
2) «وتىرار»
3) «سەن اقىلدا بولساڭ ەكەن»
4) «قازاعىم مەنىڭ»
3. ادەبي ەرتەگىنى تاپ.
1) «قىرىق وتىرىك»
2) «ەر توستىك»
3) «اياز بي»
*4) «تولاعاي»
4. احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان جىلى.
1) 1893 جىل
*2) 1873 جىل
3) 1846 جىل
4) 1889 جىل
5. جامبىل جابايەۆتىڭ «العاداي تۋرالى ءاربىر وي» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
1) نەمەرەسىنە
2) ايەلىنە
*3) بالاسىنا
4) كەلىنىنە
6. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعان جىلى.
*1) 1897 جىل
2) 1900 جىل
3) 1911 جىل
4) 1894 جىل
7. «باندىنى قۋعان حاميت» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
1) مۇحتار اۋەزوۆ
2) ماعجان جۇمابايەۆ
3) ءسابيت مۇقانوۆ
*4) ساكەن سەيفۋللين
8. اباي قۇنانبايەۆتىڭ تۋعان جەرى.
1) قوستاناي وبلىسى
*2) سەمەي وبلىسى
3) قىزىلوردا وبلىسى
4) اقتوبە وبلىسى
9. «كۇي اڭىزى» اڭگىمەنىڭ اۆتورى كىم؟
1) ءىلياس جانسۇگىروۆ
2) اقان سەرى قورامسا ۇلى
*3) تاحاۋي احتانوۆ
4) شەرحان مۇرتازا
10. «ديۋاني حيكمەت» كىتابىنىڭ اۆتورى
*1) احمەت ياسساۋي
2) سايف ساراي
3) ماحمۇت قاشقاري
4) ءجۇسىپ بالاساعۇني
ءىى كەزەڭ «دودا»
-«بىلەكتى - ءبىردى جىعار، ءبىلىمدى – مىڭدى جىعار» دەپ دانا حالقىمىز ايتقانداي، قاي كەزەڭدە دە ءبىلىمدىنىڭ ءورىسى كەڭ ەكەنى داۋسىز.
- سايىسىمىزدىڭ كەلەسى «دودا» كەزەڭىندە 4 تاقىرىپ 5 سۇراقتان ازىرلەنگەن.
وقۋشى تاڭداعان تاقىرىبىنىڭ 5 سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋى كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپايدان ۇپاي بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى. شارت بويىنشا ەڭ ۇپايى تومەن وقۋشى تاقىرىپ تاڭدايدى.
1. حالىق اۋىز ادەبيەتى.
1. «اكە - شەشەسى: «وسى ءبىزدىڭ بالامىزعا نە بولدى ەكەن؟» دەپ ءبىر كۇنى بالاسمىنان سۇرايدى. بالاسى كورگەن ءتۇسىن ايتىپ بەرەدى. اكە - شەشەسى مۇنى ەستىپ، قاتتى قورقىپ، جان - جاقتان ءتۇس جوريتىن ساۋەگەي ادام ىزدەيدى...» قاي شىعارمادان الىنعان ءۇزىندى؟
(سىرتتاندار)
2.«ۇشارىمدى جەل بىلەدى، قونارىمدى ساي بىلەدى» كىمنىڭ ءسوزى جانە اڭگىمەنىڭ اتى
(قاڭباقتىڭ ءسوزى، «سۇراتقان حان اقىماق پا، سۇراعان سەن اقىماق پا؟»)
3. «كەرقۇلا اتتى كەندەباي» ەرتەگىنىڭ ءتۇرى؟
( قيال - عاجايىپ ەرتەگى)
4. شىندىققا جاناسىمدى، كوبىنە ءتىپتى ومىردە بولعان، حالىق جادىندا ساقتالعان وقشاۋ وقيعالى شىعارمالار.
(اڭىزدار)
5. «كۇڭكە، باپىحان، جەلاياق، شويىنقۇلاق، جالماۋىز كەمپىر، پەرىنىڭ قىزى بەكتورى» دەگەن كەيىپكەرلەر قايدان الىنعان؟
(«ەر توستىك»)
2. ءحىح عاسىر ادەبيەتى.
1. «زار زامان» كىمنىڭ شىعارماسى؟
(شورتانباي قاناي ۇلى)
2. «جاقسى مەن جامان ادامنىڭ قاسيەتتەرى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
(ءسۇيىنباي ارون ۇلى)
3. قايرات پەن اقىل جول تابار
قاشقانعا دا قۋعانعا.
ادىلەت، شاپقات كىمدە بار،
سول جاراسار تۋعانعا!
كىمنىڭ ولەڭى؟
(ا. قۇنانبايەۆ «اسەمپاز بولما ارنەگە»)
4. مۇرات موڭكە ۇلىنىڭ «ءۇش قيان»، «سارىارقا»، «قازتۋعان» ءتارىزدى تورلعاۋلارى نەگە ارنالعان؟
(ەسكىلىكتى دارىپتەۋگە)
5. «بۇل دۇنيەدە نە جەتىم؟» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
(قاشاعان كۇرجىمان ۇلى)
3. حح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «شاكىرت ويى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
(س. تورايعىروۆ)
2. «جيعان - تەرگەن» ولەڭىنىڭ اۆتورى؟
(ا. بايتۇرسىن ۇلى)
3. «كۇركىرەپ، كۇڭىرەنىپ، ۇلاسىپ اسپان،
سىركىرەپ، بۇلت تۇمشالاپ، جاۋار جاڭبىر.
دۇركىرەپ جاۋقازىندار، جارار گۇلىڭ،
ۇلبىرەپ ونەر شوپتەر، قۇلپىرار قىر.
جالتىلداپ ءجۇنىن تاستار تاي - تايلاعى،
باقىلداپ كولدە قيقۋ - شاعالا، قاز.
بىلقىلداپ مالعا تولار قىردىڭ قوينى،
سىلقىلداپ ازىلدەسەر، كۇلەر سىلق - سىلق»
كىمنىڭ ولەڭى؟
(ءى. جانسۇگىروۆ«جازعا سالىم»)
4. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ «ءانشى» اڭگىمەسى كىم تۋرالى جازىلعان
(امىرە قاشاۋبايەۆ)
5. «وتەگەن باتىر» داستانىنىڭ اۆتورى كىم؟
(ج. جابايەۆ)
4. حح عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
(ع. مۇسىرەپوۆ)
2. «داڭقىڭ قايدا توسكە ورلەگەن
ەكى ءجۇز مىڭ اسكەرمەنەن
التى اي بويى كىپ-كىشكەنتاي وتىراردى الا الماۋ...
... تەك جەڭىسپەن كوزىن اشقان
مەنىڭ العىر ۇرپاعىمنىڭ سۇيەگىنە زور تاڭبا...» كىمنىڭ ولەڭى؟ (م. شاحانوۆ)
ادەبيەت كوشباسشىسى زياتكەرلىك سايىسى جۇكتەۋ
9 - 11 - سىنىپ
ماقساتى: وقۋشىلاردىڭ ادەبيەت پانىنەن وتىلگەن ماتەريالداردى مەڭگەرۋىن، ءبىلىم دەڭگەيىن تەكسەرۋ.
مىندەتتەرى: 1. وقۋشىلاردىڭ ءبىلىم - بىلىك داعدىلارىن قالىپتاستىرۋ، ادەبيەت پانىنە قىزىعۋ - شىلىعىن ارتتىرۋ
2. انا ءتىلىن سۇيۋگە، قۇرمەتتەۋگە تاربيەلەۋ، ىزدەنىمپازدىققا باۋلۋ.
3. وقۋلىق پەن قوسىمشا ماتەريالدار دەرەكتەرىن پايدالانىپ، عىلىمي تانىمدىق ارەكەتتەرىن جەتىلدىرۋ.
ۇيىمداستىرۋ فورماسى: زياتكەرلىك سايىس
كورنەكىلىگى: قاجەتتى سوزدەر، ساندىق بەلگى.
سايىستىڭ بارىسى:
- قىمباتتى ۇستازدار، وقۋشىلار! بۇگىنگى 9 - 11 - سىنىپ وقۋشىلارىمەن وتكىزىلگەلى وتىرعان «ادەبيەت كوشباسشىسى» سايىسىنا قوش كەلدىڭىزدەر!
- ادەبيەت - ءسوز ونەرى. ءسوز ونەرى – حالىق دانالىعىنىڭ جەمىسى. ادەبيەت – حالقىمىزدىڭ رۋحاني ءومىرىنىڭ ايناسى، انا ءتىلىمىزدىڭ ومىرشەڭدىگىنىڭ، ۇلتتىعىمىزدىڭ، حالىقتىعىمىزدىڭ بەلگىسى.
- ولاي بولسا، بۇگىنگى سايىس بارىسىندا وسى ادەبيەت ءپانى بويىنشا وقۋشىلارىمىزدىڭ وي - ءورىسىن، بىلىمدەرىن، اقىلى مەن ەپتىلىگىن ساراپقا سالاتىن بولامىز.
- بىرەۋ وزسا سايىستا، بىرەۋ ارتتا قالادى،
رەنجىمەي تاراسا، وزباعاندار جارادى.
جارىس زاڭى ەجەلدەن - جەڭىمپازدى انىقتاۋ،
وزات بولۋ شارتى سول - ەڭبەكتەنۋ، جالىقپاۋ،-
ەندەشە ورتامىزعا ادەبيەت ءپانى بويىنشا ەرىنبەي ەڭبەكتەنىپ، ۇنەمى ىزدەنىس ۇستىندە جۇرەتىن العىر وقۋشىلارىمىزدى شاقىرايىق:... (6 وقۋشى قاتىسادى)
- ءادىل قازى، اق قازىعا سالەم بەر،
ادىلدىككە باس يەدى كۇللى الەم.
جۇيرىك وزار، سايىستاردا نەشە ءبىر
ساراپقا سال، ادىلدىكپەن شەشە ءبىل،- دەي كەلە سايىسىمىزدى باعالايتىن ءادىلقازىلار القاسىمەن تانىسىڭىزدار:... (ادىلقازىلارمەن تانىستىرادى)
- ءبىلىم دەگەن بيىك شىڭ،
باقىتقا سەنى جەتكىزەر.
ءبىلىم دەگەن اقىلشىڭ،
قيىندىقتان جەتكىزەر،- دەپ سايىسىمىزدىڭ العاشقى شارتى «بايگە» كەزەڭىن باستايمىز.
-«بايگە» كەزەڭىندە 10 سۇراق بەرىلەدى. ءار سۇراققا 4 جاۋاپ بەرىلگەن. دۇرىس جاۋاپتى ءبىرىنشى بولىپ ايتقان وقۋشىعا 10 ۇپايدان بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى.
ءى كەزەڭ «بايگە»
1. «مەن - قازاقپىن» اتتى پوەمانىڭ اۆتورى
1) قابدەش ءجۇمادىلوۆ
2) سۇلتانماحمۇت تورايعىروۆ
*3) جۇبان مولداعالييەۆ
4) جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ
2. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ ولەڭى.
*1) «فانتازيا»
2) «وتىرار»
3) «سەن اقىلدا بولساڭ ەكەن»
4) «قازاعىم مەنىڭ»
3. ادەبي ەرتەگىنى تاپ.
1) «قىرىق وتىرىك»
2) «ەر توستىك»
3) «اياز بي»
*4) «تولاعاي»
4. احمەت بايتۇرسىن ۇلىنىڭ تۋعان جىلى.
1) 1893 جىل
*2) 1873 جىل
3) 1846 جىل
4) 1889 جىل
5. جامبىل جابايەۆتىڭ «العاداي تۋرالى ءاربىر وي» ولەڭى كىمگە ارنالعان؟
1) نەمەرەسىنە
2) ايەلىنە
*3) بالاسىنا
4) كەلىنىنە
6. مۇحتار اۋەزوۆتىڭ تۋعان جىلى.
*1) 1897 جىل
2) 1900 جىل
3) 1911 جىل
4) 1894 جىل
7. «باندىنى قۋعان حاميت» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
1) مۇحتار اۋەزوۆ
2) ماعجان جۇمابايەۆ
3) ءسابيت مۇقانوۆ
*4) ساكەن سەيفۋللين
8. اباي قۇنانبايەۆتىڭ تۋعان جەرى.
1) قوستاناي وبلىسى
*2) سەمەي وبلىسى
3) قىزىلوردا وبلىسى
4) اقتوبە وبلىسى
9. «كۇي اڭىزى» اڭگىمەنىڭ اۆتورى كىم؟
1) ءىلياس جانسۇگىروۆ
2) اقان سەرى قورامسا ۇلى
*3) تاحاۋي احتانوۆ
4) شەرحان مۇرتازا
10. «ديۋاني حيكمەت» كىتابىنىڭ اۆتورى
*1) احمەت ياسساۋي
2) سايف ساراي
3) ماحمۇت قاشقاري
4) ءجۇسىپ بالاساعۇني
ءىى كەزەڭ «دودا»
-«بىلەكتى - ءبىردى جىعار، ءبىلىمدى – مىڭدى جىعار» دەپ دانا حالقىمىز ايتقانداي، قاي كەزەڭدە دە ءبىلىمدىنىڭ ءورىسى كەڭ ەكەنى داۋسىز.
- سايىسىمىزدىڭ كەلەسى «دودا» كەزەڭىندە 4 تاقىرىپ 5 سۇراقتان ازىرلەنگەن.
وقۋشى تاڭداعان تاقىرىبىنىڭ 5 سۇراعىنا جاۋاپ بەرۋى كەرەك. ءار دۇرىس جاۋاپقا 10 ۇپايدان ۇپاي بەرىلەدى. ەڭ تومەن ۇپاي جيناعان 2 وقۋشى ويىننان شىعادى. شارت بويىنشا ەڭ ۇپايى تومەن وقۋشى تاقىرىپ تاڭدايدى.
1. حالىق اۋىز ادەبيەتى.
1. «اكە - شەشەسى: «وسى ءبىزدىڭ بالامىزعا نە بولدى ەكەن؟» دەپ ءبىر كۇنى بالاسمىنان سۇرايدى. بالاسى كورگەن ءتۇسىن ايتىپ بەرەدى. اكە - شەشەسى مۇنى ەستىپ، قاتتى قورقىپ، جان - جاقتان ءتۇس جوريتىن ساۋەگەي ادام ىزدەيدى...» قاي شىعارمادان الىنعان ءۇزىندى؟
(سىرتتاندار)
2.«ۇشارىمدى جەل بىلەدى، قونارىمدى ساي بىلەدى» كىمنىڭ ءسوزى جانە اڭگىمەنىڭ اتى
(قاڭباقتىڭ ءسوزى، «سۇراتقان حان اقىماق پا، سۇراعان سەن اقىماق پا؟»)
3. «كەرقۇلا اتتى كەندەباي» ەرتەگىنىڭ ءتۇرى؟
( قيال - عاجايىپ ەرتەگى)
4. شىندىققا جاناسىمدى، كوبىنە ءتىپتى ومىردە بولعان، حالىق جادىندا ساقتالعان وقشاۋ وقيعالى شىعارمالار.
(اڭىزدار)
5. «كۇڭكە، باپىحان، جەلاياق، شويىنقۇلاق، جالماۋىز كەمپىر، پەرىنىڭ قىزى بەكتورى» دەگەن كەيىپكەرلەر قايدان الىنعان؟
(«ەر توستىك»)
2. ءحىح عاسىر ادەبيەتى.
1. «زار زامان» كىمنىڭ شىعارماسى؟
(شورتانباي قاناي ۇلى)
2. «جاقسى مەن جامان ادامنىڭ قاسيەتتەرى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
(ءسۇيىنباي ارون ۇلى)
3. قايرات پەن اقىل جول تابار
قاشقانعا دا قۋعانعا.
ادىلەت، شاپقات كىمدە بار،
سول جاراسار تۋعانعا!
كىمنىڭ ولەڭى؟
(ا. قۇنانبايەۆ «اسەمپاز بولما ارنەگە»)
4. مۇرات موڭكە ۇلىنىڭ «ءۇش قيان»، «سارىارقا»، «قازتۋعان» ءتارىزدى تورلعاۋلارى نەگە ارنالعان؟
(ەسكىلىكتى دارىپتەۋگە)
5. «بۇل دۇنيەدە نە جەتىم؟» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
(قاشاعان كۇرجىمان ۇلى)
3. حح عاسىردىڭ ءى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «شاكىرت ويى» ولەڭىنىڭ اۆتورى كىم؟
(س. تورايعىروۆ)
2. «جيعان - تەرگەن» ولەڭىنىڭ اۆتورى؟
(ا. بايتۇرسىن ۇلى)
3. «كۇركىرەپ، كۇڭىرەنىپ، ۇلاسىپ اسپان،
سىركىرەپ، بۇلت تۇمشالاپ، جاۋار جاڭبىر.
دۇركىرەپ جاۋقازىندار، جارار گۇلىڭ،
ۇلبىرەپ ونەر شوپتەر، قۇلپىرار قىر.
جالتىلداپ ءجۇنىن تاستار تاي - تايلاعى،
باقىلداپ كولدە قيقۋ - شاعالا، قاز.
بىلقىلداپ مالعا تولار قىردىڭ قوينى،
سىلقىلداپ ازىلدەسەر، كۇلەر سىلق - سىلق»
كىمنىڭ ولەڭى؟
(ءى. جانسۇگىروۆ«جازعا سالىم»)
4. جۇسىپبەك ايماۋىتوۆتىڭ «ءانشى» اڭگىمەسى كىم تۋرالى جازىلعان
(امىرە قاشاۋبايەۆ)
5. «وتەگەن باتىر» داستانىنىڭ اۆتورى كىم؟
(ج. جابايەۆ)
4. حح عاسىردىڭ ءىى جارتىسىنداعى ادەبيەت
1. «انانىڭ اناسى» اڭگىمەسىنىڭ اۆتورى كىم؟
(ع. مۇسىرەپوۆ)
2. «داڭقىڭ قايدا توسكە ورلەگەن
ەكى ءجۇز مىڭ اسكەرمەنەن
التى اي بويى كىپ-كىشكەنتاي وتىراردى الا الماۋ...
... تەك جەڭىسپەن كوزىن اشقان
مەنىڭ العىر ۇرپاعىمنىڭ سۇيەگىنە زور تاڭبا...» كىمنىڭ ولەڭى؟ (م. شاحانوۆ)
ادەبيەت كوشباسشىسى زياتكەرلىك سايىسى جۇكتەۋ
You Might Also Like
-
ءومىردىڭ ءمانى نە؟ "ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ويلانبايتىن ادام بار ما؟" دەگەن سۇراققا كىم بولسا دا: "جوق، ءوز ءومىرىنىڭ ءمانى تۋرالى ويلانبايتىن، تولعانبايتىن، ماعىنالى ءومىر سۇرۋگە ارەكەت ەتۋگە تىرىسپايتىن اد...
-
«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنە --- جىل».
