اعىلشىن ءتىلى ساباقتارىندا ديداكتيكالىق ماتەريالداردى پايدالانۋ
اعىلشىن ءتىلى ساباقتارىندا ديداكتيكالىق ماتەريالداردى پايدالانۋ
ديداكتيكالىق ماتەريالدار 5 سىنىپقا ارنالعان، اعىلشىن ءتىلى وقۋلىعى /اۆتورلار: ت. اياپوۆا، د. ۇقپايەۆ، 50 تاقىرىپ (10 ءبولىم)/ بويىنشا جاسالعان. ءار تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلار بەلگىلى ءبىر سوزدىك قورىن يگەرۋى، جاڭا سوزدەردى قولدانا ءبىلۋى جانە جازا ءبىلۋى قاجەت.
بالالار كوبىنەسە اعىلشىن ءتىلىن قيىن ءپان دەپ ويلايدى. ساباقتى ءبىرىڭعاي ادىستەرمەن جۇرگىزە بەرۋ وقۋشىلاردى جالىقتىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن. سوندىقتان ديداكتيكالىق ويىندار، لوگيكالىق ويىن - تاپسىرمالار وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمدى تولىق يگەرۋىنە كومەكتەسەدى. ديداكتيكالىق تاپسىرما تۇرلەرىن ساباقتىڭ ءار كەزەڭىندە ورنى مەن ماقساتىن انىقتاپ، قولدانۋ تەورياسى مەن پراكتيكاسىن ءمۇعالىم الدىن الا دايىنداپ وتىرۋى ءتيىس. ديداكتيكالىق تاپسىرمالار ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن مازمۇنىنا سايكەس الىنسا، ونىڭ تانىمدىق، تاربيەلىلىك ماڭىزى دا ارتا تۇسەدى.
قابىلەتتىلىك، دارىندىلىق، لوگيكالىق يكەمدىلىك دەگەنىمىز دامۋدىڭ ناتيجەسى بولعاندىقتان، ونىڭ تۋا ءبىتۋى مۇمكىن ەمەس. وقۋشىنىڭ قابىلەتى پەداگوگتاردىڭ ىقپالىنىڭ اياسىندا شىڭدالادى.
لوگيكا دەگەنىمىز سپورتشىعا دا، بيشىگە دە، جازۋشىعا دا كەرەك قوي. ءوز ويىڭدى، سەزىمىڭدى لوگيكالىق تۇرعىدا دۇرىس جەتكىزە ءبىلۋ – ۇلكەن ونەر
مەكتەپ كۋرسىندا لوگيكا جەكە ءپان رەتىندە وتىلمەيدى. لوگيكالىق ءبىلىم مەن داعدىلاردى قالىپتاستىرۋعا بارلىق ساباقتاردىڭ ۇلەسى بار، ولاردىڭ ىشىندە اعىلشىن ءتىلى ساباعىنىڭ ءوز ورنى بار.
جيناقتا بەرىلگەن لوگيكالىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بالانىڭ اقىل – ويىن، قيالىن، وي ۇشقىرلىعىن دامىتادى. بۇل وقۋشىلاردىڭ ءتۇرلى مازمۇندى جاتتىعۋلاردى ورىنداۋعا، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا بىلۋگە، ىزدەنىمپازدىققا، وي بەلسەندىلىگى مەن ءتىل بايلىعىن ارتتىرا تۇسۋگە، ءتۇرلى داعدى مەن شەبەرلىكتى مەڭگەرۋگە قالىپتاستىرادى.
تىلدىك جۇمباق، رەبۋستار، ءسوزجۇمباقتار، سوزتىزبەكتەر – وي ارەكەتتى دامىتادى. مۇنداي تاپسىرمالار وقۋشىنىڭ پانگە دەگەن ىنتا ىقىلاسىن ارتتىرىپ، تاپسىرمالاردى وزدىگىنەن ورىنداۋعا يتەرمەلەيدى، لوگيكالىق وي - ءورىسىن دامىتادى.
تاقىرىبى: اعىلشىن ءتىلى ساباقتارىندا ديداكتيكالىق ماتەريالداردى پايدالانۋ.
ماقساتى:
اعىلشىن ءتىلى ساباقتارىندا ديداكتيكالىق ماتەريالداردى قولدانا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن قالىپتاستىرىپ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
دامىتۋشىلىق: ءاربىر جەكە تۇلعانىڭ اقىل - ويىنىڭ دامۋىنا ادامگەرشىلىككە ۇمتىلىپ، ادەمىلىكتى سۇيۋگە، ۇيرەتۋگە جانە شىعارماشىلىق دامۋ مۇمكىندىگىنە جاعداي جاساۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ تىلدىك مادەنيەتتىلىگى مەن تىلدىك ءىس - ارەكەتتەر ارقىلى حالىق مادەنيەتىنىڭ ەلەمەنتتەرىن قولدانا الۋ ىسكەرلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
مىندەتتەرى:
اقىل – ويدى دامىتۋ.
شىعارماشىلىق تاقىرىپتاعى تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ.
اعىلشىن ءتىلىن يگەرۋ پروسەسىندە تۇلعانى تاربيەلەۋ.
الدىنا قويىلعان سۇراۋعا نەمەسە تاپسىرمانى ورىنداۋعا (جىلدام، سەنىمدى جانە دۇرىس) جاۋاپ بەرۋگە داعدىلاندىرۋ.
لوگيكالىق ويلاۋدى جانە سوزدىك قورىن تولىقتىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. قازاقستاننىڭ الەمدىك زەردەلىك نارىعىندا باسەكەلەستىك تانىتا الاتىن دارىندى تۇلعا قالىپتاستىرۋعا قادام جاساۋ.
2. وقۋشىنىڭ وقۋ ەڭبەگىن بيىك ساپاعا جەتكىزۋ، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ
3. دارىندى تۇلعا قالىپتاستىرا وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زەردەلى اۋلەتىن قالىپتاستىرۋعا ۇلەس قوسۋ.
وقۋشىدا قالىپتاساتىن داعدىلار:
بايقامپازدىعىنىڭ دامۋى
ىزدەنگىشتىككە ۇمتىلۋى
تولىق فانتازيالىق ەركىندىگى
وي - ءورىسىن، ۇعىمىن كەڭەيۋى
اعىلشىن ءتىلى پانىنە قىزىعۋشىلىعىنىڭ ارتۋى.
وقىتۋ ءۇردىسىن نىعايتۋدا، وقۋشىلار ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋدە ديداكتيكالىق تاپسىرمالاردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. ديداكتيكالىق تاپسىرمالار ارقىلى ءپاننىڭ مازمۇندىلىعىن ارتتىرۋعا، وقۋشىعا جاڭا ءبىلىم بەرۋگە، العان ءبىلىمىن جۇيەلەۋگە، پىسىقتاۋعا، قورىتىندىلاۋعا بولادى.
ديداكتيكالىق تاپسىرمالاردى وقۋشى قارىنداشپەن ورىندايدى. بۇل ۇلەستىرمە ماتەريالداردى بىرنەشە رەت ءار سىنىپتا پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
اۋىزشا سۇراق – جاۋاپتان ايىرماشىلىعى – ديداكتيكالىق كارتوچكالار ارقىلى ءبىر مەزگىلدە بىرنەشە وقۋشى قامتىلىپ، سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ زەرىگۋىنە جول بەرىلمەيدى. تاراۋ نەمەسە ءبولىم بويىنشا قۇراستىرىلعان ديداكتيكالىق تاپسىرمالار بىرنەشە تاقىرىپتى، بىرنەشە ۇعىمدى ءبىر – بىرىمەن بايلانىستىرىپ، وقۋشىنىڭ تاراۋ بويىندا العان ءبىلىمىن جۇيەلەپ، قورىتىندىلاۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي - اق، ديداكتيكالىق كارتوچكالاردا تاپسىرمالار كوبىنە كورنەكتى كەسكىندەلەدى /سىزباسى بەرىلەدى نەمەسە ءتۇرلى تۇسپەن جازىلادى، ت. ب./ دە، ءبىلىمدى قابىلداۋعا، جۇيەلەۋگە ەسىتۋ اناليزاتورىمەن بىرگە كورۋ اناليزاتورى دا قاتىسادى، بۇل – وقۋشىنىڭ ويلاۋ ءۇردىسىن، ەستە ساقتاۋ ءۇردىسىن ارتتىرا تۇسەدى.
وقۋشىلاردىڭ اعىلشىن ءتىلى پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋدا شىعارماشىلىق تاپسىرمالار، ديداكتيكالىق تاپسىرمالار مەن ويىندار، تانىمدىق جاتتىعۋلاردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنى بەلگىلى. سەبەبى بۇنداي تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ دەربەس ويلانۋىنا، تۇجىرىم جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن ءوز ءبىلىمىن تەكسەرۋ جانە ءوزارا جارىسۋ ەلەمەنتتەرى بار. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ويلارىن دامىتىپ ءار ءتۇرلى ءسوزجۇمباقتار شەشۋ، ديداكتيكالىق تاپسىرمالار ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلار وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى.
سونىمەن قاتار بۇگىنگى تاڭداعى وزەكتى ماسەلە اقپاراتتاندىرۋ بولسا، ءبىز دە سوعان بەيىمدەلە وتىرىپ كومپيۋتەردى ءتيىمدى پايدالانا بىلدىك. كومپيۋتەردە «ديداكتيكالىق ماتەريالدار» پاپكاسىن قۇردىق. وقۋشىلار ساباقتان تىس ۋاقىتتا پاپكانى اشىپ، قاجەتتى سىنىپتى، تاقىرىپتى تاڭداپ، تاپسىرمانى ورىنداي الادى. ءمۇعالىم قاجەت ۋاقىتتا وقۋشىنىڭ جۇمىسىن باعالاي الادى. بۇل ساباق ۋاقىتىن ۇنەمدەپ، ءتيىمدى پايدالانۋعا ىڭعايلى.
سونداي - اق مۇنداي ديداكتيكالىق ماتەريالداردى كەز كەلگەن تەحنولوگيادا جۇمىس ىستەيتىن ءمۇعالىم پايدالانا الادى.
سونىمەن وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋدە، ءتىلىن شيراتۋدا، سوزدىك قورىن مولايتۋدا، جاڭا سوزدەردىڭ سىرىن ۇعۋعا يكەمدەۋدە وسى ديداكتيكالىق ماتەريالداردىڭ ماڭىزى زور.
اعىلشىن تىلىمەن ەندى عانا تانىسا باستاعان 5 - سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن ءاربىر جاڭا ءسوز – جاڭا ءبىلىم. تومەندەگى ديداكتيكالىق تاپسىرمالار اعىلشىن ءتىلىنىڭ ءالىپبيىن، ساندارىن جەتە مەڭگەرۋگە ارنالعان.
ديداكتيكالىق ماتەريالدار 5 سىنىپقا ارنالعان، اعىلشىن ءتىلى وقۋلىعى /اۆتورلار: ت. اياپوۆا، د. ۇقپايەۆ، 50 تاقىرىپ (10 ءبولىم)/ بويىنشا جاسالعان. ءار تاقىرىپ بويىنشا وقۋشىلار بەلگىلى ءبىر سوزدىك قورىن يگەرۋى، جاڭا سوزدەردى قولدانا ءبىلۋى جانە جازا ءبىلۋى قاجەت.
بالالار كوبىنەسە اعىلشىن ءتىلىن قيىن ءپان دەپ ويلايدى. ساباقتى ءبىرىڭعاي ادىستەرمەن جۇرگىزە بەرۋ وقۋشىلاردى جالىقتىرىپ جىبەرۋى مۇمكىن. سوندىقتان ديداكتيكالىق ويىندار، لوگيكالىق ويىن - تاپسىرمالار وقۋشىلاردىڭ ءبىلىمدى تولىق يگەرۋىنە كومەكتەسەدى. ديداكتيكالىق تاپسىرما تۇرلەرىن ساباقتىڭ ءار كەزەڭىندە ورنى مەن ماقساتىن انىقتاپ، قولدانۋ تەورياسى مەن پراكتيكاسىن ءمۇعالىم الدىن الا دايىنداپ وتىرۋى ءتيىس. ديداكتيكالىق تاپسىرمالار ساباقتىڭ تاقىرىبى مەن مازمۇنىنا سايكەس الىنسا، ونىڭ تانىمدىق، تاربيەلىلىك ماڭىزى دا ارتا تۇسەدى.
قابىلەتتىلىك، دارىندىلىق، لوگيكالىق يكەمدىلىك دەگەنىمىز دامۋدىڭ ناتيجەسى بولعاندىقتان، ونىڭ تۋا ءبىتۋى مۇمكىن ەمەس. وقۋشىنىڭ قابىلەتى پەداگوگتاردىڭ ىقپالىنىڭ اياسىندا شىڭدالادى.
لوگيكا دەگەنىمىز سپورتشىعا دا، بيشىگە دە، جازۋشىعا دا كەرەك قوي. ءوز ويىڭدى، سەزىمىڭدى لوگيكالىق تۇرعىدا دۇرىس جەتكىزە ءبىلۋ – ۇلكەن ونەر
مەكتەپ كۋرسىندا لوگيكا جەكە ءپان رەتىندە وتىلمەيدى. لوگيكالىق ءبىلىم مەن داعدىلاردى قالىپتاستىرۋعا بارلىق ساباقتاردىڭ ۇلەسى بار، ولاردىڭ ىشىندە اعىلشىن ءتىلى ساباعىنىڭ ءوز ورنى بار.
جيناقتا بەرىلگەن لوگيكالىق تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بالانىڭ اقىل – ويىن، قيالىن، وي ۇشقىرلىعىن دامىتادى. بۇل وقۋشىلاردىڭ ءتۇرلى مازمۇندى جاتتىعۋلاردى ورىنداۋعا، وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە، العان ءبىلىمىن ومىردە قولدانا بىلۋگە، ىزدەنىمپازدىققا، وي بەلسەندىلىگى مەن ءتىل بايلىعىن ارتتىرا تۇسۋگە، ءتۇرلى داعدى مەن شەبەرلىكتى مەڭگەرۋگە قالىپتاستىرادى.
تىلدىك جۇمباق، رەبۋستار، ءسوزجۇمباقتار، سوزتىزبەكتەر – وي ارەكەتتى دامىتادى. مۇنداي تاپسىرمالار وقۋشىنىڭ پانگە دەگەن ىنتا ىقىلاسىن ارتتىرىپ، تاپسىرمالاردى وزدىگىنەن ورىنداۋعا يتەرمەلەيدى، لوگيكالىق وي - ءورىسىن دامىتادى.
تاقىرىبى: اعىلشىن ءتىلى ساباقتارىندا ديداكتيكالىق ماتەريالداردى پايدالانۋ.
ماقساتى:
اعىلشىن ءتىلى ساباقتارىندا ديداكتيكالىق ماتەريالداردى قولدانا وتىرىپ، وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ىزدەنىستەرىن، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتىن دامىتۋ.
بىلىمدىلىك: وقۋشىلاردىڭ سويلەۋ ءتىلىن قالىپتاستىرىپ، سوزدىك قورىن مولايتۋ.
دامىتۋشىلىق: ءاربىر جەكە تۇلعانىڭ اقىل - ويىنىڭ دامۋىنا ادامگەرشىلىككە ۇمتىلىپ، ادەمىلىكتى سۇيۋگە، ۇيرەتۋگە جانە شىعارماشىلىق دامۋ مۇمكىندىگىنە جاعداي جاساۋ.
تاربيەلىك: وقۋشىلاردىڭ تىلدىك مادەنيەتتىلىگى مەن تىلدىك ءىس - ارەكەتتەر ارقىلى حالىق مادەنيەتىنىڭ ەلەمەنتتەرىن قولدانا الۋ ىسكەرلىكتەرىن قالىپتاستىرۋ.
مىندەتتەرى:
اقىل – ويدى دامىتۋ.
شىعارماشىلىق تاقىرىپتاعى تاپسىرمالاردى ورىنداتۋ.
اعىلشىن ءتىلىن يگەرۋ پروسەسىندە تۇلعانى تاربيەلەۋ.
الدىنا قويىلعان سۇراۋعا نەمەسە تاپسىرمانى ورىنداۋعا (جىلدام، سەنىمدى جانە دۇرىس) جاۋاپ بەرۋگە داعدىلاندىرۋ.
لوگيكالىق ويلاۋدى جانە سوزدىك قورىن تولىقتىرۋ.
كۇتىلەتىن ناتيجە:
1. قازاقستاننىڭ الەمدىك زەردەلىك نارىعىندا باسەكەلەستىك تانىتا الاتىن دارىندى تۇلعا قالىپتاستىرۋعا قادام جاساۋ.
2. وقۋشىنىڭ وقۋ ەڭبەگىن بيىك ساپاعا جەتكىزۋ، شىعارماشىلىق بەلسەندىلىگىن ارتتىرۋ
3. دارىندى تۇلعا قالىپتاستىرا وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زەردەلى اۋلەتىن قالىپتاستىرۋعا ۇلەس قوسۋ.
وقۋشىدا قالىپتاساتىن داعدىلار:
بايقامپازدىعىنىڭ دامۋى
ىزدەنگىشتىككە ۇمتىلۋى
تولىق فانتازيالىق ەركىندىگى
وي - ءورىسىن، ۇعىمىن كەڭەيۋى
اعىلشىن ءتىلى پانىنە قىزىعۋشىلىعىنىڭ ارتۋى.
وقىتۋ ءۇردىسىن نىعايتۋدا، وقۋشىلار ءبىلىمىن تەرەڭدەتۋدە ديداكتيكالىق تاپسىرمالاردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە. ديداكتيكالىق تاپسىرمالار ارقىلى ءپاننىڭ مازمۇندىلىعىن ارتتىرۋعا، وقۋشىعا جاڭا ءبىلىم بەرۋگە، العان ءبىلىمىن جۇيەلەۋگە، پىسىقتاۋعا، قورىتىندىلاۋعا بولادى.
ديداكتيكالىق تاپسىرمالاردى وقۋشى قارىنداشپەن ورىندايدى. بۇل ۇلەستىرمە ماتەريالداردى بىرنەشە رەت ءار سىنىپتا پايدالانۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
اۋىزشا سۇراق – جاۋاپتان ايىرماشىلىعى – ديداكتيكالىق كارتوچكالار ارقىلى ءبىر مەزگىلدە بىرنەشە وقۋشى قامتىلىپ، سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ زەرىگۋىنە جول بەرىلمەيدى. تاراۋ نەمەسە ءبولىم بويىنشا قۇراستىرىلعان ديداكتيكالىق تاپسىرمالار بىرنەشە تاقىرىپتى، بىرنەشە ۇعىمدى ءبىر – بىرىمەن بايلانىستىرىپ، وقۋشىنىڭ تاراۋ بويىندا العان ءبىلىمىن جۇيەلەپ، قورىتىندىلاۋىنا مۇمكىندىك بەرەدى. سونداي - اق، ديداكتيكالىق كارتوچكالاردا تاپسىرمالار كوبىنە كورنەكتى كەسكىندەلەدى /سىزباسى بەرىلەدى نەمەسە ءتۇرلى تۇسپەن جازىلادى، ت. ب./ دە، ءبىلىمدى قابىلداۋعا، جۇيەلەۋگە ەسىتۋ اناليزاتورىمەن بىرگە كورۋ اناليزاتورى دا قاتىسادى، بۇل – وقۋشىنىڭ ويلاۋ ءۇردىسىن، ەستە ساقتاۋ ءۇردىسىن ارتتىرا تۇسەدى.
وقۋشىلاردىڭ اعىلشىن ءتىلى پانىنە دەگەن قىزىعۋشىلىعىن وياتۋدا شىعارماشىلىق تاپسىرمالار، ديداكتيكالىق تاپسىرمالار مەن ويىندار، تانىمدىق جاتتىعۋلاردىڭ الاتىن ورنى ەرەكشە ەكەنى بەلگىلى. سەبەبى بۇنداي تاپسىرمالاردى ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلاردىڭ دەربەس ويلانۋىنا، تۇجىرىم جاساۋىنا مۇمكىندىك بەرەتىن ءوز ءبىلىمىن تەكسەرۋ جانە ءوزارا جارىسۋ ەلەمەنتتەرى بار. وقۋشىلاردىڭ شىعارماشىلىق ويلارىن دامىتىپ ءار ءتۇرلى ءسوزجۇمباقتار شەشۋ، ديداكتيكالىق تاپسىرمالار ورىنداۋ بارىسىندا وقۋشىلار وزدىگىنەن جۇمىس ىستەۋگە داعدىلانادى.
سونىمەن قاتار بۇگىنگى تاڭداعى وزەكتى ماسەلە اقپاراتتاندىرۋ بولسا، ءبىز دە سوعان بەيىمدەلە وتىرىپ كومپيۋتەردى ءتيىمدى پايدالانا بىلدىك. كومپيۋتەردە «ديداكتيكالىق ماتەريالدار» پاپكاسىن قۇردىق. وقۋشىلار ساباقتان تىس ۋاقىتتا پاپكانى اشىپ، قاجەتتى سىنىپتى، تاقىرىپتى تاڭداپ، تاپسىرمانى ورىنداي الادى. ءمۇعالىم قاجەت ۋاقىتتا وقۋشىنىڭ جۇمىسىن باعالاي الادى. بۇل ساباق ۋاقىتىن ۇنەمدەپ، ءتيىمدى پايدالانۋعا ىڭعايلى.
سونداي - اق مۇنداي ديداكتيكالىق ماتەريالداردى كەز كەلگەن تەحنولوگيادا جۇمىس ىستەيتىن ءمۇعالىم پايدالانا الادى.
سونىمەن وقۋشىلاردىڭ تەوريالىق بىلىمدەرىن تەرەڭدەتۋدە، ءتىلىن شيراتۋدا، سوزدىك قورىن مولايتۋدا، جاڭا سوزدەردىڭ سىرىن ۇعۋعا يكەمدەۋدە وسى ديداكتيكالىق ماتەريالداردىڭ ماڭىزى زور.
اعىلشىن تىلىمەن ەندى عانا تانىسا باستاعان 5 - سىنىپ وقۋشىلارى ءۇشىن ءاربىر جاڭا ءسوز – جاڭا ءبىلىم. تومەندەگى ديداكتيكالىق تاپسىرمالار اعىلشىن ءتىلىنىڭ ءالىپبيىن، ساندارىن جەتە مەڭگەرۋگە ارنالعان.
نازار اۋدارىڭىز! جاسىرىن ءماتىندى كورۋ ءۇشىن سىزگە سايتقا تىركەلۋ قاجەت.
You Might Also Like
