ادەپتىلىك ادەمىلىك
اشىق تاربيە ساعاتى
تاقىرىبى: «ادەپتىلىك - ادەمىلىك»
ماقساتى:1. وقۋشىلاردىڭ بىلگەندەرىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ، تولىقتىرۋ، سىپايى سوزدەردى ورنىمەن قولدانۋعا ۇيرەنۋ.
2.وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن مولايتۋ، ادەپتىلىك پەن ادەپسىزدىك تۋرالى ءوز ويلارىن قورىتىپ، تۇجىرىمداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
3. ۇلكەندى سىيلاۋعا، ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا تاربيەلەۋ، جاقسى قاسيەتكە ۇيرەتۋ، جامان قاسيەتتەن جيرەنتۋ ارقىلى ادامگەرشىلىك قاسيەتىن دامىتۋ.
كورنەكىلىگى: ءسوز جۇمباق، ناقىل سوزدەر، ماقال-ماتەلدەر، اسسوس. كارتا.
بارىسى: I. كىرىسپە ءسوز.
II. ءسوز جۇمباق.
III. تاقپاقتار، ناقىل سوزدەر.
IV. كورىنىس.
V. ماقال-ماتەلدەر. (ادەپتىلىك تۋرالى)
VI. سيتۋاسيالىق جاعداياتتار.
VII. اسسوس. كارتا.
«جالعاستىر» ويىنى.
VIII. «زەڭگىر كوكتەم» ءان.
I. كىرىسپە ءسوز.
اسەمپاز بولما ارنەگە
ونەرپاز بولساڭ ءارقالان!
سەندە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە
تەتىگىن تاپ تا، بار قالان!، - دەپ اباي اتامىز ايتپاقشى بۇگىنگى زاماندا ياعني سەندەر «سەگىز قىرلى ، ءبىر سىرلى» بولىپ وسۋلەرىڭ كەرەك. ونىڭ ەڭ باستىسى ادامگەرشىلىك ەكەن. ءبىر ادام بولىپ قالىپتاسۋ ءۇشىن ءار ءبىر بالا جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ كەرەك. مىسالى: شاشى وسپەي، تىرناقتارى الىنعان، كيىمىن دۇرىس ۇقىپتاپ كيۋى كەرەك.
بالالار، بولاشاق سەندەردىكى سوندىقتان ءبىلىم العان جولدارىڭنان باستاپ، مەكتەپ وڭىرىندە بولىپ جاتقان تاربيە جۇمىستارىنا نازار اۋدارىپ، ۇستازداردىڭ بەرگەن تالىمدەرىن ءوز بويلارىڭا جيناپ، ونەگەلى بولىپ وسۋلەرىڭ كەرەك.
ياعني ادام بولىپ ءوسۋ ءۇشىن تەك ءوز بويىمىزعا جاقسى قاسيەتتەردى جيناپ ءوسۋىمىز كەرەك. «جاقسىدان ۇيرەن - جاماننان جيرەن» دەگەن ءسوز.
اتا-اناڭنىڭ تىلەگى - سەنىڭ جاقسى ادام بولىپ، ازامات بولۋىڭ.
سەنىڭ وتان سۇيگىشتىگىڭ، وقۋ مەن ەڭبەكتەگى تابىستارىڭ اتا-انا ءۇشىن شەكسىز باقىت. اتا-اناڭنىڭ الدىندا شىنشىل بول! كىشىگە مەيىرىمدى، دوسىڭا قايىرىمدى بول!
بويىندا وسىنداي قاسيەتتەر بار بالانى ءبىز قانداي بالا دەيمىز؟
- ءتارتىپتى، ادەپتى، ۇلگىلى ت.ب.
اقىن:ەرمەك وتەتىلەۋوۆ شۋماقتارىندا بىلاي دەيدى.
«جابىرقاۋدى بىلمەيمىز.
جالقاۋلىقتى سۇيمەيمىز،
ءبىز تالانتى جاس ۇلان
ۇلگى الامىز جاقسىدان»، دەگەن ەكەن.
II. ءسوزجۇمباق.
«ادەپتىلىك» توبى
1. اناڭنىڭ اناسى ساعان كىم؟(اجە)
2 .وڭ اياق، سول اياق
كەزەك ونى تەبەدى.(دوپ)
3.بالا تاربيەسى (بەسىكتەن)
4. جەتى كۇن. ( اپتا)
5. مەكتەپتەگى ەكىنشى اناڭ.(ۇستاز)
6.بىرلىك بولماي (تىرلىك)بولماس.
7. ءتىلى جوق وزىندە،
ءسوزى بار وزىندە.(قالام)
8. سۇتتەن جاسالاتىن تاعام.(ىرىمشىك)
9. قابات، قابات قاپتاما،
اقىلىڭ بولسا اتتاما. (كىتاپ)
«ادەمىلىك» توبى
1. ۇيرەتكەن ءىلىمدى قىرىق ەكى ءبىلىمدى. (الىپپە)
2. جۇمىس ءبىزدى ءۇش جاماندىقتان قۇتقارادى.
اۋىرۋدان، جوقشىلىقتان،( زەرىگۋدەن)
3. جاقسىدان ۇيرەن - جاماننان (جيرەن)
4. ءبىلىم ورداسى نە؟ (مەكتەپ)
5. حالىقپەن حالىقتى، ادام مەن ادامدى تەڭەستىرەتىن نە؟ (ءبىلىم)
6. بالا ءتىلى - (بال)
7. ۇلكەنگە قۇرمەت - كىشىگە (ىزەت)
8. كۇن كۇلەدى،
ءتۇن تۇلەدى. (كوكتەم)
III. تاقپاقتار، ناقىل سوزدەر.
«ادەپتىلىك» توبى.
مەكتەپكە ءبىز بارعاندا
جولىققان بار جاندارعا
اقنيەتپەن پەيىلمەن،
قايىرلى تاڭ!- دەيمىز ءبىز
كۇندىز دە ەلدى ەلەيمىز
قايىرلى كۇن!- تىلەيمىز.
«ادەمىلىك» توبى
تاعام ءدامدى تۇزبەنەن
ءۇيدىڭ ءسانى قىزبەنەن
دەگەن ءسوزدى ەستىگەم
قىز بولامىن ەستى مەن
تازالىقتى قالايمىن
ءۇيدىڭ ءىشىن جينايمىن.
IV. كورىنىس.
V. ماقال-ماتەلدەر. (ادەپتىلىك تۋرالى)
1.ادەپتىلىك بەلگىسى - ءيىلىپ سالەم بەرگەنى.
2.ادەپتى بالا - ارلى بالا، ادەپسىز بالا – سورلى بالا.
3.ادەپسىز بالا
اۋىزدىقتان اتپەن تەڭ
اقىلدى قاريا
جازىپ قويعان حاتپەن تەڭ.
4.ادەپتىڭ نە ەكەنىن
ادەپسىز ادامدى كورگەندە ۇعارسىڭ.
5.اعا ادەپتى بولسا،- ءىنى ادەپتى
اپا ادەپتى بولسا، - ءسىڭلى ادەپتى.
VI. سيتۋاسيالىق جاعداياتتار.
« ادەپتىلىك » توبى
1. اۆتور. ءسىز وتىرسىز. ۇلكەن قارت ادام كىردى.بوس ورىن جوق.
نە ىستەر ەدىڭىز؟
2. كوشەدە ءبىر قارت ادام قۇلاپ قالدى.نە ىستەر ەدىڭىز؟
3. ءسىز مەكتەپتە بىرەۋدىڭ سومكەسىن تاۋىپ الدىڭىز.نە ىستەر ەدىڭىز؟
«ادەمىلىك» توبى
1 ءسىز دۇكەندە كەزەكتە تۇرسىز.ءسىزدىڭ ارتىڭىزدا اجەي تۇر.
2 كوشەدە، مەكتەپتە، ۇيدە تانىس كىسىلەر، مۇعالىمدەر كەزدەسسە نە دەۋ كەرەك؟
3 ۇلكەن كىسى قولىنداعى زاتىن كوتەرە الماي كەلە جاتىر وعان نە دەۋ كەرەك؟
VII. اسسوس. كارتا.
« ادەپتىلىك » توبى
ادامنىڭ بويىندا قانداي جاقسى قاسيەتتەر بولادى؟
«ادەمىلىك» توبى
ادامدىڭ بويىندا قانداي جامان قاسيەتتەر بولادى؟
«جالعاستىر» ويىنى.
«ادەپتىلىك» توبىنا. نە ىستەۋگە بولمايدى؟
- ۇلكەندەردىڭ الدىنان كەسىپ وتۋگە بولمايدى؛
- كىشكەنە بالانى جىلاتۋعا بولمايدى؛
- قۇستاردى اتۋعا بولمايدى؛
- ساباقتان كەشىگۋگە بولمايدى؛
- سىنىپتا ايعايلاۋعا، جۇگىرۋگە، شاشۋعا، سەكىرۋگە بولمايدى؛
«ادەمىلىك» توبىنا. نە ىستەۋ كەرەك؟
- ۇلكەندى سىيلاۋ كەرەك؛
- ۇلكەندەردىڭ ءتىلىن الۋ كەرەك؛
- كىشىلەرگە قامقور بولۋ كەرەك؛
- وقۋ قۇرالدارىن كۇتىپ، تازا ۇستاۋ كەرەك؛
- ساباقتى جاقسى وقۋ كەرەك؛
VIII. «زەڭگىر كوكتەم» ءانى ورىندالادى. وسىمەن بۇگىنگى اشىق تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى.
تاقىرىبى: «ادەپتىلىك - ادەمىلىك»
ماقساتى:1. وقۋشىلاردىڭ بىلگەندەرىن ءبىر جۇيەگە كەلتىرۋ، تولىقتىرۋ، سىپايى سوزدەردى ورنىمەن قولدانۋعا ۇيرەنۋ.
2.وقۋشىلاردىڭ سوزدىك قورلارىن مولايتۋ، ادەپتىلىك پەن ادەپسىزدىك تۋرالى ءوز ويلارىن قورىتىپ، تۇجىرىمداي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
3. ۇلكەندى سىيلاۋعا، ادامگەرشىلىككە، يماندىلىققا تاربيەلەۋ، جاقسى قاسيەتكە ۇيرەتۋ، جامان قاسيەتتەن جيرەنتۋ ارقىلى ادامگەرشىلىك قاسيەتىن دامىتۋ.
كورنەكىلىگى: ءسوز جۇمباق، ناقىل سوزدەر، ماقال-ماتەلدەر، اسسوس. كارتا.
بارىسى: I. كىرىسپە ءسوز.
II. ءسوز جۇمباق.
III. تاقپاقتار، ناقىل سوزدەر.
IV. كورىنىس.
V. ماقال-ماتەلدەر. (ادەپتىلىك تۋرالى)
VI. سيتۋاسيالىق جاعداياتتار.
VII. اسسوس. كارتا.
«جالعاستىر» ويىنى.
VIII. «زەڭگىر كوكتەم» ءان.
I. كىرىسپە ءسوز.
اسەمپاز بولما ارنەگە
ونەرپاز بولساڭ ءارقالان!
سەندە ءبىر كىرپىش دۇنيەگە
تەتىگىن تاپ تا، بار قالان!، - دەپ اباي اتامىز ايتپاقشى بۇگىنگى زاماندا ياعني سەندەر «سەگىز قىرلى ، ءبىر سىرلى» بولىپ وسۋلەرىڭ كەرەك. ونىڭ ەڭ باستىسى ادامگەرشىلىك ەكەن. ءبىر ادام بولىپ قالىپتاسۋ ءۇشىن ءار ءبىر بالا جەكە باس گيگيەناسىن ساقتاۋ كەرەك. مىسالى: شاشى وسپەي، تىرناقتارى الىنعان، كيىمىن دۇرىس ۇقىپتاپ كيۋى كەرەك.
بالالار، بولاشاق سەندەردىكى سوندىقتان ءبىلىم العان جولدارىڭنان باستاپ، مەكتەپ وڭىرىندە بولىپ جاتقان تاربيە جۇمىستارىنا نازار اۋدارىپ، ۇستازداردىڭ بەرگەن تالىمدەرىن ءوز بويلارىڭا جيناپ، ونەگەلى بولىپ وسۋلەرىڭ كەرەك.
ياعني ادام بولىپ ءوسۋ ءۇشىن تەك ءوز بويىمىزعا جاقسى قاسيەتتەردى جيناپ ءوسۋىمىز كەرەك. «جاقسىدان ۇيرەن - جاماننان جيرەن» دەگەن ءسوز.
اتا-اناڭنىڭ تىلەگى - سەنىڭ جاقسى ادام بولىپ، ازامات بولۋىڭ.
سەنىڭ وتان سۇيگىشتىگىڭ، وقۋ مەن ەڭبەكتەگى تابىستارىڭ اتا-انا ءۇشىن شەكسىز باقىت. اتا-اناڭنىڭ الدىندا شىنشىل بول! كىشىگە مەيىرىمدى، دوسىڭا قايىرىمدى بول!
بويىندا وسىنداي قاسيەتتەر بار بالانى ءبىز قانداي بالا دەيمىز؟
- ءتارتىپتى، ادەپتى، ۇلگىلى ت.ب.
اقىن:ەرمەك وتەتىلەۋوۆ شۋماقتارىندا بىلاي دەيدى.
«جابىرقاۋدى بىلمەيمىز.
جالقاۋلىقتى سۇيمەيمىز،
ءبىز تالانتى جاس ۇلان
ۇلگى الامىز جاقسىدان»، دەگەن ەكەن.
II. ءسوزجۇمباق.
«ادەپتىلىك» توبى
1. اناڭنىڭ اناسى ساعان كىم؟(اجە)
2 .وڭ اياق، سول اياق
كەزەك ونى تەبەدى.(دوپ)
3.بالا تاربيەسى (بەسىكتەن)
4. جەتى كۇن. ( اپتا)
5. مەكتەپتەگى ەكىنشى اناڭ.(ۇستاز)
6.بىرلىك بولماي (تىرلىك)بولماس.
7. ءتىلى جوق وزىندە،
ءسوزى بار وزىندە.(قالام)
8. سۇتتەن جاسالاتىن تاعام.(ىرىمشىك)
9. قابات، قابات قاپتاما،
اقىلىڭ بولسا اتتاما. (كىتاپ)
«ادەمىلىك» توبى
1. ۇيرەتكەن ءىلىمدى قىرىق ەكى ءبىلىمدى. (الىپپە)
2. جۇمىس ءبىزدى ءۇش جاماندىقتان قۇتقارادى.
اۋىرۋدان، جوقشىلىقتان،( زەرىگۋدەن)
3. جاقسىدان ۇيرەن - جاماننان (جيرەن)
4. ءبىلىم ورداسى نە؟ (مەكتەپ)
5. حالىقپەن حالىقتى، ادام مەن ادامدى تەڭەستىرەتىن نە؟ (ءبىلىم)
6. بالا ءتىلى - (بال)
7. ۇلكەنگە قۇرمەت - كىشىگە (ىزەت)
8. كۇن كۇلەدى،
ءتۇن تۇلەدى. (كوكتەم)
III. تاقپاقتار، ناقىل سوزدەر.
«ادەپتىلىك» توبى.
مەكتەپكە ءبىز بارعاندا
جولىققان بار جاندارعا
اقنيەتپەن پەيىلمەن،
قايىرلى تاڭ!- دەيمىز ءبىز
كۇندىز دە ەلدى ەلەيمىز
قايىرلى كۇن!- تىلەيمىز.
«ادەمىلىك» توبى
تاعام ءدامدى تۇزبەنەن
ءۇيدىڭ ءسانى قىزبەنەن
دەگەن ءسوزدى ەستىگەم
قىز بولامىن ەستى مەن
تازالىقتى قالايمىن
ءۇيدىڭ ءىشىن جينايمىن.
IV. كورىنىس.
V. ماقال-ماتەلدەر. (ادەپتىلىك تۋرالى)
1.ادەپتىلىك بەلگىسى - ءيىلىپ سالەم بەرگەنى.
2.ادەپتى بالا - ارلى بالا، ادەپسىز بالا – سورلى بالا.
3.ادەپسىز بالا
اۋىزدىقتان اتپەن تەڭ
اقىلدى قاريا
جازىپ قويعان حاتپەن تەڭ.
4.ادەپتىڭ نە ەكەنىن
ادەپسىز ادامدى كورگەندە ۇعارسىڭ.
5.اعا ادەپتى بولسا،- ءىنى ادەپتى
اپا ادەپتى بولسا، - ءسىڭلى ادەپتى.
VI. سيتۋاسيالىق جاعداياتتار.
« ادەپتىلىك » توبى
1. اۆتور. ءسىز وتىرسىز. ۇلكەن قارت ادام كىردى.بوس ورىن جوق.
نە ىستەر ەدىڭىز؟
2. كوشەدە ءبىر قارت ادام قۇلاپ قالدى.نە ىستەر ەدىڭىز؟
3. ءسىز مەكتەپتە بىرەۋدىڭ سومكەسىن تاۋىپ الدىڭىز.نە ىستەر ەدىڭىز؟
«ادەمىلىك» توبى
1 ءسىز دۇكەندە كەزەكتە تۇرسىز.ءسىزدىڭ ارتىڭىزدا اجەي تۇر.
2 كوشەدە، مەكتەپتە، ۇيدە تانىس كىسىلەر، مۇعالىمدەر كەزدەسسە نە دەۋ كەرەك؟
3 ۇلكەن كىسى قولىنداعى زاتىن كوتەرە الماي كەلە جاتىر وعان نە دەۋ كەرەك؟
VII. اسسوس. كارتا.
« ادەپتىلىك » توبى
ادامنىڭ بويىندا قانداي جاقسى قاسيەتتەر بولادى؟
«ادەمىلىك» توبى
ادامدىڭ بويىندا قانداي جامان قاسيەتتەر بولادى؟
«جالعاستىر» ويىنى.
«ادەپتىلىك» توبىنا. نە ىستەۋگە بولمايدى؟
- ۇلكەندەردىڭ الدىنان كەسىپ وتۋگە بولمايدى؛
- كىشكەنە بالانى جىلاتۋعا بولمايدى؛
- قۇستاردى اتۋعا بولمايدى؛
- ساباقتان كەشىگۋگە بولمايدى؛
- سىنىپتا ايعايلاۋعا، جۇگىرۋگە، شاشۋعا، سەكىرۋگە بولمايدى؛
«ادەمىلىك» توبىنا. نە ىستەۋ كەرەك؟
- ۇلكەندى سىيلاۋ كەرەك؛
- ۇلكەندەردىڭ ءتىلىن الۋ كەرەك؛
- كىشىلەرگە قامقور بولۋ كەرەك؛
- وقۋ قۇرالدارىن كۇتىپ، تازا ۇستاۋ كەرەك؛
- ساباقتى جاقسى وقۋ كەرەك؛
VIII. «زەڭگىر كوكتەم» ءانى ورىندالادى. وسىمەن بۇگىنگى اشىق تاربيە ساعاتىمىز اياقتالدى.
You Might Also Like
