ءومىر جانە ونىڭ ءمانى
ءومىر جانە ونىڭ ءمانى
ءومىردىڭ ءمانى نە؟ "ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ويلانبايتىن ادام بار ما؟" دەگەن سۇراققا كىم بولسا دا: "جوق، ءوز ءومىرىنىڭ ءمانى تۋرالى ويلانبايتىن، تولعانبايتىن، ماعىنالى ءومىر سۇرۋگە ارەكەت ەتۋگە تىرىسپايتىن ادام بولمايدى"، — دەپ جاۋاپ بەرەتىن بولار. ولاي بولسا، ءبىز دە ءبىر ۋاقىت ءوز ءومىرىمىزدىڭ ءمانى تۋرالى ويلارىمىزدى ورتاعا سالىپ كورەيىكشى.
ۇلى ابايدىڭ جاس ۇرپاققا: "اتانىڭ ۇلى بولما، ادامنىڭ ۇلى بول" دەپ وسيەت قالدىرعانى بەلگىلى.
ارينە، بۇل جەردە ءوز اتىنا لايىق، ىزگى، مەيىرىمدى، وزگەلەردى قادىرلەيتىن، ءوز مۇددەسىن قوعام مۇددەسىمەن ۇشتاستىرا الاتىن، ءوزى ءۇشىن دە، وزگەلەر ءۇشىن دە ەڭبەك ەتە بىلەتىن، ءوز قۇقىعىن قورعاپ، وزگەلەردىڭ كۇقىعىن سىيلايتىن، ومىردەن كەتكەن سوڭ ارتىنا جاقسى ءسوزى مەن ءىسىن قالدىراتىن ادام تۋرالى اڭگىمە بولىپ وتىرعانى انىق.
دەگەنمەن بۇدان تۋىنداپ جاتاتىن سۇراقتار دا از بولماسا كەرەك. سوندا قالاي، كەز كەلگەن ادام بۇل دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن بار ءومىرىن ارتىنا جاقسى ءىز قالدىرۋعا ارناۋعا مىندەتتى بولعانى عوي؟ ادامداردىڭ ءبارى ۇلى تۇلعالار سياقتى ەڭبەك ەتىپ، ارتىنا يگىلىكتى مۇرا قالدىرا الا ما؟ وندايعا تىرىسۋ قاتارداعى ادامدار ءۇشىن قيال، ورىندالمايتىن ارمان ەمەس پە؟
"مەنىڭ ومىرلىك تۇرعىم باسقا، — دەيدى بىرەۋلەر، — ءومىر ادامعا ەكى رەت كەلمەيدى. سوندىقتان مىناۋ كوك اسپان مەن جارىق كۇننىڭ استىندا سايران سالىپ قالۋ كەرەك. اۋزىڭ باردا اساپ قال. ءىشىپ - جە. كيىن. ساۋىق قۇر. ءناپسىڭدى قاندىر. ءلاززات ال". قايسىسى دۇرىس؟
مۇنداي سۇراققا سىلدىراتا جاۋاپ بەرە سالۋ قيىن ەمەس. ادام ءومىرىنىڭ مانىنە قاتىستى ماسەلە — ول ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ جەكە ماسەلەسى. مۇندايدا دايىن رەسەپت بەرۋدەن وندى ناتيجە شىعا كويار ما ەكەن؟ دۇنيە جۇزىندە قانشا ادام بولسا، سونشا ومىرلىك ۇستانىم بار. ال تالقىنىڭ، پىكىر الماسۋدىڭ ەشقاشان ارتىقشىلىعى بولمايتىنى انىق.
وتكەن عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن عۇلامالار بۇقارالىق ساناداعى تۇسىنىكتەرگە تالداۋ جاساي وتىرىپ، ادامنىڭ بولمىسىنىڭ ابستراكتىلى جانە وزگەرمەيتىنىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ادامنىڭ ءومىرىنىڭ ءمانى ونىڭ ءىس - ارەكەتتەرىنىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن مۇراتىنان تۇرادى دەگەن قاعيداعا دەن قويىپ كەلگەنى ءمالىم. بۇدان دۇنيەنى رۋحاني قۇرالدارمەن وزگەرتۋ مۇمكىندىگى تۋرالى وي تۋادى. كوپتەگەن فيلوسوفتار ءومىردىڭ ءمانىن جەكە ادامنىڭ دۇنيەتانىمدىق جۇيەسىنىڭ كورسەتكىشى، مورالدىق نورمالاردى بەينەلەيتىن رەتتەۋشى ءۇعىم رەتىندە قابىلدايدى. بۇل جەردە ادام ءومىرىنىڭ ءمانىن بەلگىلى ءبىر تۇتىنۋشىلىق ستاندارتتار مەن جەكە باستىڭ قامتاماسىز بولۋىنا جەتۋمەن بايلانىستىرۋدىڭ دا نەگىزسىز ەمەس ەكەندىگىن ايتا كەتۋ كەرەك.
ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ساۋالدارعا عىلىمي تۇرعىدان ناقتى جاۋاپ قايتارۋ مۇمكىندىگىن تەرىسكە شىعاراتىن تەوريالار دا جوق ەمەس. ونداي تۇجىرىمدار ءومىردىڭ ءمانى ءار جەكە ادام ءۇشىن وزىنشە، قايتالانباس وزگەشەلىگىنەن تۋىنداسا كەرەك. ەگەر دۇنيە جۇزىندە 6 ملرد تان استام ادام بار دەسەك، ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى سونشا پىكىر بار.
ال ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى فيلوسوفتار پىكىرلەرىنىڭ جالپى ادامزاتقا ورتاق، الدەقالاي ءبىر جيىنتىق تۇجىرىم بولىپ شىعىپ جاتۋىنىڭ دا وزىندىك ءجونى بار. ادام ءومىرىنىڭ ءمانى ونىڭ الەۋمەتتىك جاعدايلارىمەن ايقىندالادى. ادام — بەلسەندى ارەكەت يەسى. ول الەۋمەتتىك دامۋدى جەدەلدەتىپ نەمەسە تەجەپ، وعان تۋرا ىقپال ەتە الادى. تاريحتىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەرىندە وزگەرىپ وتىراتىن ادام ءومىرىنىڭ ءمانىن، قۇندىلىعىن ايقىنداۋشى — سول ادامنىڭ ءوزى. جانە ول جەكە ادامنان، قوعامنان تىس ۇعىم ەمەس، ادامنىڭ ماقساتتارى مەن قوعامدى ديالەكتيكالىق تۇرعىدان بىرىكتىرەتىن ۇعىم.
"باقىت" تۇسىنىگى. ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ايتقاندا، ءبىز ورالماي كەتە المايتىن ءبىر ۇعىم بار. ول — باقىت تۋرالى ۇعىم. "ءومىردىڭ ءمانى ونى باقىتتى ەتىپ وتكىزۋدە" دەگەن تۇجىرىمنىڭ كەز كەلگەن ادامعا تۇسىنىكتى ءارى جىلى ەستىلەتىنى سودان بولسا كەرەك.
باقىت دەگەنىمىز— ءوزى بولمىسىنىڭ شارتتارى مەن ادامنىڭ كەڭ اۋقىمدى ىشكى قاناعاتتانۋشىلىعىنا سايكەس كەلەتىن، ءومىرىنىڭ تولىققاندىلىعى مەن ماڭىزدىلىعىن، ءوزىنىڭ ادامدىق مۇراتىنا جەتۋ كۇيىن كورسەتەتىن مورالدىق سانا ۇعىمى. باقىت مۇراتتىڭ سەزىمدىك - ەموسيالىق فورماسى بولىپ تابىلادى. باقىت ۇعىمى بەلگىلى ءبىر ناقتى وبەكتيۆتى جاعدايدى نەمەسە ادامنىڭ سۋبەكتيۆتى كۇيىن سيپاتتاپ قانا قويمايدى، سونىمەن بىرگە ادام ءومىرىنىڭ قالاي بولۋى كەرەك ەكەندىگى، ول ءۇشىن نەنىڭ يگىلىكتى بولا الاتىنى تۋرالى تۇسىنىكتەردى دە سارالايدى. وسىعان بايلانىستى باقىت ۇعىمى ءنورماتيۆتى - باعالىق سيپات الادى. باقىتتىڭ مازمۇنى ءار ادامنىڭ ءوز ءومىرىنىڭ مۇراتى مەن ماعىناسىن قالاي تۇسىنۋىنە بايلانىستى.
ءومىردىڭ ءمانى نە؟ "ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ويلانبايتىن ادام بار ما؟" دەگەن سۇراققا كىم بولسا دا: "جوق، ءوز ءومىرىنىڭ ءمانى تۋرالى ويلانبايتىن، تولعانبايتىن، ماعىنالى ءومىر سۇرۋگە ارەكەت ەتۋگە تىرىسپايتىن ادام بولمايدى"، — دەپ جاۋاپ بەرەتىن بولار. ولاي بولسا، ءبىز دە ءبىر ۋاقىت ءوز ءومىرىمىزدىڭ ءمانى تۋرالى ويلارىمىزدى ورتاعا سالىپ كورەيىكشى.
ۇلى ابايدىڭ جاس ۇرپاققا: "اتانىڭ ۇلى بولما، ادامنىڭ ۇلى بول" دەپ وسيەت قالدىرعانى بەلگىلى.
ارينە، بۇل جەردە ءوز اتىنا لايىق، ىزگى، مەيىرىمدى، وزگەلەردى قادىرلەيتىن، ءوز مۇددەسىن قوعام مۇددەسىمەن ۇشتاستىرا الاتىن، ءوزى ءۇشىن دە، وزگەلەر ءۇشىن دە ەڭبەك ەتە بىلەتىن، ءوز قۇقىعىن قورعاپ، وزگەلەردىڭ كۇقىعىن سىيلايتىن، ومىردەن كەتكەن سوڭ ارتىنا جاقسى ءسوزى مەن ءىسىن قالدىراتىن ادام تۋرالى اڭگىمە بولىپ وتىرعانى انىق.
دەگەنمەن بۇدان تۋىنداپ جاتاتىن سۇراقتار دا از بولماسا كەرەك. سوندا قالاي، كەز كەلگەن ادام بۇل دۇنيەگە كەلگەننەن كەيىن بار ءومىرىن ارتىنا جاقسى ءىز قالدىرۋعا ارناۋعا مىندەتتى بولعانى عوي؟ ادامداردىڭ ءبارى ۇلى تۇلعالار سياقتى ەڭبەك ەتىپ، ارتىنا يگىلىكتى مۇرا قالدىرا الا ما؟ وندايعا تىرىسۋ قاتارداعى ادامدار ءۇشىن قيال، ورىندالمايتىن ارمان ەمەس پە؟
"مەنىڭ ومىرلىك تۇرعىم باسقا، — دەيدى بىرەۋلەر، — ءومىر ادامعا ەكى رەت كەلمەيدى. سوندىقتان مىناۋ كوك اسپان مەن جارىق كۇننىڭ استىندا سايران سالىپ قالۋ كەرەك. اۋزىڭ باردا اساپ قال. ءىشىپ - جە. كيىن. ساۋىق قۇر. ءناپسىڭدى قاندىر. ءلاززات ال". قايسىسى دۇرىس؟
مۇنداي سۇراققا سىلدىراتا جاۋاپ بەرە سالۋ قيىن ەمەس. ادام ءومىرىنىڭ مانىنە قاتىستى ماسەلە — ول ءار ادامنىڭ ءوزىنىڭ جەكە ماسەلەسى. مۇندايدا دايىن رەسەپت بەرۋدەن وندى ناتيجە شىعا كويار ما ەكەن؟ دۇنيە جۇزىندە قانشا ادام بولسا، سونشا ومىرلىك ۇستانىم بار. ال تالقىنىڭ، پىكىر الماسۋدىڭ ەشقاشان ارتىقشىلىعى بولمايتىنى انىق.
وتكەن عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن عۇلامالار بۇقارالىق ساناداعى تۇسىنىكتەرگە تالداۋ جاساي وتىرىپ، ادامنىڭ بولمىسىنىڭ ابستراكتىلى جانە وزگەرمەيتىنىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ادامنىڭ ءومىرىنىڭ ءمانى ونىڭ ءىس - ارەكەتتەرىنىڭ نەگىزگى ماقساتى مەن مۇراتىنان تۇرادى دەگەن قاعيداعا دەن قويىپ كەلگەنى ءمالىم. بۇدان دۇنيەنى رۋحاني قۇرالدارمەن وزگەرتۋ مۇمكىندىگى تۋرالى وي تۋادى. كوپتەگەن فيلوسوفتار ءومىردىڭ ءمانىن جەكە ادامنىڭ دۇنيەتانىمدىق جۇيەسىنىڭ كورسەتكىشى، مورالدىق نورمالاردى بەينەلەيتىن رەتتەۋشى ءۇعىم رەتىندە قابىلدايدى. بۇل جەردە ادام ءومىرىنىڭ ءمانىن بەلگىلى ءبىر تۇتىنۋشىلىق ستاندارتتار مەن جەكە باستىڭ قامتاماسىز بولۋىنا جەتۋمەن بايلانىستىرۋدىڭ دا نەگىزسىز ەمەس ەكەندىگىن ايتا كەتۋ كەرەك.
ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ساۋالدارعا عىلىمي تۇرعىدان ناقتى جاۋاپ قايتارۋ مۇمكىندىگىن تەرىسكە شىعاراتىن تەوريالار دا جوق ەمەس. ونداي تۇجىرىمدار ءومىردىڭ ءمانى ءار جەكە ادام ءۇشىن وزىنشە، قايتالانباس وزگەشەلىگىنەن تۋىنداسا كەرەك. ەگەر دۇنيە جۇزىندە 6 ملرد تان استام ادام بار دەسەك، ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى سونشا پىكىر بار.
ال ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى فيلوسوفتار پىكىرلەرىنىڭ جالپى ادامزاتقا ورتاق، الدەقالاي ءبىر جيىنتىق تۇجىرىم بولىپ شىعىپ جاتۋىنىڭ دا وزىندىك ءجونى بار. ادام ءومىرىنىڭ ءمانى ونىڭ الەۋمەتتىك جاعدايلارىمەن ايقىندالادى. ادام — بەلسەندى ارەكەت يەسى. ول الەۋمەتتىك دامۋدى جەدەلدەتىپ نەمەسە تەجەپ، وعان تۋرا ىقپال ەتە الادى. تاريحتىڭ ءتۇرلى كەزەڭدەرىندە وزگەرىپ وتىراتىن ادام ءومىرىنىڭ ءمانىن، قۇندىلىعىن ايقىنداۋشى — سول ادامنىڭ ءوزى. جانە ول جەكە ادامنان، قوعامنان تىس ۇعىم ەمەس، ادامنىڭ ماقساتتارى مەن قوعامدى ديالەكتيكالىق تۇرعىدان بىرىكتىرەتىن ۇعىم.
"باقىت" تۇسىنىگى. ءومىردىڭ ءمانى تۋرالى ايتقاندا، ءبىز ورالماي كەتە المايتىن ءبىر ۇعىم بار. ول — باقىت تۋرالى ۇعىم. "ءومىردىڭ ءمانى ونى باقىتتى ەتىپ وتكىزۋدە" دەگەن تۇجىرىمنىڭ كەز كەلگەن ادامعا تۇسىنىكتى ءارى جىلى ەستىلەتىنى سودان بولسا كەرەك.
باقىت دەگەنىمىز— ءوزى بولمىسىنىڭ شارتتارى مەن ادامنىڭ كەڭ اۋقىمدى ىشكى قاناعاتتانۋشىلىعىنا سايكەس كەلەتىن، ءومىرىنىڭ تولىققاندىلىعى مەن ماڭىزدىلىعىن، ءوزىنىڭ ادامدىق مۇراتىنا جەتۋ كۇيىن كورسەتەتىن مورالدىق سانا ۇعىمى. باقىت مۇراتتىڭ سەزىمدىك - ەموسيالىق فورماسى بولىپ تابىلادى. باقىت ۇعىمى بەلگىلى ءبىر ناقتى وبەكتيۆتى جاعدايدى نەمەسە ادامنىڭ سۋبەكتيۆتى كۇيىن سيپاتتاپ قانا قويمايدى، سونىمەن بىرگە ادام ءومىرىنىڭ قالاي بولۋى كەرەك ەكەندىگى، ول ءۇشىن نەنىڭ يگىلىكتى بولا الاتىنى تۋرالى تۇسىنىكتەردى دە سارالايدى. وسىعان بايلانىستى باقىت ۇعىمى ءنورماتيۆتى - باعالىق سيپات الادى. باقىتتىڭ مازمۇنى ءار ادامنىڭ ءوز ءومىرىنىڭ مۇراتى مەن ماعىناسىن قالاي تۇسىنۋىنە بايلانىستى.
You Might Also Like
-
ساباقتىڭ تاقىرىبى: قالدىقپەن ءبولۋ جانە ونى تەكسەرۋ.
