ادەپتىلىك الەمىنە ساياحات
«ادەپتىلىك الەمىنە ساياحات» تاربيە ساعاتى
تاقىرىبى: «ادەپتىلىك الەمىنە ساياحات»
ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ادەپتىلىككە، قاراپايىمدىلىققا،، كىشىپەيىلدىلىككە، ادەپتىلىككە، جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، ءوز حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن ۇيرەنە وتىرىپ، ادەپ الىپپەسىن دارىتۋ.
● ادام بويىنداعى جاقسى جانە جامان قاسەيتتەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، ادەپتىلىك قاسيەتتەردى وقۋشى بويىنا ءسىڭىرۋ. بالالاردى ۇلكەندەردى سىيلاي بىلۋگە، كىشىگە قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ، العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
● سۇراق - جاۋاپ ارقىلى بالالاردىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ساحنالاۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا،«ادەپتىلىك الەمى»، گۇل سۋرەتى، گۇلدەر سۋرەتى، ويىن تاپسىرمالارى، اعاش سۋرەتى، جاپىراقتار.
مەيىرىمدى جۇرەكپەن،
اقپەيىلدى تىلەكپەن،
امانداسىپ الايىق،
ءبىر جادىراپ قالايىق!
بارىسى:
(بالالار شاتتىق شەڭبەرىن قۇرىپ، كەلگەن قوناقتارمەن امانداسادى.)
- ارمىسىز، قايرىمدى اسپان - اتا،
- ارمىسىز، مەيرىمدى جەر - انا،
- ارمىسىز، شۇعىلالى نۇرلى كۇن،
- ارمىسىز، مەكتەپتەگى سىنىپتاس،
- ارمىسىزدار، قۇرمەتتى مۇعالىمدەر.
- بالالار، ءبىز ءقازىر نەگە امانداستىق دەپ ويلايسىڭدار؟
- ۇلكەندەرمەن جانە بارلىق ادامدارمەن امانداسۋ كەرەك.
- امانداسۋ نەنىڭ بەلگىسى؟
- امانداسۋ ادەپتىلىكتىڭ بەلگىسى.
- ادەپتىلىككە نەلەر جاتادى؟
- ەندەشە، بالالار، ءبىز ادەپتىلىك الەمىنە ساياحاتقا شىعامىز. مەنىڭ ادەپتى بالالاردى كورگىم كەلەدى. ءبىراق سول ادەپتىلىك الەمىنە بارۋ ءۇشىن كوپ ەڭبەك ەتۋىمىز كەرەك. قيىنشىلىقتاردى جەڭۋ ءۇشىن بىزگە ءبىلىم، شىندىق قاجەت.
- ال كوزدەرىڭدى جۇمىپ، 3 - 4 دەگەندە كوزىمىزدى اشامىز.(مۋزىكا اۋەنى ەستىلەدى، تاقتادا گۇلدەردەن ءىز جاسالىپ، بالالار سول ىزبەن جۇرەدى). مىنا جەردە «ادەپتىلىك الەمى» دەپ جازىلىپ تۇر ەكەن.
بىرنەشە تاپسىرمالاردى ورىنداساق، ءبىز «ادەپتىلىك الەمىندە» نە بار ەكەنىن بىلەتىن بولامىز.
ءبىز ادەپتى بالامىز،
ايتقان ءتىلدى الامىز.
ايتقان ءتىلدى ۇعامىز،
ساياحاتقا شىعامىز.
1 - تاپسىرما: جاعداياتتى شەشۋ.
1. كوشە بويىمەن تاياققا سۇيەنگەن قارت كەلە جاتادى. باسىن كوتەرىپ جول باعدارلاۋعا شاماسى كەلمەي كەلە جاتىر. ءسىز وعان قارسى كەزدەستىڭىز. نە ويلايسىز؟ نە دەيسىز؟ نە ىستەيسىز؟
وقۋشىلاردىڭ جاۋابى.
2. ءسىز اۆتوبۋستا وتىرسىز ءبىر اجە كىردى. نە ويلايسىز؟ نە دەيسىز؟
نە ىستەيسىز؟
2 - تاپسىرما: كورىنىس.
دۇكەنگە ءبىر قارت ادام كەلە جاتادى. جەر تايعاق ەدى، ول كىسى تايىپ جىعىلىپ قالادى. ءبىر قىز بالا مەن ەر بالا مەكتەپكە كەلە جاتقان ەدى. ەر بالا قىز بالاعا سومكەسىن بەرىپ، قارت كىسىنى كوتەرىپ تۇرعىزىپ جىبەرەدى. ول راقمەت ايتىپ، كەتىپ قالادى. قىز بالا ودان:
- انا كىسى سەنىڭ اناڭ با؟
- جوق، انام ەمەس.
- جەڭگەن بە؟
- جوق، جەڭگەم ەمەس.
- الدە اجەڭ بە؟
- جوق، اجەم ەمەس.
- تانيسىڭ با؟
- جوق تانىمايمىن. ءجاي ءبىر ادام عوي. قىز بالا تاڭىرقاپ قالادى. سەندەر وسى كورىنىستەن نە تۇسىندىڭدەر؟ (بالالار ءوز ويلارىن ايتادى). اجە نە دەدى بالاعا؟ (راقمەت).
3 - تاپسىرما. سيقىرلى سوزدەر.
سەندەر قانداي سيقىرلى سوزدەر بىلەسىڭدەر؟ (راقمەت، كەشىرىڭىز، قايىرلى تاڭ،)
- جاقسى.
4 - تاپسىرما. ويىن: «جالعاستىر».
نە ىستەۋگە بولمايدى؟
- ۇلكەندەردىڭ الدىنان كەسىپ وتۋگە بولمايدى.
- قۇستاردى اتۋعا بولمايدى.
- قۇستىڭ ۇياسىن بۇزۋعا بولمايدى.
- ساباقتان كەشىگۋگە بولمايدى
- مەكتەپتە توبەلەسۋگە بولمايدى.
نە ىستەۋ كەرەك؟
- ۇلكەندى سىيلاۋ كەرەك.
- ۇلكەندەرگە سالەم بەرۋ كەرەك.
- وقۋ قۇرالدارىن كۇتىپ ۇستاۋ كەرەك.
تاقپاقتار ايتۋ. تىيىم سوزدەرگە كەزەك بەرەيىك.(سلايد)
قارسى ال ەرتە كۇن كوزىن،
توسەگىڭدى جينا ءوزىڭ.
كيمە تەرىس كيىمدى،
تەپپە كيىم - بۇيىمدى.
اسىقپاي ءىش تاماقتى،
جالاما اياق - تاباقتى.
ناندى ۇگىتپە، قادىرلە،
قابىعىمەن ءبارىن جە.
ساۋساعىڭدى سورماعىن،
سالدىر - سالاق بولماعىن.
سالما اۋىزعا ينەنى،
ۇزبە جۇلقىپ تۇيمەنى.
جاساما جات قىلىقتى -
بىلعاما سۋ، قۇدىقتى.
«ءقاۋىپسىز» دەپ ويلاما،
وتپەن وقىس ويناما!
كەسپە جولىن ۇلكەننىڭ،
شىدامسىزدىق - ۇلكەن ءمىن.
5 - تاپسىرما. سۇراق.
ادەپتىلىك، جاقسى قاسيەتتەردى قايدان ۇيرەنۋگە بولادى؟
وقۋشىلار:
- ماقال - ماتەلدەردەن؛
- كىتاپتان؛
- ناقىل سوزدەردەن؛
- مەكتەپتەن؛
- اتا - انادان؛
- جاقسى ادامنان؛
- گازەتتەن؛
- جۋرنالدان، ت. ب.
«زاڭ» تۋرالى ايتۋ. (سلايد)
5 - باپ. باسقانى قيناۋعا، وعان قاتال قاراۋعا، كەمسىتۋگە جانە رەنجىتۋگە ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق.
12 - باپ. بىرەۋدىڭ اتىنا كىر كەلتىرۋگە، جەكە باسىنىڭ تىرشىلىگىنە ارالاسۋعا، رۇقساتسىز ۇيىنە كىرۋگە، بىرەۋدىڭ حاتتارىن وقۋعا ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق.
19 – باپ.
اركىمنىڭ انا ءتىلى مەن ءتول مادەنيەتىن پايدالانۋعا، قارىم - قاتىناس، تاربيە، وقۋ جانە شىعارماشىلىق ءتىلىن ەركىن تاڭداپ الۋعا قۇقىعى بار.
29 - باپ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا قۇقىعى بار.
30 - باپ.
1. ازاماتتاردىڭ تەگىن ورتا ءبىلىم الۋىنا كەپىلدىك بەرىلەدى. ورتا ءبىلىم الۋ مىندەتتى.
2. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ كونكۋرستىق نەگىزدە تەگىن جوعارى ءبىلىم الۋعا قۇقىعى بار.
6 - تاپسىرما. لەبىز ايتۋ.
ءمۇعالىم: ەندى ءبىز اينالامىزداعى ادامدارعا، اكە - شەشەمىزگە، دوستارىمىزعا جىلى لەبىزدەر ايتايىق. ونى جاپىراققا جازىپ، اعاشقا ىلەمىز.
«ادەپتىلىك الەمىندەگى» سوزدەردى وقىپ، تاربيە ساعاتىن قورىتىندىلاۋ.
تاقىرىبى: «ادەپتىلىك الەمىنە ساياحات»
ماقساتى: وقۋشىلاردى ادامگەرشىلىككە، ادەپتىلىككە، قاراپايىمدىلىققا،، كىشىپەيىلدىلىككە، ادەپتىلىككە، جامان ادەتتەردەن اۋلاق بولۋعا، ءوز حالقىنىڭ سالت - ءداستۇرىن ۇيرەنە وتىرىپ، ادەپ الىپپەسىن دارىتۋ.
● ادام بويىنداعى جاقسى جانە جامان قاسەيتتەردى اجىراتا بىلۋگە ۇيرەتۋ، ادەپتىلىك قاسيەتتەردى وقۋشى بويىنا ءسىڭىرۋ. بالالاردى ۇلكەندەردى سىيلاي بىلۋگە، كىشىگە قامقور بولۋعا ۇيرەتۋ، العان بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋ.
● سۇراق - جاۋاپ ارقىلى بالالاردىڭ سوزدىك قورىن دامىتۋ.
ءادىس - ءتاسىلى: سۇراق - جاۋاپ، اڭگىمەلەۋ، ساحنالاۋ.
كورنەكىلىگى: ينتەراكتيۆتى تاقتا،«ادەپتىلىك الەمى»، گۇل سۋرەتى، گۇلدەر سۋرەتى، ويىن تاپسىرمالارى، اعاش سۋرەتى، جاپىراقتار.
مەيىرىمدى جۇرەكپەن،
اقپەيىلدى تىلەكپەن،
امانداسىپ الايىق،
ءبىر جادىراپ قالايىق!
بارىسى:
(بالالار شاتتىق شەڭبەرىن قۇرىپ، كەلگەن قوناقتارمەن امانداسادى.)
- ارمىسىز، قايرىمدى اسپان - اتا،
- ارمىسىز، مەيرىمدى جەر - انا،
- ارمىسىز، شۇعىلالى نۇرلى كۇن،
- ارمىسىز، مەكتەپتەگى سىنىپتاس،
- ارمىسىزدار، قۇرمەتتى مۇعالىمدەر.
- بالالار، ءبىز ءقازىر نەگە امانداستىق دەپ ويلايسىڭدار؟
- ۇلكەندەرمەن جانە بارلىق ادامدارمەن امانداسۋ كەرەك.
- امانداسۋ نەنىڭ بەلگىسى؟
- امانداسۋ ادەپتىلىكتىڭ بەلگىسى.
- ادەپتىلىككە نەلەر جاتادى؟
- ەندەشە، بالالار، ءبىز ادەپتىلىك الەمىنە ساياحاتقا شىعامىز. مەنىڭ ادەپتى بالالاردى كورگىم كەلەدى. ءبىراق سول ادەپتىلىك الەمىنە بارۋ ءۇشىن كوپ ەڭبەك ەتۋىمىز كەرەك. قيىنشىلىقتاردى جەڭۋ ءۇشىن بىزگە ءبىلىم، شىندىق قاجەت.
- ال كوزدەرىڭدى جۇمىپ، 3 - 4 دەگەندە كوزىمىزدى اشامىز.(مۋزىكا اۋەنى ەستىلەدى، تاقتادا گۇلدەردەن ءىز جاسالىپ، بالالار سول ىزبەن جۇرەدى). مىنا جەردە «ادەپتىلىك الەمى» دەپ جازىلىپ تۇر ەكەن.
بىرنەشە تاپسىرمالاردى ورىنداساق، ءبىز «ادەپتىلىك الەمىندە» نە بار ەكەنىن بىلەتىن بولامىز.
ءبىز ادەپتى بالامىز،
ايتقان ءتىلدى الامىز.
ايتقان ءتىلدى ۇعامىز،
ساياحاتقا شىعامىز.
1 - تاپسىرما: جاعداياتتى شەشۋ.
1. كوشە بويىمەن تاياققا سۇيەنگەن قارت كەلە جاتادى. باسىن كوتەرىپ جول باعدارلاۋعا شاماسى كەلمەي كەلە جاتىر. ءسىز وعان قارسى كەزدەستىڭىز. نە ويلايسىز؟ نە دەيسىز؟ نە ىستەيسىز؟
وقۋشىلاردىڭ جاۋابى.
2. ءسىز اۆتوبۋستا وتىرسىز ءبىر اجە كىردى. نە ويلايسىز؟ نە دەيسىز؟
نە ىستەيسىز؟
2 - تاپسىرما: كورىنىس.
دۇكەنگە ءبىر قارت ادام كەلە جاتادى. جەر تايعاق ەدى، ول كىسى تايىپ جىعىلىپ قالادى. ءبىر قىز بالا مەن ەر بالا مەكتەپكە كەلە جاتقان ەدى. ەر بالا قىز بالاعا سومكەسىن بەرىپ، قارت كىسىنى كوتەرىپ تۇرعىزىپ جىبەرەدى. ول راقمەت ايتىپ، كەتىپ قالادى. قىز بالا ودان:
- انا كىسى سەنىڭ اناڭ با؟
- جوق، انام ەمەس.
- جەڭگەن بە؟
- جوق، جەڭگەم ەمەس.
- الدە اجەڭ بە؟
- جوق، اجەم ەمەس.
- تانيسىڭ با؟
- جوق تانىمايمىن. ءجاي ءبىر ادام عوي. قىز بالا تاڭىرقاپ قالادى. سەندەر وسى كورىنىستەن نە تۇسىندىڭدەر؟ (بالالار ءوز ويلارىن ايتادى). اجە نە دەدى بالاعا؟ (راقمەت).
3 - تاپسىرما. سيقىرلى سوزدەر.
سەندەر قانداي سيقىرلى سوزدەر بىلەسىڭدەر؟ (راقمەت، كەشىرىڭىز، قايىرلى تاڭ،)
- جاقسى.
4 - تاپسىرما. ويىن: «جالعاستىر».
نە ىستەۋگە بولمايدى؟
- ۇلكەندەردىڭ الدىنان كەسىپ وتۋگە بولمايدى.
- قۇستاردى اتۋعا بولمايدى.
- قۇستىڭ ۇياسىن بۇزۋعا بولمايدى.
- ساباقتان كەشىگۋگە بولمايدى
- مەكتەپتە توبەلەسۋگە بولمايدى.
نە ىستەۋ كەرەك؟
- ۇلكەندى سىيلاۋ كەرەك.
- ۇلكەندەرگە سالەم بەرۋ كەرەك.
- وقۋ قۇرالدارىن كۇتىپ ۇستاۋ كەرەك.
تاقپاقتار ايتۋ. تىيىم سوزدەرگە كەزەك بەرەيىك.(سلايد)
قارسى ال ەرتە كۇن كوزىن،
توسەگىڭدى جينا ءوزىڭ.
كيمە تەرىس كيىمدى،
تەپپە كيىم - بۇيىمدى.
اسىقپاي ءىش تاماقتى،
جالاما اياق - تاباقتى.
ناندى ۇگىتپە، قادىرلە،
قابىعىمەن ءبارىن جە.
ساۋساعىڭدى سورماعىن،
سالدىر - سالاق بولماعىن.
سالما اۋىزعا ينەنى،
ۇزبە جۇلقىپ تۇيمەنى.
جاساما جات قىلىقتى -
بىلعاما سۋ، قۇدىقتى.
«ءقاۋىپسىز» دەپ ويلاما،
وتپەن وقىس ويناما!
كەسپە جولىن ۇلكەننىڭ،
شىدامسىزدىق - ۇلكەن ءمىن.
5 - تاپسىرما. سۇراق.
ادەپتىلىك، جاقسى قاسيەتتەردى قايدان ۇيرەنۋگە بولادى؟
وقۋشىلار:
- ماقال - ماتەلدەردەن؛
- كىتاپتان؛
- ناقىل سوزدەردەن؛
- مەكتەپتەن؛
- اتا - انادان؛
- جاقسى ادامنان؛
- گازەتتەن؛
- جۋرنالدان، ت. ب.
«زاڭ» تۋرالى ايتۋ. (سلايد)
5 - باپ. باسقانى قيناۋعا، وعان قاتال قاراۋعا، كەمسىتۋگە جانە رەنجىتۋگە ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق.
12 - باپ. بىرەۋدىڭ اتىنا كىر كەلتىرۋگە، جەكە باسىنىڭ تىرشىلىگىنە ارالاسۋعا، رۇقساتسىز ۇيىنە كىرۋگە، بىرەۋدىڭ حاتتارىن وقۋعا ەشكىمنىڭ قۇقىعى جوق.
19 – باپ.
اركىمنىڭ انا ءتىلى مەن ءتول مادەنيەتىن پايدالانۋعا، قارىم - قاتىناس، تاربيە، وقۋ جانە شىعارماشىلىق ءتىلىن ەركىن تاڭداپ الۋعا قۇقىعى بار.
29 - باپ.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ دەنساۋلىعىن ساقتاۋعا قۇقىعى بار.
30 - باپ.
1. ازاماتتاردىڭ تەگىن ورتا ءبىلىم الۋىنا كەپىلدىك بەرىلەدى. ورتا ءبىلىم الۋ مىندەتتى.
2. قازاقستان رەسپۋبليكاسى ازاماتتارىنىڭ كونكۋرستىق نەگىزدە تەگىن جوعارى ءبىلىم الۋعا قۇقىعى بار.
6 - تاپسىرما. لەبىز ايتۋ.
ءمۇعالىم: ەندى ءبىز اينالامىزداعى ادامدارعا، اكە - شەشەمىزگە، دوستارىمىزعا جىلى لەبىزدەر ايتايىق. ونى جاپىراققا جازىپ، اعاشقا ىلەمىز.
«ادەپتىلىك الەمىندەگى» سوزدەردى وقىپ، تاربيە ساعاتىن قورىتىندىلاۋ.
You Might Also Like
-
ماقساتى: بالالاردىڭ دالا اڭدارى تۋرالى تۇسىنىكتەرىن تەرەڭدەتۋ. ولاردىڭ تۇرلەرىن ءبىر – بىرىنەن اجىراتۋعا، دەنە مۇشەلەرىن دۇرىس اتاي بىلۋگە ۇيرەتۋ.
