ءيتتىڭ كۇشىكتەرى
— ءدال قازىرگى جاعدايىم سىرالعى بولارلىق ءبىر سەرىگى جوق قاڭعىباس ءيتتىڭ جاعدايىنان دا جامان بولىپ تۇر، ەندى، — دەپ ويلادى جابايى يت دينگونىڭ كۇشىگى دجيممي.
حايۋاناتتار باعىنداعى قىسقى تورقاماۋدىڭ ىشىندەگى الاڭقاي ابىر-سابىر. قىزمەتشىلەردىڭ بارلىعى تىنىمسىز ارەكەت ۇستىندە. كۇتۋشىلەردىڭ ءارقايسىسى وزدەرى تاربيەلەپ جۇرگەن حايۋاناتتارىن الداعى ماۋسىمنىڭ جاڭا تارتىبىنە دايارلاپ الەكتەنسە، جۇمىسشىلار جازعى الاڭقايلاردى ىڭعايلاۋمەن اۋرە.
ءدجيمميدىڭ ارعى اتا-بابالارىن وسىدان ءتورت مىڭ جىلداي بۇرىنىراقتا تەڭىز قاراقشىلارى مالاي ارحيپەلاگتارىنان اۋسترالياعا الىپ كەلگەن بولاتىن. جابايى يت دينگونىڭ ارعى تەگىنىڭ وكىلدەرى سول كەزدىڭ وزىندە-اق ادامداردىڭ سەنىمدى سەرىگى بولىپ، اڭ اۋلاۋعا جاردەمدەسكەنگە ۇقسايدى. قازىرگى كەزدە جابايى يت دينگونىڭ قانداستارى تايلاند، يندونەزيا، بيرما، لاوس، فيليپپين مەن مالايزيادا ەمىن-ەركىن ءومىر سۇرۋدە. ال ءدجيمميدىڭ ءوزى وسىندا — الماتى حايۋاناتتار باعىندا دۇنيەگە كەلگەن. تابيعي جاعدايدا دينگو دەيتىن يتتەر دۇنيەگە بەس-توعىز كۇشىكتەن اكەلەتىن كورىنەدى. ال مىنانداي قىسىلتاياڭ جاعدايدا الدىڭعى جىلى ءدجيمميدىڭ اتا-اناسى ەكى كۇشىك تاپتى. ۇيالاسى ۇزاققا بارماعان ەكەن. تاتار ءدامى تاۋسىلماعان دجيممي بولسا، مىنە، بيىل ەكىنشى رەت جازعى الاڭعا شىعۋعا دايارلانىپ جاتىر. ۇزىنقۇلاق سىبىستارعا قاراعاندا، دينگولاردىڭ ارعى تەگى — سولتۇستىك امەريكانى مەكەن ەتەتىن قىزىل قاسقىر دەگەن اڭگىمە بار. جالپى، يت دەگەندەردىڭ ءبارى سۇتقورەكتى، ومىرتقالى جىرتقىشتار عوي. ولاردىڭ قاتارىندا تۇلكىلەر، قورقاۋلار، وسى اۆستريالىق دينگولار، سوسىن قاسقىرلار بار. سوسىن دەيدى، سوسىن ەمەس، بۇكىل وسى يت تەكتىلەردىڭ شەجىرەسىنىڭ كوشباسىندا وسى قاسقىرلار تۇرادى.
دجيممي قىسقى تورقاماۋلارداعى تۋما-تۋىستارى تۇرعان باسپانالاردىڭ جاپسارلارىنا جاپسىرىلعان جازۋلاردى كوز قيىعىمەن ءبىر شولىپ ءوتتى.
قابىرعالاس تورداعى كورشىلەرىنىڭ اتاۋى «گيەنا» ەكەنىن ءبىلدى.
كۇنى ەرتەڭ جازعى الاڭعا شىققاندا ارالارى الىستاپ كەتەتىنىن سەزە قويعان، دجيممي كورشىلەرىن بىردەن سۇراقتىڭ استىنا الدى:
— گيەنا تاتە، سىزدەر قاي جاقتان بولاسىزدار؟
— اينالايىن، ءدال ءقازىر ءبىز الماتىلىقپىز، — دەدى، تۇرقى — يت، جالى كۇزەپ قويعان جاباعىنىڭ جالىنا ۇقسايتىن، يرەك-يرەك سيراقتارى مەن جۇلىم-جۇلىم باۋىر جۇندەرىنە قاراپ، سونشالىقتى باۋىر تارتا قويۋعا تۇرا قويمايتىن ماقۇلىق. — الماتىعا ورىنبورداعى حايۋاناتتار باعىندا جۇرگەنىمىزدە جەرگىلىكتى سىلەۋسىنگە اۋىستىرىپ العان سوڭ كەلگەنبىز. جالپى، اتا-بابامىز بۇكىل افريكا، تاياۋ شىعىس پەن ءۇندىستاندا تىرشىلىك ەتەدى.
— ءبىزدىڭ اتاتەگىمىز اۆستراليالىقتار كورىنەدى. اناۋ، كەنگۋرۋ دەگەندەردى بىلەسىز بە؟ ولار بىزگە جەرلەس بولىپ كەلەدى، — دەدى دجيممي.
— كەنگۋرۋ دەگەن، جازعى الاڭدا بىزدەردىڭ تورىمىزدىڭ قارسىسىندا قوساياقتاپ سەكىرىپ جۇرەتىن ەسەكتەر مە؟
— ءيا، سولار-ار-ر. — دجيممي تاماعىن قىرناپ، گيەنا تاتەسىنىڭ اڭگىمەگە ىڭعاي تانىتقانىن بىردەن سەزە قالدى. — ولار بۇرىن ءدال قازىرگىدەي قوساياقتاپ سەكىرمەي، وسى ءبىز سياقتى ءتورت اياقتاپ-اق جۇرگەن كورىنەدى.
— ءيا، سودان نە بولىپ قالىپتى؟
— ءماسساعان، ولاردى وسىلايشا ارتقى ەكى اياقتارىمەن سەكىرتىپ قويعان ءبىزدىڭ اتا-بابالارىمىز ەكەنىن ءسىز ەستىمەگەن ەكەنسىز عوي! —
قانشا جەردەن يت تۇقىمداس بولسا دا، ۇسقىنى كەلىسپەي قالعان مىنا ماقۇلىقتىڭ تاريح پەن شەجىرەدەن مۇلدە حابارسىز ەكەنىنە تاڭعالۋعا بولمايتىنىن جابايى يت دينگو ءتۇسىندى.
— سەنىڭ اتا-باباڭ نەمەنە سونشا، كەنگۋرۋدىڭ الدىڭعى ەكى اياعىن قىرشىپ، جۇلىپ الىپ پا؟
— جوق، ولاي ەمەس، — دەدى دجيممي. — ەگەر قۇلقىڭىز سوقسا، قالاي بولعانىن ايتىپ بەرەيىن...
— ايتا عوي، بار زەيىنىم سەندە بولسىن، — دەدى گيەنا قوس قۇلاعىن تىكىرەيتىپ.
— وندا، ماسەلە بىلاي بولعان... — دجيممي تاماعىن تاعى ءبىر رەت كەنەپ الدى دا، اڭگىمەسىن باستاپ كەتتى: — باستاپقىدا كەنگۋرۋدىڭ ۇسقىن-پوشىمى ءدال قازىرگىدەي بولماعان. ول ءتورت اياقتى، ۇلپىلدەگەن سۇپ-سۇر ءجۇنى بار، وتە تاكاپپار حايۋان بولعان. اۆستراليانىڭ تۇپ-تۋرا كىندىك تۇسىنداعى ساي-سالادا بي بيلەپ ءجۇرىپ، نكا، نكينگ دەگەن قۇدايلارعا بارىپ: «مەنى جەر جۇزىندەگى ەشبىر اڭعا ۇقسامايتىنداي ەتىپ وزگەرتىڭدەرشى»، — دەگەن عوي. جاڭاعى ەكى قۇدايدىڭ ەكەۋى دە: «جوعال، كوز الدىمىزدان!» — دەپ، كەنگۋرۋدى قۋىپ جىبەرىپتى. سودان قۇدىرەتى ەڭ كۇشتى قۇداي — نكونگقا بارسا، ول: «جارايدى!» — دەپ كەلىسىمىن بەرىپتى.
نكونگ ءومىر بويى اشقۇرساق جۇرەتىن، ءۇستى-باسى كىر-قوجالاق، ساپ-سارى يت دينگونى شاقىرىپ الىپ، كەنگۋرۋدى نۇسقاپ:
— دينگو، كوزىڭدى اش، دينگو! مىنا ءبيشى ماقۇلىقتى كورىپ تۇرسىڭ با؟ ول بۇكىل الەمدى تاڭعالدىرىپ، اتاق-داڭققا بولەنگىسى كەلەدى. قانە، قۋىپ بەرشى ءوزىن. ەگەر ول اتاق-داڭقتى قۋسا، سەن ونىڭ ءوزىن قۋالاپ كورشى! — دەيدى.
— قايسىسى ول؟ مىنا ماقۇلىق قوياندى ما؟ — دەيدى ورنىنان اتىپ تۇرعان ساپ-سارى يت دينگو.
ءسويتىپ، ءومىر بويى اشقۇرساق جۇرەتىن، ءۇستى-باسى كىر-قوجالاق، ساپ-سارى يت دينگو استىڭعى-ۇستىڭگى تىستەرىن بىر-بىرىنە قاجاي شىقىرلاتىپ، قاشىپ كەپ بەرگەن كەنگۋرۋدى قۋىپ كەپ بەرەدى.
كەنگۋرۋ، بايعۇس كارى كەنگۋرۋ، ەكى وكپەسىن قولىنا الىپ، شابا بەرەدى. اعاش-اعاشتىڭ استىمەن، بۇتا-بۇتانىڭ اراسىمەن، بيىك شوپتەر مەن جاتاعان كوگالداردىڭ ۇستىمەن، شايان جانە ەشكىمۇيىز جىنىستارىنىڭ ورتا-ورتاسىمەن شاپقىلاپ، ءتورت اياعىنىڭ بار-جوعىن ءوزى دە ۇمىتقانداي بولادى.
ابدەن اشىققان سارى يت دينگو كەنگۋرۋعا جەتىپ تە الماي، قالىپ تا قويماي ۆولگونگ وزەنىنە دەيىن قۋادى.
ال وزەننىڭ بەرگى جاعىنان ارعى جاعاعا وتەتىن نە كوپىر، نە بولماسا، سال دا جوق. كەنگۋرۋ ابدەن داعدارىپ، دەل-سال بولادى. ءسويتىپ، ارتقى ەكى اياعىن دەمەۋ قىلىپ سەكىرمەككە ىڭعايلانادى.
تاستاردىڭ ۇستىمەن، قۇمداردىڭ بەتىمەن، ورتا ازياداعى بۇكىل جازىقتىقتار بويىمەن ءدال قازىرگى كەنگۋرۋرلار قالاي سەكىرىپ جۇرسە، سولاي سەكىرەدى. سەكىرە بەرەدى، سەكىرە بەرەدى...
الدىمەن ءبىر ارشىنعا، سوسىن ءۇش ارشىنعا، بارا-بارا بەس ارشىنعا سەكىرەتىن بولادى. ارتقى اياقتارىنىڭ سەرپىنى كۇشەيىپ، ۇزارا تۇسەدى. شىبىن جانى شيقىلداپ ابدەن قىسىلتاياڭعا تۇسكەن كەنگۋرۋ شەگىرتكەشە، ىستىق تاباعا تۇسكەن بۇرشاقشا، جاس بالانىڭ رەزەڭكە دوبىنشا سەكىرىپ، ءومىر بويى اشقۇرساق جۇرەتىن، ءۇستى-باسى كىر-قوجالاق، ساپ-سارى يت دينگوعا جەتكىزەر بولمايدى.
الدىڭعى اياقتارىن كەۋدەسىنە قىسىپ، تەك ارتقى اياقتارىمەن سەكىرە بەرەدى. سەكىرگەن كەزدە قۇلاپ قالمايىن دەپ، قۇيرىعىن ابدەن سوزىپ جىبەرگەن. ءسويتىپ، ساحارا بويىمەن سەكىرۋىن جالعاستىرادى.
ەندى نە ىستەۋ كەرەك؟
دينگو — ابدەن يتسىلىكپەسى شىققان، اشىققان ۇستىنە اشىعا تۇسكەن، ساپ-سارى يت دينگو كەنگۋرۋدىڭ قاشان شارشاپ، توقتايتىنىن بىلمەي، مي قاۋاشاعىنىڭ شات-شالەكەيى شىعادى.
ءدال سول كەزدە ءوزىنىڭ تۇزدى كولىنىڭ بەتىنە كوتەرىلگەن قۇدىرەتتى قۇداي نكونگ كەنگۋرۋدان:
— قالاي، ريزاسىڭ با؟ — دەپ سۇرايدى. — سەن نەگە سارى يت دينگوعا العىسىڭدى بىلدىرمەيسىڭ؟
— تۇك تۇسىنسەم بۇيىرماسىن؟! — دەيدى كەنگۋرۋ. — نە ءۇشىن مەن وعان جىلى قاباق تانىتۋىم كەرەك؟ ول مەنى بۇكىل بالالىق شاعىم وتكەن جەردەن قۋدى، جول-جونەكەي ءنار تاتقىزبادى، ەڭ باستىسى —
مەنىڭ ءتورت اياعىمنىڭ بارلىعىن جان بالاسى تانىمايتىنداي ءمۇساپىر حالگە ۇشىراتتى. مەن بۇل ءيتتىڭ كۇشىگىنە سول ءۇشىن العىس ايتۋىم كەرەك پە؟
سوندا قۇدىرەتى كۇشتى نكونگ قۇداي:
— ەگەر مەن ۇمىتىپ قالماسام، ءوزىڭدى جەر-دۇنيەدەگى اڭ-قۇستىڭ ءبارى تاڭ-تاماشا بولاتىنداي، وزگە حايۋاناتتىڭ ەشقايسىسىنا ۇقسامايتىنداي اڭعا اينالدىرىپ بەر دەگەن سەن ەمەس پە ەدىڭ؟ — دەيدى.
قانشا دەگەنمەن، كەنگۋرۋدىڭ ازداعان بولسا دا ۇياتى بار بولعانى عوي، نكونگ قۇدايمەن سالعىلاسۋعا ءداتى بارماي، كەرى بۇرىلىپ، قوساياقتاپ، باسى اۋعان جاعىنا سەكىرە جونەلىپتى.
— ءيا، ساۋاپ بولعان ەكەن، وزىنە دە. — ءدجيمميدىڭ گيەنا تاتەسى بىلشىق باسقان كوزدەرىن جىپىلىقتاتىپ الىپ، ارى قارايعى اڭگىمەگە زاۋقى جوق ەكەنىن تانىتتى. — ەندى ازداپ كوز شىرىمىن الماسام، ءالىم قۇرىپ بارا جاتقان سەكىلدى.
— ە، بوپتى، دۇرىس ەكەن، — دەدى جابايى يت دينگو — دجيممي. —
سىزدەردىڭ ارعى جاعىڭىزداعى «كايوتا» دەگەن كىمدەر؟ ءتانىس-بىلىستىگىڭىز جوق پا؟
— بىلمەي نە بولىپتى، قۇدايى كورشى ەمەسپىز بە؟ — دەدى گيەنا. — ولار جابايى يتتەر ەمەس پە؟ كادىمگى جابايى يتتەر.
«ويپىرىم-اي، ءا! تورعا قامالىپ تۇرعانىمىز بولماسا، ءبىز نەمەنە، ءبىز دە جابايى يت ەمەي كىمبىز؟! — دەپ ويلادى دجيممي. — ءبارىمىز دە جابايى يتتەرمىز».
كايوتادان كەيىنگى توردا جۇرگەن، جۇرگەن ەمەس، سالا قۇلاش قىپ-قىزىل ءتىلىن سالاڭداتىپ ءبىر بۇرىشتان ەكىنشى بۇرىشقا بەزەكتەپ، تىنىم تاپپاي جۇگىرىپ جۇرگەن حايۋان — كادىمگى تۇلكى. قايدان كەلگەنىن كىم ءبىلسىن؟! جەرگىلىكتى — قازاقستاندىق پا، الدە، وزگە قۇرلىقتان اكەلىنگەن بە، تەك ءبىر تاڭىرىگە عانا ايان. بۇل تۇلكىلەردىڭ جەر-دۇنيەدە جيىرما ءبىر ءتۇرى بولاتىن كورىنەدى. ال ەندى، سول جيىرما ءبىر ءتۇردى جىك-جىككە ءبولىپ، جىلىكتەگەندە — ولاردىڭ سالا-سالاسىنىڭ سانى قىرىق سەگىزدەن اسىپ جىعىلادى دەيدى، ءماسساعان!
سول قىرىق سەگىزدى ايتپاعاننىڭ وزىندە، ءار تۇلكىنىڭ قاي-قايسىنىڭ قىرىق سەگىز ءتۇرلى ايلاسى بار ەكەن. وتە قۋ، زالىم حايۋان عوي، بۇل قۋ تۇلكى دەگەنىڭ.
باياعىدا، XIX عاسىردىڭ سوڭى، XX عاسىردىڭ باس كەزدەرىندە ءبىر تۇلكى كوك ءبورىنى الداپ، سۋاتتان قۇيرىعىمەن بالىق اۋلاۋعا بولادى دەپ تاڭ اتقانشا مۇزدىڭ ويىعىنا وتىرعىزعان عوي. بالىق اۋلاپ قارنىن ءبىر تويعىزۋدى ويلاعان قاسقىر بايعۇستىڭ قۇيرىعى تاڭ اتقانشا مۇز بولىپ قاتىپ، اۋىلدىڭ شاۋىلدەگەن يتتەرىنەن قاشامىن دەپ، قۇيرىعىن مۇز-سۋاتتا قالدىرىپ، قۇيرىعىنىڭ تۇقىلىن شولتاڭداپ تۇرا قاشىپتى دەگەن اڭگىمە بار.
تاعى ءبىر قىزىعى، جيىرماسىنشى عاسىردىڭ باسى، ون توعىزىنشى عاسىردىڭ سوڭى بولۋى كەرەك، ءبىر تۇلكى، انادايدا كەلە جاتقان ات شانانى كورىپ، وتىرىك ءولىپ، جولدىڭ ۇستىنە سۇلاي قۇلاعان عوي. سويتسە، شانادا كەلە جاتقان كارى شال: «ويباي، شىركىن، مىنا ءبىر تۇلكىنى جاراتقاننىڭ ءوزى ماعان جولىقتىرعان ەكەن. وزىمە تۇماق، كەمپىرىمنىڭ شاپانىنا جاعا بولۋعا بۇيىرعان شىعار»، — دەپ بالىق تولعان شانانىڭ ۇستىنە تۇلكىنى لاقتىرا سالعان كورىنەدى. سودان سوڭ قۋانىشى قوينىنا سىيماي اۋىلىنا قاراي شابا جونەلىپتى. ال جاڭاعى قۋ تۇلكى بولسا، جول بويى شاناداعى بالىقتى شەتىنەن جول جيەگىنە لاقتىرا بەرىپتى. اۋىلعا جاقىنداعاندا ءوزى دە شانادان سەكىرىپ ءتۇسىپ قالىپتى. ءسويتىپ، شال بايعۇس ۇيىنە تۇلكى دە جوق، بالىق تا جوق، سىمپيىپ بارىپتى. بۇل قىردىڭ تۇلكىسىنە قاتىستى اڭگىمە.
ارعى كورشىلەس تورداعى تۇلكى اناۋ جۇرگەن قىردىڭ قىزىل ءتۇلكىسىنەن مۇلدە بولەك. «پوليار تۇلكىسى» دەپ جازىلىپتى. وزىنەن سوڭ ەكى توردان كەيىن بولسا دا، داۋىس جەتەر جەر عوي دەپ ويلاعان، ءدجيمميدىڭ پوليار تۇلكىسىمەن دە تىلدەسكىسى كەلدى. داۋىستاپ شاقىرا قويايىن دەسە، اتىنىڭ كىم ەكەنىن بىلمەگەن سوڭ قىردىڭ قىزىل تۇلكىسىنە ءوتىنىشىن ايتتى:
— تۇلكى اپاي، ارعى جاقتاعى كورشىڭىزدى بەرگى جاققا مويىن بۇرعىزىپ جىبەرمەس پە ەكەنسىز؟
— تۇلكى دە بولسا، يت تۇقىمداس ەمەس پە؟ قانىنا بۇرماعاننىڭ قارى سىنسىن. ارعى جاعىنداعى پوليار تۇلكىسىن بەرى قاراتتى.
— كەشىرىڭىز، — دەدى دجيممي. — ايىپقا بۇيىرماساڭىز، سىزدەن ءبىر جاعداياتتى بىلگىم كەلىپ ەدى؟..
— ايتارىڭدى تەزىرەك ايتشى، جارقىنىم. مىنا قاپىرىقتان جۇرەگىم لوبلىپ، قان قىسىمىم كوتەرىلىپ تۇر. قۇدايدىڭ كۇنىنىڭ سۋىعىندا جىلى قوراعا قاماپ، كورەسىنى كورسەتتى عوي بۇلار. تەزىرەك دالاعا شىعارسا ەكەن، — دەدى پوليار تۇلكىسى.
— دالاداعى تورلارعا بۇگىن-ەرتەڭ اۋىستىرامىز دەپ جانتالاسىپ جاتىر عوي، وسىنداعىلار. ءبىراق تۇندە تاۋ جاققا قار ءتۇستى دەيدى. ءالى دە ەرتەرەك ەمەس پە ەكەن؟ سالقىننىڭ شالىعى كەتپەگەن سياقتى عوي، ءالى؟
— تۋح! اينالىپ كەتەيىن، — دەدى پوليار تۇلكىسى. — مەنىڭ تۇقىم-تۇياعىم سوناۋ پوليۋس شەڭبەرىنىڭ ارعى جاعىنداعى تۋندرا جانە شىعىس پەن باتىس جارتىشارىنداعى سولتۇستىك مۇزدى مۇحيتتى مەكەندەگەن. ەندى، ءوزىڭ ويلاپ قاراشى. سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت پەن قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك استاناسى — ايىرماشىلىق بار ما، جوق پا؟ ونىڭ ۇستىنە، ءتورت قابىرعاسى تۇيىقتالعان تەمىر تورقاماۋ. مەنى شارشاتا بەرمەشى، كۇشىگىم.
پوليار تۇلكىسىنىڭ سونشالىقتى شارشاپ-شالدىعىپ ايتقان اڭگىمەسىنەن ءدجيمميدىڭ تۇيىتكىلدەي تۇسىنگەنى، سولتۇستىك مۇزدى مۇحيت دەگەن جاقتا از دا بولسا سالقىن سامال ەسەتىن بولۋى كەرەك.
ىسسىلاپ تۇرعان تۋىسقانىنان ءجونى دۇرىس اڭگىمە سۋىرتپاقتاي المايتىنىن سەزگەن دجيممي — جابايى يت دينگو، تۇپ-تۋرا قاراما-قارسى بەتتەگى توردا جۇرگەن اڭعا نازار سالدى.
— و، توبا! مىنا بىرەۋى قانداي ماقۇلىق تاعى دا؟ — ءدجيمميدىڭ جون ارقاسىنداعى تۇكتەرى تىكەسىنەن تىك تۇردى.
— ال ساعان كەرەك بولسا، اڭنىڭ اتى — فەنەك. بويى — ءبىر قارىس، قۇلاعى — قىرىق قارىس. ناعىز كەرەمەتتىڭ ءوزى عوي. تۇرىنە قاراساڭ، تۇلكى سياقتى. باسىنان ۇلكەن، قالقايىپ تۇرعان قوس قۇلاعىنا قاراپ، وسىنداي ناقۇرىستارمەن ءبىر يتاتادان تارايدى ەكەنبىز دەگەنگە ءدجيمميدىڭ نامىسى كەلدى.
— فەنەك، ا فەنەك! — دەپ ايقايلادى دجيممي.
— نەگە سونشاما داۋرىعاسىڭ؟ سىبىرلاپ ايتساڭ دا ءبىر جارىم شاقىرىمنان ەستىلەدى. قانداي شارۋاڭ بار ەدى؟ — دەدى قاراما-قارسى تورداعى ماقۇلىق فەنەك.
— ءجاي عوي، اشەيىن. قاراما-قارسى توردا تۇرعان سوڭ، تانىسايىن دەگەنىم عوي.
— بۇكىل قىس بويى قايدا بولدىڭ تانىسساڭ. ەس-اقىلىڭ ەندى كىردى مە؟
— جوع-ا-ا، جازعى الاڭعا شىققان سوڭ تۇراقتارمىز الشاقتاپ كەتە مە دەگەنىم عوي. وزدەرىڭ قاي ءوڭىردىڭ تۋعانى بولاسىڭدار؟
— اناۋ اپكەم وڭتۇستىك افريكادا تۋعان. مەن... مەن ۇمىتىپ قالدىم. الدە شىمكەنتتەن، الدە... ءيا، ءيا، قاراعاندىنىڭ حايۋاناتتار باعىنان العىزدى-اۋ دەيمىن. اسىراپ العان اپام ۇيىقتاپ جاتىر ەدى. كۇتە تۇراسىڭ با، سۇراپ كەلەيىن؟
— يە-ە، كەرەگى جوق...
تۇقىم تۇياعىنىڭ وسىنشالىق ۇساقتاپ بارا جاتقانىنا دجيمءميدىڭ شىن مانىندە نامىسى كەلە باستادى. ءسويتتى دە، بۇكىل وسى يتتەكتىلەردىڭ كوشباسشىسى قاسقىر ەكەنىن ەسىنە الدى. ەسىنە الدى دا، قارسى بەتكە، ءدال جاڭاعى قالقانقۇلاق فەنەكتىڭ سول جاق قاپتالىنا قاراسا، جون ارقاسى كۇجىرەيگەن كوكجال قاسقىر تۇر ەكەن.
ءا، دەگەندە الدىندا تۇرعان الپاۋىتتىڭ تۇر-الپەتىنە قاراپ-اق ءدجيمميدىڭ مىسى باسىلىپ قالعانداي بولدى. سودان كەيىن بويىن تىكتەپ الىپ، كوكەيىنە كەلگەن العاشقى ساۋالىن كوكجالدىڭ وزىنە تىكەسىنەن قويدى:
— ءسىز، قاسقىرسىز با؟
— ءيا، سويتسە قايتەدى ەكەن؟ مەن — ارلانمىن.
— وسىندا كوپتەن تۇراسىز با؟
— قايدا؟ قازاقستاندا ما؟ دۇنيەگە كەلىپ، كوزىمدى اشقالى بەرى سارىارقانىڭ كەڭ بايتاعىندا كوسىلىپ شاۋىپ ەدىم. اشكوزدەنىپ، وزىمە قاجەتىن عانا الماي، بەيبىت وتىرعان ءبىر شوپاننىڭ جارتى وتارىن جايراتىپ سالىپ، قارا باستى دا، وسى جەردەن ءبىر-اق شىقتىم. سول جارتى وتار قويدى قارنىم اشقاندىقتان، ءبارىن ءبىر-اق جەۋ ءۇشىن ەمەس، ءوزىمنىڭ جىرتقىشتىق قاسيەتىمدى تەجەي الماي، قىرىپ سالىپپىن. قانشا جەردەن يت بولساڭ دا، يتتىك جاساۋعا بولمايتىنىن ەندى ءتۇسىندىم.
جابايى يت دينگونىڭ بالاسى دجيممي ويلانىپ قالدى.
You Might Also Like
-
اسحات ايماعامبەتوۆ ءبىلىم سالاسىنداعى پلاگياتپەن كۇرەسەتىن جۇيە تۋرالى ايتتى.
-
كوكتەمدە وقۋشىلاردىڭ بارلىعى مەكتەپ جانىنا شىبىق وتىرعىزعان ەدى. الىبەكتەردىڭ ءمۇعالىمى رابيعا اپاي ارتىلىپ قالعان كوشەتتەردەن بالالارعا بىر-بىردەن بەرگەن.
