InfoHub Logo

«ەرتە، ەرتە، ەرتەدە، ەشكى ءجۇنى بورتەدە، قىرعاۋىل قىزىل ەكەن، قۇيرىق ءجۇنى ۇزىن ەكەن» دەپ باستالاتىن ەدى عوي ەرتەگى.

سول ەرتە، ەرتە زاماندا، ءدىن مۇسىلمان اماندا اعايىندى التى قۇرت ءومىر ءسۇرىپتى.

ولار قۇرت بولعاندا جىبىرلاعان جاندىك ەمەس، كەز كەلگەن قازاق ءسۇيسىنىپ جەيتىن قۇنارلى تاعام بولىپتى. جۇت — جەتى اعايىندى بولسا، قۇرتتار التى اعايىندى بولىپتى.

كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە التى قۇرت اياڭداپ جولعا شىعىپتى. جەر-جەردى ارالاپ، بىلمەگەندەرىن ءبىلىپتى. وزدەرى ەلمەن تانىسىپتى، بىلمەيتىندەرگە وزدەرىن تانىستىرىپتى.

كۇندەردىڭ ءبىر كۇنىندە قۇرتتار ويناپ جۇرگەن ءبىر توپ بالاعا جولىعىپتى. ولار بىر-بىرىنەن ءجون سۇراسىپتى.

— ءبىز — اعايىندى التاۋمىز. ءاتى-جونىمىز — كۇلشە، سىقپا، ءشۇيىر­­مەك، جارما، مالتا جانە سۇزبە، — دەپتى اعايىندىلار. — اكە­ءمىز — ءسۇت، انامىز — ىركىت.

بالالار ولاردىڭ ۇلكەن-كىشكەنتاي، ۇزىن-قىسقا، دومالاق-جال­پاق، قاتتى-جۇمساق — ءارتۇرلى پىشىندەرىنە قاراپ تاڭ-تاماشا بولىپتى.

— سەندەر بۇعان تاڭعالماڭدار، — دەپتى قۇرتتاردىڭ ءبىرى. — مىسالى، مەنىڭ اتىم كۇلشە قۇرت. مەنى جاساعاندا قۇرتتى كەسەكتەۋ ەتىپ دومالاقتايدى. ودان سوڭ وڭ قولدىڭ باس بارماعى مەن ءتورت ساۋساق اراسىنا قىسادى. ءبۇيىرىمدى جۇقارتىپ، دوڭگەلەكتەيدى.

— مەنىڭ اتىم جارما، — دەدى تاعى دا ءبىر قۇرت. — كۇلشە ەكەۋمىزدى ۇزاق ۋاقىت ساقتاپ، قىستا جەۋ ءۇشىن جاسايدى. ءبىزدى كوپ ۋاقىت كەپتىرۋ كەرەك. ايتپەسە، ءىشىمىز كوگەرىپ كەتەدى.

ورتاعا تۇلا بويىندا ءتورت بۇدىرى بار تاعى ءبىر قۇرت شىقتى:

— مەنىڭ اتىم سىقپا قۇرت. مەنى ساۋساقتىڭ ءتورت بۇگۋىنە سالىپ، سىعىپ جاسايدى. ال مىنا مەنىڭ جارتىمداي عانا بولاتىن ءىنىم — شۇيىرمەك، — دەدى سىقپا. — شۇيىرمەكتى جاساعاندا قۇرتتى ەكى-اق ساۋساقتىڭ بۇگۋىنە سالادى. ەكىنشى جاعىن باسقا قولدىڭ بارماعىمەن باتىرا قىسادى. جازدى كۇنى جانە كۇزدە شايعا سالىپ جەۋ ءۇشىن ەكەۋمىزدى دە از كەپتىرەدى.

— ال سەندەردى قالاي كەپتىرەدى؟ — دەپ سۇرادى بالالاردىڭ ءبىرى.

— قۇرت قايناپ، ابدەن قويىلعان سوڭ ونى قاپقا قۇيادى. سوسىن ونى ءىلىپ، سارى سۋىن اعىزادى. قۇرت قاپتا ءبىر تاۋلىك تۇرادى. سۋى سارقىلىپ قۇرعايدى، — دەدى سىقپانىڭ ءىنىسى شۇيىرمەك. — بۇدان كەيىن قاپتان الىپ، سىقپالاپ بولەدى. ول قۇرتتاردى تاقتاعا، شيگە قويىپ، ورەگە جايىپ كەپتىرەدى.

— ورە دەگەن نە؟

— ورە دەگەن قۇرت-ىرىمشىك، جەمىس-جيدەك تۇتاستاي كەبۋ ءۇشىن جا-سالعان بيىك سورە، — دەدى شۇيىرمەك. — جايما اعاش دەسە دە بولادى.

— بالالار، سەندەر قۇرتتىڭ ءوزى نەدەن جاسالاتىنىن بىلەسىڭدەر مە؟ — دەپ سۇرادى كۇلشە قۇرت.

— قۇرت قۇرتتان جاسالادى دا، — دەپ كۇلدى بالالار.

— جوق، ولاي ەمەس، بالاقايلار. — كۇلشە قۇرت ويلانىپ قالدى. —
جاڭا عانا ءبىز اكەمىز — ءسۇت، انامىز — ىركىت دەدىك ەمەس پە. ولاي بول­سا، ەڭ الدىمەن ءسۇت ساباعا جينالادى.

— سابا دەگەن نە؟

— سابا — ءجۇنىن قىرقىپ، تۇتىنمەن ىستالىپ، جىلقى تەرىسىنەن جاسالعان ءسۇت اشىتاتىن ىدىس.

— جارايدى، بالالار، — دەدى كۇلشە قۇرت. — جاڭا سەندەر قۇرت قالاي جاسالاتىنىن دۇرىس ايتپادىڭدار عوي؟

— ءيا، ءيا، — دەپ شۋىلداستى بالالار.

— ولاي بولسا، ءسۇت ساباعا جينالعان سوڭ اشيدى. سونان سوڭ ونى پىسەدى. ءسۇت ىركىتكە اينالادى. مايى بەتىنە قالقىپ شىعادى. ول ماي­دى بولەك الىپ، ىركىتتى قازانعا سالىپ قايناتادى. قۇرت قايناپ بولعاننان كەيىن نە ىستەيتىنىن وزدەرىڭ بىلەسىڭدەر، — دەدى كۇلشە قۇرت. — دۇرىس ايتاسىڭدار، كەپتىرەدى.

— ال ءبىز مالتا مەن سۇزبە تۋرالى تولىق بىلمەدىك قوي؟ — دەدى بالالار.

— ءيا، ايتپاقشى، ءبىز — ۇلكەندەر ەڭ كىشكەنتاي بولعان سوڭ، ولاردى ۇمىتىپ كەتىپپىز. — ۇيالىپ قالعان باۋىرلارى ءۇشىن سىقپا قۇرت جاۋاپ بەردى. — قىستىگۇنى قۇرتتى سورپاعا نەمەسە ىستىق سۋعا ەزىپ قۇرت كوجە جاسايدى. مىنا مالتا — ەزىلگەننەن قالعان قيىرشىق قۇرت.

— سوندا، سۇزبە قايدان شىققان؟

— ول سارى سۋىنان ارىلعان قاتىقتان جاسالعان قۇرت.

قۇرتتار دا، بالالار دا بىر-بىرىمەن جاقىن تانىسقاندارىنا قۋا­نىشتى ەدى.

وسىدان كەيىن بالالار وزدەرى كۇن سايىن جەپ جۇرگەن قۇرتتاردىڭ قالاي جاسالىپ، قالاي اتالاتىنىن ءبىلىپ جۇرەتىن بولىپتى.

---